جمع بندی سیر انتقال و نشر حدیث به سجستان

تب‌های اولیه

4 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
سیر انتقال و نشر حدیث به سجستان

با سلام.
سیر تاریخی انتقال و نشر حدیث به ایران و خصوصا سجستان در قرون اولیه اسلامی یعنی سه قرن اول هجری چگونه بوده است؟
منابعی در این زمینه آیا وجود دارد؟
با تشکر

با نام و یاد دوست





کارشناس بحث: استاد ممسوس

با سلام و پوزش از تاخیر
ورود احادیث به ایران را باید تقسیم به احادیث اهل سنت و احادیث شیعه نموئد و در مورد هر دو بحث کرد
قاعدتا احادیث اهل سنت زود تر از احادیث شیعه به ایران آمده است اگر چه در زمان خلفا نقل، نوشتن و بیان احادیث ممنوع بوده است اما با توجه به رفع ممنوعیت نقل احادیث در زمان عمر بن عبدالعزیز در سال 99 هجری میتوان گفت اول احادیث اهل سنت وارد ایران شد خصوصا که آشنایی مردم ایران با دین اسلام از آغاز با مذهب تسنن شروع شد. برخی شاید تصور کنند ورود احادیث به ایران در زمان فتوحات و توسط خلفا شکل گرفته است اما از آنجا که منع کتابت حدیث از همان دوران شروع شده بود پس ورود احادیث به ایران در زمان خلفا محرز نیست.
اینکه دقیقا چه کسی حدیث اهل سنت را به ایران آورد مشخص نیست اما میتوان حدس زد که در اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم این امر اتفاق افتاده است. شاهد این مطلب وجود علمای بزرگ اهل سنت در ایران و عراق و حجاز است. افرادی مانند مسلم نیشابوری و بخاری صاحب صحیحین یا ابی داوود سجستانی این افراد اهل ایران بودند و از محدثین مشهور اهل سنت. انها احادیث را در ایران عراق و حجاز از محدثین دیگر فرا گرفتند. مثلا مسلم نیشابوری متولد 204 و متوفی 261 است وی در خراسان از یحیی بن یحیی و اسحاق بن راهویه حدیث نقل کرده است. اسحاق متولد سال 161 و متوفای 237 است مولفان صحاح سته از وی حدیث نقل کردند. همچنین میتوان به حضور امام رضا(علیه السلام) در نیشابور اشاره کرد که نوشتند محدثین زیادی حدیث سلسلة الذهب را از زبان مبارک امام رضا نوشتند که اسحاق از جمله انهاست. همچنین أبو زكريا يحيى بن يحيى بن بكر (142 هـ - 226 هـ) وی متولد نیشابور بوده است[1] که ابو داود سجستانی از وی حدیث نقل کرده است. پس این افراد در ایران بودن و برای دیگران حدیث نقل میکردند.بنابر این احادیث اهل سنت در قرن دو م وارد ایران شده بود.
ورود احادیث شیعه به ایران
تاریخ ورود احادیث شیعی به ایران مشخص نیست اما میتوان گفت اشعریان یمنی الاصل کوفی که در پی تعقیب حجاج بن یوسف ثقفی قرار گرفتند در اواخر قرن اول پس از فرار از کوفه به شهر قم وارد شدند و در بین انها افرادی وجود داشتند که از امامان شیعه خصوصا امام صادق و امامان بعدی حدیث نقل کردند پس میتوان گفت در اواخر قرن دوم حدیث وارد قم و ایران شده بود.
اما اینکه دقیقا چه زمانی احادیث شیعه وارد ایران شده، مشخص نیست ولی شاید بتوان گفت در اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم احادیث شیعه وارد ایران شده است. شاهد تاریخی ان حدیث سلسلة الذهب از امام رضا در نیشابور است که در سال 201 قمری از لسان مبارک امام رضا صادر گردید.
همچنین ابراهیم بن هاشم کوفی اولین کسی است که احادیث شیعه را وارد قم کرده است وی تا سال 247 زنده بوده است. ( سبحانی موسوعة طبقات الفقها ج 3 ص 56 موسسه امام صادق قم 1418)
ورود احادیث به سیستان
در این باره هم خبری از تاریخ دقیق ورود احادیث به سجستان (سیستان) وجود ندارد اما باز به نظر میرسد در اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم در این منطقه حدیث وارد شده است.
قراین تاریخی حاکی از این است که در زمان حکومت حضرت علی با ورود والیان آن حضرت، چون عبدالرحمن بن جروالطایی و ربعی بن الکاس العنبری، بذر تشیع در سیستان کاشته شده باشد. زیرا واکنش مردم سیستان در مقابل فرماندار معاویه بعد از شهادت حضرت علی (ع) و قیام مردم سیستان در خونخواهی امام حسین (ع) و فرار عبادبن زیاد والی سیستان بعد از این حادثه را شاید بتوان از نشانه های تمایل به تشیع و دلدادگی گروههایی از مردم سیستان به فرقه شیعه تلقی نمود. با حضور علمائی چون حسن بصری و ورود تعداد کثیری از سادات حسینی و موسوی در زمان ولایتعهدی امام رضا به سیستان زمینه بیش از پیش برای نفوذ و آشنایی مردم سیستان فراهم شد. شاید بتوان گفت در همین دوران ماما رضا و پس از آن احادیث شیعی به سیستان راه یافته است خصوصا که تشیع در این سامان رسوخ کرده بود. همچنین حضور علمای بزرگ اهل سنت مثل مولف سنن ابی داوود سجستانی در ایران و سیستان که در قرن سوم (275ق) میزیسته اگر چه در بصره از دنیا میرود شاید نشان دیگری از ورود احادیث به این منطقه باشد.


[/HR][1] . محی الدین نووی، تهذیب الاسماء والغات،


پرسش:
سیر تاریخی انتقال و نشر حدیث به ایران و خصوصا سجستان در قرون اولیه اسلامی یعنی سه قرن اول هجری چگونه بوده است؟ منابعی در این زمینه آیا وجود دارد؟

پاسخ:
ورود احادیث به ایران را باید تقسیم به احادیث اهل سنت و احادیث شیعه نمود و در مورد هر دو بحث کرد
قاعدتا احادیث اهل سنت زودتر از احادیث شیعه به ایران آمده است اگر چه در زمان خلفا نقل، نوشتن و بیان احادیث ممنوع بوده است اما با توجه به رفع ممنوعیت نقل احادیث در زمان عمر بن عبدالعزیز در سال 99 هجری میتوان گفت اول احادیث اهل سنت وارد ایران شد خصوصا که آشنایی مردم ایران با دین اسلام از آغاز با مذهب تسنن شروع شد. برخی شاید تصور کنند ورود احادیث به ایران در زمان فتوحات و توسط خلفا شکل گرفته است اما از آنجا که منع کتابت حدیث از همان دوران شروع شده بود پس ورود احادیث به ایران در زمان خلفا محرز نیست.

ورود احادیث اهل سنت به ایران

اینکه دقیقا چه کسی حدیث اهل سنت را به ایران آورد مشخص نیست اما میتوان حدس زد که در اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم این امر اتفاق افتاده است. شاهد این مطلب وجود علمای بزرگ اهل سنت در ایران و عراق و حجاز است. افرادی مانند مسلم نیشابوری و بخاری صاحب صحیحین یا ابی داوود سجستانی این افراد اهل ایران بودند و از محدثین مشهور اهل سنت. انها احادیث را در ایران عراق و حجاز از محدثین دیگر فرا گرفتند. مثلا مسلم نیشابوری متولد 204 و متوفی 261 است وی در خراسان از یحیی بن یحیی و اسحاق بن راهویه حدیث نقل کرده است. اسحاق متولد سال 161 و متوفای 237 است مولفان صحاح سته از وی حدیث نقل کردند. همچنین میتوان به حضور امام رضا(علیه السلام) در نیشابور اشاره کرد که نوشتند محدثین زیادی حدیث سلسلة الذهب را از زبان مبارک امام رضا(علیه السلام) نوشتند[1] که اسحاق از جمله انهاست. همچنین أبو زكريا يحيى بن يحيى بن بكر (142 هـ - 226 هـ) وی متولد نیشابور بوده است.[2] که ابو داود سجستانی از وی حدیث نقل کرده است. پس این افراد در ایران بودند و برای دیگران حدیث نقل میکردند.بنابر این احادیث اهل سنت در قرن دو م وارد ایران شده بود.

ورود احادیث شیعه به ایران
تاریخ ورود احادیث شیعی به ایران مشخص نیست اما میتوان گفت اشعریان یمنی الاصل کوفی که در پی تعقیب حجاج بن یوسف ثقفی قرار گرفتند در اواخر قرن اول پس از فرار از کوفه به شهر قم وارد شدند و در بین آنها افرادی وجود داشتند که از امامان شیعه خصوصا امام صادق(علیه السلام) و امامان بعدی حدیث نقل کردند پس میتوان گفت در اواخر قرن دوم حدیث وارد قم و ایران شده بود.[3]

اما اینکه دقیقا چه زمانی احادیث شیعه وارد ایران شده، مشخص نیست ولی شاید بتوان گفت در اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم احادیث شیعه وارد ایران شده است. شاهد تاریخی ان حدیث سلسلة الذهب از امام رضا(علیه السلام) در نیشابور است که در سال 201 قمری از لسان مبارک امام رضا(علیه السلام) صادر گردید.
همچنین ابراهیم بن هاشم کوفی اولین کسی است که احادیث شیعه را وارد قم کرده است وی تا سال 247 زنده بوده است. ( سبحانی موسوعة طبقات الفقها ج 3 ص 56 موسسه امام صادق قم 1418)

ورود احادیث به سیستان
در این باره هم خبری از تاریخ دقیق ورود احادیث به سجستان (سیستان) وجود ندارد اما باز به نظر میرسد در اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم در این منطقه حدیث وارد شده است.
قراین تاریخی حاکی از این است که در زمان حکومت حضرت علی(علیه السلام) با ورود والیان آن حضرت، چون عبدالرحمن بن جروالطایی و ربعی بن الکاس العنبری،[4] بذر تشیع در سیستان کاشته شده باشد. زیرا واکنش مردم سیستان در مقابل فرماندار معاویه بعد از شهادت حضرت علی (علیه السلام)و قیام مردم سیستان در خونخواهی امام حسین (علیه السلام) و فرار عبادبن زیاد والی سیستان بعد از این حادثه را شاید بتوان از نشانه های تمایل به تشیع و دلدادگی گروه هایی از مردم سیستان به فرقه شیعه تلقی نمود.[5]

با حضور علمائی چون حسن بصری[6] و ورود تعداد کثیری از سادات حسینی و موسوی در زمان ولایتعهدی امام رضا(علیه السلام) به سیستان زمینه بیش از پیش برای نفوذ و آشنایی مردم سیستان فراهم شد. شاید بتوان گفت در همین دوران امام رضا(علیه السلام) و پس از آن احادیث شیعی به سیستان راه یافته است خصوصا که تشیع در این سامان رسوخ کرده بود. همچنین حضور علمای بزرگ اهل سنت مثل مولف سنن ابی داوود سجستانی در ایران و سیستان که در قرن سوم (275ق) میزیسته اگر چه در بصره از دنیا میرود[7] شاید نشان دیگری از ورود احادیث به این منطقه باشد.

کلیدواژه : ورود، حدیث، ایران، سجستان، تاریخ
منابع

  1. حسن بن محمد قمی، تاریخ قم، توس، تهران، 1361ش
  2. تاریخ سیستان، کلاله خاور، تهران، 1366 ش
  3. محی الدین نووی، تهذیب الاسماء والغات، دارالرساله، دمشق، 1430
  4. مهاج سراج، طبقات ناصری، دنیای کتاب تهران، 1363 ش
  5. شیخ صدوق، الامالی، اعلمی، بیروت، 1400ق
  6. تاریخ یعقوبی، علمی فرهنگی، تهران، 1371


[/HR][1] . شیخ صدوق، امالی، ص، 235،

[2] . محی الدین نووی، تهذیب الاسماء والغات، ص 38، دارالرساله، دمشق، 1430

[3] . حسن بن محمد قمی، تاریخ قم، ص 279، توس، تهران، 1361ش

[4] . تاریخ سیستان، ص 89، کلاله خاور، تهران، 1366 ش

[5] . تاریخ سیستان ص 100

[6] . تاریخ یعقوبی ج 2 ص 230

[7] . مهاج سراج، طبقات ناصری، ج 2 ص 273، دنیای کتاب تهران، 1363 ش


موضوع قفل شده است