جمع بندی خدا چه فایده ای دارد؟

ببینید بزرگوار، مقدمتاً لازم بذکر است: یک وقت از نقش و فواید خدا در زندگی انسان، سخن می گوییم که این مسأله از سه زاویه: 1. تکوینی، 2. تشریعی و 3. جزایی قابل بررسی است. و یک وقت، از نقش و تأثیر ایمان به خدا و بعبارتی نقش دین و دینداری در زندگی سخن می رانیم که هر دو در مجال خود قابل بررسی است. بنظر می رسد شما بدلیل بحرانهایی که در زندگی خود داشته و نتوانسته اید آنها را هضم کنید گرفتار تشکیک در اعتقاداتتان شده اید و یا در اثر قرار گرفتن در مدار شبهاتی که از طریق شبهه افکنان در فضاهای مختلف مجازی و غیرمجازی ترویج داده می شود به این وضعیت گرفتار آمده اید. البته همینکه بدنبال رسیدن به پاسخ درست در جهت رفع این ابهامات و تشکیکات افتاده اید، نشان از روح حقیقت جویی و حق طلبی شما دارد که آن را به فال نیک می گیریم. امید آنکه با بیان یک سلسله مباحث،(عقلی و نقلی) بتوانیم نگاه شما را نسبت به مهمترین رکن از ارکان اعتقادی یعنی توحید روشن و استوار سازیم.

سؤال شما بیشتر متوجه بخش اول است(فایده خدا) که در این مجال، نکاتی را تقدیم می کنیم:

اول. بدون شک، وقتی صحبت از نقش و فواید خدا در زندگی انسان مطرح می شود فرض بر آنست که پرسشگر محترم از لحاظ عقیدتی به وجود خدا بعنوان خالق جهان و انسان ایمان و اعتقاد دارد زیرا در غیر اینصورت، بحث از نقش و فواید خدایی که هنوز وجودش اثبات نشده سرانجامی ندارد.

دوم. بر معتقدان به خدا ثابت است که از آنجاییکه خداوند [=book antiqua]"خالق کل شیء"(1) است، بنابراین، اصل وجود و همه اقدامات و تلاشها و فیوضاتی که از انسان و هرآنچه که در پیرامون ما وجود عینی و خارجی دارند از منبع لایزال فیض الهی ناشی می شود، بعبارتی هیچ موجودی مستقلاً در این عالم منشأ اثر نیست و هرچه هست آثار حضرت اوست. این مطلب در واقع اعتقاد به عبارت پرمغز عرفانی، فلسفی [=book antiqua]«لا مُؤثّرَ فی الوجود الا الله» است.(2) و آن به این معناست که در جهان، هیچ علتِ فاعلی حقیقی به‌جز خداوند نیست و تنها خداوند است که حقیقتاً به دیگر موجوداتْ هستی و وجود می‌دهد و دیگر موجوداتْ در زمینهٔ هستی‌بخشی، تنها علتِ اِعدادی‌ هستند.(3) نه علتِ حقیقی. فلذا اگر یک لحظه این فیض مستمر و عنایت لم یزلی منقطع شود هیچ اثری از جهان و انسان و اقدامات و تلاشهای پیرامونی انسان و دیگر موجودات باقی نخواهد ماند.

سوم. از طرفی انسان با نگاه به خویش و جهان پیرامونی اش و مشاهده فقر و ناتوانی، نقصان و کاستی و محدودیت و زوال پذیری همه اجزاء این عالم پی به اوج نیاز و وابستگی خویش و جهان پیرامونی می برد، این نیاز و وابستگی، امری حقیقی و ذاتی برای مخلوقات است،(4) یک نیاز آنی نیست که صرفاً با وجود یافتن مرتفع گردد و این حقیقت وجودیافته، بی نیاز از اصل خویش بتواند به حیات و زندگی خود ادامه دهد بلکه این نیاز دمادم و آن به آن است و یک لحظه انقطاع آن از اصل و منبع فیض، به زوال و نابودی منتهی می شود. بعبارتی رابطه جهان و انسان با خالق هستی بخش از سنخ رابطه علتهای مادی و اعتباری نیست، چنانکه ساختمان بدون حضور و حیات بنّا هم باقی می ماند بلکه رابطه جهان و انسان با خدا از سنخ مجموعه اعداد صفری هستند که اعتبار و ارزششان وابسته به عدد صحیحی است که در ابتداء آنها استقرار دارد، که بدون آن عدد صحیح، آن صفرها هیچ ارزش و اعتباری ندارند.

چهارم. بعلاوه احصاء و شمارش نعمتهایی (اعم از تکوینی و تشریعی) که خداوند در زندگی پیرامونی انسان قرار داده نظیر: حمایت پدر و مادر در سنین کودکی و طفولیت، مهر و محبت مادری، عقل و خرد آدمی، قدرت و توانایی، قدرت اختیار و آزادی در انتخاب، اعضاء و جوارحی که هر یک متکفل رفع نیازهای انسانند، توانایی تسخیر طبیعت و برخورداری از مواهب آن، قوای فطری و درونی انسان نظیر: حس کمال طلبی، حقیقت جویی، جستجوگری، حس تدبیر امور و تلاشگری، وجدان، حس امنیت طلبی، وجود 124 هزار پیامبر برای هدایت و دستگیری بشر، فرستادن کتاب هدایت، در دسترس قرار دادن اوصیاء الهی بعنوان هدایتگران بشر، حضور اولیاء الهی، اصحاب معرفت و عالمان بالله در کنار مردم، وجود سنتهای بیشمار الهی و قرار دادن هزاران نشانه و آیت در دل حیات طبیعی و مادی، نظیر: مرگ و میر، روزی دادن، چرخه طبیعت، گردش سیارات و کهکشانها، شب و روز، فصول، حیات مجدد گیاهان، آسمان پرستاره و بدون ستون، وجود کوهها بعنوان میخهای زمین، تنوع و تعدد مخلوقات عالم(حیوانات، گیاهان و ...)، تنوع انسان و رنگها و زبانها، چگونگی روزی یافتن همه مخلوقات و ده ها و صدها جلوه دیگر از نعمات مادی و معنوی که در مجموع لوازمی برای کمال طلبی و سعادت جویی انسانند، و شمارش انها به فرموده قرآن امکان پذیر نیست.(5) گویا همه این نشانه ها و آیات برای بیان حضور و نقش فعال خداوند در زندگی انسان و دیگر مخلوقات عرضه شده است. چگونه با وجود اینهمه آثار و نشانه در وجود خود و جهان پیرامونی مان، باز بدنبال آن هستیم که خداوند خودش را به ما نشان دهد و یا نشانه ای عینی تر از اینهمه بنمایاند؟

پنجم. خداوند در زندگی انسان، اختیار را قرار داده و راه را از طریق عقل و فطرت(حجت های درونی) و پیامبران و راهنمایان الهی(حجت های بیرونی) روشن و استوار ساخته، نحوه انتخاب ما، در تحقق اسباب و زمینه های کمال حیات دنیا و آخرت ما مؤثر است اما بدینگونه نیست که اگر کسی بر خلاف جریان هدایت و کمال طلبی و سعادت ابدی، در دنیا با راه خدا و انبیاء و برنامه های دین مخالفت ورزید، بطور کلی زندگی اش کن فیکون شود و هیچ بهره ای از حیات دنیوی نبرد و یا انتظار داشته باشیم خداوند به حیات وی پایان ببخشد، این بر خلاف اراده و سنت های الهی است که انسان را مختار آفریده تا با عقل و آگاهی و قدرت انتخابگری اش راه هدایت و سعادت را از طریق ضلالت و شقاوت شناخته و برگزیند.(6) بلکه هر کس در این دنیا صرفنظر از اعتقاد به خدا و دینداری، اگر کارنیکی کند و یا حتی برای دنیای خود تلاش کند خداوند اجر وی را ضایع نمی کند.(7) شهيد مطهري در اینباره مي‌نويسد: "چون خداوند اهل تبعيض نيست و چون عمل نيك از هر كس نيك است، پس هر كس كار نيكي بكند ضرورتاً و الزاماً از طرف خداي متعال پاداش نيك خواهد داشت...".(8) بعبارتی همگان از رحمت عمومی خدا برخوردارند، لکن اهل کفر، از رحمتهای خاص الهی که مخصوص مؤمنان است و هم در این دنیا و هم در دنیای پس از مرگ عاید مؤمنان می شود، خود را محروم می سازند.

از طرفی، این انتظار که اگر انسان، ایمان به خدا آورد و به جرگه مؤمنان پیوست، گمان کند به محض ایمان، باید درهای لطف و خیر و ثواب و اسایش و آرامش در همین دنیا برویش گشوده شود و بدون هیچ مشکل و سختی و امتحان و ابتلائی که از سنتهای الهی و لوازم این دنیایی است،(9) بهترین زندگی را دارا شود و یا حتی بدون هیچ تلاشی به صرف مؤمن بودن از بیشترین مواهب برخوردار شود.(10) نیز گمان و انتظار نادرستی است. زیرا خداوند همه بندگانش را امتحان می کند و البته آنها که اظهار ایمان می کنند، قطعاً برای اثبات ادعایشان بیشتر مورد امتحان و ابتلاء قرار می گیرند تا حق بودن ادعاهایشان ثابت شود.(11) و در پی همین امتحانات گوناگون و دشوار، به مؤمنان واقعی، درجات(12) و اجر و پاداشهای مخصوصی در بهشت(13) داده می شود. بعلاوه اینکه در شرایط سختی، اسباب یاد و ذکر و توکل به خدا بیشتر فراهم است تا شرایط راحتی دنیا و مظاهر آن که عموماً غفلت زا هستند. آری گاهی انسان اگر تماماً مشغول دنیا و ثروت شود آخرت خود را فدای دنیایش می‌نماید و از پرداختن به واجبات الهی و راه کمال کوتاهی می‌کند، حتی وقت نماز و عبادت و خدمت به دیگران را هم صرف کار دنیای خویش می‌کند. قرآن کریم این چنین ثروت و دنیایی که موجب فراموشی آخرت باشد را نکوهش می‌کند. (14) وانگهی دنیا در نظر خدا متاع قلیل و بی ارزش است و آخرت متاع اصلی و ابدی و حقیقی است.(15) اگر دنیا در نظر خدای سبحان ذره ای ارزش داشت، قطعا خداوند دنیا را از انبیاء و اوصیاء و صالحان و ابرار دریغ نمی ورزید. البته برخورداری از مواهب دنیا برای اهل ایمان منتفی نیست و بلکه بر اساس آیات و روایات، اگر مردم اهل تقوا بودند درهای خیر و برکت آسمان و زمین بروی ایشان گشوده می شد.(16) حتی اگر اهل دنیا که تنها به عقل و خرد و تدبیر و حسابگری خود متکی اند، اهل ایمان و تقوا نیز بودند قطعاً سطح برخورداری شان از مواهب دنیا افزوده می گشت. پس نمی توان، انتظار داشت، که به صرف ایمان و دیانت، باید تغییر محسوسی در زندگی مادی مان احساس کنیم و یا با ترک طریق بندگی خدا و عمل به دستورات دین، شاهد تغییری اساسی در زندگی مادی و سطح برخورداری مان باشیم؟؟؟

بی شک این دنیا سرای حساب و کتاب نیست که گمان کنیم باید هر کس خطا و گناهی کرد یا خیر و ثوابی انجام داد بلافاصله در همین دنیا آثار و تبعات آن را مشاهده کند مثلاً هرکس مرتکب ظلم و طغیانی شد، سریعاً خداوند به حیاتش خاتمه دهد و یا مانع ظلم و تعدیش شود و یا هر کس ایمان آورد و یا نیکی ای کرد انتظار داشته باشد زندگی دنیایی اش به تمامه گلستان شود؟! این دنیا، دار امتحان است و محل ابتلائات و سختی ها، و انسان در این مجال باید با شناخت و انتخاب درست، از این فرصت، حداکثر استفاده را در کاشت و داشت محصول خویش بکند و از آفات و خسارتهای مزرعه خویش صیانت کند.(17) بی شک، دنیای پس از مرگ، سرای حساب و کتاب و برداشت محصول و زمان تحقق قضاوت و حکم الهی است. در آن عالم، هر کس چنانکه شایسته است به پاداش یا سزای اعمالش خواهد رسید. چنانکه امیرالمؤمنین علیه السّلام فرمود: [=book antiqua]الیَوم یَومُ العَمَلِ وَ لاَ حِسَابٍ وَ غَداً یَومُ الحِسَابِ وَلاَ عَمَلٍ، امروز، روز عمل کردن است و روز حساب رسی نیست و فردا روز حساب رسی است و روز عمل کردن نیست.(18)

ششم. اگر انسان زندگی اش را بر اساس ایمان و تقوا و پرهیزکاری تنظیم کرده، سامان بخشد و با انجام وظایف و تکالیف (اوامر و نواهی الهی) خود را در مسیر سعادت و کمال حقیقی که همانا حیات طیبه و پاک دنیوی و اخروی است قرار دهد، همیشه حضور خدا را در گوشه گوشه زندگی اش احساس می کند و همیشه از حس با خدا بودن احساس خوب و آرامش بخشی خواهد داشت، چون آرامش را جز از مسیر با خدا و یاد خدا بودن، از هیچ طریق دیگری نمی توان تحصیل نمود.(19) احساس عدم حضور خدا در زندگی و ندیدن نشانه های عینی و روشن حضور خدا در این دنیا نتیجه تاریکی هایی است که در اثر فراموشی و غفلت از یاد خدا، دنیاگرایی و گناه و معصیت بر قلب و دل آدمی پرده انداخته و این حجابها مانع بیداری و بصیرت دل کافران و فاسقان می شود. همچنین وقتی سیم ارتباطی با خدا و معنویت قطع باشد، چه انتظاری تا انسان بتواند نشانه هایی که در گوشه و کنار زندگی اش موج می زند را ببیند. اما در زندگی مؤمنان و متقیان، این نشانه ها و آیات حضور خدا و نقش و فواید خدا و ایمان به او بوضوح محسوس و مشهود است.

هفتم. با اینهمه نشانه هایی که در باره خدای هستی بخش گفتیم او که خالق و مالک جهان و انسان است، هستی همه کائنات از اوست و او بی نیاز مطلق است، مبدأ و منشأ همه چیز و تنها مؤثر در عالم وجود است، فیضش دمادم در همه چیز ساری و جاری است. حکم او از طریق سنت ها در همه عالم جریان دارد، احکم الحاکمین و اعدل العادلین است، برپاکننده قیامت و مالک یوم جزاء است، حساب و کتاب خلق بدست اوست و ... اصلاً مقایسه چنین خدایی که هم از طریق عقل و هم وحی وجود و صفات ذاتی و آثار بی حدش ثابت است، با خدایان ساختگی و دروغین بشری (بتها و دیگر مظاهر طبیعت) مقایسه ای باطل و نارواست، خدایانی که خود مخلوق دیگری اند، نه چیزی را آفریده اند، نه توان دفاع از خود و نه توان انجام کاری به اختیار خویش دارند، بلکه مقهور طبیعتِ قهری و جبری خویش هستند؟؟؟ خدای همه پیامبران یکی بوده و همه انها بشریت را به همان خدا دعوت کرده اند.

مضافاً اینکه خداوند، نشانه هایی از خشم و عذاب الهی را در برخی اقوام گذشته (نوح، ثمود، عاد، لوط و ...) در آیات قرآن برای عبرت آیندگان قرار داده(20) و البته خداوند با هیچ قوم و ملتی، قوم و خویشی ندارد. گرچه سنت خداوند بر امهال (21) و نیز سنت امداد(22) است. یعنی هم فرصت و مهلت می دهد و امور و احوال مردمان اعصار و ازمنه را با تدریج و مهلت دادن همراه ساخته و رویکرد و عملکردشان را دم به دم رصد می کند و هم از طریق نشانه ها و آیات (آفاقی و انفسی) برای عبرت رساندن، امداد رسانی می کند. و همه این سنتها، براي ايجاد ميدان آزمايش است تا سره از ناسره و خوب از بد تمايز يابند. اما از طرفی سنت خدا غافل گیری و املاء و استدراج نیز هست که از یکسو به انها فرصت می دهد تا به تدریج بر کفر و گناه و طغیان خویش بیفزایند و از طرف دیگر، به یکباره کافران، ظالمان و گناهکاران را سر بزنگاه گناه و طغیان، غافلگیر کرده، فرصت را از آنها ربوده و نابودشان می سازد.(23) چنانکه اقوام کافر و فاسق گذشته و امثال فرعونها، نمرودها و قارون های زمانه را غافلگیر و نابود ساخته است.

[=book antiqua]بنابرآنچه گفتیم: حضور و فایده خدا و فایده ی ایمان به او و نیز نتایج و آثار انجام دستورات او در جای جای زندگی ما محسوس و ملموس و مشهود است و تنها چشمان حقیقت بین و دلهای بیدار و بصیری که به آلودگی های نفس و شیطان و حب دنیا و عقولی که به دامهای وساوس و شبهات گرفتار نیامده اند، می توانند اینهمه نشانه و آیت دم به دم را مشاهده و احساس کنند. بقول معروف: چشمها را باید شست، جور دیگر باید دید، یعنی انسان با رفع و دفع حجابها و تاریکی های عقل و دل و با ایمان و اعتقاد می تواند حضور و نقش و فواید خدای سبحان را در همه چیز بعینه مشاهده کند. البته باید زندگی را محدود به زندگی دنیا نبینیم و از افقی بالاتر و وسیعتر به پهنای مبدأ و معاد و همه هستی بنگریم و انتظارات و گمانهای غیر یقینی خود مبنی بر اینکه باید خدا هرچه ما می خواهیم به ما نشان دهد، یا هرچه خواستیم بدهد، یا در صورت ایمان، زندگی مادی مان را آباد کرده، دشواری ها را از سر راهمان بردارد و یا در همین دنیا، جلوی ظالمان و فاسقان را بگیرد و تصوراتی از این قسم را از دامنه اعتقادات خویش پاکسازی و یا تعدیل کنیم. زیرا چنین تصوراتی با قانون سنت های الهی یعنی امتحان و ابتلاء و امهال و امداد و استدراج و املاء الهی و دیگر سنتهای رایج در هستی متناقض است.

موفق باشید ...@};-

پاورقی_____________________________________________
1. [=book antiqua]اللَّهُ خَالِقُ كُلِّ شَيْ‌ءٍ، پروردگار، آفریننده همه چیز است. رعد، آیه 16؛ [=book antiqua]أَوَلَم يَتَفَكَّروا في أَنفُسِهِم ما خَلَقَ اللَّهُ السَّماواتِ وَالأَرضَ وَما بَينَهُما إِلّا بِالحَقِّ وَأَجَلٍ مُسَمًّى؛ آیا آنان با خود نیندیشیدند که خداوند، آسمانها و زمین و آنچه را میان آن دو است جز بحق و برای زمان معیّنی نیافریده است؟! روم، آیه 8.
2. امام خمینی، چهل حديث، ص 53. آداب الصلوه، ص 93. و مقدمه اسرار الحكم، ص 32.
3. علت فاعلی به علتی گفته می‌شود که به معلول خود، وجود می‌دهد. علت اعدادی به علتی گفته می‌شود که در وجودِ معلولِ خود تأثیر ندارد و تنها زمینهٔ لازم را برای موجود شدنِ آن، فراهم می‌کند.
4. قوله کریم: [=book antiqua]يا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَى اللَّهِ وَ اللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ، اى مردم! اين شماييد كه به خداوند نياز داريد و (تنها) خداوند، بى‌نياز و ستوده است. فاطر، آیه 15.
5. [=book antiqua]"وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لا تُحْصُوها"، اگر شما بخواهید نعمت های الاهی را شمارش کنید نمی توانید بشمارید. ابراهیم، نحل 18.
6. [=book antiqua]إِنَّا هَدَيْناهُ السَّبِيلَ إِمَّا شاكِراً وَ إِمَّا كَفُوراً، به راستى ما راه (حق) را به او نمايانديم،(تکویناً أو تشریعاً) خواه شاكر (و پذيرا) باشد يا ناسپاس. انسان، آیه 3.
7. چنانکه مي فرمايد:[=book antiqua]"اِنَّا لَا نُضِيعُ اَجْرَ مَنْ اَحْسَنَ عَمَلاً" ما اجر کسانی را که کار نیکو کنند ضایع نمی‌کنیم. سوره کهف، آیه 30.
8. مطهری، مرتضی، عدل الهي، ص 339.
9. [=book antiqua]وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْ‌ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِينَ‌، وقطعاً شما را با چيزى از ترس، گرسنگى، زيان مالى وجانى وكمبود محصولات، آزمايش مى‌كنيم وصابران (در اين حوادث وبلاها را) بشارت بده. بقره، 155.
10. [=book antiqua]وَأَن لَيسَ لِلإِنسانِ إِلّا ما سَعىٰ، [=book antiqua]و اینکه برای انسان بهره‌ای جز سعی و کوشش او نیست. نجم، آیه 39.
11. [=book antiqua]أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ* وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ، آيا مردم پنداشتند كه تا گفتند ايمان آورديم رها مى ‏شوند و مورد آزمايش قرار نمى‏ گيرند* و به يقين كسانى را كه پيش از اينان بودند آزموديم تا خدا آنان را كه راست گفته‏ اند معلوم دارد و دروغگويان را [نيز] معلوم دارد. عنکبوت، آیات 2 - 3.
12. [=book antiqua]و برای هر یک از آنها به مقدار عملشان درجاتی است، جزای اعمالشان به‌طور کامل داده می‌شود و مورد ستم قرار نخواهند گرفت. احقاف، آيه 19. امیرالمؤمنین علیه السلام نیز در توصیف بهشت فرمود: [=book antiqua]«درجاتى فروتر و برتر، منزل‏هايى متفاوت، نعمت‏هاى آن قطع نمى ‏شود، مقيم آن كوچ نمى ‏كند، جاويدان در آن پير نمى‏ شود، ساكن در آن هيچ‏گاه نيازمند نمى ‏گردد.» نهج‏ البلاغه، خطبه 85
13. چنانکه می فرماید: [=book antiqua]"کسانی که ایمان آورده و کارهای نیک انجام داده‌اند؛ همانا که ما پاداش کسی را که کار خوب انجام داده ضایع نخواهیم کرد، آنان بهشت‌های عدن خواهند داشت که از زیر آنها نهرها جاری است در آن‌جا به دست‌بندهای زرین آراسته می‌گردند، و جامه‌های سبز که از دیبای نازک و دیبای درشت بافته شده، می‌پوشند. بر تخت‌ها تکیه می‌دهند، پاداش نیک و آسایش‌گاه خوبی است." كهف، آيات 30- 31
14. [=book antiqua]«کَلاّ بَلْ تُحِبُّونَ الْعَاجِلَةَ وَ تَذَرُونَ الآخِرَةَ»، هرگز، بلکه تمام دنیای نقد عاجل را دوست دارید ‌و به کلّی کار آخرت و نشانه‌ قیامت را رها کردید.» قیامهًْ ـ 20-21؛ نیز امیرمؤمنان(ع) می‌فرماید: [=book antiqua]«حبّ ا‌لدنیا راس کل خطیئه؛ دنیاطلبی ریشه و مرکز اصلی همه خطاها است.» الکافی، ج 2ص130؛ خصال، شیخ صدوق ج1 ص 25؛ مشکاه الأنوار، علی‌بن حسن طبرسی ص 266؛ بحارالانوار، ج70 ص 59؛ جناب لقمان حکیم به فرزندش می‌فرماید:[=book antiqua](یَا بُنَیَّ لَا تَدْخُلْ فِی الدُّنْیَا دُخُولاً یَضُرُّ بِآخِرَتِکَ وَلَا تَتْرُکْ تَرْکَاً کَلّاً عَلَی النَّاسِ) (فرزندم آنچنان به دنیا مشغول مشو که به آخرت تو زیان رساند و همین طور آنگونه هم دنیا را رها مکن که برای مخارج و نیاز خود، محتاج دیگران شوی و بار زحمتت بر دوش دیگران باشد، که این هم مذموم است.)، بحارالانوار: ج70 ص 124.
15. [=book antiqua]قُلْ مَتَاعُ الدُّنْیَا قَلِیلٌ وَالآخِرَةُ خَیْرٌ لِمَنِ اتَّقَى، [=book antiqua]به آنها بگو: سرمایه زندگی دنیا ناچیز است؛ و سرای آخرت، برای كسی كه پرهیزگار باشد، بهتر است. نساء، آیه 77.
16. [=book antiqua]وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ وَلَكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ، و اگر مردم شهرها ايمان آورده و به تقوا گراييده بودند قطعا بركاتى از آسمان و زمين برايشان مى‏ گشوديم ولى تكذيب كردند پس به [كيفر] دستاوردشان [گريبان] آنان را گرفتيم. اعراف، آیه 96. و در جای دیگر فرموده: [=book antiqua]وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَى، و هر كس از ياد من دل بگرداند در حقيقت زندگى تنگ [و سختى] خواهد داشت و روز رستاخيز او را نابينا محشور مى ‏كنيم. طه، آیه 124.
17. چنانکه خداوند در باره کشتزار بودن دنیا می فرماید: [=book antiqua]مَنْ كَانَ يُرِيدُ حَرْثَ الْآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فِي حَرْثِهِ وَمَنْ كَانَ يُرِيدُ حَرْثَ الدُّنْيَا نُؤْتِهِ مِنْهَا وَمَا لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ نَصِيبٍ، كسى كه كشت آخرت بخواهد براى وى در كشته‏ اش مى‏ افزاييم و كسى كه كشت اين دنيا را بخواهد به او از آن مى‏ دهيم و[لى] در آخرت او را نصيبى نيست. شوری، آیه 20. و در حدیث نبوی صلوات الله علیه آمده: [=book antiqua]"اَلدُّنیَا مَزرَعَةُ الاَخِرَة"، دنیا کشتزار آخرت است. ارشاد القلوب دیلمی ج 1 ص 89؛ عوالی اللئالی، ابن‌ابی‌جمهور احسائی: ج 1 ص 267 ح 66؛ بحارالانوار، ج 107 ص 109.
18. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 2، باب 42، ص 318.
19. [=book antiqua]«الَّذينَ آمَنُوا وَ تَطمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِكرِ اللَّهِ أَلا بِذِكرِ اللَّهِ تَطمَئِنُّ القُلُوبُ»، آنها كسانى هستند كه ايمان آورده و دلهايشان به ياد خدا آرامش مى‏ گيرد، آگاه باشيد كه تنها با ياد خدا دلها آرامش پيدا مى‏ كند. رعد، آیه 28.
20. رجوع کنید به آیات اولیه سوره رعد.
21. امهال و استدراج يعني مهلت دادن به ظالم و گناه كار، البته چنين نيست كه خداوند نسبت به همه ستم ها و گناهان بطور كلي، فرصت و مهلت دهد. در روايات شيعه، برخي از گناهان به عنوان «گناهان زود كيفر» معرفي شده است. به عنوان مثال: پيامبر خدا(ص) فرمودند: [=book antiqua]«سه گناه است كه كيفرشان در همين دنيا مي رسد و به آخرت نمي افتد: آزردن پدر و مادر، زورگويي و ستم به مردم و ناسپاسي نسبت به خوبي هاي ديگران.»، ترجمه ميزان الحكمه، محمد محمدي ري شهري، ج 4، ص 1903، مؤسسه فرهنگي دارالحديث، قم.
22. چنانکه خداوند در قرآن كريم مي فرمايد: [=book antiqua]كُلاًّ نُمِدُّ هؤُلاءِ وَ هَؤُلاءِ مِنْ عَطاءِ رَبِّكَ وَ ما كانَ عَطاءُ رَبِّكَ مَحْظُورًا، هر دو دسته -دنياخواهان و آخرت طلبان- را از عطاي پروردگارت مدد مي بخشيم و عطاي پروردگارت از كسي منع نشده است.» (اسراء، آيه 20)
23. قوله کریم: [=book antiqua]وَ الَّذینَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَیْثُ لا یَعْلَمُونَ، و آنها که آیات ما را تکذیب کردند، به تدریج از جائی که نمی‏دانند، گرفتار مجازاتشان خواهیم کرد.( اعراف، 182)؛ ایضاً: [=book antiqua]وَ أُمْلی لَهُمْ إِنَّ کَیْدی مَتینٌ، [=book antiqua]و به آنها مهلت می‏دهم )تا مجازاتشان دردناکتر باشد(؛ زیرا طرح و نقشه من، قوی )و حساب شده( است. )و هیچ کس را قدرت فرار از آن نیست. (همان، 183).

اولاً این تفکر که انسان، تنها و تنها خودش نویسنده و کارگردان و بازیگر است، مبتنی بر تفکر الحادی و جهان بینی مادی است، حتی اومانیست ها که انسانگرا هستند حداقل نویسندگی را به خدا نسبت می دهند. پس اساساً تفکری باطل و مردود است. ثانیاً بفرمایید این آقای انسان! قبل از تولدش این نقش را برای خودش نوشته یا بعد از تولدش؟ هر کس برای خودش مستقلاً نقشی را تعریف کرده یا فرضاً پدر و مادر هم در این نویسندگی نقش دخالت داشته اند؟ و یا این نویسندگی را با خرد جمعی، نشسته اند دور یکدیگر تعریف کرده اند تا خوب هماهنگ و کاربردی باشد؟

کارکردانی را در کدام مدرسه آموخته؟ آیا خودبخودی و اتفاقی تصمیم گرفته انسان باشد و چنین رفتار کند و همین طور شده؟ پس چطور هر کس در شرایطی بدنیا آمده، یا در خانواده و شرایط اقتصادی یا منطقه ای خاصی که چندان راضی نیست؟ اگر خودش نویسنده بوده و کارگردانی کرده و خودش با استقلال و اختیار تام و تمام خودش بازیگری می کند، این ابهامات و نارضایتی ها از کجا ناشی می شود.

پس لطف و رحمت خدا در همه اجزاء عالم، آن به آن، جاری و ساری است و این انسان است که با اختیار می تواند زندگی اش را بر روی مدار رحمت واسعه الهی بنا کند و یا از سر لجاجت و یا جهالت و غفلت بر تاریکی های گناه و غفلت و ضلالت پایه ریزی کند.

موفق باشید ...@};-

اولاً از طرفی مجموعه شرور اعم از قحطی و بیماری و مصیبت و مشکلات گونه گون زندگی دنیا لازم و ملزوم این زندگی مادی است و اگر بر اساس اصل تضاد و تزاحم که مقتضی وجود شرور است نبود، دیگر این عالم، عالم مادی نبود، قوله کریم: [=book antiqua]"لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي كَبَدٍ، براستى كه انسان را در رنج آفريده‏ ايم"(1). بعلاوه این مشکلات فقط و فقط برای کودکان نیست بلکه همه ابناء بشر به انحاء مختلف با این مشکلات که لازمه زندگی دنیاست در طول حیاتشان درگیر هستند پس لطفاً بحث علمی را احساسی نکنید؟!

ثانیاً بسیاری از این مشکلات و شرور نتیجه سوء استفاده عموم بشر از موهبت اختیار است اینکه یا با ظلم و تعدی و فساد و زیاده خواهی موجبات فقر و قحطی و جنگ و خانمان سوزی بشر می شوند و وضعیت نامبارک محرومیت بسیاری را فراهم می آورند و یا معلول بی تدبیری و بی همتی و ضعف اراده عموم بشر است که با هم یکی نمی شوند تا جلوی ظلم و ستم و تعدی ظالمان و زیاده خواهان را بگیرند و یا اثرات گناه و طغیان و نافرمانی خداوند است که موجب ظهور فساد و تباهی و ظلم و قبض و گرفتگی روزی می شوند. قوله کریم: [=book antiqua]ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذِيقَهُمْ بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ،به سبب آنچه دستهاى مردم فراهم آورده فساد در خشكى و دريا نمودار شده است تا [سزاى] بعضى از آنچه را كه كرده‏ اند به آنان بچشاند باشد كه بازگردند."(2)؛ یا فرمود: [=book antiqua]"[=book antiqua]وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُري آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لکِنْ کَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما کانُوا يَکْسِبُونَ، [=book antiqua]اگر مردم قريه ها ايمان آورده و پرهيزكارى كرده بودند بركت هايى از آسمان و زمين به روى ايشان مى گشوديم، ولى تكذيب كردند، و ما نيز ايشان را به اعمالى كه مى كردند مؤاخذه كرديم."(3)

ثالثاً این فساد و ظلم و فقر و عموم مشکلات دنیا، همه و همه داخل در طرح امتحان بزرگ الهی است اینکه انسان را در وضعیتهای مختلف بیازماید تا سره از ناسره و مؤمنان و شاکران و صابران از غیر آنها شناخته شوند. قوله کریم: "[=book antiqua]وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ، و قطعا شما را به چيزى از [قبيل] ترس و گرسنگى و كاهشى در اموال و جانها و محصولات مى ‏آزماييم و مژده ده شكيبايان را."(4).

رابعاً این گمان محدود و جزیی نگر و مبتنی بر طبع و میل ماست که در باره امری حکم به خیر و یا نسبت به امر دیگری حکم به شر می کنیم در حالیکه اگر به امور عالم نگاه کلی و جامع داشته و از حیث جمیع جهات بنگریم و فقط نفع و طبع و میل خودمان را درنظر نگیریم آنگاه خواهیم دریافت هر اتفاق و حادثه ای که در این عالم رخداد می کند چون مبتنی بر حکمت حکیمانه الهی است(بر مبنای لحاظ مصلحت و دفع مفسده) عین خیر و صلاح است. قوله کریم: [=book antiqua]"عَسیَ أَن تُکرَهوا شَیئاً وَ هُوَ خَیرٌ لَّکُم وَ عَسیَ أَن تُحِبّوا شَیئاً وَ هُوَ شَرٌّ لَّکُم ...، [=book antiqua]چه بسا چیزی را خوش نداشته باشید ،‌حال آن که خیر شما در آن است ؛ویا چیزی را دوست داشته باشید ،‌حال آن که شرشمادر آن است."(5)

اتفاقاً بسیاری از مؤمنان علیرغم اینکه با مشکلات و دشواری های زندگی دست و پنجه نرم می کنند بدلیل توجه داشتن به مطالبی که بیان شد در همان وضعیت راضی و شاکر و صبور هستند فلذا هضم همه اینها بر ایشان، بسا آسان و سهل است و ناشکیبایی و جزع و فزع محصول عدم آشنایی با فلسفه آفرینش، اقتضائات دنیا و حکمت حکیمانه خدای هستی بخش است. از اینرو مشکل را باید در جای دیگری جست نه در وجود این قبیل مشکلات!

وجود انبیاء و اوصیاء از ائمه هدی علیهم صلوات الله هم نشانه هایی عینی از لطف الهی بوده که برای اهل خرد و معنا حکم چراغهایی نورانی برای دستیابی به راه کمال و سعادت را دارند و البته از آنها که خود را به خواب می زنند انتظار دیدن و پیروی ایشان نمی رود. زیرا شاید به خواب رفته را بشود بیدار کرد اما خودخواب زده را هرگز! فتأمل.

موفق باشید ...@};-

پاورقی____________________________________________________
1. بلد، آیه 4.
2. روم، آیه 41.
3. اعراف، 96.
4. بقره، 155.
5. بقره، 216.
6. ابراهیم، آیه 8.
7. آل عمران، آیه 177.
8. آل عمران، 176

اگر منظورتان کتاب 1400 پیش قرآن است که قرآن کتاب الهی و آخرین و کاملترین نسخه هدایت و نجات بخشی برای همه بشریت الی یوم القیامه است، اگر انسان به دستورات قرآن بعنوان برنامه های تعالی بخش انسان عمل کند، قطعاً به مصلحت و خیر و فایده بخشی خود و دیگران عمل کرده، قرآن کتاب اندیشه عادی و بشری نیست که گمان کنیم چون به 1400 سال پیش مربوط است در زندگی امروز ما فایده بخش نیست، بلکه وحی و کلام الهی است که هیچ باطلی در آن راه ندارد، قوله کریم: [=book antiqua]"لَا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ، این کتابی است که از پيش روى آن و از پشت‏ سرش باطل به سويش نمى ‏آيد وحى [نامه]اى است از حكيمى ستوده[صفات]."(فصلت، آیه 42) ضمن آنکه چه کسی شایسته از خالق هستی بخش که برای مخلوقاتش برنامه و قانون سعادتبخش تدوین نموده بفرستد؟ او که به همه زوایای پیدا و پنهان انسان و نیازهایش واقف است.

موفق باشید ...@};-

بی شک، دنیا سرای امتحان الهی است و در همه حوادث و اتفاقات ما در مقام امتحان هستیم و بزرگترین خیر و لطف خاصی که این ابتلائات و دشواری ها دارد عبارت از اینست که خداوند هنوز ما را در شمار بندگانی می داند که شایسته حضور در سنتهای خویش و سنت امتحان هستیم، محرومیت واقعی انسان از رحمت خاص الهی زمانی است که انسان احساس کند دیگر هیچ ابتلاء و سختی و دشواری در زندگی اش وجود ندارد. چنانکه در روایتی، ماجرایی شنیدنی از امام صادق (ع) بیان شده که: [=book antiqua]"روزی رسول خدا ـ درود خداوند بر او و خاندان پاکش باد ـ دعوت مردی را پذیرفت و به مهمانی او رفت. ناگاه پیامبر(ص) مرغی را دید که روی دیوار خانه آن مرد تخم گذارد و لحظه ای بعد، آن تخم مرغ غلطید و روی میخی که در دیوار کوبیده شده بود قرار گرفت، بدون آنکه به جای خود برگردد یا بر زمین افتاده بشکند! تعجب وجود آن حضرت را فرا گرفته بود که صاحبخانه رو به رسول خدا کرد و برای اثبات خوبی و خوشبختی واقعی خود گفت: «ای پیامبر(ص) از این تخم مرغ تعجب می کنی؟! سوگند به خدایی که تو را به حق مبعوث کرد، من هرگز بلایی ندیده ام.» رسول اکرم(ص) از جا برخاسته و بدون آنکه غذایی بخورد از خانه بیرون رفت و فرمود:«کسی که بلایی نبیند خدا به او نیازی [و لطف و توجهی] ندارد؛ خداوند به شخصی که به مال و بدنش بلایی وارد نمی شود، عنایتی ندارد.»"(4)

همه حوادث و اتفاقات زندگی انسان، را می توان با این نگاه، داخل در برخورداری از الطاف و عنایات خاص الهی تعریف کرد.

موفق باشید ...@};-
پاورقی_________________________________________________
1. اصول کافی، دارالکتب الاسلامیة، تهران، 1365 ه . ش، ج 1، ص 160، باب الجبر والقدر والامر، ح 13 .
2. غافر، آیه 60.
3. آل عمران، آیه 38.
4. اصول کافی، مجلد 2، باب شدة ابتلاء المؤمن، ص355.

اولاً خداوند در چارچوب سنت های خویش در امور عالم دخالت می کند نه بر خلاف سنتهایی که تعریف نموده، یکی از این سنت ها نظام اسباب و مسببی است، یعنی خداوند بر این اساس، به همه انسانها روزی می دهد اما نه بدون تلاش و کوشش و تدبیرگری خود انسان، یا شفا را در پی گیری درمان یا از طریق اسباب مادی و یا معنوی قرار داده و اگر کسی بدنبال درمان خود یا از طریق طبیعی و یا طریق معنوی (توسل و دعا) نیفتد نباید انتظار شفا داشته باشد و قس علیهذا ...

ثانیاً بر همین اساس خدا از دخالت مستقیم بر خلاف سنتهای خویش و فارق از این سنتها برای روزی دادن و یا شفا، یا کسب امنیت و هدایت بشر پرهیز می کند. در حدیث است: "ابی الله ان یجری الامور الا باسبابها" با "ابی الله ان یجری الاشیاء الاسباب".(1) فلذا خداوند از دخالت و رفع اسباب و عواملی که موجب محرومیت آن کودک شده اند که از آن جمله می توان به بی تدبیری و کاهلی پدر و مادر که موجب فقر و بیماری و یا اعتیاد آن کودک شده و یا عدم رعایت بهداشت فردی و جنسی که موجب معلولیت آن کودک شده، پرهیز دارد. پس نمی توان از طرفی این نواقص و کاستی ها و جلوه های شرگونه را به خدا نسبت داد و از طرف دیگر انتظار داشت که خداوند جهانی را که برای آزمون و امتحان بر پایه اختیار آدمی بنا نهاده را با دخالتهای مستقیم مکرراً مختل سازد؟!

ثالثاً البته در این مجال، بحث عوض مطرح می شود که خداوند به هر کس که ناخواسته در زندگی اش نارسایی و رنجی چه از ناحیه غیر و چه از اقتضائات و شرایط زمانه وارد شده باشد خداوند به آن فرد در مقابل رنجها و مشقاتی که دیده از باب لطف و مرحمت، عوض خیر می دهد، بگونه ای که فرد راضی بود و تمنا می کرد ای کاش در زندگی دنیا رنجها و مشقات بیشتری را متحمل می شدم، اعطای عوض خیر در مواردی که به اقتضاء شرایط و اقتضائات زمانه و بدون دخالت دیگران بوده را حضرت احدیت بعهده می گیرد و عوض خیری که در برابر مشقات و رنجهای بشری و دخالت دیگران بوده را از حساب دیگران کسر و به فرد خسارت دیده اعطا می شود.(2)

رابعاً در توان و درک ما نیست که دخالت خداوند از طریق اسباب و وسایل این دنیایی در رفع و جبران محرومیت های کودکان محروم را شناسایی، رصد و بررسی کنیم، قضاوت های ما با دیدن ظاهر مشکلات معدودی از کودکان محروم و عدم اشراف بر گوشه و کنار زندگی ایشان و حتی آینده ای که در انتظار آنهاست، قضاوتهایی محدود و نارسا و مبتنی بر جزیی نگری است، در این مقام باید لاادری گرا یا ندانم گو باشیم(3) نه اینکه بطور قطع و یقین، به عدم دخالت خداوند از طریق اسباب و مسبباتی برای ورود خیر و توفیق در زندگی ایشان حکم کنیم، چه بسا مشکلات و محرومیتی که در این کودکان می بینیم مقطعی بوده و با دخالت مع الاسباب الهی زمینه خیر و لطف و رحمت در زندگی ایشان نیز فراهم گردیده است و یا موارد بسیاری که از دامنه بررسی های ما خارج هستند از لطف و رحمت الهی به انحاء مختلف برخوردار شده اند و ما به کم و کیف زندگی آنها راهی نداریم.

فلذا حتی در حقِ همان کودکان محروم، دست لطف و خیر و رحمت الهی از طریق اسباب و وسایل و چه بسا در مقاطع دیگر زندگی شان منتفی نیست.

پاورقی_______________________________________________
1. مجمع البحرین ماده سبب.
2. رجوع کنید به کشف المراد، ج 1، باب عوض.
3. البته لاادری گرایی در این مقوله فقط برای کسانی است که صرفاً به ادراکات عقل و حواس خود بسنده و اطمینان می کنند، اما بر اساس آیات و روایات دینی وجود و تداوم خیر و لطف و رحمت الهی بر همه بندگان ثابت است.

اولاً شما دچار خلط مفهومی و موضوعی شده اید بعبارتی امری مادی را با امری معنوی مخلوط کردید! اینکه گفتیم سختی و دشواری و اصل تضاد و تزاحم لازم و ملزوم زندگی مادی و دنیوی است، برقراری نسبت بین دو امر مادی است، در حالیکه ارسال رسل و انزال کتب، برای هدایت بشر از یکسو و رسیدن انسان به سرمنزل سعادت و نجات که در ادامه زندگی دنیا معنا پیدا می کند نیز از سوی دیگر امری معنوی است، بعبارتی در مسأله پیامبران برقراری نسبت بین دو امر معنوی(هدایت بشر و سعادت و نجات بشر) مطرح است. بنابراین نمی توانید بر مبنای یک نسبت مادی، به عدم ضرورت یک نسبت معنوی حکم کنید.

ثانیاً پاسخ شما را در خصوص مثال کودک محروم در پست قبلی دادیم، اضافه می کنیم که بسیاری از نواقص و حرمانها اعم از نقص عضو و یا تبعات فقر و بیماری که کودکان متحمل می شوند نتیجه بی تدبیری و بدعملی والدین است، چنانکه اگر باغبانی بخوبی زمین و کشتزار را آماده نکند، یا بذر ناسالم بکارد و یا بدرستی حراست نکند نباید انتظار محصول با کیفیت داشته باشد. و نیز بسیاری از مظلومیتها و محرومیتها نتیجه سستی، کوتاهی، بی همتی و تفرق بشریت است که موجب می شوند ظالمان و سوء استفاده گران با ظلم و تعدی و جنگ، بر جان و مال دیگران مسلط شوند و آثار شوم فقر و بیماری و صدمات جانی و جسمی را بجای بگذارند. و البته در همه انحاء این حوادث و اتفاقات، که به سختی و دشواری گروهی منجر می شود داخل در امتحان الهی است، والدین بی تدبیر در حال امتحانند، فرزندان ناکام امتحان می شوند، ظالم و مظلوم همه در حال امتحانند و راجع به سوی خدا. قوله کریم: [=book antiqua]"وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ؛ (1) و قطعا شما را به چيزى از [قبيل] ترس و گرسنگى و كاهشى در اموال و جانها و محصولات مى ‏آزماييم و مژده ده شكيبايان را." در چنین وضعیتی صابران و اهل ایمان چنین اند که: [=book antiqua]"الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ؛ (2) [همان] كسانى كه چون مصيبتى به آنان برسد مى‏ گويند ما از آن خدا هستيم و به سوى او باز مى‏ گرديم." و نتیجه ایمان و صبر و بردباری شان را اینگونه خواهند دید: [=book antiqua]"أُولَئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَاتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ؛(3) بر ايشان درودها و رحمتى از پروردگارشان [باد] و راه‏يافتگان [هم] خود ايشانند."

ثالثاً ضرورت ارسال و بعثت پیامبران الهی امری فطری و درونی است، چگونه انسان فطرتاً و مبتنی بر عقل درونی در آغاز قرار گرفتن در هر راهی که برایش ناآشنا و مبهم و بس تیره و تار است بدنبال راهنما و هادی می گردد و بدون راهنما پای در گردنه های صعب و تاریک و مخوف نمی گذارد! از طرفی هم فطرتاً به هر کسی که بدون حجت و دلیل و نشانه ای مبرهن، مدعی هادی و راهنما بودن کند اطمینان نمی کند! بعلاوه به طور قطع با شناخت خویش، پی به محدودیت و واجدیت خطا و اشتباه در ناحیه قوای ادراکی اش می برد و هزاران اختلاف و نظرات گوناگون را در یک موضوع واحد نزد عقلا مشاهده می کند و بعینه می بیند که عالمان و عقلاء حتی در درک و فهم همه اسرار موجود در همین عالم مادی ناتوان مانده اند و تلاش علمی بشر حتی در درک اسرار بسیاری که در همین پهنای زمین (بَرّ و بَحر) وجود دارد ناکام مانده است و ده ها ضعف و نارسایی و ناکامی و اشتباه که محصول اتکاء صرف به عقل و دانش محدود بشری است ...

چگونه انسان بدون هدایت الهی و ارسال انبیاء و اوصیاء که مأموریت هدایت بشر را دارند می تواند به حقایق و معارف بسیاری که انسان باید در بستر دنیا با تمسک به آنها راه نجات و سعادت ابدی اش را تحصیل کند دست یابد؟ و اینکه در عوالم پس از مرگ چه اموری در انتظار ماست؟ و چه اقتضائات و لوازمی می تواند ما را در عبور از گردنه ها و مواقف اخروی مصونیت بخشد؟ و ...؟ پاسخ به این سؤالات و بسیاری از این دست در تکفل دین الهی و هدایت و راهنمایی انبیاء و اوصیاء الهی است. فتأمل

پس سؤال و مقایسه شما چنانکه بیانش گذشت نارسا و نارواست.(وارد نیست) و اما ضرورت ارسال رسل و انزال کتب، به حکم عقل و فطرت امری ضروری و لطفی تام و تمام مبتنی بر حکمت لم یزلی خدای هستی بخش است.

موفق باشید ...@};-

پاورقی________________________________________________________
1. بقره، 155.
2. بقره، 156.
3. بقره، 157.

واقعاً بیان لطیف و زیبایی بود، که خدا داشتن فارق از هر مذهب و اعتقادی زیباست و اصولاً بدون خدا زندگی عاری از معنا و مفهوم و در نهایت ناامیدی و پوچی است.

توضیح یک نکته: البته بوجود آمدن مذاهب مختلف، ثمره انحراف است و در این میان قطعاً یک مذهب، حق بوده، تداوم بخش دین حق است و اینکه ما از باب اصطلاح به تنها طریق حق، نیز اطلاق مذهب می کنیم بمنظور تفکیک از دیگر مذاهب انحرافی است، نه اینکه مذاهب را ضروری دین بدانیم. چنانکه ما معتقدیم در اسلام، مذهب حقه اثنی عشری، حق قطعی و یقینی است و چیزی جز همان شریعت اسلام نیست و دیگر مذاهب از مدار اسلام حقیقی انحراف یافته اند.

موفق باشید ...@};-

و از آنسوی چه کسانی که در بدترین وضعیت، مجدداً بهبودی شان را بازیافته و به زندگی عادی برگشته اند، آیا حیات بخشی و یا شفا کار بشر عادی است؟ یا تأثیر دوا کار بشر است؟ [=book antiqua]"یا من اسمه دواء و ذکره شفاء" بشری که در کار خود عاجز و ناتوان است!

و یا چه خطرات و گرفتاری های بزرگی که با لطف و عنایت الهی و بواسطه کار خیری از انسان دور شده، که گاه، در شرایطی عادی و طبیعی تر که حتی انسان گمان خطر نمی کرد، حادثه ی پیش بینی نشده ای گریبانگیرش می شود. و در بُعد خیرات و الطاف مخفی الهی نیز همین قاعده ثابت است.

موفق باشید ...@};-

این مطالب را در پستهای قبلی پاسخ داده ایم، اگر دوستان عزیز لطف کنند مطالب پستهای قبلی را مطالعه کنند به تکرار مطالب نخواهد انجامید.

همه اینها و بسیاری که نگفتیم، نشان از دخالت آن به آن خداوند در امور عالم است، که اگر نباشد هیچ جنبنده ای را نخواهی یافت تا بتوانی اثری از آن را مشاهده کنی! فتأمل

موفق باشید ...@};-

تمثیل سیستم عامل ویندوز با علت فاعلی خدای متعال نادرست و فاقد اشکال است، زیرا اولاً رابطه سیستم عامل ویندوز با دیگر اجزاء سیستم و نیز با کاربر یک رابطه اعتباری تعریف شده توسط سازنده کامپیوتر است نه یک رابطه حقیقی! ثانیاً در این رابطه اعتباری، سیستم عامل خودساخته نبوده و کاربر نیز آزادی و اختیار نامحدود ندارد زیرا سیستم عاملها، توسط سازندگان سیستم، اگر بصورت شبکه ای باشند و یا حتی از طریق ارتباطات اینترنتی قابل تعریف و تغییرات جدید هستند و حتی اگر شبکه ای نیز نباشد باز هم توأم با محدودیتهایی است که کاربر نمی تواند با اختیار کامل و صد در صدی به همه بخش های کامپیوتر راه یافته و آزادانه عمل کند. ثالثاً اینکه هیچ رابطه ای حقیقی بین کاربر و سیستم عامل ویندوز از یکسو و کاربر با سازنده سیستم عامل ویندوز از سوی دیگر وجود ندارد که بتوان آن را با رابطه حقیقی بین خدا، جهان و انسان قیاس کرد.

این در حالی است که اولاً رابطه خدای هستی بخش بعنوان خالق انسان و جهان، یک رابطه حقیقی و تکوینی با ماسوی الله است که علاوه بر اینکه همه کائنات عین ربط تکوینی و مقهور قدرت و اراده لم یزلی اویند، اصل وجود انسان، اراده و اختیار انسان نیز عین ربط و تعلق و وابستگی به خدای هستی بخش است، از طرفی نیز وجود و دوام حیات انسان، بنوعی وابستگی و ربطی حقیقی با کم و کیف حیات دیگر مخلوقات جهان دارد بعبارتی بقاء انسان به بقاء جهان مادی منوط است.

پس چنانکه وجود و حیات دمادم انسان بطور تکوینی و حقیقی وابسته به وجود و حیات خدای متعال است، اراده و اختیار و افعال انسان نیز دم به دم وابسته به اراده و قدرت حقتعالی است و اراده و قدرت خدا نقش و تأثیر حقیقی در افعال انسان دارد بنحوی که می توان گفت: او تنها مؤثر در عالم وجود است، زیرا نادیده گرفتن نقش و تأثیر اراده و قدرت حقتعالی بمعنای نفی و زوال اراده و قدرت انسانی است. ضمن آنکه به همان دلیل پیش گفته؛ یعنی ربط و تعلق و وابستگی قطعی و عینی بین مخلوقات و خداوند، امکان دخالت و ورود خدای متعال در محدودساختن قدرت و اختیار انسان در مواردی که با نظام اسباب و مسببی و سنتهای الهی در تعارض نباشد منتفی نیست بلکه بنا به مصالح حکیمانه، گاهی با دخالت و تعجیل و یا تأخیر انداختن برخی سنتهای دیگر، بعبارتی از طریق وسایط مانع افراط و تفریط انسان می شود چنانکه در برابر کفر و طغیان طواغیت زمان همچون فرعونها و نمرودها، قارونها و اقوام گمراه پیشین، از طریق سنت استدراج و املاء با فرستادن عذاب خویش، مانع ظلم و کفر و طغیان ایشان شده و یا با نصرت و یاری و هدایت رساندن به بندگان صالح و فراهم ساختن اسباب نجات مؤمنان، راه ایمان و تقوا و سعادت را برای بشر هموار ساخته است چنانکه در جریان حفظ ابراهیم (ع) از آتش نمرودیان، حفظ یوسف از خطر برادران و رساندن وی به مکنت و قدرت و عزت، حفظ و نگهداری موسی در رود نیل و در کانون خطر یعنی کاخ فرعون، نگهداری یونس در شکم ماهی، نجات بنی اسراییل از ستم فرعونیان، حفظ اصحاب کهف در غار و ده ها و صدها حقیقت دیگری که خداوند با دخالت مستقیم و غیرمستقیم از طریق اسباب و وسایط و سنت های خویش، قدرت و اراده لا یتناهی اش را به رخ کشیده است.

چگونه نقش حضور خدا را در زندگی احساس نمی کنیم که با اینهمه خطرات و اسباب گمراهی و با وجود آنهمه هیمنه و عِدّه و عُدّه ی جبهه قدرتهای باطل گرا و حق ستیز، از یکسو حق مداران را می بینیم که به اراده خدا چنان قوت قلب و اطمینان و آرامش و سکینه ای در قلبشان جای دارد که با توکل به خدا از هیچ قدرتی هراس ندارند و به هدایت او که "یهدی من یشاء" است راه حق را پیموده و بر آن پافشاری می کنند و از سوی دیگر، طواغیت و صاحبان زر و زور و تزویر و مَن تَبَعِ ایشان را می بینیم که به اراده خدا چنان وحشت و خواری و زبونی در برابر جبهه حق، از خود نشان می دهند که تمام همتشان را با همه ایادی و همدستانشان در اتاقهای فکرشان، متمرکز بر محدود کردن و تخریب و انهدام جبهه حق مداران ساخته و در این میان گویا هیچ موضوعی در نظرشان، مهمتر از اسلام ستیزی، آنهم مقابله با اسلام حقیقی (مکتب اهل بیت علیهم السلام) نیست. آیا نشانه های هدایت و دخالت و اراده و قدرت نمایی خداوند را در عزت و صلابت حق مداران(علیرغم قلت شان) و خواری و خفت دشمنان حق و حقیقت (علیرغم کثرت شان) مشاهده نمی کنید؟

ادامه در پستهای بعدی ...@};-

در پست قبلی به گوشه هایی از این رحمتهای خاص اشاره کردیم، مضافاً اینکه یک اشتباه تصوری موجب شده ما بدنبال نشانه های رحمت خدا و دخالت قدرت و اراده خدا در پهنای زندگی بگونه ای باشیم که دست قدرت خدا و حضور و اقدام او، بگونه ای که در رفتارهای ظاهری خودمان هست محسوس و آشکار باشد و بتوانیم ردپای حضور و اراده خدا را بطور عینی و آشکار ببینیم مثلاً اگر آتشی را در خرمنی مشاهده می کنیم و یا تیری را در هدف مشاهده می کنیم بعبنه عامل آتش سوزی را که ممکن است اگر فردی بوده و یا باد و طوفان و اتصال برق در انبار خرمن موجب شده را مشاهده کنیم و یا ببینیم که فردی کمان برداشته، تیری در چله نهاده و به سوی هدف نشانه گیری کرده؛ در حالیکه در قدرت های معنوی و تکوینی نیازی به استفاده از ابزار و لوازم مادی نیست و چه بسا نتوان عامل اصلی اتفاق و حادثه را شناسایی کرد، بعبارتی نیاز نیست که کسی تیر و کمان بردارد تا بتواند به هدف بزند، یا با ایجاد مانع موجب توقف قطاری شود بلکه با قدرت نفس و درون، کارهای بزرگی را رقم می زند. دخالت خدا در امور جهان، به اراده و قدرت لایزالش، از سنخ قدرتهای معنوی و تکوینی است که گاه مستقیم و در راستای سنتهای پیشین و گاه غیرمستقیم و از طریق دیگر اسباب و علل و سنتهای خویش است، برای دیدن و مشاهده آیات و نشانه های حضور قدرت و اراده خدا در عالم، باید چشم حقیقت بین توأم با ایمان داشت، زیرا چنانکه حضرتش را با چشم سر نتوان دید بسیاری از آثار و نشانه های معنوی اش، نیز با چشم سر دیدنی نیستند.

کمبودها و مشکلاتی که در جامعه مؤمنان دیده می شود یا ناشی از کاهلی و سستی و بی تدبیری خودشان است که به دستورات و آموزه های دین بی توجهند و یا ناشی از امتحانات و ابتلائات مقطعی خداوند است که لازمه اثبات ایمان و رشد و دریافت درجات است تا مؤمنان واقعی از مدعیان ایمان و سره از ناسره تمیز یابند و یا کفاره گناه و نافرمانی های موردی ایشان است. و وفور نعمات و آسایش و راحت دنیا در جوامع کفر و طغیان، از یکسو نتیجه تلاش و اهتمام و تدبیرگری ایشان است و از سوی دیگر بمنظور تسویه حساب خدا با ایشان(در برابر کارهای خیر ایشان) در همین دنیاست تا در سرای دیگر حقی بر خداوند نداشته باشند و یا نتیجه سنت امداد الهی است تا کافران و طاغیان چنانکه خود خواهان آن هستند بیش از پیش در کفر و طغیان خویش غوطه ور شوند تا به یکباره طبق سنت املاء و استدراج مهلتشان به سرآید.

اما اگر انسان با کفر و شرک و ضلالت و گمراهی و بدون ایمان وارد سرای دیگر شود کارهای خیرش برای او سود و نفعی نخواهد داشت و در هر صورت، محکوم به هلاک و آتش جاودان است مگر "مستضعفین فی الارض" و "مرجون لامرالله".

پاسخ باقی مطالبتان در پستهای بعدی ...@};-

قرار نیست تا زمان مشخص، خداوند در برابر رفتارها و اقدامات کفر آمیز ظالمان و کافران عکس العمل مستقیمی نشان دهد، بعبارتی مانع ظلم و کفر و توهین انها شود، زیرا عکس العمل خداوند با بساط و سنت امتحان و آزمون الهی منافات دارد اما عکس العمل خداوند بنحو نامحسوس برقرار است اینکه در هر بار اصرار، کافران و ظالمان و گناهکاران را در کفر و ظلم و گناهشان بیشتر و بیشتر فرو می برد تا پس از اتمام مهلت، مقهور یکی از سنتهای الهی شده و اسباب هلاکشان فراهم گردد. ضمن اینکه بتها و مظاهر طبیعت از خود هیچ ندارند و همه مقهور قادر قاهرند اما خالق یکتا بر همه چیز احاطه و اشراف دارد و به اشارتی در صورت صلاحدید، هر مدعی گردنکشی را می تواند به وادی نیستی بکشاند. این است تفاوت بتها و دیگر مظاهر طبیعت، با خدای هستی بخش. فتأمل

ادامه در پستهای بعدی ...@};-

ما داریم از جهان کبیر و صغیری صحبت می کنیم (همه هستی و انسان) که هزاران بلکه میلیونها ظرافت و پیچیدگی، حساب و کتاب، هماهنگی و هدفمندی و اسرار نهان و پیدای بیشماری در جزء جزء آن نهفته که همین انسان پرادعا حتی از پی بردن به بخشی از اسرار و پیچیدگی های وجودی نهفته در یک جزء این عالم مثلاً کم و کیف حیات و زندگی مورچه یا زنبور عسل و موریانه ندارد و یا تا کنون قادر نبوده به حتی یک هزارم اسرار نهفته در آسمانها و همین یک کهکشان دردسترس خویش (راه شیری) پی ببرد. و در حالی که وجود یافته و دارای قوای پنجگانه ظاهر و عقل و فطرت و ... است نمی تواند به بخشی از اسرار درونی خویش پی ببرد و گوشه ای از ظرفیتهای وجودی اش را شکوفا سازد و یا در درک حقایق زمان حال متوقف مانده، گذشته و آینده پیش کش باشد! چگونه در زمانی که در عدم بوده و یا چیز قابل ذکری نبوده(نطفه) می توانسته با حساب احتمالات شما به مهندسی ساختمان زندگی خود و تعریف نقش زندگی چنانکه شایسته و بایسته است بپردازد؟؟؟ اینها بیشتر به فکاهی شبیه است تا حتی ظنیات و گمان و وهمیات!

مهندسی و ایجاد جهان و انسان با این عظمت بی مانند و با آن ویژگی ها که برشمردیم نه با حساب احتمالات و نه در اثر تصادف و اتفاق و نه تصادف، ممکن نیست. شما اگر توانستید با حساب احتمال و اتفاق و تصادف با تهیه و گردآوری لوازم مورد نیاز یک ساختمان یک طبقه (آجر و سیمان و گچ و نقشه و ...) و قراردادن آنها در مساحت زمینی که مورد نیاز است و زمین بر گردونه ای که به هر سمتی قابل گردش باشد را استوار کنید و آنگاه روزها و شبها گردونه را به اطراف مختلف بچرخانید تا در اثر تصادم و تصادف و اتفاق و حساب احتمال، در مدت مورد نظر شما به ساختمانی یک طبقه مبدل شود؟؟؟ خواهید دید که حتی دریغ از ایجاد یک اطاق منظم و هماهنگ، تا چه رسد به یک طبقه ساختمان؟! این بیان، ثابت می کند که در پشت مهندسی و ایجاد جهان و انسان و صحنه زندگی که واجد هزار رمز و راز است دانایی توانا و حکیمی علی الاطلاق که علم و قدرت و حکمتش ذاتی و نامحدود است وجود دارد.

ضمن آنکه خداوند چنان جهان و انسان را ایجاد و تدبیرگری کرده و سنتهای خود را در قالب نظام اسباب و مسببی حاکم ساخته که نیازی به نقض قوانین فیزیک و ... که گفتید ندارد زیرا همان قوانین علمی که گفتیم بخشی از همان سنتها و نظام علی و معلولی است.

موفق باشید ...@};-

از همه کاربران عزیز بویژه کاربر محترم irancplusplus بخاطر دقت نظر و سؤالاتشان که موجب بسط و توسعه مباحث تایپیک شدند صمیمانه تشکر و قدردانی می کنم. امیدآنکه همه ما با رجوع به فطرتهای پاک و الهی و عقل حقیقت جو و کمال طلب و با پرهیز از روح لجاجت و عناد، جویندگان راه حق و حقیقت باشیم. آمین

اولاً مسأله حجتها و نشانه های لطف و عنایات محسوس خدای متعال در زندگی خیلی آشکارتر از امثال این حکایات و تمثیلهاست که در زندگی همه نمود عینی دارد. لکن نیازمند کمی توجه و تأمل بیشتر و بصیرت است. ثانیاً گفتیم که نباید انتظار داشت کیفیت اعطاء و دریافت این الطاف و امدادها که از سوی خداوند به بندگان می رسد نظیر کمک ملموس و عینی است که فردی به دیگری می کند و از طریق حواس ظاهری قابل رؤیت است بلکه امدادها و کمک های خداوند گاهی بدون نیاز به ابزار مادی صورت می گیرد و در بسیاری موارد از طریق واسطه ها اما با هدایتگری خداوند فلذا آنها که مقهور دنیا و نشانه های ظاهری اند فقط واسطه را می بینند اما از رؤیت هدایتگر و پشتیبان اصلی غافلند. ثالثاً در نظیر چنین تمثیلهایی این سخن یک فرد عادی نیست که فهم عادی خودش را بر آن اتفاق حمل می کند بلکه این پیامبر خداست که دارای علم الهی و عصمت بالغه بوده و سخنش حجت است که از تفوق مهربانی خدا نسبت به مهربانی مادر به فرزندانش صحبت می کند، و این مؤمنان هستند که به حقیقت سخن پیامبر ایمان دارند. رابعاً از کسانی که با وجود عقل نقش عینی خداوند که خالق و مدبر و کارگردان هستی است و هر چه هست به تدبیر او به دیگران تفویض شده و هر آن اراده کند می تواند از آنها بگیرد را نفی می کنند چه انتظاری که بتوانند حضور و فیض دمادم خداوند را در جزء جزء عالم ببینند.

تمثیل: حقتعالی مالک حقیقی و سرچشمه هستی و همه فیوضات عالم است چنانکه اگر چشمه ای را تصور کنید که جریان یافتن آن منشأ همه خیرات وجودی و آثار و برکاتی است که به تبع آن رخ می نماید، مادامیکه آب چشمه در مسیر در جریان باشد هر چه هست وابسته و متوقف بر آن سرچشمه است و نمی توانیم چشمه و سرچشمه و مالک آن را اموری بیکاره و غیرمؤثر در تداوم حیات طبیعی و آثار و برکات ناشی از آن بدانیم، مالک چشمه می تواند هر آن که اراده کند راه چشمه را ببندد و یا مسیرش را تغییر دهد. آنگاه هیچ اثری از آب چشمه که حیات بخشی و دیگر خیرات متوقف بر آنست نخواهد بود. خداوند نیز بعنوان خالق و مالک و سرچشمه وجود و فیض رسانی به همه عالم می تواند هر زمان اراده کند ببخشد و یا بگیرد.

آیا با این وجود می توان نقش دمادم خداوند که حکم مالک حقیقی و سرچشمه حیات و فیض رسانی به عالم هستی را دارد نادیده گرفت؟

موفق باشید ...@};-

همین اراده و توانایی های درونی که در نهاد هر انسانی هست و آدمی با تقویت آنها و با اتکای به آنها قادر است کارهای بس دشوار و حتی به ظاهر غیرممکنی را محقق سازد از کدام منبع ناشی شده است، آیا خودبخودی است؟ خودمان ایجادش کردیم؟ و ...؟ وقتی ثابت شد نفس و حیات ما و همه قوای وجودی ما وابسته به وجود لم یزلی و اراده و قدرت حقتعالی است، دیگر ما از خودمان چیزی نداریم که بدان ببالیم، همین کیفیات نفسانی که با تقویت اراده برای شما رخ نموده، که با تلقین به خودتان قبولانده اید که می توانید با مقاومت و ایستادگی بر بیماری غالب شوید، هم لطف خداوند به شما بوده که اولاً چنین اراده قوی و دستمایه ای قیمتی به شما اعطا نموده، بعلاوه قدرت فکر و تصمیم گیری که بیندیشید و چنین تصمیمی بگیرید، همچنین روحیه امید و صبوری نیز در شما دمیده تا نتیجه مطلوب حاصل شود. و از همه مهمتر نتیجه و تأثیری که در ادامه تلاش شما و حصول نتیجه بهبودی و بازیافت سلامت شما ایجاد شده به اراده خداوند بوده چون او تنها مؤثر در عالم وجود است و باقی هیچند! اراده او بوده که شما بهبودیتان را یافته اید، بسا کسانیکه حتی از شما تلاش درونی بیشتر و اعتماد بنفس بیشتری داشته اند اما مقهور بیماری با وضعیتی ساده تر از وضعیت شما شده و مرگ را پذیرا شده اند. پس از لطف و عنایات الهی نسبت به خودتان غافل نباشید.

ضمن آنکه در تحقق خواسته ها و منویات دنیوی، صرف تلاش و کوشش انسان برای بهره مندی و دریافت کمک و امداد و برخورداری از نتیجه مطلوب کافی است و نیازی به ایمان و اتکاء به خداوند ندارد چرا که همگان چه اهل ایمان و چه کفار از نعمات دنیوی و ابواب رحمت عمومی خدا در دنیا برخوردار می شوند چنانکه فرمود: "إِنَّا لَا نُضِيعُ أَجْرَ مَنْ أَحْسَنَ عَمَلًا" (سورة الكهف 30)، "إِنَّ اللّهَ لاَ يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ" (سورة التوبة 120) از اینرو شما نمی توانید اعتماد به نفس و اتکاء صرف به توانایی و قدرتهای درونی خودتان را از ارتباط و تعلق و وابستگی و تأثیرپذیری از اراده و خواست و قدرت خداوند منفک کنید، در هر صورت او بر همه چیز احاطه و اثرگذاری دم به دم دارد.

گفتنی است؛ اعتماد به نفس و توجه به توانایی ها و قدرتهای درونی انسان، بر خلاف تصور شما در نقطه مقابل توکل به خدا و توسل به امدادها و کمکهای قدرتهای مادی و معنوی موجود در عالم هستی که همه مطیع و تحت تأثیر قدرت اویند نیست. بلکه انسان می تواند از هر دو ظرفیت برای دستیابی به نتایج مطلوب بهره بگیرد. در این خصوص، در یک نگاه، می توان انسانها را به چند دسته تقسیم نمود:

اول. کسیکه کافر است نهایت اعتماد خود را بدون هیچ دغدغه ای متوجه قوای درونی خود می سازد و بر همان اساس، بسته به تلاش و کوششی که در ساختن دنیایش صرف می کند طبق سنتهای الهی که اجر هیچکسی را ضایع نمی کند، به حسب ظاهر در همین دنیا به نتیجه مطلوب دست می یابد.

دوم. اهل ایمان است اما به شک و تردید افتاده و بر همین اساس می خواهد خودش را از کمک و امدادهای الهی محروم کرده و فقط به خودش و توانایی های خودش متکی باشد، چون بر خلاف فطرت و اعتقاد درونی اش می خواهد تلاش کند تا بر خود متکی باشد، هم از لحاظ روحی و روانی استقرار و آرامش ندارد و هم بدلیل تشکیکی که دارد، در مقام اتکاء به نفس هم دو دل و مردد خواهد بود، و قطعا در روحیه و امید و تلاشگری اش تأثیر خود را خواهد گذاشت لذا نتیجه حاصله کمرنگ و ضعیف و در اکثر موارد مفید فایده نیست. در حدیث قدسی هم خداوند قسم یادکرده، هیچ خیر و توفیقی نیست برای مؤمنی که به غیر من توکل و اتکاء داشته باشد.

سوم. اهل ایمان است اما فقط و فقط اتکاءش به خدا و امدادهای بیرونی و توسل به اهل بیت (ع) باشد، لکن به اراده و قدرت و تلاشگری خود توجه نداشته باشد یعنی حرکت و تلاشی نکند، منتظر معجزه و لقمه آماده است، نیز محکوم به شکست است، چرا که خداوند می فرماید: وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَى،و اينكه براى انسان جز حاصل تلاش او نيست"(النجم، 39) و یا فرموده: "از تو حرکت از من برکت."

چهارم. اهل ایمان است اما علاوه بر اعتماد و توکل به خدا و توسل به قدرتهای معنوی موجود در عالم هستی به اراده و قدرت و توانایی های وجودی خویش نیز ایمان دارد و از هر دو ظرفیت استفاده می کند این شخص هم از بهره های تلاش خود برخوردار است و هم بدلیل تمسک و توکل و اعتماد به خدا سود خواهد برد. که قطعاً محدوده این توفیقها همه زندگی انسان اعم از دنیا و آخرت را شامل می شود.

موفق باشید ...@};-