جمع بندی اگر روح خدایی داریم چرا اعمال شیطانی انجام میدهیم!

سوال:
چگونه می شود روح خدایی داریم ولی اعمال شیطانی انجام میدهیم!

پاسخ:
سلام و ادب@};-

در پاسخ به سؤال شما نکاتی را تقدیم می کنیم:

اولاً: قبل از هر چیز لازم است مقدمتاً یک پندار غلط و نادرست را از دامنه بحث رفع کنیم؛ برخى بر اين پندارند اینکه خداوند در آيات گوناگون مى فرمايد: «از روح خودم در انسان دميدم» ؛[=book antiqua]«وَ نَفَخَ فِيهِ مِنْ رُوحِهِ»،(1) ؛ [=book antiqua]«وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي»،(2) ؛ مقصود آنست که روح، جزئى از اجزاى خداوند است و مقصود از دميدن «روح الهى» اين است كه خداوند بخشى از وجود خود را جدا ساخته و آن را وارد بدن انسان نموده است. در حالیکه اين پندار، نادرست و نابخردانه است؛ زيرا هر چيزى كه داراى جزء باشد مركّب است و هر مركّبى از آنجا كه به اجزاى خود نيازمند است، ممكن الوجود و مخلوقى نيازمند به شمار مى آيد.(3) در حالى كه خداوند، بى نياز مطلق و كمال محض است و همه چيز در هستى و كمالات خود به او نيازمند است.

ثانیاً: اینكه خداوند در آیه شریفه ۲۹ سوره حجر می فرماید: [=book antiqua]«وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِن رُّوحِى؛ از روح خود در آن دمیدم.» و بر این اساس، روح دمیده شده را به خود نسبت می دهد فقط برای تكریم و عظمت روح انسانی است كه به اصطلاح ادبیات عرب آن را اضافه تشریفی می خوانند چنانكه در «بیت الله » نمی گوئیم خدای متعال كه زمان و مكان برایش بی معناست خانه ای دارد و آن كعبه است و یا ماه مبارك رمضان كه «ماه خدا» خوانده می شود. همه از این نوع هستند كه برای تكریم و عظمت به خداوند نسبت داده شده اند. (4) بنابراین آيه مذکور، بيانگر اين حقيقت است كه روح انسان واقعيتى مجرّد و از جهان ملكوت است و در واقع جلوه و فيض آن روح كلّى است؛ يعنى آن روح مطلق به اذن پروردگار در انسان تجلّى نموده و روح او را افاضه كرده است.(5) نه اینگه گمان شود جزئی از حقیت مطلق خدای هستی بخش است که به انسان افاضه شده فلذا انسان هم باید تماما خدایی باشد و باید هیچ نسبتی با گناه و شر نداشته باشد.

ثالثاً: مسلماً انسان از دو بعد و دو جنبه تشکیل یافته است؛ یکی جنبه روح الهی و بُعد غیر مادی و دیگری بُعد مادی و جسمانی. کشش و اشتیاق به گناه به جنبه‌های جسمانی، طبیعی و مادی انسان برمی‌گردد. چنانکه عشق و علاقه به امور معنوی و کمال طلبی به جهت دمیده شدن روح الهی در کالبد انسان است. این مطلب که انسان از دو بُعد روحی و جسمی تشکیل یافته و این دو جهت در هم تنیده و مرتبط با هم هستند، هم از منظر قرآنی قابل تبیین است و هم بر اساس مبانی فلسفی می‌توان آن‌را اثبات کرد.

رابعاً: بر اساس این دو بُعدی که در خلقت انسان نهادینه شده (روح و جسم) انسان هم متمایل به خوبیها و فضیلتهاست و هم به پستیها و زشتیها (طبایع نفسانی) متمایل است. البته به اراده تکوینی خداوند نفس انسانی به خوبیها و نیکیها و زشتی و ناپاکیها ملهم شده است. قوله کریم: [=book antiqua]"و نَفسٍ و ما سَوّیها فَألْهَمَها فُجُورَها و تقویها؛ و سوگند به نفس و آنکه نیکویش بیافرید. سپس پلیدی‌هایش و پرهیزگاری‌اش را به آن الهام کرد."(6) و نیز بر اساس دستورات شریعت الهی راه کمال و سعادت با عمل خوبیها و ترک نواهی برای بشریت روشن شده از اینرو حجت برای انسان تمام است و اینطور نیست که انسان برای گرایش به بدیها و زشتیها جوازی داشته باشد بلکه باید با بهره گیری از مواهب خدادادی عقل و فطرت و اختیار و هدایتهای تکوینی و تشریعی، تقوا و پرهیزکاری و اطاعت و بندگی را اختیار نموده، راه کمال و سعادت را بپیماید و از پیروی و تبعیت نفس و شیطان سرباز زند.

اما به همان دلایلی که گفتیم اینکه گروهی از مردم بدلیل عدم بهره مندی از مواهب الهی عقل و فطرت، غفلت از هدایت های عام و خاص الهی و با سوء اختیار، راه گناه و فسق و ظلم و تعدی و فساد را برگزیده، نفس و روح الهی خویش را آلوده ساخته و مسیر ضلالت و گمراهی و شقاوت و هلاکت را می پیمایند. و یا در مقاطعی از اعصار و دورانها(گذشته و حال) جمع کثیری از اقوام و همین مردم بدلیل جهل و کوردلی، تقلیدکورکورانه و تبعیت از شیطان و هوای نفس، خویشتن خویش و نفس ناطقه اِشان را در تاریکی ها و ضلالت ها نگاه داشته و به هر خفت و خواری و ظلم و فسادی که نتیجه عملی آن کفر و نفاق و فسق است تن می دهند چنانکه در قرآن در احوالات اقوام بسیاری در بیان تاریخ انبیاء بدانها اشارت شده و در تاریخ اسلام و تاریخ معاصر نیز نمونه های عینی آن را به وفور مشاهده می کنیم. از اینرو نباید این جنس گمراهیها و ضلالتهای بشری را به روح الهی نسبت داد بلکه چنانکه گفتیم این امر از جهل و غفلت و سوء اختیار و هواپرستی انسان ناشی می شود.

موفق باشید ...@};-

پاورقی________________________________________
1. سجده، آيه 9
2. حجر، آيه 29 و ص، آيه 72.
3. التفسير الكبير، فخر رازى، ج 9، ص 410.
4. علامه طباطبائی، تفسیر المیزان، ج ۱۲، ص ۱۵۵.
5. تفسير الميزان، ج 13، ص 198.
6. شمس، 7 و 8.