جمع بندی معنای حدیث «المصورون فی النار»

تب‌های اولیه

3 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
معنای حدیث «المصورون فی النار»

من یه بار تو مسجدالنبی داشتم با دوستام عکس میگرفتم یکی اومد گفت المصورون فی النار.ظاهرا این حدیث معتبره.ولی یعنی چی؟یعنی هرکی عکس میگیره یا تصویر میکشه جاش تو جهنمه؟:Moteajeb!:

با نام و یاد دوست




کارشناس بحث: استاد صدرا

پرسش:
در مسجد الحرام با دوستان مشغول گرفتن عکس بودیم که شخصی آمد و گفت «المصوّرون فی النار» که ظاهرا این حدیث معتبر هست آیا کسی عکس بگیرد و یا تصویری بکشد جایش جهنم است.؟

پاسخ:
در روایات نبوی (صلی الله علیه و آله) و روایات اهل بیت (علیهم السلام) روایات متعددی در نهی از خلق تصاویر برجسته صاحب روح بیان شده است. این روایات گاه مربوط به مجسمه سازی بوده و گاه شامل خلق مجسمه و تصویر شیء صاحب روح می باشد.

نتیجه استنباط فقهی فقهای مذاهب اسلامی از این روایات در مواردی مشترک و در مواردی اختلافی می باشد. در فقه شیعه حکم تصاوير به دو شکل بیان شده است:
الف) تصاوير برجسته (مجسّمه).
ب) تصاوير غير برجسته (نقّاشى).
که هريك از این دو قسم يا مربوط به جانداران است يا غير جانداران. دو قسم از چهار قسم مذكور- يعنى تصوير اشیاء فاقد روح، برجسته باشد يا غير برجسته- بدون اشكال جايز است.(1) و (2)

در مورد مجسمه سازی بررسى مجموع روايات وارده در این موضوع و اقوال علماء نشان مى‌دهد كه ساخت مجسّمه کامل موجودات داراى روح در فقه اسلامی حرام مى‌باشد(3)، که در این باب روایات فراوانی در فریقین موجود است که سه روایت از مصادر شیعی را بیان می نمائیم:

1. مرحوم كلينى (متوفی:329هـ)، از امام صادق (علیه السلام) روايت مى‌كند كه امام فرمود: «من مثّل تمثالا كلّف يوم القيامة أن ينفخ فيه الروح»؛ هركس مجسّمه اى بتراشد روز قيامت او را مجبور مى‌كنند كه روح را در آن بدمد.(4)

2. مرحوم شیخ صدوق (متوفی:381هـ)، از پيامبر (صلی الله علیه و آله) روایت می کنند: «من صوّر صورة كلّفه الله يوم القيامة أن ينفخ فيها و ليس بنافخٍ»؛ هركس تصويرى بكشد خداوند اورا در روز قيامت مكلف مى‌سازد كه روح در آن بدمد و او از انجام اين كار ناتوان است.(5)

3. احمد بن خالد برقى (متوفی:280هـ)، از امام باقر (علیه السلام) روايت كرده كه آن حضرت فرمودند: «إِنَّ الَّذِينَ يُؤْذُونَ اللّٰهَ وَ رَسُولَهُ هُمُ المُصَوّرونَ يكلفون يومَ القيامة أن ينفخوا فيها الروح»؛ مسببين آزار خدا و رسول او صورتگرانند. اينان در روز قيامت مكلف خواهند شد تا در ساخته هاى خود روح بدمند.(6)

_ آیا گرفتن عکس همچون تصویر گری است.؟
در مورد عکاسی و تصاویر گرفته شده از دوربین می توان گفت: ظاهر شدن عكس بر روى فيلم يا انعكاس عكس بر روى صفحه هاى كاغذ، به اين معنا كه دوربين عكاسى در مقابل تصوير اشخاص باشد يا صفحه هاى كاغذ در مقابل فيلم دوربين عكاسى باشد، چنان كه گويا آيينه اى را مقابل شخصى گذاشته باشيم بدون اشكال است. عكس كه در فيلم يا كاغذ ظاهر مى‌شود بى آن كه كار عكّاس باشد، امری است که خود وجود پيدا كرده است. آن چه عكاس انجام داده حفظ چيزى است كه در فيلم يا كاغذ منعكس شده است، بنا بر اين به كسى كه ‌مباشر اين كار است «مصوّر» اطلاق نمى‌گردد و بر كار اين شخص آفرينش تصوير و ايجاد آن اطلاق نمى‌گردد. كار عكّاس اين است كه تصوير يك شیء را كه در شى‌ء ديگر منعكس مى‌شود ثابت نگاه مى‌دارد؛ لذا این امر بلا اشکال می باشد.(7)

_ حکم تصویر گری در فقه اهل سنت:
در فقه اهل سنت نیز ساختن مجسمه موجود صاحب روح حرام دانسته شده است(8)؛ اما در این که به تصویر کشیدن موجود صاحب روح حرام است یا خیر سه قول در میان عامه موجود است:
قول اول: چنین عملی حرام نمی باشد(9).
قول دوم: مذهب مالکی و بعضی از سلف و حنابله: چنین عملی حرام نمی باشد؛ مگر در صورتی که امور زیر تحقق یابد:
1. تصویر کشیده شده برجسته و دارای سایه باشد.
2. این که تصویر کشیده شده در اشیایی باشد که اثر آن ماندگار باشد؛ همچون تصویر گری بر روی فلزات و سنگ و چوب و ... .
3. این که تصویر کشیده شده، تصویر کامل موجود صاحب روح باشد.(10)
قول سوم: چنین تصویر گری مطلقا حرام می باشد.(11)

با توجه به مطالب فوق روشن می گردد آن چه در این میان اتفاقی است، حرمت ساختن مجسمه کامل موجود صاحب روح است که روایات حرمت نیز منصرف به آن می باشد؛ اما حکم موارد دیگر یا مورد اختلاف است و یا این که بدون هیچ اختلافی جایز می باشد؛ همچون تصویر گری موجودات بدون روح که اشکالی در آن نیست و یا تصویر گری موجود صاحب روح که مورد اختلاف می باشد.

بنا بر این دلیل معتبری که دلالت بر نهی از عکس گرفتن و یا فیلم گرفتن فی نفسه باشد، در منابع فقهی فریقین یافت نمی گردد و اشکال شخص یاد شده ناشی از عدم فهم کافی از مساله بوده است.

_________________
(1) دليل جواز صحيحه ی زراره از امام باقر علیه السلام است که حضرت فرمودند: «لا بأس بتماثيل الشجر»؛ تصوير درخت اشكالى ندارد. جامع احاديث الشيعه، ج 17، ص 223، باب تحريم به تصوير كشيدن تنديس موجودات داراى روح، ح 14.
(2) روايات ديگرى نيز براين مدعا دلالت دارند. افزون بر روايات، سيره ی قطعى و عملى مسلمانان كه از دوران ما، تازمان معصوم علیه السلام استمرار داشته بر [جواز] تصوير درختان، ميوه ها، كوه ها، رودخانه ها، باغ ها و نظاير آنها بدون هيچ مخالفتى دلالت دارد. محلّ بحث تصوير برجسته و غير برجستۀ جانداران است.
(3) صاحب جواهر و شيخ انصارى- قدس سرهما- تصريح كرده اند كه در فتواى فقها و نيز نص روايات، در حرمت مجسّمه سازى اختلافى وجود ندارد. جواهر الكلام، ج 22، ص 41.
(4) كافى، ج 6، ص 527، باب تزويق بيوت [نقاشى خانه ها]، ح 4.
(5) من لايحضره الفقيه، ج 4، ص 5، باب مناهى پيامبر (ص) ح 4968، انتشارات جامعه مدرسين.
(6) المحاسن، احمد بن خالد البرقی، ج2، ص616، دارالکتب الاسلامیة.
(7) مجله ی فقه اهل بیت علیهم السلام،ج16،ص105.
(8) دلیل روایی چنین حکمی روایاتی است که در این باب وارد شده است. به عنوان نمونه در صحیح مسلم از عبدالله بن مسعود روایت شه که وی از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله روایت می کند که انحضرت فرمودند:« « إِنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَذَابًا يَوْمَ الْقِيَامَةِ الْمُصَوِّرُونَ»؛ شدیترین عذاب در روز قیامت برای کسانی است که تصویر گر بوده اند. صحیح مسلم، أبو الحسين مسلم بن الحجاج بن مسلم القشيري النيسابوري، باب لاَ تَدْخُلُ الْمَلاَئِكَةُ بَيْتًا فِيهِ كَلْبٌ وَلاَ صُورَةٌ، ح: 5659، دار الجيل بيروت + دار الأفاق الجديدة ـ بيروت.
(9) الموسوعة الفقهية الكويتية، وزارة الأوقاف والشئون الإسلامية – الكويت، ج12، ص101، الطبعة الثانية ، دارالسلاسل – الكويت.
(10) همان.
(11) همان: «يَحْرُمُ تَصْوِيرُ ذَوَاتِ الأْرْوَاحِ مُطْلَقًا، أَيْ سَوَاءٌ أَكَانَ لِلصُّورَةِ ظِلٌّ أَوْ لَمْ يَكُنْ. وَهُوَ مَذْهَبُ الْحَنَفِيَّةِ وَالشَّافِعِيَّةِ وَالْحَنَابِلَةِ. وَتَشَدَّدَ النَّوَوِيُّ حَتَّى ادَّعَى الإْجْمَاعَ عَلَيْهِ».

موضوع قفل شده است