جمع بندی توبه از اشتباهاتمان در قبال دیگران

منظورتون از اشتباهات در قبال دیگران چیه ؟
تضییع حقوق ایشان؟ و یا ایجاد زمینه انحراف در افراد و به گناه انداختن ایشان؟ و ....؟

پرسش:
چگونه باید از اشتباهات خود در قبال دیگران در صورتی که دیگر آنها را نمی بینیم توبه کنیم؟

پاسخ :
بهتر بود توضیحات بیشتری داده می شد تا پاسخ کامل تری داده شود مثلا می فرمودید منظورتان از اشتباهات در قبال دیگران چیست ؟ تضییع حقوق ایشان؟ و یا ایجاد زمینه انحراف در افراد و به گناه انداختن ایشان؟ و ....؟
به طور کلي، توبه از حق الناس غالبا دراثر تضييع دو نوع از حقوق آنها است:
1. حقوق مالي: يعني ممکن است مال کسي از راه‏هاي مختلف مثلاً ربا، رشوه، سرقت، غصب مورد تعدّي قرار گرفته باشد يا قرضي از کسي گرفته، اما بر نگردانده است.
2. حقوق غير مالي: مثل اين که شخصيت و آبروي فردي که با تهمت و غيبت، اهانت مورد تعرض قرار گرفته باشد.
به طور کلي برای جبران گذشته و طلب حلاليت از فرد مذکور بايد به دو نحوه انجام شود:
صورت اول:
اگر مقدار مالي که تضييع شده به اندازه اي باشد که عرفا اگر شخص متوجه باشد آن را حلال نمي کند، بايد جزئيات را بيان و طلب حلاليت نمايد و اگر جزئيات را نگويد کافي نيست و براي جبران بايد به هر ترتيبي باشد، حقوق مالي که تضييع شده به صاحبش برگشت داده شود. لذا در مورد سوال اگر مرادتان حق مالی است؛ اگر مي توانيد به صورت مستقيم و در غير اين صورت از هر طريقي گر چه از طريق پست و انداختن در خانه، واريز به حساب و ... بايد حقوق مالي تضييع شده را به آنها برگردانيد. در اين صورت ديني به گردن نداريد. البته در صورتي که به طور مسقيم طلب حلاليت کنيد و ايشان از شما پولي نخواهند، کفايت مي کند.
صورت دوم:
يعني صورتي که بدي در حق آن فرد کرده ايد از جمله حقوق غير مالي است و عمل شما موجب لطمه خوردن به آبرو و حيثيت فرد شده است. در اين صورت براي طلب حلاليت از افراد نيازي به بيان جزئيات نيست. اي چه بسا در برخي موارد بيان جزئيات خود موجب تضييع حق ديگري شود. در همين مورد اگر حلاليت خواهي مفسده اي داشته باشد، مثلاً باعث کدورت و ناراحتي بيش تر شود، لازم نيست حلاليت خواهي شود، بلکه بايد انسان توبه کند و براي صاحب حق دعا و استغفار کند. بهتر است کاري انجام دهد و ثوابش را به او هديه نمايد.
نکته:
فقط با ابهامی که در سوال دارد یک صورت دیگر باقی می ماند و آن این که :
درمواردي که فرد با اعمال و رفتار و گفتار خود زمينه فساد و گناه ديگران را فراهم کرده است، از اين جهت که زمينه گناه براي ديگران فراهم کرده، مقصر بوده و وظيفه دارد از گذشته خويش توبه کند و لازم نیست در این مورد چیزی به طرف مقابل خود بگوید.
موفق باشيد.