***** امام حسن عسکری ، سلام الله علیه *****

تب‌های اولیه

11 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
***** امام حسن عسکری ، سلام الله علیه *****

امام حسن بن علی (عسکری) فرزند امام دهم در سال 232 هجری متولد شد .مادر بزرگوارش سلیل یا حدیثه بود ان حضرت شش سال بعد از پدر امامت کرد .در سال 260 هجری در سن 28 درعصر معتمد خلیفه عباسی درگذشت .(1) بسیاری ازدانشمندان شیعه براین عقیده که حضرت را مسموم کردند .برخی گویند معتمد خلیفه عباسی حضرت را مسموم کرد .(2)
امام یازدهم پس از درگذشت پدر بزرگوار خود به امر خدا و حسب التعیین پیشوایان گذشته به امامت رسید .شش سالی که امامت کرد ،به واسطه سختگیری بیرون از اندازه مقام خلافت, با تقیه بسیار شدید رفتار مى‌کرد.در روی مردم حتی عامه شیعه بسته، جز خواص شیعه کسی را بار نمى‌داد . سبب این همه فشار این بود که
اولاً: جمعیت شیعه به کثرت و قدرتشان به حد قابل توجهی رسیده بود. اینکه شیعه به امامت قائلند، برای همگان روشن و آفتابی شده بود .امامان شیعه نیز شناخته مى‌شدند.از این روی مقام خلافت بیش از پیش ائمه را تحت مراقبت درآورده ، از هر راه بود با نقشه‌هایی مرموز در محو و نابود کردن ایشان مى‌کوشید.
ثانیاً: مقام خلافت پی برده بود که خواص شیعه برای امام یازدهم فرزند معتقدندد طبق روایاتی که از
امام یازدهم و هم از پدرانش نقل مى‌کنند، فرزند او را مهدی موعود مى‌شناسند. به موجب اخبار متواتره از طریق عامه و خاصه پیغمبراکرم(ص) خبر داده بود و او را امام دوازدهم مى‌دانند. بدین سبب امام یازدهم بیش تر از سایرائمه تحت مراقبت مقام خلافت درآمده ، خلیفه وقت تصمیم قطعی گرفته بود که به هر طریق باشد، به داستان امامت شیعه خاتمه بخشد.(3)
امام یازدهم را پس از درگذشت در خانه خودش در شهر سامرا, پهلوی پدر بزرگوارش دفن شد .

پی نوشت ها:
1 .ارشاد ،مفید ،ج ،2 ،ص،301 ؛ اعیان الشیعه،ج،2 ،ص ،586
2 . سیره پیشوایان ، 656
3 . همان ،ص 620 -623

بسم الله الرحمن الرحیم
اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم
سلام علیکم

قالَ الاِْمامُ الْعَسْكَري(عليه السلام):

1- پرهيز از جدال و شوخي
«لا تُمارِ فَيَذْهَبَ بَهاؤُكَ وَ لا تُمازِحْ فَيُجْتَرَأَ عَلَيْكَ.»:
جدال مكن كه ارزشت ميرود و شوخي مكن كه بر تو دلير شوند.
(تحف العقول ص 486)

2- تواضع در نشستن
«مَنْ رَضِيَ بِدُونِ الشَّرَفِ مِنَ الَْمجْلِسِ لَمْ يَزَلِ اللّهُ وَ مَلائِكَتُهُ يُصَلُّونَ عَلَيْهِ حَتّي يَقُومَ.»:
هر كه به پايين نشستن در مجلس خشنود باشد، پيوسته خدا و فرشته ها بر او رحمت فرستند تا برخيزد.

3- هلاكت در رياست و افشاگري
«دَعْ مَنْ ذَهَبَ يَمينًا وَ شِمالاً، فَإِنَّ الرّاعِيَ يَجْمَعُ غَنَمَهُ جَمْعَها بِأَهْوَنِ سَعْي وَ إِيّاكَ وَ الاِْذاعَةَ وَ طَلَبَ الرِّياسَةِ، فَإِنَّهُما يَدْعُوانِ إِلَي الْهَلَكَةِ.»:
آن كه را به راست و چپ رود واگذار! به راستي چوپان، گوسفندانش را به كمتر تلاشي گِرد آوَرَد. مبادا اسرار را فاش كرده و سخن پراكني كني و در پيرياست باشي، زيرا اين دو، آدمي را به هلاكت ميكشانند.


4- گناهي كه بخشوده نشود
«مِنَ الذُّنُوبِ الَّتي لا تُغْفَرُ : لَيْتَني لا أُؤاخَذُ إِلاّ بِهذا. ثُمَّ قالَ: أَلاِْشْراكُ فِي النّاسِ أَخْفي مِنْ دَبيبِ الَّنمْلِ عَلَي الْمَسْحِ الاَْسْوَدِ فِي اللَّيْلَةِ الْمُظْلِمَةِ.»:
از جمله گنـاهاني كـه آمرزيده نشود ايـن است كه [آدمي ] بگويد: اي كاش مرا به غير از اين گناه مؤاخذه نكنند. سپس فرمود: شرك در ميان مردم از جنبش مورچه بر روپوش سياه در شب تار نهانتر است.

5- نزديكتر به اسم اعظم
«بِسْمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ أَقْرَبُ إِلَي اسْمِ اللّهِ الاَْعْظَمِ مِنْ سَوادِ الْعَيْنِ إِلي بَياضِها.»:
«بسم اللّه الرّحمن الرّحيم» به اسم اعظم خدا، از سياهي چشم به سفيدياش نزديكتر است.

6- دوستي نيكان و دشمني بدان
«حُبُّ الاَْبْرارِ لِلاَْبْرارِ ثَوابٌ لِلاَْبْرارِ، وَ حُبُّ الْفُجّارِ لِلاَْبْرارِ فَضيلَةٌ لِلاَْبْرارِ، وَ بُغْضُ الْفُجّارِ لِلاَْبْرارِ زَيْنٌ لِلاَْبْرارِ، وَ بُغْضُ الاَْبْرارِ لِلْفُجّارِ خِزْيٌ عَلَي الْفُجّارِ.»:
دوستي نيكان به نيكان، ثوابست براي نيكان. و دوستي بدان به نيكان، فضيلت است براي نيكان. و دشمني بدان با نيكان، زينت است براي نيكان. و دشمني نيكان با بدان، رسوايي است براي بدان.

7- سلام نشانه تواضع
«مِنَ التَّواضُعِ أَلسَّلامُ عَلي كُلِّ مَنْ تَمُرُّ بِهِ، وَ الْجُلُوسُ دُونَ شَرَفِ الَْمجْلِسِ.»:
از جمله تواضع و فروتني، سلام كردن بر هر كسي است كه بر او ميگذري، و نشستن در پايين مجلس است.


8- خنده بيجا
«مِنَ الْجَهْلِ أَلضِّحْكُ مِنْ غَيْرِ عَجَب.»:
خنده بيجا از ناداني است.

9- همسايه بد
«مِنَ الْفَواقِرِ الَّتي تَقْصِمُ الظَّهْرَ جارٌ إِنْ رَأي حَسَنَةً أَطْفَأَها وَ إِنْ رَأي سَيِّئَةً أَفْشاها.»:
از بلاهاي كمرشكن، همسايه اي است كه اگر كردار خوبي را بيند نهانش سازد و اگر كردار بدي را بيند آشكارش نمايد.

10- پندي گويا و جامع
«أُوصيكُمْ بِتَقْوَي اللّهِ وَ الْوَرَعِ في دينِكُمْ وَالاِْجْتَهادِ لِلّهِ وَ صِدْقِ الْحَديثِ وَ أَداءِ الأَمانَةِ إِلي مَنِ ائْتَمَنَكُمْ مِنْ بَرٍّ أَوْ فاجِر وَ طُولُ السُّجُودِ وَ حُسْنِ الْجَوارِ. فَبِهذا جاءَ مُحَمَّدٌ(صلي الله عليه وآله وسلم) صَلُّوا في عَشائِرِهِمْ وَ اشْهَدُوا جَنائِزَهُمْ وَ عُودُوا مَرْضاهُمْ وَ أَدُّوا حُقُوقَهُمْ، فَإِنَّ الرَّجُلَ مِنْكُمْ إِذا وَرَعَ في دينِهِ وَ صَدَقَ في حَديثِهِ وَ أَدَّي الاَْمانَةَ وَ حَسَّنَ خُلْقَهُ مَعَ النّاسِ قيلَ: هذا شيعِيٌ فَيَسُرُّني ذلِكَ. إِتَّقُوا اللّهَ وَ كُونُوا زَيْنًا وَ لا تَكُونُوا شَيْنًا، جُرُّوا إِلَيْنا كُلَّ مَوَدَّة وَ ادْفَعُوا عَنّا كُلَّ قَبيح، فَإِنَّهُ ما قيلَ فينا مِنْ حَسَن فَنَحْنُ أَهْلُهُ وَ ما قيلَ فينا مِنْ سُوء فَما نَحْنُ كَذلِكَ.»:
لَناحَقٌّ في كِتابِ اللّهِ وَ قَرابَةٌ مِنْ رَسُولِ اللّهِ وَ تَطْهيرٌ مِنَ اللّهِ لا يَدَّعيهِ أَحَدٌ غَيْرُنا إِلاّ كَذّابٌ. أَكْثِرُوا ذِكْرَ اللّهِ وَ ذِكْرَ الْمَوْتِ وَ تِلاوَةَ الْقُرانِ وَ الصَّلاةَ عَلَي النَّبِيِّ(صلي الله عليه وآله وسلم)فَإِنَّ الصَّلاةَ عَلي رَسُولِ اللّهِ عَشْرُ حَسَنات، إِحْفَظُواما وَصَّيْتُكُمْ بِهِ وَ أَسْتَوْدِعُكُمُ اللّهَ وَ أَقْرَأُ عَلَيْكُمْ السَّلامَ.»:
شما را به تقواي الهي و پارسايي در دينتان و تلاش براي خدا و راستگويي و امانتداري درباره كسي كه شما را امين دانسته ـ نيكوكار باشد يا بدكار ـ و طول سجود و حُسنِ همسايگي سفارش ميكنم. محمّد(صلي الله عليه وآله وسلم)براي همين آمده است. در ميان جماعت هاي آنان نماز بخوانيد و بر سر جنازه آنها حاضر شويد و مريضانشان را عيادت كنيد. و حقوقشان را ادا نماييد، زيرا هر يك از شما چون در دينش پارسا و در سخنش راستگو و امانتدار و خوش اخلاق با مردم باشد، گفته ميشود: اين يك شيعه است، و اين كارهاست كه مرا خوشحال ميسازد. تقواي الهي داشته باشيد، مايه زينت باشيد نه زشتي، تمام دوستي خود را به سوي ما بكشانيد و همه زشتي را از ما بگردانيد، زيرا هر خوبي كه درباره ما گفته شود ما اهل آنيم و هر بدي درباره ما گفته شود ما از آن به دوريم. در كتاب خدا براي ما حقّي و قرابتي از پيامبر خداست و خداوند ما را پاك شمرده، احدي جز ما مدّعي اين مقام نيست، مگر آن كه دروغ ميگويد. زياد به ياد خدا باشيد و زياد ياد مرگ كنيد و زياد قرآن را تلاوت نماييد و زياد بر پيغمبر(صلي الله عليه وآله وسلم) سلام و تحيّت بفرستيد. زيرا صلوات بر پيامبر خدا(صلي الله عليه وآله وسلم) ده حسنه دارد. آنچه را به شما گفتم حفظ كنيد و شما را به خدا ميسپارم، و سلام بر شما. (بحارالانوار-جلد75-صحفه372باب29)

11- انديشه در كار خدا
«لَيْسَتِ الْعِبادَةُ كَثْرَةَ الصِّيامِ وَ الصَّلوةِ وَ إِنَّما الْعِبادَةُ كَثْرَةُ التَّفَكُّرِ في أَمْرِ اللّهِ.»:
عبادت كردن به زيادي روزه و نماز نيست، بلكه [حقيقتِ] عبادت، زياد در كار خدا انديشيدن است.
(تحف العقول، ص448)

12- پليدي خشم
«أَلْغَضَبُ مِفْتاحُ كُلِّ شَرٍّ.»:
خشم و غضب، كليد هر گونه شرّ و بدي است.

13- ويژگي هاي شيعيان
«شيعَتُنا الْفِئَـةُ النّاجِيَةُ وَالْفِرْقَةُ الزّاكِيَةُ صارُوا لَنا رادِئًا وَصَوْنًا وَ عَلَي الظَّلَمَةِ أَلَبًّا وَ عَوْنًا سَيَفْجُرُ لَهُمْ يَنابيعُ الْحَيَوانِ بَعْدَ لَظْيِ مُجْتَمَعِ النِّيرانِ أَمامَ الرَّوْضَةِ.»:
پيروان ما، گروه هاي نجات يابنده و فرقه هاي پاكي هستند كه حافظان [آيين] مايند، و ايشان در مقابل ستمكاران، سپر و كمككار ما [هستند]. به زودي چشمه هاي حيات [منجيِ بشريّت] بعد از گدازه توده هاي آتش! پيش از ظهور براي آنان خواهد جوشيد.

14- ناآرامي كينه توز
«أَقَلُّ النّاسِ راحَةً أَلْحُقُودُ.»:
كينه توز ، ناآرامترينِ مردمان است.

15- پارساترين مردم
«أَوْرَعُ النّاسِ مَنْ وَقَفَ عِنْدَ الشُّبْهَةِ، أَعْبَدُ النّاسِ مَنْ أَقامَ عَلَي الْفَرائِضِ أَزْهَدُ النّاسِ مَنْ تَرَكَ الْحَرامَ، أَشَدُّ النّاسِ اجْتَهادًا مَنْ تَرَكَ الذُّنُوبَ.»:
پارساترين مردم كسي است كه در هنگام شبهه توقّف كند. عابدترين مردم كسي است كه واجبات را انجام دهد. زاهدترين مردم كسي است كه حرام را ترك نمايد. كوشننده ترين مردم كسي است كه گناهان را رها سازد.
(تحف العقول ، ص 489)


16- وجود مؤمن
«أَلْمُؤْمِنُ بَرَكَةٌ عَلَي الْمُؤْمِنِ وَ حُجَّةٌ عَلَي الْكافِرِ.»:
مؤمن براي مؤمن ،بركت و بر كافر، اتمام حجّت است.
(تحف العقول، ص489)

17- محصول اعمال
«إِنَّكُمْ في آجال مَنْقُوصَة وَ أَيّام مَعْدُودَة وَ الْمَوْتُ يَأْتي بَغْتَةً، مَنْ يَزْرَعْ خَيْرًا يَحْصِدُ غِبْطَةً وَ مَنْ يَزْرَعْ شَرًّا يَحْصِدُ نِدامَةً، لِكُلِّ زارِع ما زَرَعَ لا يُسْبَقُ بَطيءٌ بِحَظِّهِ، وَ لا يُدْرِكُ حَريصٌ ما لَمْ يُقَدَّرُ لَهُ، مَنْ أُعْطِيَ خَيْرًا فَاللّهُ أَعْطاهُ، وَ مَنْ وُقِيَ شَرًّا فَاللّهُ وَقاهُ.»:
شما عمر كاهنده و روزهاي برشمرده اي داريد، و مرگ به ناگهان ميآيد، هر كس تخم خيري بكارد به خوشي بِدْرَوَد، و هر كس تخم شرّي بكارد به پشيماني بِدْرَوَد. هر كه هر چه بكارد همان براي اوست. كُندكار را بهره از دست نرود و آزمند آنچه را مقدرّش نيست در نيابد، هر كه به خيري رسد خدايش داده، و هر كه از شرّي رهد خدايش رهانده.

18- شناخت احمق و حكيم
«قَلْبُ الأَحْمَقِ في فَمِهِ وَ فَمُ الْحَكيمِ في قَلْبِهِ.»:
قلب احمق در دهان او و دهان حكيم در قلب اوست.

19- تلاش براي رزق مقدّر
«لا يَشْغَلْكَ رِزْقٌ مَضْمُونٌ عَنْ عَمَل مَفْرُوض.»:
رزق و روزيِ ضمانت شده، تو را از كار واجب باز ندارد.

20- عزّتِ حقگرايي
«ما تَرَكَ الْحَقَّ عَزيزٌ إِلاّ ذَلَّ، وَلا أَخَذَ بِهِ ذَليلٌ إِلاّ عَزَّ.»:
هيچ عزيزي حقّ را رها نكند، مگر آن كه ذليل گردد و هيچ ذليلي به حقّ نياويزد، مگر آن كه عزيز شود.

21- دوست نادان
«صَديقُ الْجاهِلِ تَعَبٌ.»:
دوست نادان، مايه رنج است.

22- بهترين خصلت
«خَصْلَتانِ لَيْسَ فَوْقَهُما شَيْءٌ: أَلاِْيمانُ بِاللّهِ وَ نَفْعُ الاِْخْوانِ.»:
دو خصلت است كه بهتر و بالاتر از آنها چيزي نيست:ايمان به خدا و سود رساندن به برادران.

23- نتيجه جسارت بر پدر
«جُرْأَةُ الْوَلَدِ عَلي والِدِهِ في صِغَرِهِ تَدْعُوا إِلَي الْعُقُوقِ في كِبَرِهِ.»:
جرأت و دليري فرزند بر پدرش در كوچكي، سبب عاقّ و نارضايتي پدر در بزرگي ميشود.

24- بهتر از حيات و بدتر از مرگ
«خَيْرٌ مِنَ الْحَياةِ ما إِذا فَقَدْتَهُ أَبْغَضْتَ الْحَياةَ وَ شَرُّ مِنَ الْمَوْتِ ما إِذا نَزَلَ بِكَ أَحْبَبْتَ الْمَوْتَ.»:
بهتر از زندگي چيزي است كه چون از دستش دهي، از زندگي بدت آيد، و بدتر از مرگ چيزي است كه چون به سرت آيد مرگ را دوست بداري.

25- وابستگي و خواري
«ما أَقْبَحَ بِالْمُؤْمِنِ أَنْ تَكُونَ لَهُ رَغْبَةٌ تُذِلُّهُ.»:
چه زشت است براي مؤمن، دلبستگي به چيزي كه او را خوار دارد.

26- نعمت بلا
«ما مِنْ بَلِيَّة إِلاّ وَ لِلّهِ فيها نِعْمَةٌ تُحيطُ بِها.»:
هيچ بلايي نيست، مگر اين كه در آن از طرف خدا نعمتي است.

27- اكرام بدون افراط
«لا تُكْرِمِ الرَّجُلَ بِما يَشُقُّ عَلَيْهِ.»:
هيچ كس را طوري اكرام مكن كه بر او سخت گذرد.

28- ارزش پند پنهان
«مَنْ وَعَظَ أَخاهُ سِرًّا فَقَدْ زانَهُ، وَ مَنْ وَعَظَهُ عَلانِيَةً فَقَدْ شانَهُ.»:
هر كه در نهان، برادر خود را پند دهد او را آراسته، و هر كه آشكارا برادرش را پند دهد او را كاسته.

29- تواضع و فروتني
«أَلتَّواضُعُ نِعْمَةٌ لا يُحْسَدُ عَلَيْها.»:
تواضع و فروتني، نعمتي است كه بر آن حسد نبرند. (تحف العقول، ص489)

30- سختي تربيت نادان
«رِياضَةُ الْجاهِلِ وَ رَدُّ المُعْتادِ عَنْ عادَتِهِ كَالْمُعْجِزِ.»:
پرورش دادن نادان و ترك دادن معتاد از عادتش، مانند معجزه است.

31- شادي بيجا
«لَيْسَ مِنَ الأَدَبِ إِظْهارُ الْفَرَحِ عِنْدَ الَْمحْزُونِ.»:
اظهار شادي نزد غمديده، از بيادبي است.
(تحف العقول، ص489)

32- جمال ظاهر و باطن
«حُسْنُ الصُّورَةِ جَمالُ ظاهر، وَ حُسْنُ الْعَقْلِ جَمالُ باطِن.»:
صورت نيكو، زيبايي ظاهري است،و عقل نيكو، زيبايي باطني است.

33- كليد تمام گناهان
«جُعِلَتِ الْخَبائِثُ في بَيْت وَ جُعِلَ مِفْتاحُهُ الْكَذِبَ.»:
تمام پليدي ها در خانه اي قرار داده شده و كليد آن دروغگويي است. (بحار الانوار، ج78، ص377)

34- چشم پوشي از لغزش و يادآوري احسان
«خَيْرُ إِخْوانِكَ مَنْ نَسِيَ ذَنْبَكَ وَ ذَكَرَ إِحْسانَكَ إِلَيْهِ.»:
بهترين برادران تو كسي است كه خطايت را ناديده گيرد و احسانت را يادآور شود.

35- مدح نالايق
«مَنْ مَدَحَ غَيْرَالمُسْتَحِقِّ فَقَدْ قامَ مَقامَ المُتَّهَمِ.»:
هر كه نالايقي را ثنا گويد، خود در موضعِ اتّهام قرار گيرد.

36- راه دوست يابي
«مَنْ كانَ الْورَعُ سَجِيَّتَهُ، وَ الْكَرَمُ طَبيعَتَهُ، وَ الْحِلْمُ خُلَّتَهُ كَثُرَ صَديقُهُ.»:
كسي كه پارسايي خوي او، و بخشندگي طبيعت او، و بردباري خصلت او باشد دوستانش بسيار شوند.

37- انس با خدا
«مَنْ آنـَسَ بِاللّهِ إِسْتَوْحَشَ مِنَ النّاسِ.»:
كسي كه با خدا مأنوس باشد، از مردم گريزان گردد.
(مسند الامام العسكري، ص287) نكته: شايد برخي از خوانندگان برايشان سؤال (شبهه) پيش بيايد كه چه طورممكنه كسي باايمان باشه وازمردم گريزان ، اگراين طوربود پيامبر بايد مردم گريزترين آدم روي زمين مي شد.
اين سؤال به طور تفصيل توسط علامه محمودي در كتاب « نهج السعادة في مستدرك نهج البلاغة »پاسخ داده شده است. وي در ذيل روايت امام عسكري عليه السلام كه فرمودند «منْ آنـَسَ بِاللّهِ إِسْتَوْحَشَ مِنَ النّاسِ.»:كسي كه با خدا مأنوس باشد، از مردم گريزان گردد. مي گويد: بحث انزوا و دوري و وحشت از مردم، ناظر به مجالس باطل، صرف اوقات در لهو و لعب، غفلت، جهالت و غيبت و كارهاي حرام ديگر است . ايشان كلامي از ابن ميثم بحراني شارح نهج البلاغه در اين باره مي آورد كه سودمند است. نهج السعادة في مستدرك نهج البلاغة ج 8 ص 107

38- خرابي مناره ها و كاخ ها
«إِذا قامَ الْقائِمُ أَمَرَ بِهَدْمِ الْمَنائِرِ وَ الْمَقاصيرِ الَّتي فِي الْمَساجِدِ.»:
هنگامي كه قائم(عليه السلام) قيام كند، دستور به خرابي مناره ها و كاخ هاي مساجد دهد.

39- نماز شب، سير شبانه
«إِنَّ الْوُصُولَ إِلَي اللّهِ عَزَّوَجَلَّ سَفَرٌ لا يُدْرَكُ إِلاّ بِامْتِطاءِ اللَّيْلِ.»:
وصول به خداوند عزّوجلّ، سفري است كه جز با عبادت در شب حاصل نگردد.
(مسند الامام العسكري، ص290)

40- ادبي بسنده
«كَفاكَ أَدَبًا تَجَنُّبُكَ ما تَكْرَهُ مِنْ غَيْرِكَ.»:
در مقام ادب براي تو همين بس كه آنچه براي ديگران نميپسندي، خود، از آن دوري كني.

(مسند الامام العسكري، ص288)

درباره مادر امام زمان(عج) گزارش مختلف وجود دارد. از همه این گزارش‌ها استفاده می‌شود که مادر امام زمان(ع) کنیز بود (1).
به گزارش مسعودی مادر امام ، کنیزی به نام نرجس بود .(2) برخی نام او را مریم بن زید علویه. ریحانه، صیقل،صقیل و سوسن یاد کرده اند(3). امکان دارد نام اصلی او نرجس باشد و دیگر اسامی او به‌ جز «صقیل» را، بانوی او حکیمه دختر امام جواد(ع) به وی داده باشد. مردم آن زمان کنیزان را برای تفأل خیر به اسامی گوناگون می‌خواندند. نرجس، ریحانه و سوسن همه اسامی گل‌هایی هستند که برای مادر امام زمان انتخاب شده است(4).
«کلینی» گزارش می‌دهد که مادر امام ،کنیزی از استان شمالی سودان بوده است(5). ابراهیم نعمانی و صدوق احادیث دیگری روایت می‌کنند که کنیزی سیاه چهره بوده است(6).
مرحوم شیخ مفید احتمال داده مادر امام زمان(ع) کنیزی بوده که در خانه حکیمه، خواهر امام دهم بزرگ شده است(7).
اگر گزارش معروف را بپذیریم که مادر حضرت، نرجس ملیکه، بنت یشوع، نوه دختری قیصر روم و مادرش از نسل شمعون حواری عیسى(ع) بوده که توسط نیروهای اسلام به اسارت درآمده بود (8) ، در باره ازدواج امام عسکری (ع) می توان گفت:
چگونگی این ازدواج و رخدادهایی که در طول آن اتفاق افتاد، ثابت کرد که ارادة خداوند بر تمام اراده ها حتى ارادة پادشاهان قدرتمند و صاحب قدرت، غلبه می کند و در جایی که مصلحت باشد و ارادة الهی بر این قرار گیرد که حادثه‌ای اتفاق افتد یا از وقوع آن جلوگیری شود، تمام ذرات عالم به دستور پروردگار و به عنوان جنود الهی در راستای آن هدف حرکت می کنند تا ارادة خداوند جامه عمل بپوشد.
جزئیات این ازدواج شگفت‌انگیز و سرنوشت پر فراز و نشیب آن بانو در روایات اسلامی این گونه آمده است:
بُشر بن سلیمان برده فروش( که از اولاد ابو ایوب انصاری و از شیعیان مخلص و همسایة حضرت امام علی النقی(ع) است) می گوید: روزی امام توسط غلام خود مرا احضار کرد و فرمود:می خواهم تو را به فضیلتی برسانم که بر سایر شعیان برتری داشته باشی.
سپس در حالی که نامه‌ای به خط رومی نوشته و با خاتم مبارک مهر کرده بود، همراه با 220 اشرفی به من تحویل داد و فرمود: به بغداد برو و از میان اسیران رومی که با کشتی به آنجا آورده شده‌اند، کنیزی را با این خصوصیات از عمر بن زید خریداری کن.
بشر بن سلیمان به منظور اجرای دستور امام علی النقی(ع) روانة بغداد شد. طبق دستور امام به فروشنده پیشنهاد کرد که نامه‌ای از طرف یکی از اشراف دارم، آن را به کنیز بده، اگر او تمایل داشت و شما نیز راضی بودی، من کنیز را برای او می خرم.
همین که نامه را به کنیز داد و نگاه او به آن افتاد، سخت گریست. سپس رو به عمر بن زیاد کرد و گفت: مرا به صاحب این نامه بفروش.
سرانجام بشر بن سلیمان بعد از گفتگوی بسیار با فروشنده، کنیز را به همان مبلغی که امام فرموده بود، خریداری کرد. در این میان، کنیز با بی‌قراری نامة آن حضرت را می بوسید و بردیدگان خود می‌نهاد.
بشر گوید: به وی گفتم :آیا نامه‌ای را می بوسی که نویسندة آن را نمی‌شناسی؟ نرجس گفت:‌ گوش کن تا ماجرای خود را برایت بگویم.
من نوة قیصر روم هستم، جدم قیصر تصمیم داشت، مرا در حالی که سیزده سال بیش نداشتم، به عقد فرزند برادرش درآورد. به همین منظور، مجلس بسیار با شکوهی تشکیل داد که عدة زیادی از اعیان، اشراف، رهبانان مسیحی در آن شرکت داشتند. آن گاه تختی آراسته به انواع جوهرات روی چهل پایه نصب کرد و فرزند برادرش را به تخت نشاند. سپس اسقف ها در حالی که انجیل را گشوده بودند، در مقابل او قرار گرفتند. هنگامی که مجلس به خوبی و با شکوه تمام آراسته شد و همه چیز آمادة اجرای صیغة عقد بود، ناگهان صلیب ها از بلندی به زمین افتاد و پایه‌های تخت در هم شکست و پسر عمویم با حالت بی‌هوشی از بالای تخت به زمین غلتید. رنگ صورت اسقف ها پرید و سخت بر خود لرزیدند.
جدم دستور داد تا دوباره مجلس را مانند مجلس قبل تزیین کنند. مأموران نیز به دستور قیصر، تخت را بر پایه‌های محکم تری نصب و صلیب ها را آویزان کردند. اما این بار نیز مانند گذشته قبل از خواندن خطبة عقد همه چیز به هم ریخت.
در آن شب خواب دیدم که حضرت عیسى و گروهی از حواریین در قصر جدم اجتماع کرده‌اند. همان جایی که تخت پسر عموی پدرم مستقر بود، میزی که نور از آن می درخشید،‌قرار داشت. طولی نکشید که حضرت محمد(ص) و داماد و جانشینش و جمعی از فرزندان وی وارد قصر شدند. حضرت عیسى از آنان استقبال کرد. پیامبر در حالی که به امام حسن عسکری(ع) اشاره می کرد، فرمود: «ای روح الله! من به خواستگاری دختر وصی شما شمعون برای فرزندم آمده‌ام».
در این حال،‌حضرت عیسى نگاهی به شمعون کرد و فرمود: چه شرافتی نصیب تو شده است! با این پیوند مبارک موافقت کن.شمعون نیز گفت: موافقم.
سپس رسول خدا بالای منبر قرار گرفت و خطبه‌ای ایراد کرد و ضمن آن خطبه، مرا به عقد فرزندش درآورد و حاضرین را گواه گرفت.از آن لحظه به بعد، عشق امام حسن عسکری(ع) تمام وجودم را تسخیر کرد. قلبم چنان از محبت آن حضرت موج می زد که پس از چند روز از خوردن و آشامیدن باز ماندم. کم کم لاغر و رنجور شدم. طولی نکشید که سخت مریض شده، در بستر بیماری افتادم.جدم تمام پزشکان حاذق را برای مداوای من احضار کرد. آنها نیز هرچه در توان داشتند به کار گرفتند،‌ولی نتیجه‌ای نداشت. در این هنگام همه از مداوای من نومید شده بودند.جدم رو به من کرد و گفت: ای نور دیده! هر خواهش و آرزویی که داری،‌بگو تا برآورده سازم. من نیز گفتم :اسیران مسلمان را از زندان آزاد کن،‌شاید حضرت عیسى و مادرش مریم مرا شفا دهند.
جدم این درخواست مرا برآورده ساخت و اسیران مسلمان را آزاد کرد. در این هنگام، من تظاهر به بهبودی کردم و کمی غذا خوردم. او هم از این واقعه خوشنود شد و نسبت به اسیران مسلمان ادای احترام کرد.
چهارده شب بعد از این ماجرا حضرت فاطمه(س) و حضرت مریم و حوریان بهشتی را در خواب دیدم. حضرت مریم به من فرمود: ایشان بانوی بانوان جهان و مادر شوهر توست.
من دامن مبارک حضرت فاطمه(س) را گرفتم و گریه کرده، از اینکه امام حسن عسکری(ع) به دیدنم نیامده بودند، شکایت کردم. ایشان فرمود:
«اگر می خواهی خدا و حضرت عیسى و حضرت مریم از تو خشنود باشند و فرزندم به دیدنت بیاید، به یگانگی خدا و خاتمیت پدرم حضرت محمد(ص) گواهی ده».
من نیز چنین کردم. پس از آن، حضرت فاطمه(س) مرا در آغوش گرفت و حالم بهبود یافت. شب بعد امام حسن عسکری(ع) را در خواب دیدم. وقتی خدمتشان رسیدم، در حالی که از گذشته شکایت می کردم، عرض نمودم: ای محبوب من! نزدیک بود خود را در راه محبت تو فدا کنم! آن حضرت فرمود: «اکنون که اسلام آورده‌ای هر شب به دیدن تو می آیم».
بشر بن سلیمان گوید: از نرجس پرسیدم،‌چه شد که در جمع اسیران مسلمان در آمدی؟!پاسخ داد: شبی حضرت امام حسن عسکری(ع) را در خواب دیدم،‌ او مرا راهنمایی کرد که چگونه همراه کنیزان به اینجا بیایم.
بشر می گوید: بدو گفتم :عجب است که تو رومی هستی، امّا زبانت عربی است! نرجس گفت: جدّم به تربیت من اهمیت زیاد می داد و در این راه از هیچ کوششی دریغ نمی‌کرد. از این رو،‌زنی را که به چند زبان مسلط بود، معین کرد تا صبح و شام زبان عربی به من بیاموزد. به همین جهت، زبان عربی را به خوبی فرا گرفتم.بشر گوید: سپس نرجس خاتون را به سامره خدمت حضرت امام علی النقی(ع) آوردم.
حضرت به وی فرمود: «تو را به فرزندی مژده می دهم که شرق و غرب عالم را مالک شود و جهان را از عدل و داد پر گرداند، هنگامی که پر از ظلم و جور شده باشد».نرجس خاتون عرض کرد: این فرزند از کیست؟امام علی النقی(ع) فرمود: «از همان کسی که پیامبر فلان شب و فلان سال رومی تو را برای او خواستگاری کرد».
ایشان سپس از نرجس پرسید: «در آن شب حضرت محمد(ص) و عیسى بن مریم و وصی او شمعون، تو را به عقد چه کسی درآوردند؟»وی جواب داد: به عقد فرزند دلبند شما.امام علی(ع) النقی(ع) فرمود: «آیا او را می‌شناسی؟»نرجس عرض کرد: از آن شبی که به دست حضرت فاطمه(س) اسلام آوردم، شبی نیست که ایشان به دیدن من نیامده باشد.سپس حضرت به غلام خود فرمود: «به خواهرم حکیمه بگو نزد من بیاید». چون آن بانوی محترم آمد، بدو فرمود: «خواهرم این زن همان زنی است که گفته بودم».
حکیمه خاتون،‌ نرجس را مدتی در آغوش گرفت و از دیدارش شادمان شد.
آن گاه امام علی النقی(ع) به حکیمه خاتون فرمود: «او را به خانة خود ببر و واجبات دینی و اعمال مستحبی را به او بیاموز که او همسر فرزندم حسن و مادر قائم آل محمد است».(9)

پی‌نوشت‌ها:
1 -‌جاسم حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ص 114 - 115.
2- اثبات الوصیة،‌ص 248، با اقتباس از: جاسم حسین، همان، ص 114؛ اعیان الشیعه، ج 2، ص 594؛ کمال الدین، ص 417.
3- بحار الانوار، ج 51، ص 28.
4- جاسم حسین، همان، ص 114.
5-‌الکافی، ج 1، ص 323،‌به نقل از جاسم حسین، همان، ص 115.
6- الغیبة، ص 84 و 85.
7- عاشوری و حکم جباری، تاریخ عصر غیبت، ص 29.
8 - بحار الانوار، ج 51، ص 7 -‌10.
9- بحار الانوار، ج 51، ص 6 ـ 10، بیروت ـ مهدی موعود، ص 188 ـ 198؛ در انتظار خورشید ولایت، ص 27 ـ 34.