جمع بندی اولین کسی که تاریخ اسلام را تأسیس کرد چه کسی بود؟

تب‌های اولیه

9 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
اولین کسی که تاریخ اسلام را تأسیس کرد چه کسی بود؟

با سلام
این گفتار تا چه اندازه قابل قبول میباشد


حافظ ابوالفداء اسماعیل بن کثیر ـ رحمه الله ـ در البدایه و النهایه [۱] می‌نویسد: و هو اوّل من دعی أمیرالمؤمنین، و أول من کتب التاریخ؛ یعنی: او اولین کسی است که به لقب امیرالمؤمنین یاد کرده شد و اولین کسی است که تاریخ را تأسیس کرد.
علامه جلال الدین عبدالرحمن سیوطی ـ رحمه الله ـ در تاریخ الخلفاء [۲] نقل کرده است: و أخرجه البخاری فی تاریخه عن إبن المسیب ـ رحمه الله ـ قال: أول من کتب التاریخ عمر بن الخطاب لسنتین ونصف من خلافته، فکتب لست عشره من الهجره بمشوره علی رضی الله عنهما؛ امام بخاری ـ رحمه الله ـ در تاریخ خود از سعید بن المسیب ـ رحمه الله ـ نقل می‌کند که: اولین کسی که تاریخ را تأسیس کرد، حضرت فاروق اعظم عمر بن الخطاب ـ رضی الله عنه ـ بود که بعد از گذشت دو سال و نیم از خلافت خویش، در شانزدهمین سال هجرت با مشوره ‌ی حضرت علی کرم الله وجهه آن را اجراء ساخت.

[۱] ۲۶۳:۷٫ (طبع دار ابن کثیر).
[۲] ص:۱۲۵٫ (طبع المکتبه العصریه).

با نام و یاد دوست





کارشناس بحث: استاد عماد

آنچه مشهور است تعیین مبدا تاریخ توسط عمر و به پیشنهاد حضرت علی علیه السلام از هجرت پیامبرصلی الله علیه واله وسلم است. بدین صورت که ابوموسی اشعری نامه ای به عمر می نویسید و از نبود تاریخ منسجمی گلایه می کند چرا که نامه هایی از خلیفه به دستش می رسید و به دلیل عدم ذکر تاریخ در تقدم و تاخر نامه ها دچار مشکل می شد.(1)
خلیفه نیز شورایی تشکیل داد تا مبدائی را برای تاریخ اسلام مشخص کنند(2) در این شورا هر کس نظری داد که مورد پذیرش قرار نگرفت نهایتا حضرت علی علیه السلام پیشنهاد دادند هجرت پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم از مکه به مدینه مبدا تاریخ اسلام قرار گیرد که مورد پذیرش خلیفه دوم قرار گرفت و به صورت بخشنامه به سراسر شهرها اعلام شد.(3)

1.ابن مسکویه، احمد، تجارب ‏الأمم، سروش، تهران، 1379ش،ج ‏1، ص413.
2. ابن کثیر، البدایة و النهایة، دار الفکر، بیروت، 1407ق،ج ‏3، ص207.
3.یعقوبی، احمد، تاریخ‏ یعقوبى، دار صادر، بیروت، بی تا،ج ‏2، ص145؛ طبری، تاریخ طبری، ج4، 38-39؛ مسعودی، علی بن الحسین، مروج ‏الذهب، دار الهجره، قم، 1409ق،ج ‏4، ص300.

در مقابل اين نظريه، برخي تاريخ نگاران (كه بيشتر شيعه هستند) معتقدند در زمان خود رسول اكرم صلي الله عليه و آله و به دستور شخص ايشان، هجرت، مبدأ تاريخ قرار گرفته است.(1)
تاريخ نويسان موارد زيادي را نقل كرده اند كه در آنها، پيامبر مكاتبه هايي داشته است كه همه آنها به سال هجري، تاريخ خورده اند. براي مثال، به چند نمونه اشاره مي كنيم:
1. نامه صلحي كه امام علي عليه السلام به دستور پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله براي نصاراي نجران نوشت، به سال پنجم هجري قمري تاريخ خورده است. در اين رساله آمده است: «وَ اَمَرَ عَلِيّا اَنْ يَكْتُبَ فيهِ اِنَّهُ كُتِبَ لِخَمْسٍ مِنَ الْهِجْرَةِ؛ به علي عليه السلامدستور داد در آن نامه بنويسد كه اين نامه، در سال پنجم هجري نوشته شد».(2)
2. در روايت است كه سلمان فارسي از حضرت رسول اكرم صلي الله عليه و آله وصيتي خواست و پيامبر به علي عليه السلام املا فرمود و حضرت نوشت. آن گاه در پايان اين نامه، پيامبر دستور داد در آخر نامه نوشته شود: «كَتَبَ عَليُّ بْنُ اَبيطالِبٍ بِاَمْرِ رَسُولِ اللّهْ فِي شَهْرِ رَجَبِ سِنَةَ تِسْعٍ مِنَ الْهِجْرَةْ؛ اين نامه به دست علي عليه السلامو به دستور رسول اكرم صلي الله عليه و آلهدر ماه رجب سال نهم هجري نوشته شد».(3)
3. تاريخ نگاران از قول پيامبر درباره شهادت امام حسين عليه السلام نقل كرده اند كه حضرت به ام سلمه فرمود: «حسين عليه السلامدر پايان سال 60 هجري شهيد مي شود».(4)
افزون بر اين موارد، نظريه هاي برخي تاريخ نويسان نيز اين مطلب را تأييد مي كند كه بنيان گذار تاريخ هجري، شخص رسول اكرم صلي الله عليه و آله بوده است. از آن جمله، تاريخ طبري مي نويسد: «لَمّا قَدِمَ رَسُولُ اللّهِ صَلَي اللّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ اَلْمَدينَةَ اَمَرَ بِالتّارِيِخِ؛ وقتي رسول اللّه صلي الله عليه و آله وارد مدينه شد، به ثبت تاريخ دستور داد.»(5)همچنين حاكم از ابن عباس نقل مي كند كه: «تاريخ هجري از سال اول كه پيامبر به مدينه وارد شد، تعيين گرديد».(6)
البته آنهايي كه با توجه به قرينه ها و شواهد تاريخي، نبي اكرم صلي الله عليه و آله را بنيان گذار تقويم هجري مي دانند، در برخورد با تاريخ نگاراني كه خليفه دوم را وضع كننده هجرت به عنوان مبدأ تاريخ معرفي مي كنند، مي گويند آنچه در زمان عمر روي داد، تغيير دادن مبدأ سال از ربيع الاول به محرم بوده است.(7)
در اينكه چه كسي پيشنهاد داده است تا مبدأ سال از ربيع الاول، يعني ماه هجرت پيامبر، به محرم منتقل شود، اختلاف نظر وجود دارد. برخي گفته اند شخص پيشنهاددهنده عثمان بن عفان بوده است. دسته اي عبدالرحمن بن عوف را پيشنهاددهنده مي دانند و گروهي ديگر گفته اند پيشنهاددهنده، علي عليه السلام بوده است.(8)

1. عاملی، سید جعفر مرتضی، تحقیقی درباره تاریخ هجری، واحد تحقیقات اسلامی بنیاد بعثت، ص23؛ جعفر سبحانی سید المرسلین، ج1، 609
2. سید المرسلین، ج1، 610
3. همان ص609
4. همان؛ ص611
5. تاریخ طبری،؛ ج2، 110
6. سید المرسلین، ج1، 612
7. عاملی، پیشین، ص23
8. همان

عماد;771033 نوشت:

1. نامه صلحي كه امام علي عليه السلام به دستور پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله براي نصاراي نجران نوشت، به سال پنجم هجري قمري تاريخ خورده است. در اين رساله آمده است: «وَ اَمَرَ عَلِيّا اَنْ يَكْتُبَ فيهِ اِنَّهُ كُتِبَ لِخَمْسٍ مِنَ الْهِجْرَةِ؛ به علي عليه السلامدستور داد در آن نامه بنويسد كه اين نامه، در سال پنجم هجري نوشته شد».(2)
2. در روايت است كه سلمان فارسي از حضرت رسول اكرم صلي الله عليه و آله وصيتي خواست و پيامبر به علي عليه السلام املا فرمود و حضرت نوشت. آن گاه در پايان اين نامه، پيامبر دستور داد در آخر نامه نوشته شود: «كَتَبَ عَليُّ بْنُ اَبيطالِبٍ بِاَمْرِ رَسُولِ اللّهْ فِي شَهْرِ رَجَبِ سِنَةَ تِسْعٍ مِنَ الْهِجْرَةْ؛ اين نامه به دست علي عليه السلامو به دستور رسول اكرم صلي الله عليه و آلهدر ماه رجب سال نهم هجري نوشته شد».(3)
3. تاريخ نگاران از قول پيامبر درباره شهادت امام حسين عليه السلام نقل كرده اند كه حضرت به ام سلمه فرمود: «حسين عليه السلامدر پايان سال 60 هجري شهيد مي شود».(4)
افزون بر اين موارد، نظريه هاي برخي تاريخ نويسان نيز اين مطلب را تأييد مي كند كه بنيان گذار تاريخ هجري، شخص رسول اكرم صلي الله عليه و آله بوده است. از آن جمله، تاريخ طبري مي نويسد: «لَمّا قَدِمَ رَسُولُ اللّهِ صَلَي اللّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ اَلْمَدينَةَ اَمَرَ بِالتّارِيِخِ؛ وقتي رسول اللّه صلي الله عليه و آله وارد مدينه شد، به ثبت تاريخ دستور داد.»(5)همچنين حاكم از ابن عباس نقل مي كند كه: «تاريخ هجري از سال اول كه پيامبر به مدينه وارد شد، تعيين گرديد».(6)
البته آنهايي كه با توجه به قرينه ها و شواهد تاريخي، نبي اكرم صلي الله عليه و آله را بنيان گذار تقويم هجري مي دانند، در برخورد با تاريخ نگاراني كه خليفه دوم را وضع كننده هجرت به عنوان مبدأ تاريخ معرفي مي كنند، مي گويند آنچه در زمان عمر روي داد، تغيير دادن مبدأ سال از ربيع الاول به محرم بوده است.(7)
در اينكه چه كسي پيشنهاد داده است تا مبدأ سال از ربيع الاول، يعني ماه هجرت پيامبر، به محرم منتقل شود، اختلاف نظر وجود دارد. برخي گفته اند شخص پيشنهاددهنده عثمان بن عفان بوده است. دسته اي عبدالرحمن بن عوف را پيشنهاددهنده مي دانند و گروهي ديگر گفته اند پيشنهاددهنده، علي عليه السلام بوده است.(8)

1. عاملی، سید جعفر مرتضی، تحقیقی درباره تاریخ هجری، واحد تحقیقات اسلامی بنیاد بعثت، ص23؛ جعفر سبحانی سید المرسلین، ج1، 609
2. سید المرسلین، ج1، 610
3. همان ص609
4. همان؛ ص611
5. تاریخ طبری،؛ ج2، 110
6. سید المرسلین، ج1، 612
7. عاملی، پیشین، ص23
8. همان

با سلام
ضمن تشکر از پاسخ
آیا بر خلاف آنچه بعضى مورخان نوشته اند, تاريخ هجرى با دستور مستقيم پيامبر معين نگرديد است ؟
آیا دقت در نامه هاى آن حضرت براى اثبات اين مسإله كافى نیست؟

رضا;771110 نوشت:
آیا بر خلاف آنچه بعضى مورخان نوشته اند, تاريخ هجرى با دستور مستقيم پيامبر معين نگرديد است ؟
آیا دقت در نامه هاى آن حضرت براى اثبات اين مسإله كافى نیست؟

بله همان طور که در پست قبلی عرض کردم نامه هایی از پیامبرصلی الله علیه واله وسلم موجود است که نمایانگر دستور ایشان در این زمینه است

با سلام

عماد;771029 نوشت:
آنچه مشهور است تعین مبدا تاریخ توسط عمر

عماد;771191 نوشت:
بله همان طور که در پست قبلی عرض کردم نامه هایی از پیامبرصلی الله علیه واله وسلم موجود است که نمایانگر دستور ایشان در این زمینه است

بله مطالب را خواندم
اما سوالم این است چون اهل سنت عمر را اولین کسی میدانند که تاریخ اسلام را تاسیس کرد در صورتی که وقتی نگاه به نامه های پیامبر ص میکنیم نتیجه دیگری حاصل میشود
لذا به همین دلیل پرسیدم آیا تاريخ هجرى با دستور مستقيم پيامبر معين نگرديد است ؟
آیا دقت در نامه هاى آن حضرت براى اثبات اين مسإله كافى نیست؟
کدام سخن صحیح است عمر و یا پیامبر ص ؟
استناد به کدام مطلب درست میباشد
.چه کسی اولین تاسیس کننده تاریخ اسلام است

رضا;771212 نوشت:
آیا تاريخ هجرى با دستور مستقيم پيامبر معين نگرديد است ؟
آیا دقت در نامه هاى آن حضرت براى اثبات اين مسإله كافى نیست؟

بله بنده نیز همین نظریه را قبول دارم. مبداء تاریخ به دستور شخص پیامبرصلی الله علیه واله وسلم تعیین شده است نه کس دیگر و نامه های حضرت محمد صلی الله علیه واله وسلم به خوبی این نظریه را تایید می کند.

رضا;771212 نوشت:
کدام سخن صحیح است عمر و یا پیامبر ص ؟
استناد به کدام مطلب درست میباشد
.چه کسی اولین تاسیس کننده تاریخ اسلام است

اولین تاسیس کننده تاریخ اسلام شخص پیامبرصلی الله علیه واله وسلم است.

پرسش:
چه کسی هجرت پیامبر (صلی الله علیه وآله و سلم) را مبدأ تاریخ اسلام قرار داد؟

پاسخ:
مشهور و معروف این است که تعیین مبدا تاریخ توسط عمر بن خطاب و به پیشنهاد حضرت علی (علیه السلام) از هجرت پیامبر (صلی الله علیه واله وسلم) انجام گرفت. ابوموسی اشعری نامه ای به عمر می نویسید و از نبود تاریخ منسجمی گلایه می کند چرا که نامه هایی از خلیفه به دستش می رسید و به دلیل عدم ذکر تاریخ در تقدم و تاخر نامه ها دچار مشکل می شد.(1)
خلیفه نیز شورایی تشکیل داد تا آغازی را برای تاریخ اسلام مشخص کنند.(2) در این شورا هر کدام از صحابه نظری داد اما نظر آنان مقبول واقع نشد. نهایتا حضرت علی
(علیه السلام) پیشنهاد دادند هجرت پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) از مکه به مدینه مبدا تاریخ اسلام قرار گیرد که مورد پذیرش خلیفه دوم قرار گرفت و به صورت بخشنامه به سراسر شهرها اعلام شد.(3)

با بررسی دقیق تر و بیشتر به این نتیجه می رسیم که در عصر نبوی و به دستور شخص رسول اكرم (صلي الله عليه و آله)، هجرت به مدینه به عنوان مبدأ تاريخ قرار گرفته است.(4)
مکاتباتی از پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) در منابع تاریخی گزارش شده که تاریخ هجری در آنها درج شده است.
براي مثال، به چند نمونه اشاره مي كنيم:
1. نامه صلحي كه امام علی (عليه السلام) به دستور پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) براي نصاراي نجران نوشت، به سال پنجم هجری قمری تاريخ خورده است. در اين رساله آمده است: «وَ اَمَرَ عَلِيّا اَنْ يَكْتُبَ فيهِ اِنَّهُ كُتِبَ لِخَمْسٍ مِنَ الْهِجْرَةِ»؛ به علی (عليه السلام) دستور داد در آن نامه بنويسد كه اين نامه، در سال پنجم هجري نوشته شد.(5)

2. در روايت است كه سلمان فارسي از حضرت رسول اكرم (صلي الله عليه و آله) وصيتي خواست و پيامبر به علی (عليه السلام) املا فرمود و حضرت نوشت. آن گاه در پايان اين نامه، پيامبر دستور داد در آخر نامه نوشته شود: «كَتَبَ عَليُّ بْنُ اَبيطالِبٍ بِاَمْرِ رَسُولِ اللّهْ فِي شَهْرِ رَجَبِ سِنَةَ تِسْعٍ مِنَ الْهِجْرَةْ»؛ اين نامه به دست علی (عليه السلام) و به دستور رسول اكرم (صلی الله عليه و آله) در ماه رجب سال نهم هجری نوشته شد.(6)

3. تاريخ نگاران از قول پيامبر درباره شهادت امام حسين (عليه السلام) نقل كرده اند كه حضرت به ام سلمه فرمود: «حسين (عليه السلام) در پايان سال 60 هجری شهيد می شود.»(7)

افزون بر اين موارد، نظريه های برخی تاريخ نويسان نيز اين مطلب را تأييد می كند كه بنيان گذار تاريخ هجری، شخص رسول اكرم (صلي الله عليه و آله) بوده است. از آن جمله، تاريخ طبری می نويسد: «لَمّا قَدِمَ رَسُولُ اللّهِ صَلَي اللّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ اَلْمَدينَةَ اَمَرَ بِالتّارِيِخِ»؛ وقتي رسول اللّه (صلي الله عليه و آله) وارد مدينه شد، به ثبت تاريخ دستور داد.(8)
همچنين حاكم از ابن عباس نقل می كند كه: «تاريخ هجری از سال اول كه پيامبر به مدينه وارد شد، تعيين گرديد.»(9)
البته آنهايی كه با توجه به قرينه ها و شواهد تاريخی، نبي اكرم (صلی الله عليه و آله) را بنيان گذار تقويم هجري می دانند، در برخورد با تاريخ نگارانی كه خليفه دوم را وضع كننده هجرت به عنوان مبدأ تاريخ معرفی می كنند، می گويند آنچه در زمان عمر روی داد، تغيير دادن مبدأ سال از ربيع الاول به محرم بوده است.(10)

در اينكه چه كسی پيشنهاد داده است تا مبدأ سال از ربيع الاول، يعنی ماه هجرت پيامبر، به محرم منتقل شود، اختلاف نظر وجود دارد. برخی گفته اند شخص پيشنهاد دهنده عثمان بن عفان بوده است. دسته ای عبدالرحمن بن عوف را پيشنهاد دهنده می دانند و گروهی ديگر گفته اند پيشنهاد دهنده، علی (عليه السلام) بوده است.(11)

بنابر این به نظر می رسد هجرت به مدینه به عنوان مبداء تاریخ اسلام به دستور شخص پیامبر (صلی الله علیه واله وسلم) تعیین شده است و آنچه به زمان خلیفه دوم نسبت می دهند با هاله ای از ابهام روبرو است.

___________
(1) ابن مسکویه، احمد، تجارب ‏الأمم، سروش، تهران، 1379ش،ج ‏1، ص413.
(2) ابن کثیر، البدایة و النهایة، دار الفکر، بیروت، 1407ق،ج ‏3، ص207.
(3) یعقوبی، احمد، تاریخ‏ یعقوبى، دار صادر، بیروت، بی تا،ج ‏2، ص145؛ طبری، تاریخ طبری، ج4، 38-39؛ مسعودی، علی بن الحسین، مروج ‏الذهب، دار الهجره، قم، 1409ق،ج ‏4، ص300.
(4) عاملی، سید جعفر مرتضی، تحقیقی درباره تاریخ هجری، واحد تحقیقات اسلامی بنیاد بعثت، ص23؛ جعفر سبحانی سید المرسلین، ج1، 609.
(5) سید المرسلین، پیشین، ج1، 610.
(6) همان ص609.
(7) همان؛ ص611.
(8) تاریخ طبری،پیشین، ج2، 110.
(9) سید المرسلین، ج1، 612.
(10) عاملی، پیشین، ص23.
(11) همان.

کلیدواژه: هجرت به مدینه، مبداء تاریخ، عصر پیامبرصلی الله علیه واله وسلم

موضوع قفل شده است