من، و مهربانی که مدیون اویم

تب‌های اولیه

1 پست / 0 جدید
من، و مهربانی که مدیون اویم

[h=1][/h]

[h=1][/h]
روش دین اسلام در وادار کردن مردم به تقدیر از ولیّ نعمت خویش تربیتی و دور از اجبار است. در این دین به کرامت انسانها توجه شده و تمرکز بر روی رشد و انجام عمل از روی انتخاب آزادانه است. لذا رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله در قبال اجر و مزد رسالت خویش، تنها مودت در حق ذی القربی را تعیین فرمودند و در این درخواست نکته ای مهم نهفته که به صورت خودجوش امت را به سمت ادای حق منعِم سوق می دهد که همان پیروی از راه و اندیشه ی این بزرگواران می باشد.


در طول زندگی بسیار پیش آمده که خود را مدیون کسی دانسته ایم که گره ای از مشکلاتمان گشوده یا هبه و هدیه ای از جانب او به ما رسیده است. و بارها تلاش کرده ایم تا زحمات این اشخاص را جبران کنیم اما در اغلب اوقات از ولیّ نعمت حقیقی خود غافل مانده ایم که همه داشته هایمان را مدیون وجود مقدس و مبارکش هستیم. اندکی تامل، کافی است که بدانیم اگر تمام عمر خود را در کسب رضایت او بگذرانیم، باز نتوانسته ایم حق ولیّ نعمت خویش را ادا کنیم.
«اللَّهُمَّ الْمُمْ بِهِ شَعَثَنَا: پریشانی ما را به آن امام جمع گردان؛
وَ اشْعَبْ بِهِ صَدْعَنَا: پراکندگی امور ما را به وجود او اصلاح فرما؛
وَ ارْتُقْ بِهِ فَتْقَنَا: شکاف و تفرقه های ما را به وجود مقدسش اتحاد بخش؛
وَ كَثِّرْ بِهِ قِلَّتَنَا: عده ما را به برکت او بسیار گردان؛
... وَ اجْبُرْ بِهِ فَقْرَنَا: فقر ما را به حضور حضرتش جبران فرما؛
وَ سُدَّ بِهِ خَلَّتَنَا: خلل ما را به یمن وجودش مسدود ساز؛
وَ یَسِّرْ بِهِ عُسْرَنَا: به واسطه بودنش سختی ها را بر ما آسان فرما
وَ بَیِّضْ بِهِ وُجُوهَنَا: به وجود او ما را رو سفید گردان ...»(١)
در جای جای این خواسته ها ،گره خورده ایم به وجود مقدس و آسمانی حضرت حجت علیه السلام که ولیّ نعمت ما هستند و واسطه فیض خداوند. اگر بناست عطایی از جانب خداوند به بندگان برسد و یا بلایی دفع گردد تنها علت و بهانه این عنایات، وجود مبارک حجت خدا بر روی زمین است که امام باقر علیه السلام فرمودند: «اگر برای لحظه ای وجود امام از زمین برداشته شود زمین ساکنان خود را چنان به تلاطم می اندازد که امواج دریا دریانشینان را.»(٢)
اندکی چشمها را بشوییم و پیرامون خود را بهتر بنگریم که چه نعمتها و عنایتها که بدون تلاش و زحمت روزیمان شده و چه بلاها که در بی خبریمان از ما دفع گردیده، بدون اینکه توجهی به آنها داشته باشیم. کافیست زمان کوتاهی وقت بگذاریم و نعمتهای رسیده و بلاهای دفع شده از خود را لیست کنیم تا عمیقا درک کنیم که نیاز ذاتی به امام معصوم به چه معناست؟!
[h=4]قدرشناسی از محبوب[/h] امام معصوم در ازای اهدای شاخه گلی توسط یک کنیز، آزادی اش را به او هدیه می دهد. حال در مقابل ولیّ نعمتی که حیات و هستی و هر چه نیاز زندگی مادی و معنوی مان است، به واسطه او ساری و جاری است، چگونه حق مطلب را ادا خواهیم کرد؟

طراحی نظام هستی به گونه ای قرار گرفته که رحمت عام الهی از کانال امام معصوم شامل حال تمام بندگان می شود: «بِكُمْ یُنَزِّلُ الْغَیْثَ وَ بِكُمْ یُمْسِكُ السَّمَاءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلا بِإِذْنِهِ» (3) حتی بدیهی ترین اتفاق عالم که آسمان بالای سرمان، در جای خود مستقر شده و بر روی زمین نمی افتد به برکت وجود مقدسی است که اغلب اوقات از او غافلیم.
یکی از دستورات اخلاقی دینمان این است که هرگاه فردی لطفی در حق ما می کند باید به احسانی بهتر، از او قدردانی کنیم. امام على علیه السلام فرمود: «إذا حُیِّیتَ بِتَحِیَّةٍ فَحَیِّ بأحسَنَ مِنها، و إذا اُسدِیَت إلَیكَ یَدٌ فكافِئْها بِما یُربی عَلیها، و الفَضلُ مَعَ ذلكَ لِلبادِئِ»(4)؛ هرگاه به تو درودى گفته شد، با درودى بهتر از آن پاسخ گوى و هرگاه احسانى به تو شد، به احسانى بهتر از آن جبرانش كن. با وجود این، فضیلت از آنِ آغازگر [نیكى] است.
در همین راستاست که امام معصوم در ازای اهدای شاخه گلی توسط یک کنیز، آزادی اش را به او هدیه می دهد. حال در مقابل ولیّ نعمتی که حیات و هستی و هر چه نیاز زندگی مادی و معنوی مان است، به واسطه او ساری و جاری است، چگونه حق مطلب را ادا خواهیم کرد؟
هنگامی که صاحب نعمت در مقابل قدرنشناسی منعَم، از ابزار محدودیت و قطع روزی بهره می گیرد، انسانها می آموزند که در مقابل هر قدرنشناسی نعمتی را از دست خواهند داد لذا به اجبار و نه از روی معرفت مراتب سپاسگزاری را به انجام خواهند رساند. اما زمانی که منعِم دارای صفت حلم و بردباری است و در مقابل جرم بندگان گذشت و چشم پوشی فراوان دارد، غفلت و فراموشی بر انسانها حاکم می شود و به مرور این تصور که رزاقیت وظیفه و تکلیف منعِم است، بر مردم غالب می شود. آنگونه که در دعای افتتاح می خوانیم که: «خدایا عفو و گذشت تو از خطاها و پرده پوشیت بر اعمال زشت و حلم و بردباری ات بر جرم و گناه سبب شد از تو در خواست کنم چیزی را که استحقاق آن را ندارم و اگر حاجتم را دیر برآوردی از نادانی بر تو عتاب کردم...»
این روحیه غالب مردم در مقابل ولیّ نعمتان در طول تاریخ است.
نسخه شفابخش دین
روش دین اسلام در وادار کردن مردم به تقدیر از ولیّ نعمت خویش تربیتی و دور از اجبار است. در این دین به کرامت انسانها توجه شده و تمرکز بر روی رشد و انجام عمل از روی انتخاب آزادانه است. لذا رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله در قبال اجر و مزد رسالت خویش، تنها مودت در حق ذی القربی را تعیین فرمودند و در این درخواست نکته ای مهم نهفته که به صورت خودجوش امت را به سمت ادای حق منعِم سوق می دهد که همان پیروی از راه و اندیشه ی این بزرگواران می باشد.
اندکی چشمها را بشوییم و پیرامون خود را بهتر بنگریم که چه نعمتها و عنایتها که بدون تلاش و زحمت روزیمان شده و چه بلاها که در بی خبریمان از ما دفع گردیده، بدون اینکه توجهی به آنها داشته باشیم. کافیست زمان کوتاهی وقت بگذاریم و نعمتهای رسیده و بلاهای دفع شده از خود را لیست کنیم تا عمیقا درک کنیم که نیاز ذاتی به امام معصوم به چه معناست؟!

جمع بندی نظرات موجود پیرامون تفاوت محبت و مودت نشان می دهد که مودت، محبتی است که با گرایش و تمایل به سمت چیزی یا کسی همراه باشد. در واقع، طرح و برنامه دین برای انسان سازی راهی متفاوت از اجبار و اکراه است. اسلام می خواهد که انسانها از مسیر درست و مطمئن به یک خصیصه دست یابند و هر چند، ممکن است در این مسیر دچار انحرافهایی شوند اما با رسیدن به آن، دارای استقامت لازم خواهند بود.
[h=4]نیازی فراتر از ذهنها[/h] آنچه که بیان آن مهم به نظر می رسد این است که اولا نباید فراموش کنیم که نیاز ما به امام عصر علیه السلام نیازی غیرقابل تصور توسط ذهن محدود ماست و نیازی در تمام ابعاد مادی و معنوی و در تمام عوالم هستی بوده و همین نکته سبب نیاز ذاتی ما به حضرت می باشد. در مرحله دوم لازم است سپاس و قدردانی خود را در مقام عمل ابراز کرده و تلاش نماییم که محبت ایشان را به بهترین شکل پاسخ دهیم و بدانیم قطعا بهترین مدل برای جبران، همان چیزی است که این ذوات مقدس از ما انتظار دارند. حقیقت مطلب این است که خداوند متعال با این تدبیر مردمی را که به دنبال تلاش برای جبران محبت اولیای خود هستند، به سمت انجام فرائض دینی و طی مسیر سعادت سوق داده است که نشانه ای دیگر از الطاف بی پایان ذات باری تعالی است.
پی نوشت:
1) مفاتیح الجنان، اعمال ماه مبارک رمضان، دعای افتتاح.
2) منتخب میزان الحکمة، محمدی ری شهری، ج 1 ص73 ح 291.
3) مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره.
4) میزان الحکمة ج10 ح17863.