جمع بندی تفاوت بین دو مومن برای حاجت گرفتن از خدا و عدالت خداوند

پرسش
من دوستی دارم که گناه کبیره مرتکب نشده، و نمازش قضا نشده است، اما خودم به ظاهر از او مومن تر بوده و جایگاه بهتری در نزد خدا دارم؛ ما در شرایط تقریبا مشابه، هر دو عاشق دو دختر از همکلاسی هایمان شدیم، با این که من از جایگاه بهتری برخوردار هستم، اما او به راحتی به خواسته اش رسید و الان با دختر مورد علاقه اش ازدواج کرده اما من به هر دری زدم موفق به ازدواج با دختری که در نظر داشتم نشدم و از درس و زندگی افتادم؛ واقعا چرا خدا حاجت دوستم با ایمان پایین تر رو داد، اما حاجت من را نداد؟

پاسخ
برای پاسخ باید به چند نکته توجه بفرمایید:

نکته اول: آگاهی اندک ما از درجات خودمان و دیگران
انسان ها هرگز نمی‌توانند در خصوص نزدیک تر بودن به خدا یا مومن تر بودنشان و یا عزیز تر بودنشان پیش خداوند قضاوت کنند، من می دانم که شما چنین قصدی ندارید اما در خصوص این نوع نگاه باید خیلی مراقب بود، حتی اگر دو انسان رفتاری 100درصد مشابه داشته باشند، باز هم نمی توان قضاوت کرد که هر دو وضعیت مشابهی دارند، چون عوامل دیگری هم نقش دارند؛ مانند سخت تر بودن حفظ ایمان در محیط خانواده و جامعه و...، یا حتی روحیات خود آن فرد، مثلا هر کدام از این دو که متواضع تر بوده و اعمال خودش را در پیشگاه الهی ناچیزتر بشمارد عزیزتر است، این نوع نگاه بیش از خود عمل، انسان را در پیشگاه خداوند عزیز می کند، همان‌طور که امام صادق(ع) فرمودند خداوند به داوود وحی کرد:
«يَا دَاوُدُ كَمَا أَنَّ أَقْرَبَ النَّاسِ مِنَ اللَّهِ الْمُتَوَاضِعُونَ كَذَلِكَ أَبْعَدُ النَّاسِ مِنَ اللَّهِ الْمُتَكَبِّرُون»؛ ای داود همان‌طور که نزدیک‌ترین افراد به خداوند متواضعین هستند، همچنین دورترین افراد از خداوند متکبرین هستند.(1)
پس باید مراقب باشیم هرگز اعمالمان ما را در مقایسه با دیگران در نگاهمان بزرگ تر جلوه ندهد که این اغاز سقوط و دور شدن از خداوند است، این نگاه اینقدر در نگاه دینی مذموم است که امیرالمومنین(ع) می‌فرمایند:
«سَيِّئَةٌ تَسُوؤُكَ خَيْرٌ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ حَسَنَةٍ تُعْجِبُك‏»؛ گناهی که تو را ناراحت کند، بهتر است از کار نیکی که تو را مغرور سازد.(2)

نکته دوم: آگاهی اندک و محدود ما از مصلحتمان
بدون شک انسان ها از آینده و مصلحت خودشان بی خبر هستند، زمانی می‌توانند بگویند خداوند به مصلحت ما عمل نکرد که بدانند آنچه که از دستشان می رود به مصلحتشان بوده در حالی که چنین نیست، قرآن کریم می‌فرماید:
«عَسى‏ أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئاً وَ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَ عَسى‏ أَنْ تُحِبُّوا شَيْئاً وَ هُوَ شَرٌّ لَكُمْ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُون‏»؛ و بسا چيزى را خوش نداريد و آن براى شما خير است، و بسا چيزى را دوست داريد و آن براى شما بد است وخدا [مصلحت شما را در همه امور] مى‏داند و شما نمى‏دانيد.(3)
پس ممکن است ازدواج با آن دختری که برگزیده اید واقعا به مصلحت شما نبوده باشد و در صورت ازدواج به خاطر روحیات خودتان، یا ایشان، یا خانواده ها، یا عوامل دیگر، با گذشت زمان به مشکل برخورده، و از انتخابتان پشیمان می‌شدید، به اطرافتان نگاه کنید کم نیستند کسانی که قبل از ازدواج خود را عاشق تر از سایرین می پنداشتند و برای اثبات عشقشان مهریه های عجیب و دشوار تعیین می نمودند اما با گذشت زمان به مشکلات جدی که قبل از ازدواج به آن نمی اندیشیدند دچار شده اند، که عشق کر و کورشان کرده بود، و بعد از مدتی زندگی مشترک به اشتباهشان پی بردند و فهمیدند این عشقشان از عدم آگاهی نشأت گرفته بوده است.

نکته سوم: آگاهی اندک ما از شرائط
گاهی ممکن است حتی خواسته هر دوی شما به مصلحتتان باشد اما این که یکی به خواسته اش می‌رسد و دیگری نمی رسد را نباید مستقیم به پای خدا نوشت و گفت شرایط هر دو یکسان بوده است! ببینید شهرستانی بودن شما، و تهرانی بودن آن دخترها ملاک درستی برای شباهت نیست، خب خانواده هایی در تهران با هم همشهری هستند که اخلاقیات و روحیات آنها از زمین تا آسمان با هم تفاوت دارند، صرف همشهری بودن که شباهتی نمی‌آورد! ممکن است پدر و مادر دختری که دوستتان انتخاب کرده آسان گیرتر باشند، و پدر و مادر دختری که شما انتخاب کرده اید سخت گیرتر باشند.
از این که بگذریم عشق امری دو طرفه است، دو طرف باید راضی باشند، این طور نیست که اگر یکی عاشق شد، حاجتش فقط حاجت او باشد! خب پای سرنوشت دیگری هم در میان است،او هم حق نظر دارد، نمیشود گفت من فلان دختر را که می خواهم خدا باید حتما او را همسر من کند! خب نظر آن دختر چه پس؟!! توقع دارید خدا به خاطر دعای شما آن دیگری را هم مجبور به ازدواج کند!!! آیا ما می پذیریم که به خاطر دعای دیگری که مثلا عاشق ما شده است شرایط را به گونه ای مهیا کند که ما حتما با او ازدواج کنیم؟ پس باز هم امکان دارد خود آن دو دختر سلیقه متفاوتی داشته باشند.
پس این که دو انتخاب یکی با مشکل بر می خورد و یکی به نتیجه می رسد به شرائطی هم بستگی دارد که ما از آنها بی خبریم. لذا باز هم نمی توانیم بگوییم خدا بین ما تبعیض قائل شده است. یقینا خود شما هم تصدیق خواهید کرد خانواده های بسیاری هستند که با شرائط شما سازگار هستند و اگر شما برای ازدواج پیش قدم شوید قطعا با درخواست شما موافقت خواهند کرد. پس شرائط حاکم بر جامعه هم در به نتیجه رسیدن حاجت ها نقش دارند و نمی توان حوائج را یکسان دانست.

نکته چهارم: بی ربط بودن دارایی با ایمان و قرب
بر فرض که همه آنچه شما گفته اید را بپذیریم، براستی مگر قرار است که هر کسی مومن تر است در دنیا به حوائجش برسد؟!! اگر قرار بود هر کسی مومن تر است حاجت روا تر باشد و دنیایش به کام تر از غیر مومنان باشد که دیگر فضای امتحان ممکن نبود، همه کفار در ایمان بر سایرین پیش قدم می شدند، چون علت کفر آنها دنیاپرستیست! در این صورت دیگر معلوم نمی شد چه کسی واقعا به خود خدا ایمان آورده، و چه کسی برای رفع حوائجش ایمان آورده! اصلا یک جاهایی برای امتحان نعمت های دنیوی از انسان سلب می‌شود، همان طور که قرآن کریم می‌فرماید:
«وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْ‏ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرينَ»؛ قطعاً همه شما را با چيزى از ترس، گرسنگى، و كاهش در مالها و جانها و ميوه‏ها، آزمايش مى‏كنيم و به استقامت کنندگان بشارت بده .(4)
پس با توجه به این که ما و شما خیر و مصلحتمان را به صورت جامع و کامل نمی‌دانیم، بنابراین شما باید به دور از احساسات و با منطق موردی که برای سعادت و خوشبختی مناسب می دانید را برای ازدواج انتخاب کرده و برای خواستگاری قدم جلو بگذارید، اما نتیجه را به خدا واگذار کنید.
__________________________________
1. کلینی، محمد، الکافی، ج2، ص124.
2. شریف رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه(صبحی صالح)، جملات قصار، ش46، ص477.
3. بقره:2/216.
4. بقره:2/155.