جمع بندی بررسی سندی و اعتبار حدیث اسم قم
تبهای اولیه
با سلام
لطفا سطح اعتبار و موثق بودن حدیث زیر را بفرمائید و اگر معتبر است لطفا حتما "دلیل" و سند معتبر بودن آن را بیان بفرمائید. لطفا دقت بفرمائید که سوال در مورد دلیل معتبر بودن است. و نه صرف اینکه گفته شود معتبر است.
با تشکر
عفان بصرى می گوید:
روزى امام صادق علیه السلام به من فرمود: «اتدرى لم سمى قم؟ قلت: الله و رسوله و انت اعلم. قال: انما سمى قم لان اهله یجتمعون مع قائم آل محمد - صلوات الله علیه - و یقومون معه و یستقیمون علیه و ینصرونه; آیا می دانى چرا شهر قم را «قم» نامیده اند؟ عرض كردم: خدا و پیغمبرش و شما آگاه ترید. امام علیه السلام فرمود: قم نامیده شده است براى اینكه اهل آن با قائم آل محمد صلى الله علیه و آله همراه می شوند و با او قیام نموده و بر او استقامت می ورزند و او را یارى می رسانند.» (1)
در این روایت نقش مردم قم و ساكنین این شهر مقدس در حكومت جهانى حضرت مهدى علیه السلام مشخص شده است. با توجه به این حدیث، اهالى قم به ویژه دانایان و آگاهان آن، وظیفه اى مهم تر و مسؤولیت سنگین ترى نسبت به سایر شهرهاى ایران به دوش می كشند و این حقیقت، تلاش آنان را در زمینه سازى براى حكومت جهانى حضرت مهدى علیه السلام بیشتر از سایر سرزمین ها می طلبد.
در كتاب هاي تاريخي روايت شده است كه از محمد بن ابي حرير روايت كنند كه ابي عبد الله (ع) فرمود : مي داني كه چرا قم را قم نام نهادند به اين دليل كه اهل آن با قائم آل محمد ،جمع شوند و با او قايم و مستقيم باشند و او را نصرت و مدد نمايند
پی نوشت:
1.بحارالانوار، ج 57، ص 216 و معجم احادیث المهدى علیه السلام، ج 3، ص 474.
منابع :
1- تاريخ قم، حسين بن محمد بن حسن قمي ،در سال 378 قمري به عربي .
2- ترجمه ي ، حسين بن عبد الملك قمي، به فارسي در سال 806- 805 قمري .
3- تصحيح و تحشيه ي ، استاد سيد جلال الدين تهراني مدرس علم معقول .
منابع ارجاعي :
تاريخچه قم و مساجد تاريخي آن ، محمد رضا كوچك زاده . به نقل از اداره پاسخگويي آستان قدس رضوي
با سلام
لطفا سطح اعتبار و موثق بودن حدیث زیر را بفرمائید و اگر معتبر است لطفا حتما "دلیل" و سند معتبر بودن آن را بیان بفرمائید. لطفا دقت بفرمائید که سوال در مورد دلیل معتبر بودن است. و نه صرف اینکه گفته شود معتبر است.
با تشکر
با صلوات بر محمد و آل محمد
وعرض سلام و ادب
پرسشگر گرامی حدیث ذیل فقط در کتاب بحار الانوار آمده است:
38- وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَفَّانَ الْبَصْرِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ لِي أَ تَدْرِي لِمَ سُمِّيَ قُمَّ قُلْتُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ أَنْتَ أَعْلَمُ قَالَ إِنَّمَا سُمِّيَ قُمَّ لِأَنَّ أَهْلَهُ يَجْتَمِعُونَ مَعَ قَائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ يَقُومُونَ مَعَهُ وَ يَسْتَقِيمُونَ عَلَيْهِ وَ يَنْصُرُونَهُ.(1و2)
بررسی سند روایت
1) عفان البصری؛ مجهول است.
2) سند روایت منقطع و غریب است. انقطاع به خاطر آن است که سلسله سند قبل از صحابی موجود نیست و غریب است.
بنابر این روایت ضعیف می باشد.
بررسی متن روایت
1) این روایت، با وجه تسمیه واقعی قم منافات دارد.
2)
منابع:
1) بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج57 ؛ ص216.
2) در کتاب « عوالم العلوم و المعارف والأحوال من الآيات و الأخبار و الأقوال (مستدرك سيدة النساء إلى الإمام الجواد، ج21-الكاظم ع، ص: 343» نیز که از قرن 12 می باشد این روایت آمده که از کتاب « ترجمة تاريخ قم: 98، عنه البحار: 60/ 214 ح 32.» نقل کرده است.
با سلام و عرض ادب
فضایل شهرها از جمله موضوعاتی است که خاستگاه بسیاری از روایات ساختگی است. در این نوشتار ما در پی آنیم که روایات فضایل شهر مقدس قم را ارزیابی سندی و متنی داشته باشیم. این روایات اولین بار از طریق حسن بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی (برادر میانی شیخ صدوق)، عابدی زاهد و عزلت نشین _ که بهرهای از فقه نداشت _ برای حسن بن محمد بن حسن سائب اشعری قمی نقل شد. بعدها این روایات توسط مؤلفان جوامع حدیثی متأخر، مانند علامه مجلسی، شیخ حرعاملی، میرزا حسین نوری در متون حدیثی مشهور شدند. اکثر این روایات دارای اسناد ضعیف و متونی نقدپذیر هستند.
بازبینی و بررسی سندی و متنی روایات در حوزههای مختلف علوم اسلامی _ که به صورت جزئی از فرهنگ مسلمانان در آمده _ امری روشن و ضروری است که متأسفانه در همه موارد، بدان توجه لازم نمیشود.
با بررسی تاریخ حدیث روشن میشود که دروغپردازان، در مقاطعی، با انگیزههای گوناگون اقدام به جعل حدیث نموده و با اسناد ساختگی احادیث مجعول را در حوزه روایات اسلامی وارد کردهاند. این معضل از زمان پیامبر شروع شد.