جمع بندی کم استفاده کردن از نعمت های خدا

تب‌های اولیه

7 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
کم استفاده کردن از نعمت های خدا

سلام و عرض ادب خدمت شما.یه سوالی داشتم.حدیثی داریم که بخشی از آن این است که:افضل العباده الصوم و الصمت.بهترین عبادت روزه و سکوت است.متاسفانه گاهی اوقات انسان کسایی رو میبینه که بیشتر روزهای عمرشون رو روزه هستن و وقتی بهشون میگی چرا.میگن مومن باید زیاد از نعمت های خدا استفاده نکنه و بیشتر روزه باشه و یه جورایی انگار استفاده نکردن از مواهب و نعمتهای خدا براشون ارزش داره نه استفاده کردن.بعضی از افرادم با توجه به این حدیث زیاد حرف نمیزنن و بیشتر سکوت میکنن و علیرغم اینکه اطرافیانشون و عزیزانشون به صحبت با اونها نیاز دارن ولی بیشتر سکوت میکنن و حرف نمیزنن و بسیار کم حرف میزنن.سوالم در مورد این دو موضوعه.یکی اینکه در قران و روایات و احادیث آیا مواردی داریم که به استفاده از نعمتها و مواهب خدا توصیه کرده باشند؟اگر هست چندتا برام مثال بزنین یا اینکه توصیه به استفاده نکردن از نعمتهای خدا کرده اند؟یکی هم اینکه ایا ایه و حدیثی داریم که مومن اصلا نباید حرف بزنه و باید بیشتر سکوت کنه یا نه؟این دومورد رو اگر با ایه و حدیث برام جا بندازین ممنون میشم.مرسی.خدانگهدارتون

با نام و یاد دوست




کارشناس بحث: استاد آلاء

بسم الله الرحمن الرحيم

عرض سلام و ادب و احترام خدمت شما دوست گرامي ؛‌

بله دوست عزيز؛‌ اتفاقا در آيات بيشماري از آيات قرآن؛‌ پاسخ شما داده شده است، آن هم به شکل مبسوط و اتفاقا در تمام اين آيات به اين مساله اشاره شده است که از نعمت هاي الهي استفاده کنيد اما به شرط ها و قيودي که در ادامه پست هاي آينده به آن اشاره خواهم کرد .

اما به اين دليل که فرموده بوديد آيا در خوردن نعمت ها همانگونه که برخي با روزه مصرف نعم الهي را بر خود محدود مي کنند دستوري در آيات يا روايات داريم يا خير من به عنوان نمونه به اين سوال شما مي پردازم .

در قرآن فعل « کلوا» را که به معنابخوريد ( امر به خوردن ) است جستجو کرده و 20 مورد از آيات قرآن را يافتم که در آن اين فعل آمده است :

وَ ظَلَّلْنا عَلَيْكُمُ الْغَمامَ وَ أَنْزَلْنا عَلَيْكُمُ الْمَنَّ وَ السَّلْوى كُلُوا مِنْ طَيِّباتِ ما رَزَقْناكُمْ وَ ما ظَلَمُونا وَ لكِنْ كانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ (57/بقره)

وَ إِذِ اسْتَسْقى‏ مُوسى‏ لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصاكَ الْحَجَرَ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتا عَشْرَةَ عَيْناً قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُناسٍ مَشْرَبَهُمْ كُلُوا وَ اشْرَبُوا مِنْ رِزْقِ اللَّهِ وَ لا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدينَ (60/بقره)

يا أَيُّهَا النَّاسُ كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلالاً طَيِّباً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبينٌ (168/بقره)

يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّباتِ ما رَزَقْناكُمْ وَ اشْكُرُوا لِلَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ (172/بقره)

أُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيامِ الرَّفَثُ إِلى‏ نِسائِكُمْ هُنَّ لِباسٌ لَكُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّكُمْ كُنْتُمْ تَخْتانُونَ أَنْفُسَكُمْ فَتابَ عَلَيْكُمْ وَ عَفا عَنْكُمْ فَالْآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَ

ابْتَغُوا ما كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ وَ كُلُوا وَ اشْرَبُوا حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّيامَ إِلَى اللَّيْلِ وَ لا تُبَاشِرُوهُنَّ وَ أَنْتُمْ عاكِفُونَ

فِي الْمَساجِدِ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلا تَقْرَبُوها كَذلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ آياتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ (187/بقره)

وَ كُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ حَلالاً طَيِّباً وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذي أَنْتُمْ بِهِ مُؤْمِنُونَ (88/بقره)

وَ هُوَ الَّذي أَنْشَأَ جَنَّاتٍ مَعْرُوشاتٍ وَ غَيْرَ مَعْرُوشاتٍ وَ النَّخْلَ وَ الزَّرْعَ مُخْتَلِفاً أُكُلُهُ وَ الزَّيْتُونَ وَ الرُّمَّانَ مُتَشابِهاً وَ غَيْرَ مُتَشابِهٍ كُلُوا مِن ثَمَرِهِ إِذا أَثْمَرَ وَ آتُوا حَقَّهُ يَوْمَ حَصادِهِ وَ لا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُسْرِفينَ (141/انعام)

وَ مِنَ الْأَنْعامِ حَمُولَةً وَ فَرْشاً كُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبينٌ (142/ انعام)

يا بَني‏ آدَمَ خُذُوا زينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَ كُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُسْرِفينَ (31/ اعراف)

وَ قَطَّعْناهُمُ اثْنَتَيْ عَشْرَةَ أَسْباطاً أُمَماً وَ أَوْحَيْنا إِلى‏ مُوسى‏ إِذِ اسْتَسْقاهُ قَوْمُهُ أَنِ اضْرِبْ بِعَصاكَ الْحَجَرَ فَانْبَجَسَتْ مِنْهُ اثْنَتا عَشْرَةَ عَيْناً قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُناسٍ مَشْرَبَهُمْ وَ ظَلَّلْنا عَلَيْهِمُ الْغَمامَ وَ أَنْزَلْنا عَلَيْهِمُ الْمَنَّ وَ السَّلْوى‏ كُلُوا مِنْ طَيِّباتِ ما رَزَقْناكُمْ وَ ما ظَلَمُونا وَ لكِنْ كانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ (160/ اعراف)

وَ إِذْ قيلَ لَهُمُ اسْكُنُوا هذِهِ الْقَرْيه وَ كُلُوا منهاحَيْثُ شِئْتُمْ وَ قُولُوا حِطَّةٌ وَ ادْخُلُوا الْبابَ سُجَّداً نَغْفِرْ لَكُمْ خَطيئاتِكُمْ سَنَزيدُ الْمُحْسِنينَ (161/ اعراف)

كُلُوا وَ ارْعَوْا أَنْعامَكُمْ إِنَّ في‏ ذلِكَ لَآياتٍ لِأُولِي النُّهى‏ (54/ طه )

كُلُوا مِنْ طَيِّباتِ ما رَزَقْناكُمْ وَ لا تَطْغَوْا فيهِ فَيَحِلَّ عَلَيْكُمْ غَضَبي‏ وَ مَنْ يَحْلِلْ عَلَيْهِ غَضَبي‏ فَقَدْ هَوى‏ (81/ طه )

يا أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيِّباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً إِنِّي بِما تَعْمَلُونَ عَليمٌ (51/ مومنون )

لَقَدْ كانَ لِسَبَإٍ في‏ مَسْكَنِهِمْ آيَةٌ جَنَّتانِ عَنْ يَمينٍ وَ شِمالٍ كُلُوا مِنْ رِزْقِ رَبِّكُمْ وَ اشْكُرُوا لَهُ بَلْدَةٌ طَيِّبَةٌ وَ رَبٌّ غَفُورٌ (15/ سبا)

كُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنيئاً بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (19/ طور)

هُوَ الَّذي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ ذَلُولاً فَامْشُوا في‏ مَناكِبِها وَ كُلُوا مِنْ رِزْقِهِ وَ إِلَيْهِ النُّشُورُ (15/ ملک )

كُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنيئاً بِما أَسْلَفْتُمْ فِي الْأَيَّامِ الْخالِيَةِ (24/حاقه )

كُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنيئاً بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (43/ مرسلات )

كُلُوا وَ تَمَتَّعُوا قَليلاً إِنَّكُمْ مُجْرِمُونَ (46/مرسلات )

همان گونه که در اين 20 آيه مشخص است خدوند متعال در هيچ موردي به کم خوردن يا نخوردن نعمت هاي حلال خود دستور نداده بلکه به شرايظ و

ضوابط استفاده اشاره کرده که انشاالله در پست هاي آتي به آن اشاره مي شود .

ادامه دارد ...........

بسم الله الرحمن الرحیم

عرض ادب و سلام خدمت شما دوست گرامی؛

mamad_nogomi;751251 نوشت:
حدیثی داریم که بخشی از آن این است که:افضل العباده الصوم و الصمت

در پاسخ این بخش از سوال شما باید عرض کنم که تنها روایتی که شبیه به مضمون مورد اشاره شما باشد داین روایت است:

«يا أحمد ليس شي‏ء من العبادة أحب إلي من الصوم‏ و الصمت‏ فمن صام و لم يحفظ لسانه كان كمن قام و لم يقرأ في صلاته شيئا فأعطيه أجر القيام و لا أعطيه أجر العابدين(۱)
« ای احمد هیچ چیز نزد من دوست داشتنی تر از نماز و روزه نیست؛ کسی که روزه بگیرد ولی زبانش را محافظت نکند مانند کسی است که برای نماز قامت بندد اما سوره را قرائت نکند؛ بنابراین اجر قیام برای نماز را دارد اما اجر عبادت را ندارد.»

این روایت تنها در یک منبع و آن هم در کتاب وافی از مرحوم فیض کاشانی بیان شده است و جالب است که علامه مجسی که بیشتر روایات را در بحار ذکر کرده اند به این روایت اشاره ای ندارند. سند روایت به صورت جدی دارای ضعف است.
اما بررسی مفهومی این روایت با توجه به سوال و دغدغه جنابعالی به این صورت است که اولا به فرض صحت روایت؛ حدیث بیان کننده با فضیلت ترین عمل نیست بلکه بیان یکی از اعمال محبوب نزد خداوند است. دوما در ادامه حدیث علت اشاین محبوبیت را بیان می دارد و می فرماید نفس روزه یا سکوت ارزش ندارد بلکه علاوه بر آنها هدفی که از انجام این دو عمل هست هم باید در نظر گرفته شود که در روایت به مساله ی روزه شکم بدون روزه زبان اشاره شده است. پس نفس این اعمال هم ارزشمند هستند اما ارزش اصلی و اعتبار بالاتر از هدفی است که این اعمال را خداوند به خاطر آن واجب و یا مستحب کرده. نفس سکوت باید در جهت تزکیه نفس انسان و دوری او از فساد در بین مردم و اصلاح باشد حالا اگر جایی اتفاقا همین سکوت باعث فساد در بین افراد آن هم خانواده انسان شد به نظرم به دلیل در بر نداشتن هدف مقدسی که این عمل باید به همراه داشته باشد دیگر در زمره اعمال نیک به شمار نمی رود.



[/HR]۱. فيض كاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى، الوافي - اصفهان، چاپ: اول، 1406 ق،ج۲۶،ص۱۵۰.


بسم الله الرحمن الرحیم

عرض ادب و سلام خدمت شما دوست گرامی؛

mamad_nogomi;751251 نوشت:
ایا ایه و حدیثی داریم که مومن اصلا نباید حرف بزنه و باید بیشتر سکوت کنه یا نه

اما در این قسمت از سوال شما :
برخی روایات ناظر بر برتری سکوت:
1. مولای متقیان علی (علیه السلام) در سخنی حکمت آمیز، بیان می دارد: « آن که زیاد سخن می گوید، به ناچار دچار اشتباهات فراوانی خواهد شد و هر که اشتباهاتش بسیار شد، حیایش کم می شود و شخص بی حیا، بی تقوا نیز شده که بی تقوایی منجر به مرگ قلب می شود و هر که قلبش مرد، وارد دوزخ خواهد شد».
2. امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «در دیوان پروردگار، بنده با ایمان، تا آن زمان که ساکت است، همواره نیکوکار ارزیابی خواهد شد، اما زمانی که دهان به سخن گشود، ممکن است نیکوکار و یا گناهکار نگاشته شود».(۲)
3. نیز حضرت صادق علیه السلام به نقل از لقمان حکیم فرمودند که از نکات موجود در سفارشات ایشان به پسرش، این بود: « ای فرزندم! اگر گمان می کنی که قیمت سخن گفتن، هم طراز نقره است، پس بدان که ارزش سکوت، هم طراز طلا است».(۳)
4. امام رضا (علیه السلام ) می فرماید: «با آن که نادان نیستی، چه زیبا است که لب از سخن فرو بندی و هر آن که پرگویی کند، ناچار دچار لغزش های بسیاری خواهد شد».(۴)

اگر فردی در مطالعات خود، تنها این دسته از روایات را مدنظر قرار دهد، شاید به این نتیجه برسد که سخن گفتن، امری ناپسند بوده و همواره باید مهر سکوت بر دهان نهاد، اما این تمام ماجرا نیست؛ زیرا از طرفی، برخی از موارد اشاره شده، پرگویی و بدزبانی را ناپسند دانسته و از طرف دیگر، چنانچه ملاحظه خواهیم کرد، روایات دیگری وجود دارند که سخن گفتن را برتر از سکوت می دانند. بر این اساس باید موقعیت های متفاوت را مورد بررسی قرار داده شود.

منابع:
۱.نهج البلاغه، ص 536، حکمت 349، انتشارات دار الهجرة، قم، بی تا.
۲. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی ج 2، ص 116، ح 21، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1365 هـ ش.
۳. همان، ج 2، ص 114، ح 6.
۴.شیخ مفید، الاختصاص، ص 232، کنگره شیخ مفید، قم، 1413 هـ ق.

بسم الله الرحمن الرحیم

عرض سلام و ادب خدمت شما دوست گرامی؛

mamad_nogomi;751251 نوشت:
ایا ایه و حدیثی داریم که مومن اصلا نباید حرف بزنه و باید بیشتر سکوت کنه یا نه

در پست اخیر به این مساله اشاره کردم که در مواردی سخن گفتن برتر از سکوت است و این مساله که سکوت همواره برتر از صحبت کردن هست را نمی شود به شکل کلی توصیه کرد بر اساس روایات. اما به عنوان نتیجه گیری نهایی در این زمینه باید عرض کنم ممکن است فرض های دیگری نیز مطرح شود که در آنها مقایسه ای بین سکوت و کلام انجام شود، اما در هر حال، نتیجه نهایی مباحث فوق را می توان در روایتی از امام سجاد(علیه السلام) مشاهده کرد که از ایشان در مورد سکوت و کلام پرسیدند که کدامشان ارزشمندتر است؟ ایشان در پاسخ فرمودند: هر کدام از آن دو، آفاتی دارد، اما اگر سخن گفتن و سکوت را در محیطی بدون آفت بسنجیم، سخن گفتن، ارزشمندتر از سکوت خواهد بود.
یکی از حضار، دلیل این برتری را از امام چهارم خواستار شد که ایشان در توضیح آن فرمودند: زیرا پروردگار، پیامبران و جانشینان آنها را میان مردم نفرستاده تا روزگار را به سکوت بگذرانند، بلکه به آنان دستور سخن گفتن ابلاغ فرمود...من هیچ گاه خورشید سخن گفتن را با ماه سکوت نخواهم سنجید.(1)
روایت دیگری از امام باقر (علیه السلام) ما را در رسیدن به نتیجه نهایی یاری خواهد کرد. ایشان سخنی از ابوذر را نقل می کنند مبنی بر این که زبان، کلید خوبی ها و کلید بدی ها است، پس همان گونه که طلا و نقره ات را با مهر زدن به خوبی نگهداری می کنی، چنین قفل و مهری را بر زبان خود نیز بگذار.(۲)
بر این اساس، سخن گفتن برتر و ارزشمندتر از سکوت است، اما همان گونه که انسان بر منابع مالی خود مدیریت کرده و از آن در جای مناسب خود استفاده می کند، باید چنین مدیریتی را نیز بر زبان خود داشته باشد.
در قرآن می خوانیم: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ یَجْعَلْ لَکُمْ فُرْقانا»(۳)یعنی تنها با تقوای الاهی است که می توان قدرت تشخیص سره از ناسره را داشته و در هر مورد بر حسب وظیفه خود عمل کرد.

منابع:
۱.طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، ج 2، ص 315، نشر مرتضی، مشهد مقدس، 1403 هـ ق.
۲.کلینی، محمد بن یعقوب، کافی ج 2، ص 114، ح 10
۳.انفال:29/8.

سوال:
آیا روایت «فضل العباده الصوم و الصمت» صحیح است و در این صورت آیا به طور کلی در روایات تاکید به سکوت شده است؟ آیا در متون دینی آیه و روایتی وجود دارد که سفارش به بهره گیری کمتر از نعمت ها کرده باشد؟

پاسخ:
متنی که مطابقت عینی با روایت مورد سوال داشته باشد در منابع روایی موجود نبود اما نزدیک به روایت فوق این حدیث در متون روایی به چشم می خورد:
«يا أحمد ليس شي‏ء من العبادة أحب إلي من الصوم‏ و الصمت‏ فمن صام و لم يحفظ لسانه كان كمن قام و لم يقرأ في صلاته شيئا فأعطيه أجر القيام و لا أعطيه أجر العابدين(۱)
« ای احمد هیچ چیز نزد من دوست داشتنی تر از نماز و روزه نیست؛ کسی که روزه بگیرد ولی زبانش را محافظت نکند مانند کسی است که برای نماز قامت بندد اما سوره را قرائت نکند؛ بنابراین اجر قیام برای نماز را دارد اما اجر عبادت را ندارد.»
این روایت تنها در یک منبع و آن هم در کتاب وافی از مرحوم فیض کاشانی بیان شده است و جالب است که علامه مجسی که بیشتر روایات را در بحار ذکر کرده اند به این روایت اشاره ای ندارند. سند روایت به صورت جدی دارای ضعف است.
اما بررسی مفهومی این روایت به این صورت است که اولا به فرض صحت روایت؛ حدیث بیان کننده با فضیلت ترین عمل نیست بلکه بیان یکی از اعمال محبوب نزد خداوند است. دوما در ادامه حدیث علت محبوبیت را بیان می دارد و می فرماید: نفس روزه یا سکوت ارزش ندارد بلکه علاوه بر آنها هدفی که از انجام این دو عمل هست هم باید در نظر گرفته شود که در روایت به مساله ی روزه شکم بدون روزه زبان اشاره شده است. پس نفس این اعمال هم ارزشمند هستند اما ارزش اصلی و اعتبار بالاتر از هدفی است که این اعمال را خداوند به خاطر آن واجب و یا مستحب کرده. نفس سکوت باید در جهت تزکیه نفس انسان و دوری او از فساد در بین مردم و اصلاح باشد حالا اگر جایی اتفاقا همین سکوت باعث فساد در بین افراد آن هم خانواده انسان شد؛ به دلیل در بر نداشتن هدف مقدسی که این عمل باید به همراه داشته باشد دیگر در زمره اعمال نیک به شمار نمی رود. روایات بسیاری در ذکر فضیل سکوت وارد شده است اما نباید تنها یک جانبه مساله نگاه کرد. مکن است فرض های دیگری نیز مطرح شود که در آنها مقایسه ای بین سکوت و کلام انجام شود، اما در هر حال، نتیجه نهایی مباحث فوق را می توان در روایتی از امام سجاد(علیه السلام) مشاهده کرد که از ایشان در مورد سکوت و کلام پرسیدند که کدامشان ارزشمندتر است؟ ایشان در پاسخ فرمودند: هر کدام از آن دو، آفاتی دارد، اما اگر سخن گفتن و سکوت را در محیطی بدون آفت بسنجیم، سخن گفتن، ارزشمندتر از سکوت خواهد بود.
یکی از حضار، دلیل این برتری را از امام چهارم خواستار شد که ایشان در توضیح آن فرمودند: زیرا پروردگار، پیامبران و جانشینان آنها را میان مردم نفرستاده تا روزگار را به سکوت بگذرانند، بلکه به آنان دستور سخن گفتن ابلاغ فرمود...من هیچ گاه خورشید سخن گفتن را با ماه سکوت نخواهم سنجید.(۲)
روایت دیگری از امام باقر (علیه السلام) ما را در رسیدن به نتیجه نهایی یاری خواهد کرد. ایشان سخنی از ابوذر را نقل می کنند مبنی بر این که زبان، کلید خوبی ها و کلید بدی ها است، پس همان گونه که طلا و نقره ات را با مهر زدن به خوبی نگهداری می کنی، چنین قفل و مهری را بر زبان خود نیز بگذار.(۳)
بر این اساس، سخن گفتن برتر و ارزشمندتر از سکوت است، اما همان گونه که انسان بر منابع مالی خود مدیریت کرده و از آن در جای مناسب خود استفاده می کند، باید چنین مدیریتی را نیز بر زبان خود داشته باشد.
در قرآن می خوانیم: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ یَجْعَلْ لَکُمْ فُرْقانا»(۴)یعنی تنها با تقوای الاهی است که می توان قدرت تشخیص سره از ناسره را داشته و در هر مورد بر حسب وظیفه خود عمل کرد.
خداوند متعال در ۲۰ آیه از آيات قرآنی از واژه­ی «کلوا» فعل امر به معنای بخورید استفاده کرده که اشاره به بهره گیری از نعمت های الهی دارد. در تمامی موارد ذکر شده به هیچ وجه انحصاری در استفاده کردن از نعمت ها ذکر نشده مگر درمواردی که استفاده کننده از نعمت قصد ظلم به خود و یا دیگران را در قالب اسراف و تبذیر و یا پایمال کردن حق دیگران و... داشته باشد.

نتیجه گیری:
در هیچ متنی اعم از آیات و روایات تصریحی به عدم استفاده از نعمت های الهی نشده است و در نقطه مقابل از انسان ها خواسته شده که از تمامی نعمت های مشروع و خدادای بهترین استفاده را داشته باشند. در مورد نعمت کلام و در مقابل سکوت نیز اصل بر این است که انسان از سخن گفتن به عنوان یکی از نعمت های الهی استفاده برده و جز در مواردی که لازم است سکوت اختیار ننماید.

منابع:
۱.فيض كاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى، الوافي - اصفهان، چاپ: اول، 1406 ق،ج۲۶،ص۱۵۰.
۲.طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاجنشر مرتضی، مشهد مقدس، 1403 هـ ق، ج 2، ص 315.
۳.کلینی، محمد بن یعقوب، کافی ، قم- دارالحدیث،ج 2، ص 114، ح 10
۴.انفال:29/8.

موضوع قفل شده است