جمع بندی چگونگی برخورد با بی تفاوتی دخترم

پرسش:
دختری ده ساله دارم که به تمام کارها بی تفاوت هست در بین این همه مسائل نسبت به نماز خواندن او بسیار نگرانم لطفا راهنماییم فرمائید

پاسخ:
کودکان هر رفتار اشتباهی را که انجام می دهند بر خواسته از عللی است، که با کشف آن می توان می توان مشکل را حل کرد.
1. یکی از علل اصلی ،رفتار اشتباه والدین است مثل:
الف) عدم رابطه گرم و صمیمی: برخی از والدین بین فرزندانشان رابطه گرم و صمیمی برقرار نمی کنند، یا حوصله ندارند و یا این کار را بی اهمیت می دانند، اگر رابطه گرم و دوستانه باشد امکان اصلاح رفتار و ترک رفتارهای اشتباه بیشتر می شود.

ب) امر و نهی کردن بیشتر: برخی از والدین از اول عادت کرده اند؛ به دستور دادن، همیشه می گویند: این را را انجام بده ، آن را ترک کن و ... .

ج) سرزنش کردن بیش از حد: تا کودکی یک خطایی کرده بدون توجه به موقعیت و شرایط روحی و سنی کودک شروع می کنم مدام به سرزنش و توبیخ، این رفتار اشتباه است.

د) نصیحت بیش از حد: همیشه دوست داریم نصحیت کنیم، آیا خود ما چه قدر ظرفیت داریم کسی مدام ما را نصیحت کند؟!

هـ) رفتار پرخاشگرانه: خودمان داد می زنیم،عصبانی می شویم، چیزی را می شکنیم، کسی را هل می دهیم، بد و بیراه می گوییم، اما در مقابل وقتی کودک ما نارحت است و می خواهد هیجان ناراحتی خود را ابراز کند می گوییم، تو حق نداری داد بزنی، تو حق نداری حرفی بزنی، این چه قانونی است.
ما خود مان یاد داده ایم که موقع ناراحتی چنین رفتاری بکند حال خودمان با مشاهده آن ناراحت می شویم، پس به فکر اصلاح رفتار خودمان باشیم.

و) بی عامل بودن: خودمان نسبت به گفته هایمان اهمیت نمی دهیم، مثلا: نسبت به نظافت منزل خیلی حساس نیستیم، اما وقتی به کودکمان می رسد می گوییم او باید مرتب باشد و فلان ...، این بی عامل بودن باعث بی تاثیر شدن حرف ما خواهد شد.

ز) تنبیه های شدید: تنبیه آخرین مرحله رفتار اصلاح است، البته ثمره اش خاموش رفتار است نه اصلاح، اما به هر حال برخی از بس حوصله ندارند از همان ابتدا به تنبیه متوسل می شوند و نتیجه آن می شود که رفتار اصلاح نشود و به جای تربیت صحیح، نتایج نامطلوبی را مشاهده خواهیم کرد.

کـ) الگوی نامناسب بودن: ما وقتی خودمان نمی توانیم کنترل کنیم، اعتماد به نفسمان کم است، درس و بحثمان ناقص است، بی مطالعه هستیم، بی انگیزه و ... خوب در این صورت حرف ما برای کودکان موثر نخواهد شد. کودکان از رفتار ما پیروی می کنند نه از گفتار ما.

ل) عدم معرفی الگوی مناسب: باید به طور غیر مستقیم در مورد افراد موفق نسبت به الگوهای خوب و مناسب اطلاعاتی در اختیار او بگذاریم، تا نسبت به تقویت انیگزه و تصمیم برای اصلاح در فتارهای آنها بیشتر باشد.

مـ) تقویت نکردن انگیزه: انگیزه موتور حرکت انسان است، هر چه قدر بتوانیم میل و کشش درونی او را به رفتارهای خوب بیشتر کنیم، در مرحله عمل هم موفق خواهد شد.

ن) عدم بالا بردن سطح شناخت: بیشتر مواقع ما چون دلایل را به خوبی بیان نکرده ایم و آثار و ثمرات یک کار خوب را برای او روشن نکرده ایم، پس علاقه به انجام کار خوب و رفتار شایسته در ایشان نخواهد بود.

ح) تحقیر: کوچک کردن کودک در بین اعضاء خانواده، دوستان یا فامیل باعث لج بازی و ادامه رفتارهای اشتباه خواهد شد، همچنین تخریب بزرگی در شخصیت آنها ایجاد خواهد کرد.

طـ) توبیخ های مکرر: توبیخ مکرر کار بدتر خواهد کرد.

ی) وضع‌ قانون های سخت: قانون های سخت و خارج از توان کودکان آنها را نسبت به رعایت آن بی رغبت خواهد کرد.

س) عدم تشویق: عدم تشویق و تحسین باعث سستی رفتار خوب خواهد شد و بر عکس میل و کشش به رفتار اشتباه در آنها رشد خواهد کرد.

ع) عدم هم دردی: باید با کودکان هم دردی کرد تا آنها خواسته ها و آرزوها و مشکلات خودشان را به راحتی بیان کنند، اگر این رابطه شکل نگیرد، خیلی از مسائل و مشکلات کشف نخواهند شد.

غ) بازی نکردن: بازی کردن پدر و مادر با فرزندان آنها را شاداب و سرحال و در عین حال رابطه را گرم و صمیمی خواهد کرد. بدون آن شاید ایجاد فاصله اتفاق بیافتد و این یعنی: خطر تربیتی.

ض) درک نیازهای او: بچه ها در هر مقطع سنی که دارند و با توجه به جنسیتشان هر کدام نیازهای منحصر به فردی دارند و در صورت امکان باید به آنها اهمیت داده شود، غفلت از آن یک خطای تربیتی است، و مشکلاتی را در رفتار ایجاد می کند.

فـ) عدم نظارت و برنامه ریزی: عدم نظارت و عدم برنامه ریزی در نحوه خوابیدن ،غذا، درس خواندن، بازی کردن و تفریح و ... موجب بروز مشکل خواهد شد.

ر) محبت افراطی و نابجا: محبت های افراطی و نابجا کار را بدتر خواهد کرد.

2. عامل بیرونی
الف) دوستان: رفتار دوستان می تواند در تربیت موثر باشد، از این باید بدانیم با چه کسانی هم بازی هستند.

ب) رسانه: فیلم ها، کارتن ها باعث یادگیری رفتاری خواهند شد، خصوصا رفتارهایی مثل: زور گویی، وعدم روحیه اطاعت پذیری، رفتار پرخاشگری و ... نتیجه برخی از فیلم است باید حواسمون جمع باشد.

ج) مدرسه: رفتار معلم و فضای مدرسه می تواند در تربیت نقش داشته باشد، باید نظارت کافی را داشته باشیم.

3. ویژگی های شخصیتی
برخی از کودکان ویژگی های شخصیتی خاصی دارند، از این رو باید آنها را شناسایی و طبق روحیه آنها نقاط قوت و ضعف را با کمک یک مشاور بسنجیم و بعد طبق آن برخورد کنیم.

اما توصیه هایی برای شما:
1. تقویت رابطه گرم:
با دخترتان یک رابطه گرم و صمیمی داشته باشید، به او شخصیت بدهید، با هم همدردی کنید، در صورت امکان با هم برنامه خرید داشته باشید، گاهی اوقات طنزهایی را آماده کنید با همدیگر بگویید و بخندید، مهر و محبت خودتان را به راحتی به او ابراز کنید. اگر برایتان مقدور هست با او بازی کنید، البته پدر خانواده هم می تواند خیلی کمک کند، اگر او وارد چرخه تربیت و حل این مشکل شود، پیشرفت بیشتری را خواهید دید.
وقتی این رابطه نزدیک شد، شما را خیلی دوست خواهد داشت. و راضی نخواهد شد که شما ذره ای نارحت و اذیت شوید.

اگر چنین رابطه ای را تنظیم کردید، و این احساس خوب را تجربه کرد، برای حفظ آن حاضر خواهد شد که خیلی از رفتارها را ترک کند، تا این رابطه محفوظ بماند؛ حال اگر مرتکب اشتباه شد، در این صورت شما در چنین مواقعی بگویید من خیلی نارحت شدم و (نه اینکه داد بزنید، سرزنش و توبیخ و تحقیر و ...هیچ کدام) فقط نارحتی خودتان را با حرف نزدن و یا به هر شکلی که متوجه می شود به او برسانید. (البته باید بداند که به کدام رفتارش نارحت هستید)

2. رفتارهای خوب او را تشویق کنید، اگر پیشرفتی را می بنید او را تحسین کنید و اثرش را به او نشان بدهید.

3. با او همراهی کنید، در مورد نظافت و مرتب کردن اطاق، اولا: خود شما سعی کنید منزل را همیشه مرتب نگهدارید، عملا مرتب بودن منزل را از شما ببیند، ضمنا مقداری از مرتب کردن اطاقش را با او همراهی کنید. ( با شوخی از او کار بکشید، بعد وسط راه او را به کار خود واگذارید، بعد از مدتی خودش عادت خواهد کرد.)

3. در مورد نماز قصه های خوبی را تهیه کنید، از آثارش به او بگویید، با همدیگر برنامه حضور در مسجد، نماز جمعه و برنامه معنوی داشته باشید، یا خواندن نماز را با آرامش و با محبت بگویید دخترم می خواهم، نماز تو، خانه را نورانی کند، دوست دارم فرشته ام نمازش را بخواند، وقتی می بینم نماز می خوانی خیلی خوشحال می شوم، الفاظ مشوّقانه برای او بیشتر استفاده کنید. ( با داد و فریاد و ناراحتی و ...خیلی انگیزه درونی برای خواندن نماز شکل نمی گیرد، اگر راه افتاد و پیشرفت خوبی را دیدید، جوایزی را برای او تهیه کنید و در حضور خانواده به او تقدیم کنید، می توانید با گفتن کارهای خوب او، پیش بستگان و سایر افراد، انگیزه او را نیز بیشتر کنید.)

4. خیلی نگران و مضطرب نباشید، نگرانی، ترس باعث از بین رفتن آرامش شما خواهد شد، در نتیجه در مرحله عمل با مشکل مواجه خواهید شد. با خونسردی، و حوصله و صبوری بیشتر نسبت به اصلاح رفتار و تربیت دخترتان آمادگی داشته باشید و به هیچ وجه نباید عجله کنید.

5. خطاهای تربیتی خودتان را حتما یاداشت کنید، و برای آن چاره اندیشی کنید.

6. رفتارهای مثبت دخترتان را بنویسید، پیشرفت در رفتار او را ببینید و ثبت کنید. و رفتارهای مناسب را تکرار کنید تا تبدیل به عادت شود.

7. تفریح و تنوع برنامه ای را در برنامه درسی او ملاحضه کنید. (به مرور برنامه های او را نظم بدهید)

8. طوری شرایط را بچینید که نسبت به درس و تکالیفش از شما سوال کند، مثلا: در مورد موقعیت های اجتماعی، اخلاقی و ... افراد موفق. ( اگر از فامیل دارید مثال بزنید) که تحصیلات خیلی خوبی دارند، صحبت کنید. این موضوع می تواند در او ایجاد انگیزه پیشرفت را ایجاد کند، وقتی از شما راهنمایی خواست؛ این فرصتی است که شما راحت به اهدافتان می رسید.

9. اگر خودتان نسبت به تکالیفش فرصتی ندارید و خودش هم تنبلی می کند، ولی با دوستانش به راحتی انجام می دهد می توانید از طریق برنامه ریزی با دوستانش این مشکل را حل کنید.