جمع بندی اعتبار زیارت نامه ی امامزاده سید محمد (ع) در سامرا

سيّد محمّد با كنيه ابوجعفر، فرزند بزرگ امام هادى عليه السلام، مشهور به سید محمد (که در اصطلاح محلی به سبع الدُجَیل (شیرمرد دجیل) معروف است)، و فردى جليل القدر و عظيم الشّأن بود؛ بگونه اى كه شيعيان و جز آنان گمان مى كردند امامت بعد از پدر به وى خواهد رسيد زيرا نزد شيعيان معروف بود كه امامت به پسر بزرگ منتقل خواهد شد در صورتى كه عيب و نقصى نداشته باشد. و محمّد نه تنها عيب و نقصى نداشت كه وجودش مجمع كمالات اخلاقى و نفسانى بود. ليكن مرگ او در زمان حيات پدرش بر اين پندار خاتمه داد.
وى در مدينه بدنيا آمد، و هنگامى كه پدرش به دستور خليفه عباسى از مدينه به سامراء آورده شد او كودك بود و در مدینه ماند، محمّد پس از چند سال اقامت در مدينه به پدر پيوست و مدتى نزد آن حضرت بود ولى تصميم گرفت دوباره به مدينه باز گردد. در راه بازگشت چون به قريه «بلد»[1] رسيد بيمار شد و در حالى كه سنّش متجاوز از بيست سال بود در سال 252 در همانجا درگذشت و هم اكنون قبرش بين سامرّا و بغداد معروف است.
و هم اكنون بقعه اين امام زاده كه در 50 كيلومترى شمال بغداد قرار دارد، يكى از زيارتگاههاى مهم عراق بشمار مى رود.[2] و مردم از همه طبقات بويژه دانشمندان، فقها و بزرگان مجتهدين و محدّثين به زيارتش مى روند.
بعضى از بزرگان همچون عالمان جليل القدر ميرزا محمّد تهرانى و نيز علّامه بزرگوار شيخ محمّدعلى اردوبادى هر كدام كتابى درباره معجزات و كراماتى كه از اين امامزاده جليل القدر ديده شده نوشته اند.[3]
وى نه تنها نزد شيعه بلكه نزد اهل سنّت و اعراب باديه هم از جايگاه رفيعى برخوردار است.[4]
منبع برای مراجعه بیشتر :
کتاب حیاه و کرامات ابوجعفر محمد بن الامام علی الهادی (ع) از محمدعلی اردوبادی (۱۳۱۲-۱۳۸۰ق.) در احوال امام زاده سیدمحمد، به زبان عربی تالیف شده که ترجمه فارسی این کتاب به نام ستاره دجیل، با مقدمه علی اکبر مهدی پور منتشر شده است.
پی نوشت :
1. بين سامرّا و بغداد و در فاصله حدود سى كيلومترى سامرّا قرار دارد.
2. نگاه كنيد به: المجدى: 130، مراقد المعارف: 2/ 262.
3. الامام الهادى من المهد الى اللحد، ص 137.
4. ر. ك: النجم الثّاقب، ص 114.

به زیارت هایی که به نقل از معصومین علیهم السلام در کتب معتبره وارد شده باشد زیارت ماثور گفته می شود و در مقابل زیارت غیر ماثور زیارتی است که فرد غیر معصوم آنرا ساخته باشد، واژه مأثور بر گرفته از ریشه اثر است و مأثور یعنی چیزی که در آثار و اخبار معصومین وارد شده باشد.
و در مورد امام زاده سید محمدبن علی الهادی روایت ماثور وجود ندارد.

بسم الله الرحمن الرحیم
پرسش :
زیارتنامه جناب سید محمد بن امام هادی علیه السلام از چه کسی صادر شده است ؟ با توجه به اینکه بدن مطهر ایشان توسط امام هادی علیه السلام دفن شده و امام هادی و امام عسکری علیهما السلام به زیارت ایشان رفته اند، آیا ممکن است زیارتنامه ی ایشان ماثور باشد؟ یعنی توسط امام معصوم صادر شده باشد؟
پاسخ :
سيّد محمّد با كنيه ابوجعفر، فرزند بزرگ امام هادى عليه السلام، مشهور به سید محمد (که در اصطلاح محلی به سبع الدُجَیل (شیرمرد دجیل) معروف است)، و فردى جليل القدر و عظيم الشّأن بود؛ بگونه اى كه شيعيان و جز آنان گمان مى كردند امامت بعد از پدر به وى خواهد رسيد زيرا نزد شيعيان معروف بود كه امامت به پسر بزرگ منتقل خواهد شد در صورتى كه عيب و نقصى نداشته باشد. و محمّد نه تنها عيب و نقصى نداشت كه وجودش مجمع كمالات اخلاقى و نفسانى بود. ليكن مرگ او در زمان حيات پدرش بر اين پندار خاتمه داد.
وى در مدينه بدنيا آمد، و هنگامى كه پدرش به دستور خليفه عباسى از مدينه به سامراء آورده شد او كودك بود و در مدینه ماند، محمّد پس از چند سال اقامت در مدينه به پدر پيوست و مدتى نزد آن حضرت بود ولى تصميم گرفت دوباره به مدينه باز گردد. در راه بازگشت چون به قريه «بلد»[1] رسيد بيمار شد و در حالى كه سنّش متجاوز از بيست سال بود در سال 252 در همانجا درگذشت و هم اكنون قبرش بين سامرّا و بغداد معروف است.
و هم اكنون بقعه اين امام زاده كه در 50 كيلومترى شمال بغداد قرار دارد، يكى از زيارتگاههاى مهم عراق بشمار مى رود.(2) و مردم از همه طبقات بويژه دانشمندان، فقها و بزرگان مجتهدين و محدّثين به زيارتش مى روند.
بعضى از بزرگان همچون عالمان جليل القدر ميرزا محمّد تهرانى و نيز علّامه بزرگوار شيخ محمّدعلى اردوبادى هر كدام كتابى درباره معجزات و كراماتى كه از اين امامزاده جليل القدر ديده شده نوشته اند.(3)
وى نه تنها نزد شيعه بلكه نزد اهل سنّت و اعراب باديه هم از جايگاه رفيعى برخوردار است.(4)
به زیارت هایی که به نقل از معصومین علیهم السلام در کتب معتبره وارد شده باشد زیارت ماثور گفته می شود و در مقابل زیارت غیر ماثور زیارتی است که فرد غیر معصوم آنرا ساخته باشد، واژه مأثور بر گرفته از ریشه اثر است و مأثور یعنی چیزی که در آثار و اخبار معصومین وارد شده باشد.
و در مورد امام زاده سید محمدبن علی الهادی روایت ماثور وجود ندارد.
منبع برای مراجعه بیشتر :
کتاب حیاه و کرامات ابوجعفر محمد بن الامام علی الهادی (ع) از محمدعلی اردوبادی (۱۳۱۲-۱۳۸۰ق.) در احوال امام زاده سیدمحمد، به زبان عربی تالیف شده که ترجمه فارسی این کتاب به نام ستاره دجیل، با مقدمه علی اکبر مهدی پور منتشر شده است.
پی نوشت :
1. بين سامرّا و بغداد و در فاصله حدود سى كيلومترى سامرّا قرار دارد.
2. نگاه كنيد به: المجدى: 130، مراقد المعارف: 2/ 262.
3. الامام الهادى من المهد الى اللحد، ص 137.
4. ر. ك: النجم الثّاقب، ص 114.