جمع بندی چرا فقیر در آیه ی خمس نیامده؟

تب‌های اولیه

7 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
چرا فقیر در آیه ی خمس نیامده؟

[=&amp]با سلام و احترام
[/]
[=&amp]در آیه ی مربوط به زکات گفته شده است که زکات به مصرف فقرا و مساکین می رسد.
[/]
إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّـهِ وَابْنِ السَّبِيلِ ۖ فَرِيضَةً مِّنَ اللَّـهِ ۗ وَاللَّـهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ [=&amp]﴿[/][=&amp]٦٠[/][=&amp]﴾[/][=&amp] توبه
[/]
[=&amp]اما در آیه ی خمس، گفته شده است که خمس به مصرف مساکین می رسد و فقیر ذکر نشده است.
[/]
وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُم مِّن شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّـهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَىٰ وَالْيَتَامَىٰ وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ إِن كُنتُمْ آمَنتُم بِاللَّـهِ وَمَا أَنزَلْنَا عَلَىٰ عَبْدِنَا يَوْمَ الْفُرْقَانِ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ ۗ وَاللَّـهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ [=&amp]﴿[/][=&amp]٤١[/][=&amp]﴾[/][=&amp] انفال
[/]
[=&amp]چرا ؟[/]

با نام و یاد دوست





کارشناس بحث: استاد محسن

و طاها;916171 نوشت:
با سلام و احترام

در آیه ی مربوط به زکات گفته شده است که زکات به مصرف فقرا و مساکین می رسد.

إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّـهِ وَابْنِ السَّبِيلِ ۖ فَرِيضَةً مِّنَ اللَّـهِ ۗ وَاللَّـهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ﴿٦٠﴾ توبه

اما در آیه ی خمس، گفته شده است که خمس به مصرف مساکین می رسد و فقیر ذکر نشده است.

وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُم مِّن شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّـهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَىٰ وَالْيَتَامَىٰ وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ إِن كُنتُمْ آمَنتُم بِاللَّـهِ وَمَا أَنزَلْنَا عَلَىٰ عَبْدِنَا يَوْمَ الْفُرْقَانِ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ ۗ وَاللَّـهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿٤١﴾ انفال

چرا ؟


بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام خدمت شما پرسشگر محترم و همراهان گرامی.
از باب توجیه یا احتمال می توان گفت شاید این مسئله ناشی از تفاوتی باشد که در معنای لفظ فقیر و مسکین وجود دارد. همان طور که در روایات معصومین (سلام الله علیهم اجمعین) به این تفاوت اشاره شده است که: "الفقير، الّذي لا يسأل، و المسكين الّذي هو أجهد منه، الّذي يسأل" (1)
یعنی: فقير، كسى است كه درخواست (کمک) نمى ‏كند. مسكين كسى است كه وضع بدترى دارد و درخواست (كمك مى ‏كند).
با این حساب، فقیر که نسبت به مسکین وضع بهتری دارد از وجوه شرعیه، فقط از زکات بهره می برد، اما مسکین از هر دو سهم شرعی بهره می برد و این به دلیل رعایت حال اوست.( و الله العالم)
با این حال یکی از علما و مفسرین بزرگ شیعه بعد از آن که معنای فقیر و مسکین را از نظر معنایی نزدیک به هم می داند، می گوید: در آیه مربوط به خمس، کلمه فقرا بیان نشده است آن طور که در آیه زکات نام فقیر و مسکین آمده است. زیرا در آیه زکات برای فقیر و مسکین دو سهم از هشت سهم ذکر شده است، اما در آیه خمس فقط به لفظ مسکین اشاره شده است و معنای مسکین در این جا هم شامل کسی(فقیر) می شود که مالش کفاف مخارجش را نمی دهد، و هم شامل کسی می شود که حتی آه در بساط ندارد. پس برای هر دو(فقیر و مسکین در آیه خمس) یک سهم از شش سهم منظور شده است) (2)
به همین جهت در آیه خمس نام فقیر نیامده است.( و الله العالم)
و السلام علیکم و رحمت الله و برکاته.
اللهم صل علی محمد و آل محمد.
پی نوشت ها:
1.شیخ کلینی، الكافي،تهران،انتشارات اسلامیه،سال 1362 خورشیدی،چاپ دوم، ج‏3، ص 502
2.ر،ک،راوندی قطب الدین، فقه القرآن في شرح آيات الأحكام،قم،انتشارات کتاب خانه آیت الله مرعشی نجفی،سال 1405 قمری،چاپ دوم،ج‏1، ص 244

محسن;916964 نوشت:
بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام خدمت شما پرسشگر محترم و همراهان گرامی.
از باب توجیه یا احتمال می توان گفت شاید این مسئله ناشی از تفاوتی باشد که در معنای لفظ فقیر و مسکین وجود دارد. همان طور که در روایات معصومین (سلام الله علیهم اجمعین) به این تفاوت اشاره شده است که: "الفقير، الّذي لا يسأل، و المسكين الّذي هو أجهد منه، الّذي يسأل" (1)
یعنی: فقير، كسى است كه درخواست (کمک) نمى ‏كند. مسكين كسى است كه وضع بدترى دارد و درخواست (كمك مى ‏كند).
با این حساب، فقیر که نسبت به مسکین وضع بهتری دارد از وجوه شرعیه، فقط از زکات بهره می برد، اما مسکین از هر دو سهم شرعی بهره می برد و این به دلیل رعایت حال اوست.( و الله العالم)
با این حال یکی از علما و مفسرین بزرگ شیعه بعد از آن که معنای فقیر و مسکین را از نظر معنایی نزدیک به هم می داند، می گوید: در آیه مربوط به خمس، کلمه فقرا بیان نشده است آن طور که در آیه زکات نام فقیر و مسکین آمده است. زیرا در آیه زکات برای فقیر و مسکین دو سهم از هشت سهم ذکر شده است، اما در آیه خمس فقط به لفظ مسکین اشاره شده است و معنای مسکین در این جا هم شامل کسی(فقیر) می شود که مالش کفاف مخارجش را نمی دهد، و هم شامل کسی می شود که حتی آه در بساط ندارد. پس برای هر دو(فقیر و مسکین در آیه خمس) یک سهم از شش سهم منظور شده است) (2)
به همین جهت در آیه خمس نام فقیر نیامده است.( و الله العالم)
و السلام علیکم و رحمت الله و برکاته.
اللهم صل علی محمد و آل محمد.
پی نوشت ها:
1.شیخ کلینی، الكافي،تهران،انتشارات اسلامیه،سال 1362 خورشیدی،چاپ دوم، ج‏3، ص 502
2.ر،ک،راوندی قطب الدین، فقه القرآن في شرح آيات الأحكام،قم،انتشارات کتاب خانه آیت الله مرعشی نجفی،سال 1405 قمری،چاپ دوم،ج‏1، ص 244

با سلام
غالب مفسران و فقها فقیر را غیر از مسکین می دانند.
و اغلب آنها وضع مسکین را بدتر از فقیر می دانند.
و روایات متعددی که اشاره کردید همین معنا را تایید می کند.
در تفسیر نمونه هم این مطلب تایید شده است.
در جستجوهایی که در نت داشتم نیز این معنا تایید می شد.
حتی اگر مسامحه در استعمال داشته باشیم ممکن است بگوییم فقیر به معنایی اعم از فقیر و مسکین استعمال شود
اما نمی توان گفت مسکین به معنایی اعم از فقیر و مسکین استعمال می شود.

شما خود بهتر واقفید که در رساله های مراجع تقلید، یکی از مصارف خمس، سید فقیر دانسته شده است.
اما در آیه ی خمس هیچ اسمی از فقیر نیامده است.
تنها دلیل شما قول قطب الدین راوندی است که در مقابل قول غالب مفسران، قولی ضعیف و نادر محسوب می شود.
و در این بحث، جایی ندارد.
لذا یا باید بگوییم سید فقیر، مشمول خمس نیست و مراجع تقلید اشتباه کرده اند که می گویند یکی از مصارف خمس، سید فقیر است ...
یا باید بگوییم قول غالب مفسران و فقها ( از جمله برخی مراجع تقلید ) در معنای فقیر و مسکین اشتباه است ...
یا باید بگوییم مصارف خمس اختصاصی به سادات ندارد و آنها می توانند از مصارف زکات استفاده کنند. و بگوییم مصرف زکات تنها بر اهل بیت و نهایتا خانواده ی آنها حرام است نه بر عموم سادات ...
یا احتمالی دیگر که به ذهنم نمی رسد و لذا از چرایی آن ( نبود فقیر در مصارف خمس ) می پرسم ...

و طاها;917074 نوشت:

با سلام
غالب مفسران و فقها فقیر را غیر از مسکین می دانند.
و اغلب آنها وضع مسکین را بدتر از فقیر می دانند.
و روایات متعددی که اشاره کردید همین معنا را تایید می کند.
در تفسیر نمونه هم این مطلب تایید شده است.
در جستجوهایی که در نت داشتم نیز این معنا تایید می شد.
حتی اگر مسامحه در استعمال داشته باشیم ممکن است بگوییم فقیر به معنایی اعم از فقیر و مسکین استعمال شود
اما نمی توان گفت مسکین به معنایی اعم از فقیر و مسکین استعمال می شود.

شما خود بهتر واقفید که در رساله های مراجع تقلید، یکی از مصارف خمس، سید فقیر دانسته شده است.
اما در آیه ی خمس هیچ اسمی از فقیر نیامده است.
تنها دلیل شما قول قطب الدین راوندی است که در مقابل قول غالب مفسران، قولی ضعیف و نادر محسوب می شود.
و در این بحث، جایی ندارد.
لذا یا باید بگوییم سید فقیر، مشمول خمس نیست و مراجع تقلید اشتباه کرده اند که می گویند یکی از مصارف خمس، سید فقیر است ...
یا باید بگوییم قول غالب مفسران و فقها ( از جمله برخی مراجع تقلید ) در معنای فقیر و مسکین اشتباه است ...
یا باید بگوییم مصارف خمس اختصاصی به سادات ندارد و آنها می توانند از مصارف زکات استفاده کنند. و بگوییم مصرف زکات تنها بر اهل بیت و نهایتا خانواده ی آنها حرام است نه بر عموم سادات ...
یا احتمالی دیگر که به ذهنم نمی رسد و لذا از چرایی آن ( نبود فقیر در مصارف خمس ) می پرسم ...


بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام مجدد خدمت شما پرسشگر محترم و دیگر همراهان گرامی
البته که همین طور است و غالب مفسران و فقها میان فقیر و مسکین تفاوت معنایی قایل اند و آن چه از تفسیر قطب راوندی اشاره شد،موید همین تفاوت است. اگر چه به نظر او فقیر و مسکین از نظر مفهوم به هم نزدیک است و شاید این تقارب معنایی را عرفی می داند، ولی با تفسیری که از نیامدن کلمه فقیر در آیه خمس بیان کرده، به نوعی این تفاوت معلوم و پاسخ اجمالی داده شده است.
با این حال با جستجویی که در منابع دینی( البته در حد توان انجام دادم)،به جز در کتاب فقه القرآن ولی در سایر آثار در باره موضوع مورد پرسش،به مطلب قابل توجهی بر خورد نکردم.
اما درباره مسایلی دیگری که مطرح نمودید، بهتر است پاسخ آن را از کارشناسان محترم فقه استدلالی جویا شوید که مسئولیت پاسخ به چنین پرسش هایی بیشتر بر عهده آنان است.
موفق باشید.

محسن;918415 نوشت:
بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام مجدد خدمت شما پرسشگر محترم و دیگر همراهان گرامی
البته که همین طور است و غالب مفسران و فقها میان فقیر و مسکین تفاوت معنایی قایل اند و آن چه از تفسیر قطب راوندی اشاره شد،موید همین تفاوت است. اگر چه به نظر او فقیر و مسکین از نظر مفهوم به هم نزدیک است و شاید این تقارب معنایی را عرفی می داند، ولی با تفسیری که از نیامدن کلمه فقیر در آیه خمس بیان کرده، به نوعی این تفاوت معلوم و پاسخ اجمالی داده شده است.
با این حال با جستجویی که در منابع دینی( البته در حد توان انجام دادم)،به جز در کتاب فقه القرآن ولی در سایر آثار در باره موضوع مورد پرسش،به مطلب قابل توجهی بر خورد نکردم.
اما درباره مسایلی دیگری که مطرح نمودید، بهتر است پاسخ آن را از کارشناسان محترم فقه استدلالی جویا شوید که مسئولیت پاسخ به چنین پرسش هایی بیشتر بر عهده آنان است.
موفق باشید.

با سلام و احترام

پس فعلا دو احتمال بیشتر باقی نمی ماند :

نقل قول:
لذا یا باید بگوییم سید فقیر، مشمول خمس نیست و مراجع تقلید اشتباه کرده اند که می گویند یکی از مصارف خمس، سید فقیر است ...
یا باید بگوییم مصارف خمس اختصاصی به سادات ندارد و آنها می توانند از مصارف زکات استفاده کنند. و بگوییم مصرف زکات تنها بر اهل بیت و نهایتا خانواده ی آنها حرام است نه بر عموم سادات ...

پرسش:
چرا در آیه زکات، فقیر و مسکین آمده اند ولی در آیه خمس، فقط مسکین آمده است؟ مگر خمس به فقیر تعلق نمی گیرد؟


پاسخ:
«إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساكينِ...»؛ زكات ها مخصوص فقرا و مساكين و... است‏.[1]
«وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْ‏ءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ‏ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبى‏ وَ الْيَتامى‏ وَ الْمَساكينِ وَ ابْنِ السَّبيلِ...»؛ بدانيد هر گونه غنيمتى به دست آوريد، خمس آن براى خدا، و براى پيامبر، و براى ذى القربى و يتيمان و مسكينان و واماندگان در راه (از آنها) است‏.[2]
بیان تفسیری:
واژه فقیر و مسکین، شباهت زیادی با هم دارند، به گونه ای که می توانند به جای همدیگر استعمال شوند؛ البته از نظر لغوی بین فقیر و مسکین، در عین شباهت زیاد، تفاوت جزیی وجود دارد و مسکین به کسی گفته می شود که وضعش از فقیر بدتر و دشوارتر است[3]؛ در روایات معصومین (علیهم السلام) نیز به این تفاوت اشاره شده: «الفقير الّذي لا يسأل، و المسكين الّذي هو أجهد منه، الّذي يسأل»؛ فقير، كسى است كه درخواست (کمک) نمى ‏كند و مسكين كسى است كه وضع بدترى دارد و درخواست (كمک) مى ‏كند.[4]
لازم به ذکر است مفسران و فقهاء بر اساس مستند روایات، در آیه خمس، با این که فقط لفظ مسکین آمده و لفظ فقیر نیامده است، تفاوتی بین فقیر و مسکین قائل نشده و هر دو (فقیر و مسکین) را مشمول دریافت خمس می دانند. به بیان دیگر، همان طور که زکات برای فقیر و مسکین است، خمس نیز به فقراء و مساکین از سادات تعلق می گیرد.
نکته ادبی و مهم:
برخی کلمات به علت نزدیک بودن معنایی که با هم دارند، در عین تفاوت جزیی، به جای هم می توانند کنار بروند. در باره این گونه کلمات، قاعده ای هست که می گوید «اذا اجتمعا افترقا و اذا افترقا اجتمعا» یعنی هر گاه آن دو کلمه با هم بیایند، آن تفاوت جزیی، مد نظر است و زمانی که به تنهایی بیایند، شامل یکدیگر می شوند، مانند «اسلام» و «ایمان» در قرآن کریم که وقتی در کنار هم بیایند، تفاوت معنایی آن ها لحاظ است و وقتی به تنهایی می آیند، همدیگر را شامل می شوند.
این جا نیز چنین است، یعنی با وجود تفاوت جزیی معنایی بین فقیر و مسکین، با این حال آن ها می توانند شامل همدیگر شوند و وقتی به تنهایی بیایند، هر دو مراد است و وقتی با هم بیایند، تفاوت جزیی که با هم دارند مد نظر قرار می گیرد.
بنابر این؛
وقتی فقیر و مسکین در آیه زکات با هم می آیند یعنی زکات به فرد محتاج و نیازمند (فقیر) تعلق می گیرد و به کسی که وضعش بدتر از آن است (مسکین) نیز تعلق می گیرد؛ و وقتی در آیه خمس، فقط مسکین آمده است، مراد، هر دو هستند و شامل فقیر هم می شود.

___________
[1]. توبه: 9/ 60.
[2]. انفال: 8/ 41.
[3]. قرشی، قاموس قرآن، نرم افزار جامع تفاسیر نور، ج 3، ص 284 و 285.
[4]. کلینی، الكافي، انتشارات اسلامیه، 1362 ش، چاپ دوم، ج ‏3، ص 502.

موضوع قفل شده است