مراتب امر به معروف و نهی از منکر چیست؟
تبهای اولیه
سلام آیت الله مکارم
مراتب امر به معروف و نهی از منکر چیست؟
سلام آیت الله مکارم
مراتب امر به معروف و نهی از منکر چیست؟
با سلام و احترام
مراتب امر به معروف و نهى از منکر (۲۴۱۹)
مسأله ۲۴۱۹ـ امر به معروف و نهى از منکر مراتبى دارد که بعضى از این مراتب، احتیاج به اجازه حاکم شرع ندارد و بعضى دارد، آنچه احتیاج به اجازه حاکم شرع ندارد همان امر به معروف با زبان و دل و نصیحت کردن یا اعراض و بى اعتنایى و ترک مراوده نمودن است و اگر تأثیر نکرد جایز است با کلمات تند و خشن که خالى از گناه باشد یا با توسل به زور، به این طریق که جلو فرد گنهکار را بگیرد، یا وسایل گناه را از دسترس او خارج سازد، اقدام نماید ولى اگر براى امر به معروف و نهى از منکر لازم شود که متوسل به ضرب و جرح یا اتلاف اموال و بالاتر از آن گردد در این صورت هیچ کس بدون اجازه حاکم شرع حق اقدام ندارد، بلکه باید اصل کار و مقدار و اندازه آن طبق ضوابط اسلامى با نظر حاکم شرع تعیین گردد.
با سلام و احتراممراتب امر به معروف و نهى از منکر (۲۴۱۹)
مسأله ۲۴۱۹ـ امر به معروف و نهى از منکر مراتبى دارد که بعضى از این مراتب، احتیاج به اجازه حاکم شرع ندارد و بعضى دارد، آنچه احتیاج به اجازه حاکم شرع ندارد همان امر به معروف با زبان و دل و نصیحت کردن یا اعراض و بى اعتنایى و ترک مراوده نمودن است و اگر تأثیر نکرد جایز است با کلمات تند و خشن که خالى از گناه باشد یا با توسل به زور، به این طریق که جلو فرد گنهکار را بگیرد، یا وسایل گناه را از دسترس او خارج سازد، اقدام نماید ولى اگر براى امر به معروف و نهى از منکر لازم شود که متوسل به ضرب و جرح یا اتلاف اموال و بالاتر از آن گردد در این صورت هیچ کس بدون اجازه حاکم شرع حق اقدام ندارد، بلکه باید اصل کار و مقدار و اندازه آن طبق ضوابط اسلامى با نظر حاکم شرع تعیین گردد.
حالا الان کلا چند مرتبه شد که وظیفه ما است ، و وظیفه حکومت نیست؟
شنیدم حتی نهی از منکر زبانی هم الان خلاف قانون است و جرم محسوب میشود؟
حالا الان کلا چند مرتبه شد که وظیفه ما است ، و وظیفه حکومت نیست؟شنیدم حتی نهی از منکر زبانی هم الان خلاف قانون است و جرم محسوب میشود؟
با سلام و عرض ادب
همانطور که عرض شد اگر براى امر به معروف و نهى از منکر لازم شود که متوسل به ضرب و جرح یا اتلاف اموال و بالاتر از آن گردد در این صورت هیچ کس بدون اجازه حاکم شرع حق اقدام ندارد، بلکه باید اصل کار و مقدار و اندازه آن طبق ضوابط اسلامى با نظر حاکم شرع تعیین گردد.
در بقیه مراتب قبلی واجب است باوجود شرایط،امربه معروف و نهی از منکر نمایید.
نهی از منکر زبانی هم درصورتی که شرایطش باشد و منع قانونی هم نباشد، واجب است.
موفق و موید باشید
سلام
یکی از وظایف مسلمانان این است که مردم را دعوت به خوبی بکنند دعوت بکنند به اینکه گناهان را ترک بکنند
«وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ».آل عمران،104
شما مردم یاید امتی باشید که دعوت به خیر بکنید ، و امر به معروف و نهی از منکر کنید. و چنین کسان همان رستگارانند.
أدْعُ إِلى سَبيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتي هِيَ أَحْسَنُ » نحل، 125.
پیامبر! مردم را به کار خیر دعوت کن،با حکمت و موعظه حسنه و با آنان جدال احسن کن
آیه، سه مرحله را بیان می کند
اول دعوت بوسیله حکمت
دوم دعوت با موعظه حسنه
سوم دعوت با جدال احسن
پیرامون مرحله اول که دعوت به واسطه حکمت است مختصری توضیح میدهیم
حکمت به معنای درک واقعیات، شناخت واقعیات، اقامه برهان برای یک مطلب است با ذکر منافع یک خیر و ذکر ضررهای یک شر.
مسلمان ها وظیفه دارند در این مرحله مردم را با توجیه صحیح و با بیان این که این کار اگرحرام است به فلان دلیل است، چرایی آن را باز گو نمایند
و بگویند که برای تو یا برای اجتماع مفسده دارد و به صلاح تو نیست که این را انجام بدهی. یا اینکه اگر این کار یک کار مورد پسند و معروف شرعی
است به واسطه فلان دلیل است و منافعی هم دارد. هم برای دنیای شما خوب است هم برای آخرت شما اثر بخش است.
اگر انسان از این روش استفاده کند و به کسی بگوید: این فعل حرام را انجام نده، برای اینکه این کار بد است و برای خودت و خانواده ات
یا برای اجتماع زیان بخش است و توجیه صحیحی بکند و دلایل آن را بازگو نماید، اگر به این صورت بیان کند یقینا خیلی می تواند برای مردم موثر باشد.
در روایت دیگری حضرت علی (علیه السّلام) فرموده است
«من لم یعرف مضرة الشر لم یقدر علی الامتناع منه».
هر کس ضرر و زیان چیز بدی را نفهمد قدرت به امتناع و اجتناب از آن را هم ندارد
بنابراین یک مرحله ای از دعوت ، دعوت با حکمت است. که با بیان واقعیات ومنافع و مصالح همراه است .
سلام
موعظه حسنه و نصیحت و اندرز یکی از راه هایی است که به وسیله آن میتوان امر به معروف و نهی از منکر کرد و مقدم بر امر به معروف
و نهی ا زمنکر به وسیله اقدام هایی است. نصیحت و اندرز یا موعظه که در قرآن آمده غیر از سخنرانی و تعلیم و درس است
و غیر از برهان و استدلال است، بلکه روش دیگری است.
در مورد پند و اندرز و موعظه آن کسی که میخواهد امر به معروف و نهی از منکر کند به گونهای با طرف صحبت میکند که
دل او رام میشود، رقت قلبی و صفا و نورانیتی در دل او پیدا میشود. و فطرت حق خواهی او بیدار میشود.
در موعظه آن کسی که می خواهد موعظه کند، گاهی اشک مخاطب نیز جاری میشود ورغبت پیدا میکند که به آن کارعمل بکند.
در آیین اسلام نیز به این روش خیلی تکیه شده است
در روایات است که موعظه کردن یکی از وسایل خوب برای تصفیه دل و باطن است. در روایتی مولا علی (علیه السّلام) میفرماید
« المواعظ صقال النفوس و جلاء القلوب»
موعظه ها،صیقل دهنده جان ها و روشنگر دل هاست.
این قیدی که در قرآن برای موعظه ذکر کرده، نشان آن است که موعظه زمانی میتواند موثر باشد که موعظه حسنه باشد.
پس معلوم می شود که موعظه گاهی حسنه است و گاهی غیر حسنه،
اما قرآن دستور میدهد که موعظه شما موعظه نیک و خوب باشد. برای اینکه یک موعظهای حسنه باشد،شرایطی را باید در نظر گرفت
یکی از آن شرایط این است که موعظه کند و خود عامل باشد به آنچه که میگوید. یعنی اگرانسان دیگری را موعظه میکند
و دعوت میکند به کار خیر، خودش آن کار را انجام بدهد، یا اگر او را از کار بد نهی می کند، خودش آن کار را ترک کند.
در این صورت میتواند موعظه، موعظه حسنه و موثر باشد.
شرط دوم اینکه موعظه در صورتی میتواند تاثیرگذار باشد که با نرمی و مدارا و از روی دلسوزی انجام بگیرد، وقتی
میخواهد کسی را موعظه کند، آن فرد احساس کند که او از راه دلسوزی موعظه می کند، و نمی خواهد انتقاد یا بدگویی کند،
نمیخواهد بزرگ منشی کند و خودش را بالاتر حساب بکند، بلکه با کمال کوچکی و تواضع، با نرمی، با مدارا، سخن می گوید،
در این صورت نیز موعظه بسیار موثر است.
شرط سوم عبارت است از این که موعظه در پنهانی باشد تا بهتر موثر باشد . وقتی انسان میخواهد فردی را نصیحت کند،
اگر او را در گوشهای خلوت صدا بزند و در آن جا با او صحبت کند، و با نرمی سخن بگوید بیشتر موثر است،
اما اگر در حضور مردم بگوید ممکن است، عناد و لجاجت او را تحریک کند، و نه تنها موثر نباشد بلکه ضرر هم داشته باشد،
روش موعظه کردن را باید یاد گرفت، با هرکسی به گونه ای باید صحبت کرد، و همه را با یک روش نمی توان موعظه نمود!
انسان اگر بداند با هر کسی چگونه صحبت کند، با جوان به شکلی صحبت کند، با سالخورده به شکل دیگری با زن یک جور،
با مرد یک جور، با باسواد یک جور، با بی سواد یک جور، بالاخره اگر آدم راه را یاد بگیرد خیلی میتواند موثر باشد.
سلام
یکی دیگر از مراحل امر به معروف و نهی از منکر، دعوت مردم به خوبی بوسیله عمل صالح است .
در این مرتبه و روش مسلمان ها موظف اند با عمل خودشان مردم را به خوبی دعوت کنند. عمل خوب انجام بدهند تا دیگران ببینند
و از آنها پیروی کنند و الگو بگیرند. این روش عملی یعنی الگو دادن به افراد جامعه، یک روش معمولی بسیار موثر است که در روایات نیز
به آن سفارش شده است. امام صادق (علیه السّلام) فرمود: «کونوا دعاة الناس بغیر السنتکم»
مردم را به خوبی دعوت کنید به غیر از زبانتان یعنی بوسیله رفتارتان. «لیرو منکم الورع و الاجتهاد و الصلوة و الخیر فان ذلك داعیة».
شماها کاری بکنید که مردم از شما کار نیک ببینند، تقوا و پرهیزگاری را مشاهده کنند، نماز را از شما ببینند و خیر و خوبی را از شما ببینند،
زیرا عمل به کار خیر خود یک نوع دعوت به خیر است .
نظام ما نظام اسلامی است . نظام اسلامی یعنی در همه جا اسلام پیاده می شود. دیگران نیز در خارج از کشور ما، وقتی که می شنوند
در ایران یک نظام اسلامی پیاده شده می گویند: لابد همه اعمال مردم بر طبق موازین اسلام است و صد درصد احکام اسلام اجرا شده،
انتظار دارند اگر به ایران بیایند اعمالی را ببینند که همان اعمال اسلامی است. ما اگر نظاممان نظام اسلامی است اثر اسلام باید در همه جا ظاهر باشد.
امر به معروف و نهی از منکر به وسیله زبان، یعنی انسان با زبان خودش مردم را به کارهای خیر دعوت کند و از کارهای بد نهی کند.
این یکی از مراتب امر به معروف و نهی از منکر بلکه از بزرگترین مراحل است. در آیات و روایات اشارههای فراوانی به این موضوع شده که از باب نمونه
یک حدیث را آورده و بعد توضیح مختصری در این رابطه میآوریم.
پیامبر (صلّی الله علیه وآله وسلّم) فرمودند:
« مَنْ رَأَى مُنْكَراً فَلْيُنْكِرْهُ بِيَدِهِ إِنِ اسْتَطَاعَ فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِهِ فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ فَحَسْبُهُ أَنْ يَعْلَمَ اللَّهُ مِنْ قَلْبِهِ أَنَّهُ لِذَلِكَ كَارِهٌ »
هر کسی از شما که کار بدی را میبیند اگر میتواند باید به وسیله دستش جلوی آن را بگیرد (یعنی به وسیله قدرت و هر وسیله ای که
دستش هست که این معمولا در دست قوای انتظامی و قضایی و امثال اینهاست)و اگر نمیتواند به وسیله زبانش جلوی آن را بگیرد
یعنی امر و نهی کند. اگر به وسیله زبان هم نمیتواند، به وسیله قلبش این منکر را بد بداند و کافی است که خداوند از قلب این مومن بداند که
وی از این کار زشت تنفر دارد. در این حدیث یکی از وسایل امر به معروف و نهی از منکر، امر و نهی به وسیله زبان است. یعنی انسان امر بکند
به دیگران که کار خوب را انجام بدهند و نهی کند از کارهای زشت و بد.
در کتاب تحریر الوسیله مرحوم امام میفرماید:
کسی که به وسیله زبان میخواهد امر به معروف و نهی از منکر کند باید به صورت امر باشد یعنی بگوید که این کار را بکن و دستور دهد.
یا اگر کار بدی را میبیند به صورت نهی و به جد از او بخواهد که آن کار را نکن. البته این غیر از آن است که به صورت تقاضا یا خواهش و التماس،
یا بیان مصحلت باشد آن ها پیش از این مرحله است و جلوتر بیان کردیم.
سلام
امر و نهی چگونه میتواند انجام بگیرد؟ امر و نهی همیشه از طرف عالی و مقام بالاتر نسبت به افراد زیر دست است.
این که اسلام دستور داده است مردم امر و نهی کنند با این که بعضی از افراد در مقام پایین تری هستند.
چگونه شخص بالاتر از خود را امر و نهی کنند؟! این به سبب نظر خاصی است که اسلام در این مورد دارد یعنی قرآن در این باب ولایت داده
به مومنین نسبت به یکدیگر، هر مؤمنی ولیّ و سرپرست و صاحب اختیار و قیّم سایر مؤمنین است، که آنان را به خوبی دعوت کند
و از کار زشت باز بدارد. در قرآن می فرماید:
«وَ الْمُؤْمِنُون وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ».
مومنین بعضیاز آنان ولی بعض دیگرند، امر به معروف و نهی از منکر می کنند.
ولی به معنای قیم سرپرست و بزرگ است. برای اینکه می توانند امر به معروف و نهی از منکرشان کنند.
اسلام این حق را به هر مومنی داده بلکه این وظیفه را بر عهدهاش نهاده است. هر مومنی علاوه بر اینکه خودش کارهای نیک را انجام میدهد
باید دیگران را هم به کارهای نیک دعوت کند و وادار نماید. علاوه بر اینکه خودش گناه نمیکند باید جلوی گناه سایر افراد را هم بگیرد.
این یک امر واجب است. بنابراین در مورد امر به معروف و نهی ا زمنکر هر کسی در هر مقامی که هست اگر ببیند کسی کار زشتی را
انجام میدهد، اسلام این شخص را قیم قرار داده و باید او را نهی بکند، هر کسی که میخواهد باشد!
بنابراین افرادی که مساوی هستند در شان و مقام اجتماعی به راحتی امر و نهی میکنند. اما کسانی هم که در رتبههای مختلف هستند
باز در آنجا هم آن فرد پایین تر اگر دید آن فرد بالاتر کار زشتی را انجام میدهد، باید به او بگوید و نهی هم بکند و این یک امر و نهی مولوی است.
مثلا پدر نسبت به فرزند خودش ولایت دارد و فرزند باید از او اطاعت کند. اما اگر فرزند ببیند پدرش مرتکب معصیت میشود باید او را نهی کند،
و این نهی، نهی مولوی است یعنی به او بگوید: این کار را نکن، یا امر کند، اسلام به او این اجازه را داده است!
یا مثلا اگر در ادارهای افراد اداره که باید از مدیر کل این اداره پیروی کنند و دستورش را اجرا کنند. اگر ببینند آن مدیر خلافی را مرتکب میشود
زیردستها باید او را نهی کنند. نهی مولوی هم بکنند. یا مثلا نیرو نظامی باید تابع فرمانده خودشان باشند. و اطاعت کنند،
اما اگر کادر نیروی های نظامی و انتظامی از فرماندهشان کار بدی را دیدند وظیفه دارند نهیاش کنند نهی مولوی.
در صورتی که آن فرمانده کل کار خیری را که باید انجام بدهد انجام نمیدهد یا کار شری را که نباید انجام بدهد انجام می دهد،
این زیر دستش مولای اوست باید جلوی او را بگیرد و باید او را به کارهای خیر دعوت بکند. اسلام هر فرد را مسئول خوب بودن
سایر افراد هم میداند.
پیامبر اکرم ( صلّی الله علیه وآله و سلّم ) فرمود:
« كُلُّكُمْ رَاعٍ وَ كُلُّكُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ».
همه شما مسئولید و همه شما از مسئولیت تان سوال می شوید.
پس هر کسی باید جلوی کارهای بد را بگیرد. اسلام از مسلمانان نمیپذیرد که هر فردی بگوید من کار خودم را انجام میدهم
و کاری به دیگران ندارم.
اسلام میگوید تو نمازخوان باش، اما فرزندانت، خانواده ات، خویشانت، زیردستانت، معاشرینت هم باید نماز بخوانند.
اگر نماز نمیخوانند شما آنان را امر کن به نماز خواندن. اگر شخصی خودش نماز بخواند ولی وظیفهاش را نسبت به خانواده و دیگران
انجام ندهد، مرتکب گناه شده است. چنین مسئولیتی را اسلام بر گردن افراد مسلمان نهاده است.
اگر امر به معروف و نهی از منکر خوب انجام میگرفت، دیگر چه کسی جرئت میکرد که ظلم و تعدی کند وگناه مرتکب بشود؟
http://www.ibrahimamini.com/fa/node/394 .
پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله امینی