جمع بندی گروه های ظاهرگرای شیعه

باسلام خدمت دوست عزیزمان
البته گروه های ظاهرگرای شیعه متنوع هستند برخی از آنان در حوزه فقه و اصول ظاهر گرا هستند که به اخباریان شیعه معروف هستند که موسس این مکتب فکری محمد امین استرآبادی بود که در 980ق متولد و در 1036ق در مکه وفات پیدا کرد و کتاب مهم ایشان هم الفوائد المدنیه است.
گروه های دیگر ظاهرگرای شیعه در حوزه اعتقادی ظاهرگرا هستند که در اصطلاح به آنان مکتب تفکیک گفته میشود که در راستای جدایی علوم وحیانی از علوم بشری فعال هستند که البته ایا ارتباطی با مکتب اخباری استرآبادی دارند یا نه جای بحث است که در مقاله ای با عنوان اصالت مکاتب؛ ارتباط مکتب اخباری و مکتب تفکیک بررسی شده است (در مجله فقه دفتر تبلیغات؛ در اینترنت موجود است)
گروه های ظاهرگرای دیگر که به اخباریان نوین مشهور هستند و در دوران معاصر هستند که باز میتوانید به مقاله محسن الویری با همین عنوان است مراجعه فرمایید.
البته تشابه هایی بین این گروه های اخباری و اخباریان نوین وجود دارد که به برخی از آن ها اشاره میشود:

شاخصه های اخباری گری نوین
هرچند میان دو جریان سنتی و نوین اخباری گری تفاوت های عمیقی وجود دارد مانند این که کلمه اخباری گری به معنی یک گرایش فقهی دربرابرگرایش یا مکتب فقهی اجتهاد با تکیه برفرایند استنباط فقهی ازطریق اصول فقه وقواعد عقلی مطرح بوده لکن به دلیل شباهت های این دو جریان درنگرش به منابع استنباط دینی، می توان جریان اخباری گری نوین را امتداد همان جریان سنتی دانست و ازآن به عنوان جریان «نو اخباری گری» یاد نمود .
جریان«اخباری گری نوین»، حیطه هایی فراترازحیطه فقه راهدف گرفته وبا همگرایی با سایر جریان های انحرافی درموضوعات زیرتلاش های گسترده ای دارد :

1. ظاهرگرایی دینی و تاکید برمحوریت سنت واحادیث و ترک تمسک به قرآن و عقلانیت و تضعیف هویت تمدنی مسلمانان.
2. تاکید برحفظ دین خالص به معنی بازگرداندن همه چیزبه زمان صدور وهمان دینی که در زمان معصومین(ع) وجود داشته وبه همین بهانه ورود بسیاری مسائل جدید مانند مسائل سیاسی حتی روز قدس در زمره مسائل دینی را بدعت می دانند که از این جهت می توان این جریان را «تفکر سلفی شیعی» نامید.
3. تضعيف نظام مرجعيت واهانت اشکار به مراجع تقلید با هدف ایجاد فاصله بین مرم وعلما ونخبگان وجایگزین کردن افراد کم سواد وتقویت جامعه ذاکران و مداحان و محوریت بخشی به آنان به جای علما وروحانیت.
4. مخالفت جدی با تفکرانقلاب اسلامی به ویژه ولایت فقیه وتعابیربسیاراهانت آمیز نسبت به نظام اسلامی با هدف جلوگیری ازالگوگیری جوامع شیعی ازانقلاب اسلامی و نفوذ ولایت فقیه .
5. تضعیف روحیه تقید والترام فقهی وانکاربرخی ازمناسک شرعی مانند نمازجمعه وممانعت ازپرداخت خمس به دلیل تقویت نظام مرجعیت و ولایت فقیه
6. رفتارمبالغه امیزوآمیخته باغلو نسبت به اهل بیت (علیه السلام) مانند نوشتن عبارت « جل جلاله» ائمه به جای (عليه السلام) و معرفی امام علی (ع) را به عنوان «رب» و توجيه به این که «رب» به معنای پرورش دهنده است وهمچنین تعبیر از ولادت معصومین به ظهور آنان ،
7. تلاش برای ایجاد انحراف درمسئله کربلا وانحراف افکار ازاهداف وفلسفه بلند نهضت عاشورا ازطریق ترویج رفتارهای بدعت آمیز، تشویق وسیع توده مردم به قمه زنی وترویج خرافات وتاکید بربخشهای غیرموثق ازتاریخ کربلا درمجالس عزاداری باهدف تهی کردن این سرمایه عظیم اسلامی از کارآمدی .
8. مخالفت جدی با اتحاد مذاهب ، مواجهه گزنده با اهل سنت وتلاش برای زنده کردن اختلافات شیعه وسنی ونام گذاری هفته وحدت به هفته تبری برای مقابله با سیاست تقریب مذاهب .

پیوند پدیده «نواخباری گری» با سایرجریان های انحرافی

1. با توجه به نقش بسیارتاثرگذارمرجعیت در حفظ اسلام و نقش آفرینی ان در جریان پیروزی انقلاب اسلامی ایران و نقش پررنگ مرجعیت عراق به نظرمی رسد برنامه حساب شده بیرونی درپس این جریان برای تضعیف فقاهت وجایگاه مرجعیت دینی نهفته است تا با ایجاد انحراف درشیوه استنباط وبهره گیری از عقلانیت به عنوان یکی ازمنابع اصیل شناخت دینی راه را برای برداشت های غیراصولی وناصواب ازمنابع حدیثی و ورود باورها وگزاره های انحرافی درمیان جامعه شیعیان بازکنند وبه نحوی همسان با سلفی گری شیعه ایفای نقش نمایند.
2. شواهدی وجود دارد که نشان دهنده نقش شوم انگلیس و اسراییل در توسعه تفکر اخباری گیری درمیان شیعیان می باشد دیدارھای متعدد سفیران اسرائیل و انگلیس با برخی شخصیت های شیعه در شهرهای شیعه نشین هند ازجمله این موارد است
3. ایجاد تفرق و تقسیم مسلمانان به چند گروہ و فرقه و درنهایت بروزفتنه مذھبی و درگیری دربین فرقه های اسلامی، باعث آسودہ خاطر شدن قوای مخالف اسلام خصوصا آمریکا و اسرائیل می شود لذا ترویج فرھنگ اخبارگری دربین مذھب شیعه و تقویت وھابیت در بین اھل سنت موجب تقسیم مسلمانان و ایجاد درگیری میان انان می شود .

جمع بندی

سوال: باسلام میخواستم ببینم ایا در میان شیعیان هم گروه های ظاهرگرا وجود دارد یا خیر؟

پاسخ:
بحث ارائه شده در خصوص گروه های ظاهرگرای شیعه بود که چند مطلب خدمت دوستان عزیز تقدیم شد.
اولا باید توجه داشت که هم در میان اهل سنت و هم در میان شیعیان و به صورت کلی در میان اکثر فرق اسلامی، ظاهرگرایی و اعتنا به ظواهر کتاب مقدس و روایات موجود بوده است که در برخی از این گروه ها به صورت افراطی این مساله بروز و ظهور یافته است و بی اعتنایی به عقل مورد بی توجهی جدی قرار گرفته است.
در میان شیعیان هم این گروه ها در مقطعی بسیار فعالانه ظاهر شدند که از سال 1036قمری که زمان فوت موسس مکتب ظاهرگرای شیعه یعنی محمد امین استرابادی شروع شد و تا 1234 قمری که با کشته شدن آخرین حلقه از ظاهرگرایان شیعه یعنی میرزا محمد اخباری که به صورت افراطی در تبیین دیدگاه های خود میکوشید، وجود داشتند.

اهم دیدگاه های انها به شرح زیر است که برگرفته از کتاب الفوائد المدنیه محمد امین استرابادی است:

• منهج صواب به عقیدة من مذهب و طریقه قدماء اخباریین ماست. اما مذهب ایشان این است که هر آن چیز که این امّت تا روز قیامت به آن احتیاج دارند، و حتی دیة خراش، دلالتی قطعی از جانب خدای متعال بر آن مقرّر شده است و بسیاری از آن احکام که پیامبر(ص) آورده و هر آن چیز از نسخ یا تقیید و تخصیص و تأویل که به کتاب خدا یا سنت پیامبر(ص) او تعلق دارد از خزانه علم عترت طاهره(ع) است و قرآن در بیشتر موارد و همچنین بسیاری از سنت‌های نبوی بر وجه ابهام افکنی نسبت به اذهان عامه وارد شده است و ما برای دست یافتن به احکام نظری شرعی که آن را نمی‌دانیم (اعم از اصلی یا فرعی) راهی جز شنیدن از امامان برایمان جایز نیست. بلکه در این مورد توقّف و احتیاط واجب است و مجتهد در احکام خدا در صورتیکه خطا کند دروغ و افتراء به خدا بسته و در صورتیکه مصیب باشد مأجور خواهد بود و اقدام به قضاء و افتاء جز با قطع و یقین جایز نیست و در صورت فقدان آن واجب است تا توقف شود و یقین لازم و معتبر کسب گردد (الفوائد المدنیه ص 34)

منبع:
الفوائد المدنیه،محمد امین استرآبادی، ص 36.