جمع بندی چرا خدا مؤمنین و مشرکین را در چشم هم کوچک جلوه داد؟

کارشناس بحث: استاد صدیقین

علیکم السلام

متن آیه کریمه چنین است:

در متن آیه پاسخ می دهد:

قضای الهی بر این بود که مسلمانان با توفیق الهی، اولین مزه پیروزی را در اولین نبرد اسلام تجربه کنند. امدادهای الهی زیادی در این نبرد به کمک مسلمانان آمد مثل باران به موقع براى رفع تشنگى، و سفت شدن شنهاى روان در ميدان نبرد و ... ؛ یکی از آن امدادهای هم تاثیر روانی این نبرد بود که خدای متعال، وزنه روانی نبرد را به سود مسلمانان رقم زد.

بله؛ هم مسلمانان از کثرت مشرکین _که از نظر نظامی و نفرات، چند برابر آنها بودند_ نترسیدند، و هم مشرکین فریب تعداد ظاهری مسلمانان را خوردند و از روحیه مستحکم آنها و امدادهای الهی بی خبر بودند، بنابراین نبرد آغاز شد و مشرکین شکست سختی را متحمل شدند و بدین ترتیب، اولین پیروزی حق بر باطل در میدان نبرد اسلام، در ذهن همه مسلمانان به یادگار باقی ماند.

این، نسبت به اهل ایمان امداد غیبی است و نسبت به کفار، مکر الهی است:

ضمن اینکه، یکی از تاکتیک های مهم نظامی در میدان نبرد، فریب دشمن است. «استتار» نوعی فریب دشمن است، «کمین» نوعی دیگر، «تبلیغات روانی» نوعی دیگر و ... ؛ اینها همه تاکتیک نظامی است و نه تنها مذموم نیست که بسیار عاقلانه و هوشمندانه است. این تاثیر روانی هم نوعی مکر الهی، برای پیروزی مسلمانان و شکست مشرکان بود که کارگر شد.

این آیه به ما می آموزد که کثرت نظامی، پیروزی یک نبرد را تضمین نمی کند. عوامل متعددی دخیل است که یکی از آنها روحیه بالای مجاهدان و امداهای غیبی باری تعالی است که با توکل بر قدرت بی پایان او به دست می آید. اتفاقا در چند جای قرآن به این مساله ظاهرا ساده _اما شگفت_ اشاره شده که می توان با تعداد کم بر لشکر زیاد غالب شد؛ آیه 65 همین سوره انفال می فرماید: به توفیق الهی، بیست نفر مبارز صبور از شما، بر دویست نفر کافر، غالب است، همچنان که صد نفر مبارز صابر از شما، بر لشکر هزار نفری کفار، پیروز است:

خدای متعال برای اینکه خیال ما را راحت کند، مثال عملی هم ذکر می کند. یکی همین نبرد بدر است که در جنگی نابرابر، مسلمانان پیروزی قاطعی به دست اوردند. یکی هم نبرد طالوت و جالوت است که روایت شیرینش در آیات 249 تا 251 سوره بقره آمده:

أطيب البيان في تفسير القرآن، ج‏6، ص: 133
[سوره الأنفال (8): آيه 44]
وَ إِذْ يُرِيكُمُوهُمْ إِذِ الْتَقَيْتُمْ فِي أَعْيُنِكُمْ قَلِيلاً وَ يُقَلِّلُكُمْ فِي أَعْيُنِهِمْ لِيَقْضِيَ اللَّهُ أَمْراً كانَ مَفْعُولاً وَ إِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ (44)
و زمانى كه بشما ارائه داد زمانى كه كفار را ملاقات كرديد آنها را در نظر شما بسيار قليل و قليل نمايش داد شما را در نظر آنها تا اينكه قضاى الهى در غلبه شما و مغلوبيت آنها جارى شود كه البته قضاى الهى جارى شدنى است‏
(لا رادّ لقضائك و لا معقّب لحكمك)
توضيح- كفار و مشركين كه معتقد بامور باطنيه و حقائق معنويه نبودند فقط ظاهر بين هستند و بر حسب ظاهر جمعيت مسلمين را مشاهده ميكردند آنها را قليل ميديدند فقط سيصد و سيزده نفر حتى فرستادند در اطراف تفتيش كردند كه آيا در كمين جمعيت ديگرى هست كه در موقع جنگ بمدد مسلمين درآيند و اما مسلمين كه معتقد بنصرت الهى و مدد ملائكه و وعده حضرت رسالت صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم بودند مشركين را حقيقة و باطنا و واقعا قليل ميديدند، و چه نكته مليحى در اين آيه شريفه بكار برده شده كه در جمله اول ميفرمايد وَ إِذْ يُرِيكُمُوهُمْ إِذِ الْتَقَيْتُمْ فِي أَعْيُنِكُمْ قَلِيلًا كه حقيقت و باطن كفار را مشاهده كرديد كه واقعا قليل بودند و در جمله دوم ميفرمايد وَ يُقَلِّلُكُمْ فِي أَعْيُنِهِمْ كه واقعا شما قليل نبوديد بنظر مشركين چنين آمد كه بعبارت يقللكم تعبير فرمود و اين صنع الهى براى اين بود كه طرفين از يكديگر وحشت نكنند و اقدام بمبارزه نمايند لِيَقْضِيَ اللَّهُ أَمْراً كانَ مَفْعُولًا تا آنچه خدا اراده فرموده از نصرت دين و خذلان شرك و كفر جارى شود و اين موضوع را بايد امروز اهل ايمان معتقد و مطمئن باشند كه دست غيبى امام زمان روى سر آنها است و در كنف حفظ الهى محفوظ هستند و اين دشمنان دين داخله و خارجه با تمام قوى و حيل در مقابل دست يد اللهى و حفظ ربوبى ناچيز هستند و لو يك ها و هويى داشته باشند كه گفتند (للباطل جولة و للحق دولة) خوش باش كه عاقبت نكو خواهد شد و العاقبة للمتقين اعراف آيه 125.
وَ إِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ بازگشت تمام كارها بسوى خدا است تا مشيت حق تعلق نگيرد خردلى امرى واقع نميشود و اگر مشيّت تعلق گرفت هيچ مانعى جلوگيرى نخواهد نمود ما قَطَعْتُمْ مِنْ لِينَةٍ أَوْ تَرَكْتُمُوها قائِمَةً عَلى‏ أُصُولِها فَبِإِذْنِ اللَّهِ حشر آيه 5.

سلام علیکم

مهم ترین دلیل پیروزی مسلمانان در مقابل لشکر پر تجهیزات کفار را در کلیپ زیر ببینید فقط 5 دقیقه

http://www.aparat.com/v/cOMnB

شاید با عنوان بحث همخوانی زیادی نداره اما گفتم شما هم ببینید.

پرسش:

چرا خداوند(انفال/44)درباره جنگ بدر می فرماید:کفار و مؤمنین را در چشم یکدیگر اندک نشان داد،آیا این نوعی فریب است.؟

پاسخ:
دلیل این امر را در متن آیه پاسخ می دهد: «...لِيَقْضِيَ اللَّهُ أَمْراً كانَ مَفْعُولاً...»؛ ... تا خداوند، كارى را كه مى‏ بايست انجام گيرد، صورت بخشد ... .(1)
قضای الهی بر این بود که مسلمانان با توفیق الهی، اولین مزه پیروزی را در اولین نبرد اسلام تجربه کنند. امدادهای الهی زیادی در این نبرد به کمک مسلمانان آمد مثل باران به موقع براى رفع تشنگى، و سفت شدن شن هاى روان در ميدان نبرد و ... ؛ یکی از آن امدادهای هم تاثیر روانی این نبرد بود که خدای متعال، وزنه روانی نبرد را به سود مسلمانان رقم زد. هم مسلمانان از کثرت مشرکین _که از نظر نظامی و نفرات، چند برابر آن ها بودند_ نترسیدند، و هم مشرکین فریب تعداد ظاهری مسلمانان را خوردند و از روحیه مستحکم آن ها و امدادهای الهی بی خبر بودند، بنا بر این نبرد آغاز شد و مشرکین شکست سختی را متحمل شدند و بدین ترتیب، اولین پیروزی حق بر باطل در میدان نبرد اسلام، در ذهن همه مسلمانان به یادگار باقی ماند.

این تاثیر الهی در درک سپاهیان کفر و ایمان از یکدیگر، نوعی امداد غیبی بود؛ نسبت به اهل ایمان امداد غیبی بود و نسبت به کفار، مکر الهی است: «... وَ مَكَرُوا وَ مَكَرَ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَيْرُ الْماكِرينَ»؛ و نقشه كشيدند و خداوند چاره‏ جويى كرد، و خداوند بهترين چاره‏ جويان است.(2)‏

همان طور که می دانیم یکی از تاکتیک های مهم نظامی در میدان نبرد، فریب دشمن است. «استتار» نوعی فریب دشمن است، «کمین» نوعی دیگر، «تبلیغات روانی» نوعی دیگر و ... ؛ این ها همه تاکتیک نظامی است و نه تنها مذموم نیست که بسیار عاقلانه و هوشمندانه است. این تاثیر روانی هم نوعی امداد و مکر الهی، برای پیروزی مسلمانان و شکست مشرکان بود که کارگر شد.

این آیه به ما می آموزد که کثرت نظامی، پیروزی یک نبرد را تضمین نمی کند. عوامل متعددی دخیل است که یکی از آن ها روحیه بالای مجاهدان و امداهای غیبی باری تعالی است که با توکل بر قدرت بی پایان او به دست می آید. اتفاقا در چند جای قرآن به این مساله ظاهرا ساده _اما شگفت_ اشاره شده که می توان با تعداد کم بر لشکر زیاد غالب شد؛ آیه 65 همین سوره انفال می فرماید: به توفیق الهی، بیست نفر مبارز صبور از شما، بر دویست نفر کافر، غالب است، همچنان که صد نفر مبارز صابر از شما، بر لشکر هزار نفری کفار، پیروز است:«يا أَيُّهَا النَّبِيُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنينَ عَلَى الْقِتالِ إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ عِشْرُونَ صابِرُونَ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ وَ إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ يَغْلِبُوا أَلْفاً مِنَ الَّذينَ كَفَرُوا بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَفْقَهُونَ»؛ اى پيامبر! مؤمنان را به جنگ (با دشمن) تشويق كن! هر گاه بيست نفر با استقامت از شما باشند، بر دويست نفر غلبه مى‏ كنند و اگر صد نفر باشند، بر هزار نفر از كسانى كه كافر شدند، پيروز مى ‏گردند چرا كه آنها گروهى هستند كه نمى‏ فهمند.(3)


خدای متعال برای این که خیال ما را راحت کند، مثال عملی هم ذکر می کند. یکی همین نبرد بدر است که در جنگی نابرابر، مسلمانان پیروزی قاطعی به دست آوردند. یکی هم نبرد طالوت و جالوت است که روایت شیرینش در آیات 249 تا 251 سوره بقره آمده: «فَمَنْ شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّي وَ مَنْ لَمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي إِلاَّ مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِهِ فَشَرِبُوا مِنْهُ إِلاَّ قَليلاً مِنْهُمْ فَلَمَّا جاوَزَهُ هُوَ وَ الَّذينَ آمَنُوا مَعَهُ قالُوا لا طاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجالُوتَ وَ جُنُودِهِ قالَ الَّذينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلاقُوا اللَّهِ كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَليلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَ اللَّهُ مَعَ الصَّابِرينَ
وَ لَمَّا بَرَزُوا لِجالُوتَ وَ جُنُودِهِ قالُوا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْكافِرينَ
فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ قَتَلَ داوُدُ جالُوتَ وَ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَ الْحِكْمَةَ وَ عَلَّمَهُ مِمَّا يَشاءُ وَ لَوْ لا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ وَ لكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعالَمينَ»
و هنگامى كه طالوت (به فرماندهى لشكر بنى اسرائيل منصوب شد، و) سپاهيان را با خود بيرون برد، به آن ها گفت: «خداوند، شما را به وسيله يك نهر آب، آزمايش مى‏ كند آن ها (كه به هنگام تشنگى،) از آن بنوشند، از من نيستند و آن ها كه جز يك پيمانه با دست خود، بيشتر از آن نخورند، از من هستند» جز عده كمى، همگى از آن آب نوشيدند. سپس هنگامى كه او، و افرادى كه با او ايمان آورده بودند، (و از بوته آزمايش، سالم به‏ در آمدند،) از آن نهر گذشتند، (از كمى نفرات خود، ناراحت شدند و عده ‏اى) گفتند: «امروز، ما توانايى مقابله با (جالوت) و سپاهيان او را نداريم.» اما آن ها كه مى‏ دانستند خدا را ملاقات خواهند كرد (و به روز رستاخيز، ايمان داشتند) گفتند: «چه بسيار گروه‏ هاى كوچكى كه به فرمان خدا، بر گروه ‏هاى عظيمى پيروز شدند!» و خداوند، با صابران و استقامت‏ كنندگان) است
و هنگامى كه در برابر (جالوت) و سپاهيان او قرار گرفتند گفتند: «پروردگارا! پيمانه شكيبايى و استقامت را بر ما بريز! و قدم هاى ما را ثابت بدار! و ما را بر جمعيّت كافران، پيروز بگردان.
سپس به فرمان خدا، آن ها سپاه دشمن را به شکست واداشتند. و «داوود» (نوجوان نيرومند و شجاعى كه در لشكر «طالوت» بود)، «جالوت» را كشت و خداوند، حكومت و دانش را به او بخشيد و از آن چه مى‏ خواست به او تعليم داد. و اگر خداوند، بعضى از مردم را به وسيله بعضى ديگر دفع نمى‏ كرد، زمين را فساد فرا مى گرفت، ولى خداوند نسبت به جهانيان، لطف و احسان دارد.(4)

___________
(1) انفال/ 44.
(2) آل عمران/ 54.
(3) انفال/ 65.
(4) بقره/ 249 تا 251.