جمع بندی ارتباط ارواح مؤمنین و ائمه (ع) در برزخ
تبهای اولیه
آیا در برزخ ارواح مومنین با ارواح ایمه دیدار و ارتباط دارند یا نه؟
و اینکه ایا هر وقت دلمان بخواهد می توانیم آن بزرگواران را ببینیم یا نه؟
با سلام خدمت شما دوست گرامی
بدون شک انسان ها بعد از قبض روح در عالمی به نام برزخ بنا بر اصول رفتاری خود در دنیا یا در بهشت برزخی متنعم هستند و یا در جهنم و نار برزخی گرفتار عذاب می باشند. این افراد به شکل های خود در برزخ زندگی می کنند و متنعم و یا معذب هستند مومنین همدیگر را می بینند و همدیگر را می شناسند و حتی آنها که در عذاب گرفتارند همدیگر را می شناسند.
شیخ مفید در کتاب امالی حدیثی از امام صادق (علیه السلام) نقل فرموده که امام صادق فرمود: هنگامی که خدا روحی را قبض میکند، آن روح را به شکلی همانند آنچه در دنیا داشته به بهشت میفرستد. این ارواح در آنجا میخورند و مینوشند و هنگامی که شخصی بر آنان وارد میگردد، آن ها را به همان شکلی که در دنیا داشته اند میشناسند. (نقل علامه طبا طبایی ، حیات پس از مرگ، ص 44. نشر دار الکتب الاسلامیه تهران بی تا .)
آیت الله دستغیب در حدیث دیگری از امام صادق (علیه السلام) نقل میکند که ارواح با صفات اجساد در بستانی از بهشت قرار دارند یک دیگر را میشناسند و از یک دیگر سؤال میکنند؛ هنگامی که روح تازه ای بر آن ها وارد میشود، میگویند او را رها کنید؛ زیرا از هول عظیمی به طرف ما میآید (یعنی از وحشت مرگ) سپس از وی میپرسند فلان کس چه شد؟ اگر بگوید زنده بود اظهار امیدواری میکنند (که نزد آن ها بیاید) ولی اگر بگوید از دنیا رفته بود، میگویند سقوط کرد (اشاره به این که به دوزخ رفته است) . (سید عبد الحسین دستغیب ، معاد ،ص 60 ، نشر ناس شیراز بی تا.)
در حضور امام صادق (ع) سخن از ارواح مومنان به میان آمد، حضرت فرمود: «ارواح المومنین یلتقون؛ ارواح مومنان در برزخ با هم ملاقات و دیدار میکنند».
آنگاه شخصی با تعجب و شگفتی از حضرت پرسید: آیا ملاقات میکنند؟ فرمود: «نعم و یتسائلون و یتعارفون حتی اذا رایته قلت: فلان؛ (برقی ، محاسن برقی، ص 178 ، نشر دار الاحیا التراث العربی ، بیروت، 1408 ق .) بلی، و با یک دیگر گفتگو مینمایند و همدیگر را میشناسند . وقتی کسی را دیدی ،میگویی فلانی است».
2- در روایت دیگر درباره دیدار همه انسانها با هم مسلکانش سخن گفته است، راوی میگوید: به امام صادق (ع) عرض کردم: ارواح مومنان کجاست؟ حضرت فرمود:
«ارواح المومنین فی حجرات فی الجنه، یاکلون من طعامها و یشربون من شرابها و یتزاورون فیها؛ ارواح مومنین در منازل بهشتاند . از طعامهای آن میخورند . از نوشیدنیهای آن مینوشند . همدیگر را میبینند و زیارت مینمایند». راوی بعد از ارواح کفار پرسید، فرمود: «فی النار یاکلون من طعامها و یشربون من شرابها و یتزاورون فیها؛ (محاسن برقی ص 178) ارواح کفار در آتشاند. از غذای و نوشیدنی آن استفاده میکنند . همدیگر را میبینند و با هم ملاقات و دیدار دارند».
اما نکته مهم این است که آیا درجات نعمت افرادی که در بهشت برزخی اند بایکدیگر مساوی است یا نه ؟
بدون شک درجات بهشت برزخی هم متفاوت است و افراد با ظرفیت های متفاوت در درجات متفاوت آن قرار می گیرند و همنشین همدرجه او هم مسلک های خود می شوند . و در دیدار با مومنین درجات بالاتر بهشت برزخی اختیاری ندارند مگر این که درجات بالاتر به دیدار آنها بیایند . به عبارت دیگر این بهشت برزخی یک نمونه کوچک از بهشت آخرتی است با همان قواعد.
برای همنشین شدن با ائمه و پیامبر در بهشت باید همسنخ و هم رنگ آنها بود باید سنخیتی باشد اصلا یکی از نعمت های بهشتی که خدا به افراد می دهد و وعده آن را داده است همنشینی با خوبان در بهشت است .
علی علیه السلام فرمود: «من احبنا کان معنا یوم القیامة و لو ان رجلا احب حجرا لحشره الله معه (امالی صدوق، ص 209، مجلس 37) هر که ما را دوست بدارد، در روز قیامت با ما خواهد بود و اگر کسی سنگی را دوست داشته باشد، خداوند او را با آن محشور خواهد کرد.»
البته این دوستی باید در وجود انسان ریشه داشته باشد و صرف گفتار فایده ای ندارد باید عمل ما شبیه آن حضرات باشد تا همنشینی با آنها برای ما حاصل شود. باید سنخیت داشته باشیم.
مخصوصا اگر می خواهیم هر موقع که اراده کردیم آنها را ببینیم باید خیلی با محبت آنها در دنیا همنشین باشیم . و الا در بهشت خیلی از افراد فقط نوری از آن حضرات را از دور می بینند که از آن بسیار شادمان می شوند و برخی نه تنها خودشان را نمی بینند و نور آنها را هم مشاهده نمی کنند بلکه از نور لبخند آ«ها متنعم می شوند.
در روایت داریم: هنگامى كه بهشتيان نورى همچون نور آفتاب را مشاهده مى كنند كه صحنه بهشت را روشن مى كند, به فرشته مإمور بهشت (رضوان) مى گويند: اين نور چيست؟ با اين كه پروردگار فرمود: در بهشت, نه آفتاب را مى بينيد و نه سرما را (لا شمسا و لا زمهريرا)
فرشته مى گويد: اين نور, نور خورشيد و ماه نيست, على و فاطمه(ُس) خندان شده اند و بهشت از نور دندانهايشان روشن گشته است.
خدا همنشینی با اهلبیت را در دنیا و برزخ و قیامت نصیب ما فرماید
با سلام
قال اللهُ الحكيمُ في كتابِه الكريم:
وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَي اللَهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ و وَالْمُؤْمِنُونَ وَ سَتُرَدُّونَ إِلَي' عَـٰلِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَـٰدَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ.
(آيۀ يكصد و پنجم، از سورۀ توبه: نهمين سوره از قرآن كريم)
و بگو كه: عمل كنيد، پس بزودي خداوند و رسولش و گروندگان به او عمل شما را خواهند ديد و بزودي بسوي خداوند عالم الغيب و الشّهادة باز گردانيده خواهيد شد و شما را به آنچه كردهايد متنبّه و آگاه خواهد ساخت.
ذكر شد كه ارواح مؤمنين كه از دار دنيا ميروند در عالم برزخ به صورتهاي برزخيّه مُمثَّل و مُصوَّر ميگردند. ارواح كافران به صورت شياطين و ملكاتي كه در آنهاست و آن ملكات ناشي از صفات بهيميّه آنها ميباشد، در عالم برزخ به همان صورتهاي مثاليّه و برزخيّه مُمثَّل ميشوند.ولي مؤمنين كه از دنيا رخت بر ميبندند پس از مرگ به صورت انسانند نه به صورتهاي ديگر. شيخ طوسي در كتاب «أمالي» خود روايت ميكند از شيخ مفيد از ابن قولويه از محمّد بن هَمّام از حِميَري از ابن عيسي از حسين ابن سعيد از قاسم بن محمّد از حسين بن أحمد از ابن ظَبْيان كه ميگويد:من در خدمت حضرت امام جعفر صادق عليه السّلام بودم كه فرمود: مردم دربارۀ ارواح مؤمنين پس از مرگ چه ميگويند؟عرض كردم: ميگويند: آنها پس از مرگ در حَواصِلِ طُيور خُضْر (سنگدان و چينهدان مرغان سبز رنگ» قرار ميگيرند.حضرت فرمود: سبحان الله! مؤمن در نزد خدا گراميتر از آن است كه روح او را در سنگدان مرغي قرار دهد ؛ وليكن چون وقت ارتحال مؤمن ميرسد، رسول خدا صلّي الله عليه و آله و سلّم و عليّ و فاطمه و حسن و حسين عليهم السّلام به نزد مؤمن ميآيند، و با آنها ملائكۀ مقرّب پروردگار هستند.پس اگر خداوند زبان مؤمن را به شهادت به توحيد پروردگار و به نبوّت پيامبرش و به ولايت اهل بيت گويا كند، بر اين معني رسول خدا و عليّ و فاطمه و حسن و حسين شهادت ميدهند و فرشتگانمقرّب هم با شهادت آنها شهادت ميدهند.و اگر زبان مؤمن در آن حال بسته باشد، خداوند پيامبر خود را از محتويات ضمير آن مؤمن آگاه ميكند، پس رسول خدا بر آن گواهي ميدهد، و بر اساس شهادت پيامبر عليّ و حسن و حسين ـ كه بر تمام آنها صلوات و رحمت خدا باشد ـ گواهي ميدهند، و افرادي كه از فرشتگان حضور دارند آنها نيز گواهي ميدهند.و چون پروردگار روح آن مؤمن را بسوي خود قبض كند، آن روح را در بهشت ميبرد و در صورتي مثل صورت خود آن مؤمن قرار ميدهد بطوريكه در بهشت ميخورند و ميآشامند ؛ و چون روح تازه و شخص تازهاي از دنيا بر آنها وارد شود، آنها را به همان صورتهائي كه در دنيا داشتند ميشناسد.مقرّب هم با شهادت آنها شهادت ميدهند.
و اگر زبان مؤمن در آن حال بسته باشد، خداوند پيامبر خود را از محتويات ضمير آن مؤمن آگاه ميكند، پس رسول خدا بر آن گواهي ميدهد، و بر اساس شهادت پيامبر عليّ و حسن و حسين ـ كه بر تمام آنها صلوات و رحمت خدا باشد ـ گواهي ميدهند، و افرادي كه از فرشتگان حضور دارند آنها نيز گواهي ميدهند.
و چون پروردگار روح آن مؤمن را بسوي خود قبض كند، آن روح را در بهشت ميبرد و در صورتي مثل صورت خود آن مؤمن قرار ميدهد بطوريكه در بهشت ميخورند و ميآشامند ؛ و چون روح تازه و شخص تازهاي از دنيا بر آنها وارد شود، آنها را به همان صورتهائي كه در دنيا داشتند ميشناسد. و نظير اين روايت را با سند ديگر كليني در «كافي» از حضرت صادق عليه السّلام روايت ميكند. و نيز در «كافي» از عليّ بن إبراهيم از پدرش از حسن بن محبوب از أبي ولاّد حنّاط روايت ميكند كه ميگويد من به حضرت صادق عليه السّلام عرض كردم: فدايت شوم، چنين روايت ميكنند كه ارواح مؤمنين پس از مرگ در سنگدانهاي مرغان سبزي كه در حول عرش در پروازند قرار دارند.
لَا، الْمُؤْمِنُ أَكْرَمُ عَلَي اللَهِ مِنْ أَنْ يَجْعَلَ رُوحَهُ فِي حَوْصَلَةِ طَيْرٍ، لَكِنْ فِي أَبْدَانٍ كَأَبْدَانِهِمْ.
«نه، چنين نيست، مؤمن در نزد خدا بزرگتر و والاتر است از آنكه روح او را در سنگدان پرندهاي قرار دهد، ليكن در بدنهائي مانند بدنهاي خود آنها قرار ميدهد.» و نيز در «كافي» با إسناد متّصل خود از أبوبصير از حضرت صادق عليه السّلام روايت كرده است كه فرمود:
إنَّ الارْوَاحَ فِي صِفَةِ الاجْسَادِ فِي شَجَرَةٍ فِي الْجَنَّةِ تَعَارَفُ وَ تَسَآءَلُ، فَإذَا قَدِمَتِ الرُّوحُ عَلَي الارْوَاحِ تَقُولُ: دَعُوهَا فَإنَّهَا قَدْ أَفْلَتَتْ مِنْ هَوْلٍ عَظِيمٍ.
ثُمَّ يَسْأَلُونَهَا: مَا فَعَلَ فُلَانٌ؟ وَ مَا فَعَلَ فُلَانٌ؟ فَإنْ قَالَتْ لَهُمْ: تَرَكْتُهُ حَيًّا، ارْتَجَوْهُ، وَ إنْ قَالَتْ لَهُمْ: قَدْ هَلَكَ، قَالُوا: قَدْ هَوَي، هَوَي.
«ارواح مؤمنان در بهشت در كنار درختي در صورت اجسام بشريّه قرار دارند و بدين صورتها يكديگر را ميشناسند و با يكديگر گفتگو دارند.
چون يك روح تازه بر آنها وارد شود، ميگويند: فعلاً او را از پرسش واگذاريد، چون از مقام هول و ترس عظيمي رهائي يافته است.
و سپس از او ميپرسند: فلان كس چه كرد؟ و فلان كس چه كرد؟
با سلام
جمع بین دو مطلب زیر چگونه خواهدبود؟
علی علیه السلام فرمود: «من احبنا کان معنا یوم القیامة و لو ان رجلا احب حجرا لحشره الله معه (امالی صدوق، ص 209، مجلس 37) هر که ما را دوست بدارد، در روز قیامت با ما خواهد بود و اگر کسی سنگی را دوست داشته باشد، خداوند او را با آن محشور خواهد کرد.»
با ظرفیت های متفاوت در درجات متفاوت آن قرار می گیرند و همنشین همدرجه او هم مسلک های خود می شوند . و در دیدار با مومنین درجات بالاتر بهشت برزخی اختیاری ندارند مگر این که درجات بالاتر به دیدار آنها بیایند
معنای دقیق حشر که در حدیث فوق (نقل قول اول) وعده داده شده است چیست؟
در بهشت خیلی از افراد فقط نوری از آن حضرات را از دور می بینند که از آن بسیار شادمان می شوند
آیا نقل فوق ،معنای حشر است؟
جمع بین دو مطلب زیر چگونه خواهدبود؟
با سلام خدمت شما دوست گرامی
به نظر می رسد معیت افراد با اهلبیت در قیامت به درجه و اندازه محبت افراد به آن حضرات است و الا صرف دوست داشتن سطحی نمی تواند موجب همنشینی با آن حضرات در درجه آنها در بهشت شود. و این که حضرت می فرمایند هر کس ما را دوست بدارد با ما خواهد بود به این معناست و عقل و عدل هم حکم می کند فردی که محبتش نسبت به حضرات بیشتر بوده معیتش هم با آن حضرات بیشتر باشد. مثلا سلمان فارسی محبت پیامبر و حضرت علی (ع) را داشته است آیا معیت او با پیامبر و حضرات اهلبیت به اندازه کسی است که می گوید من پیامبر را دوست دارم ولی اهل گناه و معصیت است؟
به نظر می رسد محبت که درجات دارد معیت هم درجات خواهد داشت
و هر چقدر این محبت عمیق تر باشد همان گونه که در دنیا باعث دوری از معاصی و روی آوردن به طاعات می شود و باعث معیت حقیقی با ولی خدا می شود در آخرت هم همین گونه خواهد بود.
یک احتمال دیگر که قوی هم هم هست در جمع این دو روایت این است که با توجه به معنای حشر کسانی که محبت پیامبر را دارند در روز قیامت و موقع بر انگیخته شدن در صف محبان پیامبر با پیامبر خواهند بود و این احتمال موید قرآنی هم دارد: «یوْمَ نَدْعُو كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ»
آیا نقل فوق ،معنای حشر است؟
معنای دقیق حشر که در حدیث فوق (نقل قول اول) وعده داده شده است چیست؟
حشر همان زمان بر انگیخته شدن انسان ها در قیامت برای حساب رسی را گویند.
سوال:
یا در برزخ ارواح مومنین با ارواح ایمه دیدار و ارتباط دارند یا نه؟
و اینکه ایا هر وقت دلمان بخواهد می توانیم آن بزرگواران را ببینیم یا نه؟
جواب:
بدون شک انسان ها بعد از قبض روح در عالمی به نام برزخ بنا بر اصول رفتاری خود در دنیا یا در بهشت برزخی متنعم هستند و یا در جهنم و نار برزخی گرفتار عذاب می باشند. این افراد به شکل های خود در برزخ زندگی می کنند و متنعم و یا معذب هستند مومنین همدیگر را می بینند و همدیگر را می شناسند و حتی آنها که در عذاب گرفتارند همدیگر را می شناسند.
شیخ مفید در کتاب امالی حدیثی از امام صادق (علیه السلام) نقل فرموده که امام صادق فرمود: هنگامی که خدا روحی را قبض میکند، آن روح را به شکلی همانند آنچه در دنیا داشته به بهشت میفرستد. این ارواح در آنجا میخورند و مینوشند و هنگامی که شخصی بر آنان وارد میگردد، آن ها را به همان شکلی که در دنیا داشته اند میشناسند. (نقل علامه طبا طبایی ، حیات پس از مرگ، ص 44. نشر دار الکتب الاسلامیه تهران بی تا .)
آیت الله دستغیب در حدیث دیگری از امام صادق (علیه السلام) نقل میکند که ارواح با صفات اجساد در بستانی از بهشت قرار دارند یک دیگر را میشناسند و از یک دیگر سؤال میکنند؛ هنگامی که روح تازه ای بر آن ها وارد میشود، میگویند او را رها کنید؛ زیرا از هول عظیمی به طرف ما میآید (یعنی از وحشت مرگ) سپس از وی میپرسند فلان کس چه شد؟ اگر بگوید زنده بود اظهار امیدواری میکنند (که نزد آن ها بیاید) ولی اگر بگوید از دنیا رفته بود، میگویند سقوط کرد (اشاره به این که به دوزخ رفته است) . (سید عبد الحسین دستغیب ، معاد ،ص 60 ، نشر ناس شیراز بی تا.)
در حضور امام صادق (ع) سخن از ارواح مومنان به میان آمد، حضرت فرمود: «ارواح المومنین یلتقون؛ ارواح مومنان در برزخ با هم ملاقات و دیدار میکنند».
آنگاه شخصی با تعجب و شگفتی از حضرت پرسید: آیا ملاقات میکنند؟ فرمود: «نعم و یتسائلون و یتعارفون حتی اذا رایته قلت: فلان؛ (برقی ، محاسن برقی، ص 178 ، نشر دار الاحیا التراث العربی ، بیروت، 1408 ق .) بلی، و با یک دیگر گفتگو مینمایند و همدیگر را میشناسند . وقتی کسی را دیدی ،میگویی فلانی است».
2- در روایت دیگر درباره دیدار همه انسانها با هم مسلکانش سخن گفته است، راوی میگوید: به امام صادق (ع) عرض کردم: ارواح مومنان کجاست؟ حضرت فرمود:
«ارواح المومنین فی حجرات فی الجنه، یاکلون من طعامها و یشربون من شرابها و یتزاورون فیها؛ ارواح مومنین در منازل بهشتاند . از طعامهای آن میخورند . از نوشیدنیهای آن مینوشند . همدیگر را میبینند و زیارت مینمایند». راوی بعد از ارواح کفار پرسید، فرمود: «فی النار یاکلون من طعامها و یشربون من شرابها و یتزاورون فیها؛ (محاسن برقی ص 178) ارواح کفار در آتشاند. از غذای و نوشیدنی آن استفاده میکنند . همدیگر را میبینند و با هم ملاقات و دیدار دارند».
اما نکته مهم این است که آیا درجات نعمت افرادی که در بهشت برزخی اند بایکدیگر مساوی است یا نه ؟
بدون شک درجات بهشت برزخی هم متفاوت است و افراد با ظرفیت های متفاوت در درجات متفاوت آن قرار می گیرند و همنشین همدرجه او هم مسلک های خود می شوند . و در دیدار با مومنین درجات بالاتر بهشت برزخی اختیاری ندارند مگر این که درجات بالاتر به دیدار آنها بیایند . به عبارت دیگر این بهشت برزخی یک نمونه کوچک از بهشت آخرتی است با همان قواعد.
برای همنشین شدن با ائمه و پیامبر در بهشت باید همسنخ و هم رنگ آنها بود باید سنخیتی باشد اصلا یکی از نعمت های بهشتی که خدا به افراد می دهد و وعده آن را داده است همنشینی با خوبان در بهشت است .
علی علیه السلام فرمود: «من احبنا کان معنا یوم القیامة و لو ان رجلا احب حجرا لحشره الله معه (امالی صدوق، ص 209، مجلس 37) هر که ما را دوست بدارد، در روز قیامت با ما خواهد بود و اگر کسی سنگی را دوست داشته باشد، خداوند او را با آن محشور خواهد کرد.»
البته این دوستی باید در وجود انسان ریشه داشته باشد و صرف گفتار فایده ای ندارد باید عمل ما شبیه آن حضرات باشد تا همنشینی با آنها برای ما حاصل شود. باید سنخیت داشته باشیم.
مخصوصا اگر می خواهیم هر موقع که اراده کردیم آنها را ببینیم باید خیلی با محبت آنها در دنیا همنشین باشیم . و الا در بهشت خیلی از افراد فقط نوری از آن حضرات را از دور می بینند که از آن بسیار شادمان می شوند و برخی نه تنها خودشان را نمی بینند و نور آنها را هم مشاهده نمی کنند بلکه از نور لبخند آنها متنعم می شوند.
در روایت داریم: هنگامى كه بهشتيان نورى همچون نور آفتاب را مشاهده مى كنند كه صحنه بهشت را روشن مى كند, به فرشته مإمور بهشت (رضوان) مى گويند: اين نور چيست؟ با اين كه پروردگار فرمود: در بهشت, نه آفتاب را مى بينيد و نه سرما را (لا شمسا و لا زمهريرا)
فرشته مى گويد: اين نور, نور خورشيد و ماه نيست, على و فاطمه(ُس) خندان شده اند و بهشت از نور دندانهايشان روشن گشته است.
خدا همنشینی با اهلبیت را در دنیا و برزخ و قیامت نصیب ما فرماید