جمع بندی جایگاه علم در قرآن و اسلام

تب‌های اولیه

7 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
جایگاه علم در قرآن و اسلام

سلام

می خواستم بدانم آیا علم امروزی جایی در میان قرآن و اسلام دارد؟

آیا قرآن حرفی در این باره زده؟

اگر مقدور است لطفا در این مورد مفصل توضیح دهید

با تشکر

با نام و یاد دوست





کارشناس بحث: استاد عمار

[=arial]با سلام و ادب
آیات زیادی از قرآن کریم دلالت بر اهمیت کسب علم و معرفت دارند؛ در سوره «طلاق» هدف آفرینش جهان را علم و معرفت، و در سوره «بقره» هدف از بعثت انبياء را تعليم و تربيت بیان می نماید. همین معنا در سوره های «آل عمران» و «جمعه» نیز آمده است. علاوه بر این در آیاتی از سوره های «قصص» و «محمّد(ص)» هدف از نزول قرآن، انديشه و تدبّر ذکر شده است. حتی در سوره «اسرا» گفته شده که هدف از معراج پيامبر(ص) معرفت بود. همين معنا در سوره «نجم» نیز تکرار شده است.

[=arial]بیان تفصیلی مسئله علم و معرفت در قرآن کریم که فرمودید ، نیاز به بحث های مفصل و تدوین کتاب های فراوان دارد و امکان بیان همگی آن در اینجا ممکن نمی باشد.
با اندک تأمل در آیات قرآن مشاهده می شود که واژه علم با تمام مفرداتش، همچنین وسایل تحصیل علم و معرفت؛ مانند قلوب، عقول، تعقل، تدبر، خرد، و... دارای اهمیت ویژه است. شاید به جرات بتوان گفت که حدود یک چهارم قرآن در باره علم و دانش است.به همین جهت عجیب نیست که اولین آیاتی که بر رسول خدا (ص) نازل شد در باب علم، خواندن، معرفت و شناخت بوده است: "بخوان به نام پروردگارت که (جهان را) آفرید* همان کس که انسان را از خون بسته‏اى خلق کرد!* بخوان که پروردگارت (از همه) بزرگوارتر است* همان کسى که بوسیله قلم تعلیم نمود* و به انسان آنچه را نمى‏دانست یاد داد!".(1) فراتر از این اساسا خلقت انسان همراه علم و معرفت بوده است، چنان که قرآن به آن اشاره می کند: "سپس علم اسماء [علم اسرار آفرینش و نامگذارى موجودات‏] را همگى به آدم آموخت. بعد آنها را به فرشتگان عرضه داشت و فرمود: اگر راست مى‏گویید، اسامى اینها را به من خبر دهید!".(2)

[=arial]
بنابراین، به راحتی نمی توان تمام این آیات را برشمرد. از این رو به بعضی از اقسام این آیات در پست بعدی اشاره می کنیم.

1. علق، 1- 5. [=arial]2. بقره، 31.

[=arial]

[=arial]در قرآن مجيد آياتي را كه در باره علم و دانش بحث مي كنند در مجموع مي توان به سه دسته تقسيم نمود:
1- آياتي كه درباره علم الهي است.
2- آياتي كه در باره علم پيامبر اسلام (ص) و ساير پيامبران (عليهم السلام) است.
3- آياتي كه در تبيين اهميت و ارزش علم و دانش است.

- دسته اول آياتي كه در باره علم خداوند متعال است:
روشن است كه يكي از صفات حق تعالي صفت عليم است. در قرآن كريم آيات زيادي به اين موضوع اختصاص دارد. همچنين آيات ديگر به نمونه هاي از علم الهي در باره افعال و كارهاي روزمره بشر مي پردازد. جالب است بدانيم كه تنها صفت عليم در قرآن در آيات متعدد به مناسبت هاي مختلف ۱۲۸ بار تكرار شده است.

- دسته دوم آياتي است كه به علم و دانش پيامبر اسلام (ص) و ديگر پيامبران الهي (ع) مي پردازد و بيان مي دارد كه خداوند علم هاي گوناگون را به آنها آموخت:
آيه 5 سوره نجم - آيات ۲۲ و ۶۲ سوره يوسف - آيات۷۴، ۷۹و ۸۰ سوره انبياء - آيه ۶۲ سوره اعراف - آيه 75سوره انعام ، نمونه هايي از آيات قرآن كريم در باره علم پيامبران است.

- دسته سوم آياتي است كه در بيان ارزش و جايگاه خود علم است. در قرآن كريم آيات فراواني وجود دارد كه به ارزش و جايگاه علم و دانش و نقش آن در زندگي انسان و ثمرات و نتايج آن در جنبه هاي مختلف زندگي فردي و اجتماعي مردم و جامعه مي پردازد كه به گوشه هايي از آن اشاره مي شود:
1- برخي از آيات به اين مسئله مي پردازند كه علم و دانش يكي از معيارها و ملاك هاي انتخاب و گزينش افراد براي منصب ها است. آيه ۲۴۷ سوره بقره و آيه ۹ زمر به همين موضوع اشاره دارد.
2- رابطۀ تنگاتنگ و ناگسستني علم با ايمان و دريافت مفاهيم و اسرار قرآني: آيه ۷ سورۀ آل عمران و آيه۱۶۲سوره نساء، آيه ۱۰۷ سورۀ اسراء، آيه ۵۴ سورۀ حج، آيه ۴۹ سورۀ عنكبوت، آيه ۶ سورۀ سبأ، نمونه هايي است كه از آنها اين حقيقت استفاده مي شود.
3- ترس از خداوند محصول دانش است:” از ميان بندگان خدا تنها دانشمندان از او مي ترسند”.(1)
4- علم مقدمه اي است براي اثبات حق: “هر گاه بعد از علم و دانشى كه (در باره مسيح) به تو رسيده، (باز) كسانى با تو به محاجّه و ستيز برخيزند، به آنها بگو: «بياييد ما فرزندان خود را دعوت كنيم، شما هم فرزندان خود را ما زنان خويش را دعوت نماييم، شما هم زنان خود را ما از نفوس خود دعوت كنيم، شما هم از نفوس خود آن گاه مباهله كنيم و لعنت خدا را بر دروغگويان قرار دهيم”.(2)
5-علم حجت را بر انسان تمام مي كند: ” و اگر از هوي و هوس هاي آنان پيروي كني، بعد از آن كه آگاه شده اي هيچ سر پرست و ياوري از سوي خدا براي تو نخواهد بود”. (3)
6- علم زمينه ساز عوامل نجات انسان از عذاب قيامت است: “خداوند كساني را كه ايمان آورده اند و كساني را كه علم به آنان داده شده درجات عظيمي مي بخشد… (در اين هنگام ) كساني كه به آنها علم داده شده مي گويند: “رسوايي و بدبختي امروز بر كافران است” و ...(4)
7- هم قرين بودن گواهي و شهادت عالمان و دانشمندان با شهادت خدا و ملائكه: “گواهي مي دهد كه معبودي جز او معبودي نيست و فرشتگان و صاحبان دانش (هر كدام به گونه اي بر اين مطلب) گواهي مي دهند…”.(5)
8- صاحبان دانش به پيروي سزاورترند: “اي عمو دانشي بر من آمده كه براي تو نيامده است، بنابر اين از من پيروي كن، تا تو را به راه راست هدايت كنم”.(6)
9- علم و دانش مايۀ بصيرت و بينايي است: “اما كساني كه علم و دانش به آنهاداده شده بود گفتند: واي بر شما ثواب الهي براي كساني كه ايمان آورده اند و عمل صالح انجام مي دهند بهتر است، اما جز صابران آن را دريافت نمي كنند”.(7)
10- خلاصه آن كه علم و دانش داراي چنان اهميتي است كه پيامبر اولوالعزم مشقت هاي يك سفر سخت و پر مخاطره را به جان مي خرد. تا بتواند به آگاهي و دانش بيشتري دست يابد. اين داستان در سوره كهف از آيه ۶۵ تا ۷۶ در قصه حضرت موسي (ع) و خضر (ع) آمده است: “آيا از تو پيروي كنم تا از آن چه به تو تعليم داده شده و مايۀ رشد و صلاح است، به من بياموزي”.(8)
جهت آگاهي بيشتر در اين باره به معجم المفهرس الفاظ قرآن، اثر محمد فؤاد عبد الباقي ؛ قاموس قرآن ، اثر قرشى سيد على اكبر مراجعه نماييد.

1.فاطر(35) آيه 28 ؛ إِنَّمَا يخَْشىَ اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاْ
2. آل عمران(3) آيه۶1.
3. بقره (2) آيه ۱۲۰.
4. مجادله(58 ) آيه۱۱؛ نحل(16)آيه ۲۷.
5. آل عمران( 3)آيه ۱۸.
6. مريم(19) آيه ۴۳.
7. قصص(28) آيه ۸۰.
8. بديهي است كه اين آيات در بيان ارزش و جايگاه علم و معلّم و حقوق متعلّم است. همان گونه كه در مقام بيان لياقت هايي است كه بايد در جويندگان دانش باشد.
منبع: مرکز تخصصی تفسیر

[=arial]این دو لینک رو هم مطالعه نمایید:

askdin.com/showthread.php?t=33351

askdin.com/showthread.php?t=9253

[="Tahoma"][="Navy"]

amir hosein;908553 نوشت:
سلام

می خواستم بدانم آیا علم امروزی جایی در میان قرآن و اسلام دارد؟

آیا قرآن حرفی در این باره زده؟

اگر مقدور است لطفا در این مورد مفصل توضیح دهید

با تشکر


سلام
علم امروزی یا علم تجربی در تحت عنوان علمی که در قرآن و روایات از آن بطور عام ستایش یا بدان دعوت شده قرار می گیرد.
مانند طلب العلم فریضه که بیان جامع و عامی دارد و شامل همه علوم می شود بخصوص که از طلب سخن گفته و علوم تجربی را که اکتسابی هستند نیز قطعا شامل می شود.
یا در روایات علم پزشکی یکی از دو علم ارزشمند شمرده شده اند و این علم از گذشته تا به حال جنبه تجربی داشته است.
اما علم تجربی امروزی که به نوعی سکولار و بریده از دین و معنویت است چندان جایگاه ارزشمندی در دین ندارد چرا که در دین اسلام غیب و عوالم فرامادی یک اصل اند لذا علم امروزی به لحاظ جهت گیری و جامعیت دچار نقصان قابل توجهی است که نتیجه و اثر آنرا در نوع نگاه انسان امروزی به خود و جهان شاهدیم. این علم انسان را حیوانی برتر و فرصت طلب معرفی و تربیت می کند که بیش از هرچیز باید به لذتجویی هرچه بیشتر از حیات چند روزه دنیا بیاندیشد چرا که باوری به حیات دیگر و جاودانگی انسان ندارد. از سوی دیگر با نسبی ساختن اخلاق به سلطه گری و استثمار انسانها و ملتها روی می آورد و با مطلق العنان معرفی کردن انسان ( انسان محوری بجای خدامحوری) دست به هر تصرف بجا و نابجایی می زند.
خلاصه اینکه علم تجربی امروز که با مادی گرایی صرف همراه است نتوانسته برای انسان سعادتی به ارمغان بیاورد و در آینده هم نخواهد توانست چرا که با حقایق هستی و فطرت انسان ناسازگار است و از نقصان بزرگی رنج می برد.
یا علیم[/]

پرسش:
آیا علم جدید مورد تایید قرآن می باشد؟

پاسخ:
قرآن کریم موافق با علم آموزی در هر عصری می باشد لذا سخن خود را با « خواندن » ، « علم » و « كتابت » آغاز كرد و پيوسته مسلمانان را به تفكر و تدبر درهر چه آفريده شده است ، فرا خواند . اهميت و عظمت مقام علم؛ در حدي است كه خداوند در قرآن به پيامبرش دستور مي دهد: « قل هل يستوي الذين يعلمون و الذين لايعلمون... ؛ [اي پيامبر!] بگو: آيا كسي كه عالم است با كسي كه نمي داند برابر است». (زمر، آيه 9).

آياتي است كه در بيان ارزش و جايگاه خود علم است. در قرآن كريم آيات فراواني وجود دارد كه به ارزش و جايگاه علم و دانش و نقش آن در زندگي انسان و ثمرات و نتايج آن در جنبه هاي مختلف زندگي فردي و اجتماعي مردم و جامعه مي پردازد كه به گوشه هايي از آن اشاره مي شود:
1- برخي از آيات به اين مسئله مي پردازند كه علم و دانش يكي از معيارها و ملاك هاي انتخاب و گزينش افراد براي منصب ها است. آيه ۲۴۷ سوره بقره و آيه ۹ زمر به همين موضوع اشاره دارد.
2- رابطۀ تنگاتنگ و ناگسستني علم با ايمان و دريافت مفاهيم و اسرار قرآني: آيه ۷ سورۀ آل عمران و آيه۱۶۲سوره نساء، آيه ۱۰۷ سورۀ اسراء، آيه ۵۴ سورۀ حج، آيه ۴۹ سورۀ عنكبوت، آيه ۶ سورۀ سبأ، نمونه هايي است كه از آنها اين حقيقت استفاده مي شود.
3- ترس از خداوند محصول دانش است:” از ميان بندگان خدا تنها دانشمندان از او مي ترسند”.(1)
4- علم مقدمه اي است براي اثبات حق: “هر گاه بعد از علم و دانشى كه (در باره مسيح) به تو رسيده، (باز) كسانى با تو به محاجّه و ستيز برخيزند، به آنها بگو: «بياييد ما فرزندان خود را دعوت كنيم، شما هم فرزندان خود را ما زنان خويش را دعوت نماييم، شما هم زنان خود را ما از نفوس خود دعوت كنيم، شما هم از نفوس خود آن گاه مباهله كنيم و لعنت خدا را بر دروغگويان قرار دهيم”.(2)
5-علم حجت را بر انسان تمام مي كند: ” و اگر از هوي و هوس هاي آنان پيروي كني، بعد از آن كه آگاه شده اي هيچ سر پرست و ياوري از سوي خدا براي تو نخواهد بود”. (3)
6- علم زمينه ساز عوامل نجات انسان از عذاب قيامت است: “خداوند كساني را كه ايمان آورده اند و كساني را كه علم به آنان داده شده درجات عظيمي مي بخشد… (در اين هنگام ) كساني كه به آنها علم داده شده مي گويند: “رسوايي و بدبختي امروز بر كافران است” و ...(4)
7- هم قرين بودن گواهي و شهادت عالمان و دانشمندان با شهادت خدا و ملائكه: “گواهي مي دهد كه معبودي جز او معبودي نيست و فرشتگان و صاحبان دانش (هر كدام به گونه اي بر اين مطلب) گواهي مي دهند…”.(5)
8- صاحبان دانش به پيروي سزاورترند: “اي عمو دانشي بر من آمده كه براي تو نيامده است، بنابر اين از من پيروي كن، تا تو را به راه راست هدايت كنم”.(6)
9- علم و دانش مايۀ بصيرت و بينايي است: “اما كساني كه علم و دانش به آنهاداده شده بود گفتند: واي بر شما ثواب الهي براي كساني كه ايمان آورده اند و عمل صالح انجام مي دهند بهتر است، اما جز صابران آن را دريافت نمي كنند”.(7)
10- خلاصه آن كه علم و دانش داراي چنان اهميتي است كه پيامبر اولوالعزم مشقت هاي يك سفر سخت و پر مخاطره را به جان مي خرد. تا بتواند به آگاهي و دانش بيشتري دست يابد. اين داستان در سوره كهف از آيه ۶۵ تا ۷۶ در قصه حضرت موسي (ع) و خضر (ع) آمده است: “آيا از تو پيروي كنم تا از آن چه به تو تعليم داده شده و مايۀ رشد و صلاح است، به من بياموزي”.(8)
جهت آگاهي بيشتر در اين باره به معجم المفهرس الفاظ قرآن، اثر محمد فؤاد عبد الباقي ؛ قاموس قرآن ، اثر قرشى سيد على اكبر مراجعه نماييد.

پی نوشت:
1.فاطر(35) آيه 28 ؛ إِنَّمَا يخَْشىَ اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاْ
2. آل عمران(3) آيه۶1.
3. بقره (2) آيه ۱۲۰.
4. مجادله(58 ) آيه۱۱؛ نحل(16)آيه ۲۷.
5. آل عمران( 3)آيه ۱۸.
6. مريم(19) آيه ۴۳.
7. قصص(28) آيه ۸۰.
8. بديهي است كه اين آيات در بيان ارزش و جايگاه علم و معلّم و حقوق متعلّم است. همان گونه كه در مقام بيان لياقت هايي است كه بايد در جويندگان دانش باشد.

موضوع قفل شده است