جمع بندی فاصله اخلاص عمل با ریا

اگر کسی مثلاً بیمارستانی ساخته، باید ببیند اگر به جای اسم او، اسم دیگری را بر سردر بیمارستان بنویسند، برایش اهمیت دارد و ناراحت می شود یا نه؟ اگر کار برای خدا باشد، نباید برای او هیچ تفاوتی داشته باشد که اسم او را بنویسند یا ننویسند؛ اگر می بینید تفاوت دارد، نشانه آن است که عملش خالص نبوده است. گاه ریایی بودن عمل حتی بر خود انسان مخفی است و خودش هم خیال می کند عملش خالص است، درحالی که در واقع این گونه نیست.

یکی از کارهای عالمان اخلاق این است که بکوشند فرد را به انگیزه های مخفی و ناپیدایی که در عمل هست و خود انسان هم متوجه نیست، توجه دهند. به عنوان مثال: اگر انسان نمازی را در مسجد و در حضور دیگران خواند، ببیند اگر دیگران هم نبودند و خود تنها در مسجد بود، همین طور نماز می خواند؟ اگر پاسخ منفی است، بداند که ریا در نماز او راه پیدا کرده است. اگر تاریک بود و دیگران نمی توانستند حالت ایستادن و چهره و سایر حرکات او را در حین نمازببینند، آیا همین گونه که الآن چراغ روشن است و دیگران حرکات او را می بینند رفتار می کرد؟ اگر پاسخ منفی است، نشانه ریایی بودن عمل است.
اگر همیشه در جایی معین از مسجد نماز می خوانده، آیا اگر روزی نتواند در آن مکان مشخص نماز بخواند ناراحت نمی شود؟ اگر ناراحت می شود، نشانه این است که عمل خالص نیست، بلکه «کجا بودن» عمل هم در کار او تأثیر دارد!.

یکی از بزرگان سال ها درنماز جماعت یکی از علمای بزرگ شرکت می کرد و همیشه در صف اول در جایی خاص می ایستاد. یک روز هنگامی به نماز رسید که صف اول پر شده بود و دیگر در آن صف و در آن مکان خاص، جایی برای او نبود. به ناچار در جایی دیگر ایستاد. در حین نماز احساس کرد از این که در این صف و در این مکان نماز می خواند خجالت می کشد؛ چرا که مردم همیشه او را در صف اول می دیدند و امروز، مثلاً در صف دوم می بینند. از این رو می دید که پیش خودش خجالت می کشد.
بنابراین می شود طبق نشانه های مذکور، فاصله اخلاص با ریا را تشخیص داد.
پی نوشت:
1.