جمع بندی علت تفاوت الفاظ قرآن
تبهای اولیه
ببا سلام.
علت تفاوت الفاظ قرآن در آیات مختلف چیست؟
مثلا درجایی می فرماید فانفجرت منه الثنتی عشرة عینا (بقره/۶۰) و در جای دیگر می فرماید فانبجست منه اثنتی عشرة عینا (اعراف/۱۶۰) با اینکه الفاظ گاهی موجب تغییر معنی می شوند.
پرسش:
علت تفاوت الفاظ قرآن در آیات مختلف چیست؟
مثلا درجایی می فرماید فانفجرت منه الثنتی عشرة عینا (بقره/۶۰) و در جای دیگر می فرماید فانبجست منه اثنتی عشرة عینا (اعراف/۱۶۰) با اینکه الفاظ گاهی موجب تغییر معنی می شوند.
پاسخ:
علت ذکر این نوع الفاظ دقت در انتخاب واژهها در قرآن است که لفظ با معنی بیشترین تناسب را داشته باشد.
هر گاه ذكر جوشيدن آب از زمين به ميان آمده ، با فعل « فجر» از آن ياد شده و هرگاه بيرون زدن آب از سنگ مدنظر بوده از فعل « انبجس » استفاده شده است ، راغب اصفهاني در مفردات به اين نكته اشاره كرده و ميگويد: « در مورد آب، سه لفظ بجس الماء و انبجس و انفجر به كار برده شده ، اما « انجباس» بيشتر درباره جوشيدن آب از چيزي تنگ و « انفجار» يا در همان مورد « انجباس» و يا در موضع جهيدن آب از چيزي گشاده استعمال شده است. از اين رو خداوند ميفرمايد : « فانبجست منه اثنتا عشرة عينا» (1) « از آن دوازده چشمه جوشيد.»
و در موضع ديگري ميفرمايد: « فانفجرت منه اثنتا عشرة عيناً» (2) « از آن دوازده چشمه جوشيد.»
« كه در هر دو مورد از جوشيدن آب ازمعبري تنگ خبر ميدهد. و در جاي ديگر ميفرمايد: « و فجرنا خلالهما نهراً» (3) « ميان آن دو نهري جوشانديم.» و يا ميفرمايد: « و فجرنا الارض عيونا» (4) « چشمههاي زمين را جوشانيديم.» و نفرمود « بَجَسْنا»(5).
لذا مشخص ميشود كه تمام واژههاي قرآن كريم در جايگاه مناسب خويش آمده است و در نهايت دقت ، معناي خود را الهام ميبخشند ، تا جايي كه اگر واژه ديگري جاي آن قرار گيرد نميتواند معناي نخست را افاده كند.
پی نوشت ها:
1. اعراف ،آیه 160.
2. بقره ، آیه 60.
3. كهف، آیه 33.
4. قمر، آیه 12.
5. معجم مفردات الفاظ القرآن ،راغب اصفهانی، ماده ( بجس).