فایده لوح محفوظ چیست؟

تب‌های اولیه

7 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
فایده لوح محفوظ چیست؟

در آیه ۳۹ سوره رعد میخوانیم: (یمحو الله ما یشاء و یثبت و عنده ام الکتاب) خداوند هرچه را بخواهد پاک می کند و هرچه بخواهد تثبیت می نماید و لوح محفوظ نزد اوست.
میدانیم تغییر وقتی اتفاق می افتد که شرایط تغییر کند و یا مجهولی معلوم شود. با این وجود آیا علم خدا محدود است که بخواهد مقدرات را تغییر دهد؟ اگر اراده انسان ها شرایط را نغییر می دهد که خداوند به آن آگاه است و اگر مقدرات بدون در نظر گرفتن اراده انسان نوشته شده اند وجود چنین مقدراتی چه فایده ای دارد؟

برچسب: 

با نام و یاد دوست





کارشناس بحث: استاد هادی

با سلام و عرض ادب و تقدیر از پرسش زیبای شما
«ام الکتاب» دو کاربرد قرآنى دارد: یکى به معناى لوح محفوظ، کتابى که در پیشگاه خدا است و هیچ تغییرى در آن پدید نمی‌آید، برخلاف لوح محو و اثبات که مطالب آن قابل تغییر و تبدیل است. (مصباح یزدى، محمدتقی، ‏قرآن‌ شناسى‏، ج ‏2، ص 174، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى‏، چاپ دوم، 1380ش).
خداوند در آیه 4 سوره زخرف، لوح محفوظ را كتابی محفوظ و مصون از هرگونه تغییر و نابودی برمی شمارد؛ چرا كه ام الكتاب بودن آن كنایه از این معناست كه مطالب آن حقی است كه هیچ گونه تغییری در آن راه نمی یابد. (التحریر و التنویر، ج 5، جزء 25، ص 162)
هر چیزی كه از سوی خداوند در لوح محفوظ و كتاب مكنون ضبط شود همان قطعیت می‌یابد و غیرقابل تغییر خواهد بود. از آیه6 سوره احزاب به دست می‌آید كه ولایت تام پیامبر(ص) بر مومنان و اولویت وی بر خود آنان در امورشان از جمله اموری است كه در لوح محفوظ ضبط شده است. (كشاف، ج3، ص524)
با ذکر این مقدمه به اصل سوال می پردازیم؛ بر اساس عرایضی که ارائه گردید، تمامی مقدرات در لوح محفوظ ضبط گردیده و هر تر و خشکی در این کتاب موجود می باشد، حال باید ببینیم این سخن چگونه با اختیار و اراده انسان می سازد!
برای پاسخگویی به این سوال عرض می‌شود مقدرات انسان ها، بدون در نظر گرفتن اراده و اختیار انسان نوشته نشده اند، حقایقی که در لوح محفوظ ضبط گردیده با توجه به اراده‌ی انسان هاست؛ توضیح اینکه:
آنچه در لوح محفوظ نوشته شده این است که(برای مثال) یزید با اراده‌ی خویش امام حسین (علیه السلام) را به شهادت می رساند و حرّ بن ریاحی با اختیار و اراده خویش به یاران امام حسین(علیه السلام) می پیوندد. پس صفت اراده و اختیار، در مقدرات انسان ها در نظر گرفته شده است؛ در لوح محفوظ نیز همه‌ی مقدرات انسان‌ها همراه با صفت اراده و اختیار نوشته شده.
بنابراین علم خداوند به اعمال انسان‌ها هم، همراه با صفت اختیار تعلق می‌گیرد، برای مثال خداوند می‌داند که فلان شخص با سوء تدبیر اختیاری خویش در حادثه رانندگی(به دلیل سرعت بیش از حدّ) کشته خواهد شد، تقدیر این شخص کشته شدن در صانحه‌ی رانندگی است و تغییر ناپذیر، و همین تقدیر در لوح محفوظ مضبوط است.
حاصل سخن:
تقدیر انسان در علم الهی و لوح محفوظ (ام الکتاب و ...) همراه با صفت اختیار است؛ بنابراین نه تغییری در علم نامحدود خداوند ایجاد می شود و نه تغییر در لوح محفوظ ایجاد می شودغ چرا که در لوح محفوظ این گونه نوشته شده که فلان شخص با اراده و اختیار خویش فلان فعل را انجام می دهد و با همین عمل کشته می شود. یا فلان عمل را انجام می دهد و با این عمل دری از درهای رحمت الهی به رویش باز شده و یکی از اولیای الهی می شود و چنین چیزی موجب تغییر در لوح محفوظ یا علم الهی نمی شود.

برای مطالعه بیشتر ر.ک: شرح و تفسیر لوح محفوظ علیرضا صادقی. ملا صدرا، الاسفار الاربعة:جزء اول از سفر سوم، ص 295.

با سلام و ادب

هادی;820369 نوشت:
برخلاف لوح محو و اثبات که مطالب آن قابل تغییر و تبدیل است.

راجع به این لوح توضیحی نمی فرمایید؟
سپاس

هادی;820369 نوشت:
با سلام و عرض ادب و تقدیر از پرسش زیبای شما
«ام الکتاب» دو کاربرد قرآنى دارد: یکى به معناى لوح محفوظ، کتابى که در پیشگاه خدا است و هیچ تغییرى در آن پدید نمی‌آید، برخلاف لوح محو و اثبات که مطالب آن قابل تغییر و تبدیل است. (مصباح یزدى، محمدتقی، ‏قرآن‌ شناسى‏، ج ‏2، ص 174، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى‏، چاپ دوم، 1380ش).
خداوند در آیه 4 سوره زخرف، لوح محفوظ را كتابی محفوظ و مصون از هرگونه تغییر و نابودی برمی شمارد؛ چرا كه ام الكتاب بودن آن كنایه از این معناست كه مطالب آن حقی است كه هیچ گونه تغییری در آن راه نمی یابد. (التحریر و التنویر، ج 5، جزء 25، ص 162)
هر چیزی كه از سوی خداوند در لوح محفوظ و كتاب مكنون ضبط شود همان قطعیت می‌یابد و غیرقابل تغییر خواهد بود. از آیه6 سوره احزاب به دست می‌آید كه ولایت تام پیامبر(ص) بر مومنان و اولویت وی بر خود آنان در امورشان از جمله اموری است كه در لوح محفوظ ضبط شده است. (كشاف، ج3، ص524)
با ذکر این مقدمه به اصل سوال می پردازیم؛ بر اساس عرایضی که ارائه گردید، تمامی مقدرات در لوح محفوظ ضبط گردیده و هر تر و خشکی در این کتاب موجود می باشد، حال باید ببینیم این سخن چگونه با اختیار و اراده انسان می سازد!
برای پاسخگویی به این سوال عرض می‌شود مقدرات انسان ها، بدون در نظر گرفتن اراده و اختیار انسان نوشته نشده اند، حقایقی که در لوح محفوظ ضبط گردیده با توجه به اراده‌ی انسان هاست؛ توضیح اینکه:
آنچه در لوح محفوظ نوشته شده این است که(برای مثال) یزید با اراده‌ی خویش امام حسین (علیه السلام) را به شهادت می رساند و حرّ بن ریاحی با اختیار و اراده خویش به یاران امام حسین(علیه السلام) می پیوندد. پس صفت اراده و اختیار، در مقدرات انسان ها در نظر گرفته شده است؛ در لوح محفوظ نیز همه‌ی مقدرات انسان‌ها همراه با صفت اراده و اختیار نوشته شده.
بنابراین علم خداوند به اعمال انسان‌ها هم، همراه با صفت اختیار تعلق می‌گیرد، برای مثال خداوند می‌داند که فلان شخص با سوء تدبیر اختیاری خویش در حادثه رانندگی(به دلیل سرعت بیش از حدّ) کشته خواهد شد، تقدیر این شخص کشته شدن در صانحه‌ی رانندگی است و تغییر ناپذیر، و همین تقدیر در لوح محفوظ مضبوط است.
حاصل سخن:
تقدیر انسان در علم الهی و لوح محفوظ (ام الکتاب و ...) همراه با صفت اختیار است؛ بنابراین نه تغییری در علم نامحدود خداوند ایجاد می شود و نه تغییر در لوح محفوظ ایجاد می شودغ چرا که در لوح محفوظ این گونه نوشته شده که فلان شخص با اراده و اختیار خویش فلان فعل را انجام می دهد و با همین عمل کشته می شود. یا فلان عمل را انجام می دهد و با این عمل دری از درهای رحمت الهی به رویش باز شده و یکی از اولیای الهی می شود و چنین چیزی موجب تغییر در لوح محفوظ یا علم الهی نمی شود.

برای مطالعه بیشتر ر.ک: شرح و تفسیر لوح محفوظ علیرضا صادقی. ملا صدرا، الاسفار الاربعة:جزء اول از سفر سوم، ص 295.


با تشکر از پاسخ شما
طبق فرمایشات شما بخش اول آیه مربوط به لوح محو و اثبات است. با این تفسیر دو سوال پیش می آید:
۱- با وجود لوح محفوظ وجود لوح محو‌ و اثبات چه فایده ای دارد؟ اصلا خود لوح محفوظ چه سودی برای خدا دارد؟
۲- چه تفاوتی بین ام الکتاب در این آیه و در آیه ۷ آل عمران وجود دارد؟

یکی دیگه.;820420 نوشت:
راجع به این لوح توضیحی نمی فرمایید؟
سپاس

الحیاة;820425 نوشت:
با تشکر از پاسخ شما
طبق فرمایشات شما بخش اول آیه مربوط به لوح محو و اثبات است. با این تفسیر دو سوال پیش می آید:
۱- با وجود لوح محفوظ وجود لوح محو‌ و اثبات چه فایده ای دارد؟ اصلا خود لوح محفوظ چه سودی برای خدا دارد؟
۲- چه تفاوتی بین ام الکتاب در این آیه و در آیه ۷ آل عمران وجود دارد؟


سلام علیکم
از دقت نظر شما دو بزرگوار تقدیر و تشکر می کنم
این بحث با توجه به اینکه با مباحث سنگین جبر و اختیار پیوند نا گسستنی دارد یکی از مباحث سنگین است که درک آن نیازمند مطالعه و تفکر بیشتری است که شاید برای برخی بزرگان نیز قابل درک نبوده است، حقیر مطالبی را پیرامون این موضوع مطرح می کنم ان شا الله مفید فایده باشد.
در هندسه عالم با ترسيم حکمت متعاليه، عالم به سه بخش عالم عقل يا عالم ارواح و عالم مثال يا عالم برزخ و عالم طبيعت يا عالم ماده تقسيم می شود. حقايق تمام موجودات عالم ماده در اين عالم به صورت کلی و ثابت موجود است. اين حقيقت کلی وقتي به مرتبه پايين‌تر تنزل می يابد به صورت مجرد مثالی ظهور می کند؛ پايين تر از عالم مثال، عالم ماده است که عالم حرکت و تغيير است.
در فلسفه اسلامی برای هر موجود مادی اعم از انسان و حيوان و نبات و جماد نفسی نيز اثبات می شود که این نفس از يک حيث موجود مثالی و از حيثی ديگر موجود ی مادی است و می تواند تا مرحله‌ی مجرد عقلی نيز ترقّی کند. نفس از آن حيث که موجودی مثالی است ثابت و بدون تغيير است ولی از آن جهت که به ماده تعلق می‌گيرد متحرک و متغير است. ( البته فهم اين دقايق حکمی محتاج سال ها تحصيل در فلسفه صدرايي است و با اين اندک توضيحات حق مطلب ادا نخواهد شد)
مراد از «لوح محفوظ» يا «ام الکتاب» يا «قضا» در فرهنگ قرآن ظاهرا همان عالم عقول يا مرتبه ای از مراتب عالم عقل است که در آن مرتبه معاليل بر علل تامّه‌ی خود مترتب‌اند(1) و آن قضايی است تبديل ناپذير و مصون از زوال و تغيير؛ بنابراين لوح محفوظ مرتبه‌ای از مراتب وجود و مرتبه‌ای از علم فعلی خدا است که تغییر ناپذیر خواهد بود.
لوح محو و اثبات(که قابل تغییر است) ممکن است مرتبه‌ی پايين عالم مثال باشد که از آن تعبير به مرتبه‌ی قدر نيز می‌شود و آن همان مرتبه نفس است که از يک حيث ثابت و از حيثی ديگر متغير است.
نفس در مرتبه‌ی نزول و در قوس نزول از لوح محفوظ تنزّل نموده و بلا تغيير است ولی در قوس صعود وابسته به مقتضيات و علل ناقصه خود است که يکی از آن علل، اختيار خود انسان است و نيز دعا و صدقه و ... از اقتضائات‌اند. پس نفس در بازگشت خود به لوح محفوظ و عالم تجرد تامّ ممکن است کاملا مطابق آن بازگردد و ممکن است غير مطابق با اصل خود بازگردد. اگر نفس در بازگشت عين اصل خود بود کتاب (نامه اعمال) او با «ام الکتاب» مطابق است و ام الکتاب يا لوح محفوظ، ميزان اعمال است و الا خود را مغبون خواهد ديد.
بنابراين هر چه در لوح محفوظ است در لوح محو و اثبات نيزوجود دارد البته در مقام نزول، يعنی نفس آن هنگام که به امر مادی تعلق می گيرد، بالقوه همه کمالاتی را که در لوح محفوظ داشت، داراست و بالفعل کردن آنها در مورد انسان وابسته به خود انسان است.

براي مطالعه بيشتر ر.ک:
- رسائل توحيدي، تأليف علامه طباطبايي، ص174 الي 186
- الميزان، تأليف علامه طباطبايي، ج13، ص134 و ج2، ص22

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پی نوشت
1.فلاسفه لوح محفوظ را همان عقل فعال و یا نفس کلی فلک اعظم دانسته‌‏اند که کائنات در آن نقش بسته است(تهانوی، کشاف اصطلاحات الفنون،ج 2،/ 1292)
ملا صدرا درباره‏ی لوح محفوظ چنین توضیح می‏‌دهد :
«و اما لوح محفوظ پس آن عبارت است از نفس کلی فلکی، بخصوص فلک اقصی؛ چون هر چه در عالم جریان می‏یابد و یا در آینده جریان خواهد یافت در نفوس فلکی نوشته شده و ثبت ‏شده است چون آنها به لوازم حرکت های خود آگاهند... پس همان‏گونه که در کاغذ محسوس نقوش محسوسی به وسیله‏‌ی قلم نوشته می‏شود، همین‏طور از عالم عقل فعال صورت های مشخصی ترسیم می‌‏شود که به طور کلی علل و اسباب آن مضبوط است، جایگاه این صورت‌ها نفس کلی است که قلب عالم است‏» .

[="Tahoma"][="Navy"]

الحیاة;816612 نوشت:
در آیه ۳۹ سوره رعد میخوانیم: (یمحو الله ما یشاء و یثبت و عنده ام الکتاب) خداوند هرچه را بخواهد پاک می کند و هرچه بخواهد تثبیت می نماید و لوح محفوظ نزد اوست.
میدانیم تغییر وقتی اتفاق می افتد که شرایط تغییر کند و یا مجهولی معلوم شود. با این وجود آیا علم خدا محدود است که بخواهد مقدرات را تغییر دهد؟ اگر اراده انسان ها شرایط را نغییر می دهد که خداوند به آن آگاه است و اگر مقدرات بدون در نظر گرفتن اراده انسان نوشته شده اند وجود چنین مقدراتی چه فایده ای دارد؟

با سلام
علم الهی دو قسم است
علم ذاتی و علم فعلی
علم ذاتی قطعی و حتمی است واما معلوم فعلی در راستای علم ذاتی قابلیت تغییر دارد چه اینکه این دو به حسب کلیت و جزئیت تفاوت دارند
مثلا در علم ذاتی رزق مادی انسان فلان مقدار مشخص است اما اینکه این رزق از چه راهی به بنده می رسد چیزی است که در مقام علم فعلی قابلیت تغییر دارد
یا علیم[/]

موضوع قفل شده است