جمع بندی حدیث ثقلین و اثبات وجود فیزیکی یک نفر از اهل بیت علیهم السلام در کنار قرآن

پرسش:
آیا با توجه به فراز لن یتفرقا حتی یردا علی الحوض در حدیث ثقلین می توان وجود فیزیکی یک نفر از اهل بیت علیهم السلام را تا روز قیامت کنار قرآن تأیید کرد ؟ و آیا ممکن است کسی بتواند اشکال کند که این وجود با توجه به حدیث علی مع القرآن و القرآن مع علی لن یفترقا حتی یردا علی الحوض مثل وجود حضرت آقا امام علی علیه السلام در کنار قرآن تا روز قیامت است نه صرفا وجود فیزیکی و لطفا در این باره بیشتر توضیح دهید.

پاسخ:
از جمله «لن یفترقا حتّی یرِدوا عَلَی الْحَوْضَ»، که در احادیث فراوانی آمده است به طور صریح استفاده می شود که قرآن وعترت همواره باهمند، وهرگز از هم جدا نمی شوند.
معنای «لن یفترقا» نفی ابدی است، یعنی تا قیامت در همه زمانها و عصرها قرآن با عترت است. پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم به نقل از مبدأ وحی این مطلب را اعلام می کند. ومی گوید: «خداوند لطیف ودانا این خبر را داده است». واز آن جا که جمله فوق قطعی الصدور است، وممکن نیست سخن وحی ووعده پیامبر خلاف واقع در آید. می توان دریافت که تلازم قرآن وعترت همیشگی است، ویکی دیگری را تأیید می کند. قرآن مردم را به تمسک وتبعیت از عترت فرا می خواند، وعترت از مردمان می خواهد که به قرآن عمل کنند، وآن را ملاک قرار دهند، هر کدام بر حجیت دیگری گواهی می دهد. واین دو میراث گرانمایه پیامبر با هم راه رستگاری وکشتی نجات امت اسلامی وعامل استواری دین ورهیابی درست در زندگی است.

علامه طباطبائى قدس سره از حدیث ثقلین نکاتى را استنباط کرده که باقى ماندن عترت پیغمبر تا روز قیامت همانند قرآن در تمامى اعصار و زمان‏ها یکى از آنهاست.
علامه طباطبائى‏ اورد هاند :
زید بن أرقم از پیامبر(ص) نقل کرده که فرمود: گویا خدا مرا به سوى خویش دعوت نموده باید اجابت کنم، ولى دو چیز بزرگ و وزین را در بین شما بر جا مى‏گذارم کتاب خدا و اهل‏بیتم، آگاه باشید که چگونه با آنها رفتار مى‏کنید، آن دو امر هرگز از هم جدا نخواهد شد تا این که بر کوثر بر من وارد شوند.
حدیث ثقلین از احادیث مسلم و قطعى است که به سندهاى بسیار و عبارات مختلفى روایت شده است و سنى و شیعه به صحتش اعتراف و اتفاق دارند، از این حدیث و امثال آن چند مطلب مهم برداشت مى‏شود.
1- همچنان که قرآن تا قیامت در بین مردم باقى مى‏ماند، عترت پیغمبر نیز تا قیامت باقى خواهد ماند، یعنى هیچ زمانى از وجود امام و رهبر حقیقى خالى نمى‏گردد.
2- پیغمبر اسلام صلى الله علیه و آله به وسیله این دو امانت بزرگ تمام احتیاجات علمى و دینى مسلمین را تأمین نموده و اهل‏بیتش را به عنوان مرجع علم و دانش به مسلمین معرفى کرده و اقوال و اعمالشان را معتبر دانسته است.
3- قرآن و اهل بیت نباید از هم جدا شوند و هیچ مسلمانى حق ندارد از علوم اهل بیت اعراض کند و خودش را از ارشاد و هدایت آنان بیرون نماید.
4- مردم اگر از اهل بیت اطاعت کنند و به اقوال آنان تمسّک جویند، گمراه نمى‏شوند وهمیشه حق نزد آنها خواهد بود.
5- جمیع علوم لازم و احتیاجات دینى مردم در نزد اهل‏بیت موجود است و هر کس از آنها پیروى نماید به گمراهى دچار نمى‏شود و به سعادت حقیقى نایل مى‏گردد، یعنى اهل بیت از خطاء و اشتباه معصومند، از این رو معلوم مى‏شود که مراد از اهل بیت وعترت تمام خویشان و اولاد پیغمبر نیستند بلکه افراد معیّنى مى‏باشند که از جهت علوم دین، کامل باشند و خطا و عصیان در ساحت وجودشان راه نداشته باشد تا صلاحیت رهبرى‏ داشته باشند و آنها عبارتند از على بن ابیطالب و یازده فرزندش که یکى پس از دیگرى به امامت منصوب شدند چناچه در روایات نیز به همین معنا تفسیر شده است. (1)

اما در حدیث علی مع القرآن و القرآن مع علی لن یفترقا حتی یردا علی الحوض عبارت «مع القرآن» و «مع علی»، اگرچه به صورت جمله خبریه است، ولی می‌تواند هم بیان تکوینی داشته باشد؛ بدین معنا که؛ در واقع علی(ع) و قرآن با هم هستند و هیچ جدایی میان آنها نیست. و هم بیان تشریعی؛ یعنی نباید مردم این دو را از یکدیگر جدا نمایند و به یکی بدون دیگری تمسک کنند.
لذا در این حدیث به یک مصداق عترت اشاره شده است و در واقع امام علی علیه السلام و اهل بیت همگی اینگونه اند که همراه قرآن هستند و حق همراه آن بزرگواران می باشد.

پاورقی:
1. علامه طباطبایی، شیعه در اسلام چاپ نشر قدس رضوى ص 256.