جمع بندی حیا و عفت، پاکی و پاکدامنی

تب‌های اولیه

10 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
حیا و عفت، پاکی و پاکدامنی

سلام،خسته نباشید
میخواستم معنای دقیق حیا ، عفت ، پاکی و پاکدامنی رو بدونم؟
اینها چه حد و حدودی دارند؟
و چه چیزی باعث تقویت حیا میشه؟

با نام و یاد دوست





کارشناس بحث: استاد حنیف

.me and God;807697 نوشت:
میخواستم معنای دقیق حیا ، عفت ، پاکی و پاکدامنی رو بدونم؟
اینها چه حد و حدودی دارند؟
و چه چیزی باعث تقویت حیا میشه؟

عرض سلام و ادب خدمت شما کاربر گرامی
و عذر تقصیر، جهت تأخیر

حیا در لغت به حالت نفسانی گفته می شود که موجب متانت و وقار در رفتار و حركات و سكنات انسان و مانع از ارتکاب اعمال زشت می شود (به سبب ترس از سرزنشِ دیگران)، و هر چه حیا بیش‏تر باشد، این نیروى بازدارنده نیز قوی تر بوده و شخصيت آدمى وزين ‏تر و رفتارش سنجيده ‏تر خواهد شد و از آنچه با آراستگى شخصيت منافات دارد، بيش‏تر اجتناب مى ‏كند .

گاهی حیا با خجالت یکی گرفته می شود اما در اصل حیا کردن، نوعی انفعال روحی ست از کاری که به وقوع نپیوسته ولی خجالت شرمگین شدن در برابر فعلی ست که انجام شده. 1

محور بازدارندگی در حیا، ادراك حضور ناظر محترم و بلند مرتبه و ترک فعل به سبب حفظ حرمت و حریم اوست.

مرحوم مجلسي نیز در تعريفي راجع به حيا مي‌فرمايد:
"اَلحَياءُ مَلَكَةٌ لِلنَّفسِ تُوجِبُ إِنقِباضُها عَنِ القَبيحِ وَ إِنزِجارُها عَن خِلافِ الآدابِ خَوْفاً مِنَ الَّلْومِ"
حيا نوعي انفعال و انقباض نفساني است كه موجب خودداري از انجام امور ناپسند در انسان مي‌گردد و منشأ آن ترس از سرزنش ديگران است.2

لازم به ذكر است كه گرچه چهره بارز و جوهره حيا، بازدارندگي از ارتكاب اعمال زشت است، اما قاعدتا اين بازدارندگي، انجام اعمال نيك را در پي خواهد داشت.
در روایات نیز از حیا به عنوان یک صفت بسیار پسندیده یاد شده، به طوری که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم حیا و ایمان را قرین یکدیگر قرار می دهند:

الحياء و الإيمان قرنا جميعا فإذا رفع أحدهما رفع الآخر
حيا و ايمان قرين يك ديگرند اگر يكى از ميان برخاست ديگرى هم برود.3

1- معجم الفروق اللغویه، ج۱، ص۲۱۲ـ ۲۱۳
2- تهذيب الاخلاق، ص 41
3- نهج الفصاحة ص 453 ، ح1429

عفت نیز یکی دیگر از صفات و فضائل اخلاقی و حالت اعتدال در قوه شهویه و حد وسط بین شره و خمودی ست.

ابن منظور در لسان العرب، عفت را خویشتن داری از آن چه که حلال و زیبا نیست، معنا می کند.1

مرحوم نراقی نیز در معراج السعاده می نویسد: عفت عبارت است از: مطیع و منقاد شدن قوه شهوانیه از برای قوه عاقله که در اقدام به خوردن و نکاح و حدود اوامر الهی را به لحاظ کمی و کیفی، نگهدارد.2

همچنین، شهيد مطهري در تعريف عفاف می فرماید: عفت حالتي نفساني است، به معني رام بودن قوه شهواني تحت حكومت عقل و ايمان، تحت تاثير قوه شهواني نبودن.

پس عفت همان اعتدال عقلی و شرعی و دوری از افراط و تفریط در امور است، و در تمامی انواع شهوات اعم از مال، جاه، قدرت، خوردن و ... حد وسط و راه میانه «عفت» است که بسیار در اسلام سفارش شده.

و پاکدامنی نتیجه ای ست که انسان از عفت گزیدن در نوع خاصی از شهوت، یعنی شهوت جنسی به دست می آورد.

امیرالمومنین علی علیه السلام در حكمت 474 مي‌فرمايند: «پاداش مجاهد شهيد در راه خدا بزرگ تر از پاداش عفيف پاكدامني نيست كه قدرت بر گناه دارد و آلوده نمي‌گردد همانا عفيف پاكدامن فرشته‌اي از فرشته‌هاست.

1- لسان العرب، ج 9، ص 253
2- معراج السعادة، ص 243
3- تعليم و تربيت، ص154

بسمه الجلیل

حنیف;809783 نوشت:
حیا در لغت به حالت نفسانی گفته می شود که موجب متانت و وقار در رفتار و حركات و سكنات انسان و مانع از ارتکاب اعمال زشت می شود (به سبب ترس از سرزنشِ دیگران)،

عرض سلام و ادب

استاد گرامی،آیا حیا نیز مانند سایر فضائل اخلاقی ذو درجات نیست؟

شاید ابتدایی ترین درجه اش عدم ارتکاب مناهی به جهت ترس از سرزنش باشد

ولی مراقبت از رفتار و گفتار به جهت حفظ کرامت نفس و اینکه سبک سری را

دون شأن خود بداند و مرتبه ی بالاتر، اعمال زشت و سبک را خلاف شئون بندگی

حق بداند(در واقع مراتب نیت)مراتبی عالی تر از حیاء نیست؟

با تشکر

حبیبه;809788 نوشت:
عرض سلام و ادب

استاد گرامی،آیا حیا نیز مانند سایر فضائل اخلاقی ذو درجات نیست؟

شاید ابتدایی ترین درجه اش عدم ارتکاب مناهی به جهت ترس از سرزنش باشد

ولی مراقبت از رفتار و گفتار به جهت حفظ کرامت نفس و اینکه سبک سری را

دون شأن خود بداند و مرتبه ی بالاتر، اعمال زشت و سبک را خلاف شئون بندگی

حق بداند(در واقع مراتب نیت)مراتبی عالی تر از حیاء نیست؟

علیکم السلام و رحمه الله

بله دقیقا.
تمامی صفات، اعم از فضائل و رذائل، در سلسله مراتب گسترده ای قرار می گیرند و تعاریفی که بیان می شود، مبتنی بر مفهوم کلی آنهاست.

حنیف;809786 نوشت:
و پاکدامنی نتیجه ای ست که انسان از عفت گزیدن در نوع خاصی از شهوت، یعنی شهوت جنسی به دست می آورد.

امیرالمومنین علی علیه السلام در حكمت 474 مي‌فرمايند: «پاداش مجاهد شهيد در راه خدا بزرگ تر از پاداش عفيف پاكدامني نيست كه قدرت بر گناه دارد و آلوده نمي‌گردد همانا عفيف پاكدامن فرشته‌اي از فرشته‌هاست.


ممنون از پاسخ هاتون
اگر فردی در یک بازه زمانی عفت و پاکدامنی اش رو از دست بده، دیگه در آینده در صورت اصلاح نمیشه بهش گفت پاکدامن؟!

.me and God;809803 نوشت:
اگر فردی در یک بازه زمانی عفت و پاکدامنی اش رو از دست بده، دیگه در آینده در صورت اصلاح نمیشه بهش گفت پاکدامن؟!

به غیر از معصومین سلام الله علیهم اجمعین، تمامی انسان ها در برهه هائی از زمان دچار خطا و اشتباه می شوند.

گاهی خطای کوچک و گاهی بزرگ

پروردگار عالمیان بنا بر همین مسئله درب توبه و بازگشت به صراط مستقیم را باز گذاشته و وعده عفو و رحمت داده است.

قُلْ يَٰعِبَادِىَ ٱلَّذِينَ أَسْرَفُوا۟ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا۟ مِن رَّحْمَةِ ٱللَّهِ ۚ إِنَّ ٱللَّهَ يَغْفِرُ ٱلذُّنُوبَ جَمِيعًا ۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلْغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ 1

بگو اى بندگانم كه زياده بر خويشتن ستم روا داشته‏ ايد، از رحمت الهى نوميد مباشيد، چرا كه خداوند همه گناهان را مى ‏بخشد، كه او آمرزگار مهربان است.

طبق این وعده صریح قرآن، همه گناهان بخشیده می شوند.

منتها به شرط توبه و جبران خطا.

اگر کسی واقعا از گناهی که مرتکب شده، از صمیم قلب پشیمان شده و توبه اش واقعی باشد، حتما مورد عفو و لطف پروردگار قرار می گیرد.

در اینصورت، از نظر فرهنگ اسلامی، می توان او را مجددا پاک و پاکدامن دانست.

1- سوره مبارکه زمر، آیه 53

حنیف;809808 نوشت:
به غیر از معصومین سلام الله علیهم اجمعین، تمامی انسان ها در برهه هائی از زمان دچار خطا و اشتباه می شوند.

گاهی خطای کوچک و گاهی بزرگ

پروردگار عالمیان بنا بر همین مسئله درب توبه و بازگشت به صراط مستقیم را باز گذاشته و وعده عفو و رحمت داده است.

قُلْ يَٰعِبَادِىَ ٱلَّذِينَ أَسْرَفُوا۟ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا۟ مِن رَّحْمَةِ ٱللَّهِ ۚ إِنَّ ٱللَّهَ يَغْفِرُ ٱلذُّنُوبَ جَمِيعًا ۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلْغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ 1

بگو اى بندگانم كه زياده بر خويشتن ستم روا داشته‏ ايد، از رحمت الهى نوميد مباشيد، چرا كه خداوند همه گناهان را مى ‏بخشد، كه او آمرزگار مهربان است.

طبق این وعده صریح قرآن، همه گناهان بخشیده می شوند.

منتها به شرط توبه و جبران خطا.

اگر کسی واقعا از گناهی که مرتکب شده، از صمیم قلب پشیمان شده و توبه اش واقعی باشد، حتما مورد عفو و لطف پروردگار قرار می گیرد.

در اینصورت، از نظر فرهنگ اسلامی، می توان او را مجددا پاک و پاکدامن دانست.

1- سوره مبارکه زمر، آیه 53

از تمامی پاسخ هاتون ممنونم


جمع بندی

پرسش: میخواستم معنای دقیق حیا ، عفت ، پاکی و پاکدامنی رو بدونم؟
اینها چه حد و حدودی دارند؟ و چه چیزی باعث تقویت حیا میشه؟
اگر فردی در یک بازه زمانی عفت و پاکدامنی اش رو از دست بده، دیگه در آینده در صورت اصلاح نمیشه بهش گفت پاکدامن؟!

پاسخ: حیا در لغت به حالت نفسانی گفته می شود که موجب متانت و وقار در رفتار و حركات و سكنات انسان و مانع از ارتکاب اعمال زشت می شود (به سبب ترس از سرزنشِ دیگران)، و هر چه حیا بیش‏تر باشد، این نیروى بازدارنده نیز قوی تر بوده و شخصيت آدمى وزين ‏تر و رفتارش سنجيده ‏تر خواهد شد و از آنچه با آراستگى شخصيت منافات دارد، بيش‏تر اجتناب مى ‏كند .

گاهی حیا با خجالت یکی گرفته می شود اما در اصل حیا کردن، نوعی انفعال روحی ست از کاری که به وقوع نپیوسته ولی خجالت شرمگین شدن در برابر فعلی ست که انجام شده. 1

محور بازدارندگی در حیا، ادراك حضور ناظر محترم و بلند مرتبه و ترک فعل به سبب حفظ حرمت و حریم اوست.

مرحوم مجلسي نیز در تعريفي راجع به حيا مي‌فرمايد:

"اَلحَياءُ مَلَكَةٌ لِلنَّفسِ تُوجِبُ إِنقِباضُها عَنِ القَبيحِ وَ إِنزِجارُها عَن خِلافِ الآدابِ خَوْفاً مِنَ الَّلْومِ"
حيا نوعي انفعال و انقباض نفساني است كه موجب خودداري از انجام امور ناپسند در انسان مي‌گردد و منشأ آن ترس از سرزنش ديگران است.2

لازم به ذكر است كه گرچه چهره بارز و جوهره حيا، بازدارندگي از ارتكاب اعمال زشت است، اما قاعدتا اين بازدارندگي، انجام اعمال نيك را در پي خواهد داشت.

در روایات نیز از حیا به عنوان یک صفت بسیار پسندیده یاد شده، به طوری که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم حیا و ایمان را قرین یکدیگر قرار می دهند:

الحياء و الإيمان قرنا جميعا فإذا رفع أحدهما رفع الآخر
حيا و ايمان قرين يك ديگرند اگر يكى از ميان برخاست ديگرى هم برود.3

عفت نیز یکی دیگر از صفات و فضائل اخلاقی و حالت اعتدال در قوه شهویه و حد وسط بین شره و خمودی ست.

ابن منظور در لسان العرب، عفت را خویشتن داری از آن چه که حلال و زیبا نیست، معنا می کند.4

مرحوم نراقی نیز در معراج السعاده می نویسد: عفت عبارت است از: مطیع و منقاد شدن قوه شهوانیه از برای قوه عاقله که در اقدام به خوردن و نکاح و حدود اوامر الهی را به لحاظ کمی و کیفی، نگهدارد.5

همچنین، شهيد مطهري در تعريف عفاف می فرماید: عفت حالتي نفساني است، به معني رام بودن قوه شهواني تحت حكومت عقل و ايمان، تحت تاثير قوه شهواني نبودن. 6

پس عفت همان اعتدال عقلی و شرعی و دوری از افراط و تفریط در امور است، و در تمامی انواع شهوات اعم از مال، جاه، قدرت، خوردن و ... حد وسط و راه میانه «عفت» است که بسیار در اسلام سفارش شده.

و پاکدامنی نتیجه ای ست که انسان از عفت گزیدن در نوع خاصی از شهوت، یعنی شهوت جنسی به دست می آورد.

امیرالمومنین علی علیه السلام در حكمت 474 مي‌فرمايند: «پاداش مجاهد شهيد در راه خدا بزرگ تر از پاداش عفيف پاكدامني نيست كه قدرت بر گناه دارد و آلوده نمي‌گردد همانا عفيف پاكدامن فرشته‌اي از فرشته‌هاست.

به غیر از معصومین سلام الله علیهم اجمعین، تمامی انسان ها در برهه هائی از زمان دچار خطا و اشتباه می شوند.

گاهی خطای کوچک و گاهی بزرگ.

پروردگار عالمیان، بنا بر همین مسئله درب توبه و بازگشت به صراط مستقیم را باز گذاشته و وعده عفو و رحمت داده است.

قُلْ يَٰعِبَادِىَ ٱلَّذِينَ أَسْرَفُوا۟ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا۟ مِن رَّحْمَةِ ٱللَّهِ ۚ إِنَّ ٱللَّهَ يَغْفِرُ ٱلذُّنُوبَ جَمِيعًا ۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلْغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ 7

بگو اى بندگانم كه زياده بر خويشتن ستم روا داشته‏ ايد، از رحمت الهى نوميد مباشيد، چرا كه خداوند همه گناهان را مى ‏بخشد، كه او آمرزگار مهربان است.

طبق این وعده صریح قرآن، همه گناهان بخشیده می شوند.

منتها به شرط توبه و جبران خطا.

اگر کسی واقعا از گناهی که مرتکب شده، از صمیم قلب پشیمان شده و توبه اش واقعی باشد، حتما مورد عفو و لطف پروردگار قرار می گیرد.

در اینصورت، از نظر فرهنگ اسلامی، می توان او را مجددا پاک و پاکدامن دانست.


پی نوشت:
1- معجم الفروق اللغویه، ج۱، ص۲۱۲ـ ۲۱۳
2- تهذيب الاخلاق، ص 41
3- نهج الفصاحة ص 453 ، ح1429
4- لسان العرب، ج 9، ص 253
5- معراج السعادة، ص 243
6- تعليم و تربيت، ص154
7- سوره مبارکه زمر، آیه 53


موضوع قفل شده است