چهل حدیث از امام صادق علیه السلام

حدیث(1) امام صادق (ع) فرمودند:

اُصُولُ الکُفر ثَلاثَهٌ الحِرصُ وَ الاِستِکبارُ وَ الحَسَدُ ریشه های کفر سه چیز است: حرص و خود بزرگ بینی و حسد ورزیدن (جهاد با نفس، ح 474)

حدیث(2) امام صادق (ع) فرمودند: لَو عَلِمَ النّاسُ ما فی طَلَبِ العِلمِ ‏لَطَلَبوهُ ولَو بِسَفکِ المُهَجِ وخَوضِ اللُّجَجِ ؛
اگر مردم مى ‏دانستند که علم چه فوایدى دارد ، هر آینه در جستجوى آن بر مى ‏آمدند ، گرچه در راه آن خون بریزند و در ژرفاى دریاها فرو روند .
عوالی اللآلی : ۴ / ۶۱ / ۹ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸

حدیث(3) امام صادق (ع) فرمودند:
ِانَّ الفُحشَ وَ البَذاءَ وَ السَّلاطَةَ مِنَ النِّفاق همانا دشنام دادن و هرزه گویی و زبان درازی ناشی از نفاق و دورویی است (جهاد با نفس، ح 678)

حدیث(4) امام صادق (ع) فرمودند:
اَلعَدلُ اَحلَی مِنَ الشَّهدِ وِ اَلیَنُ مِنَ الزُّبدِ وِ اِطیِبُ ریحاً مِنَ المِسکِ عدل شیرین تر از عسل و نرم تر از کف و خوشبوتر از مشک است (جهاد با نفس، ح 342)

حدیث(5) امام صادق (ع) فرمودند:
مَن أذنَبَ ذَنباً وَ هُوَ ضَاحِکٌ دَخَلَ النَّارَ وَ هُوَ باک هر کس مرتکب گناهی شود در حالی که خندان است (در روز قیامت) با چشم گریان به آتش دوزخ در افتدی (جهاد با نفس، ح 376)

حدیث(6) امام صادق (ع) فرمودند: مَا زُویَ الرّفقُ عَن أهل بَیت إلّا زُویَ عَنهُمُ الخَیرُ
سازگاری و مدارا از اهل هیچ خانه ای باز داشته نشده جز اینکه آنان از خیر و خوبی محروم و بی بهره گشته است (جهاد با نفس، ح 279)

حدیث(7) امام صادق (ع) فرمودند:
قَالَ رَسُولُ اللهِ (ص): مَن تَرَکَ مَعصِیَة ً للهِ مَخَافَةَ اللهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أرضَاهُ یَومَ القِیَامَةِ
رسول خدا فرمود: کسی که معصیت الهی را از خوف خدای تبارک و تعالی ترک کند خداوند او را در روز قیامت خوشنود می سازد (جهاد با نفس، ح 222)

حدیث(8) امام صادق (ع) فرمودند:
مَا مِن قَبض ٍ وَلا بَسط ٍ إلّا وَلِلّهِ فِیهِ مَشِیئَةٌ وَقَضَاءٌ وَابتِلَاءٌ
هیچ تنگنا و گشایشی نیست، مگر آنکه مشیت و قضا و امتحان الهی در آن نهفته است
(اصول کافی، ج1، ص152، ح2)

حدیث(9) امام صادق (ع) فرمودند:
یَقولُ اللهُ عزَّوجل إذا عَصَانِی مَن یَعرفُنی سَلَّطتُ عَلَیهِ مَن لَا یَعرفُنی خداوند عزوجل فرمود هرگاه کسی که مرا می شناسد نافرمانی ام کند کسی را که مرا نمی شناسد بر او مسلّط می گردانم (جهاد با نفس، ح 382)

حدیث(10) امام صادق (ع) فرمودند: مَن لَم یَملِک غَضَبَهُ لَم یَملِک عَقلَهُ کسی که مالک خشم خود نباشد مالک عقل خود نیست (جهاد با نفس، ح 530)

حدیث(11) امام صادق (ع) فرمودند: انّ جَارَ الله آمَنَ مَحفُوظ وَ عَدُوه خائِف مَخذُول پناهنده به خدا آسوده و محفوظ است ، و دشمنش ترسان و بی یاور (تحف العقول ، ص 229)

حدیث (12) امام صادق (ع) فرمودند: عَن یَزیدَ الصّائِغِ قالَ: قُلتُ لِاَبی عَبدِاللهِ (ع) : رَجُلٌ عَلَی هذا الاَمرِ اِن حَدَثَ کَذَبَ وَ اِن وَعَدَ اَخلَفَ وَ اِن اَوتُمِنَ خانَ؛ ما مَنزِلَتُهُ؟ قال: هیَ اَدنی المنازِل مِن الکُفرِ وَ لَیسَ بِکافِر یزید بن صائغ گوید: به امام جعفر صادق عرض کردم که : مردی هست که شیعه است ولی اگر سخن گوید دروغ می گوید و اگر وعده دهد به وعده اش وفا نمی کند و اگر امینش شمرند خیانت می کند؛ چنین کسی چه مقام و منزلتی دارد؟ حضرت فرمود: منزلت او نزدیکترین منزلها به کفر است ولی کافر نیست (جهاد با نفس، ح 479)

حدیث (13) امام صادق (ع) فرمودند:
اتَّقوا اللهَ وَ لا یَحسُد بَعضُکُم بَعضا از خدا بترسید و کسی از شما بر دیگری حسد نوَرزد (جهاد با نفس، ح 543)

حدیث (14) امام صادق (ع) فرمودند:
کَفی بالحِلم ناصِراً و قالَ: إذا لَم تَکُن حَلیماً فَتَحَلَّم بردباری به عنوان یاری کننده کافی است و فرمودند: اگر بردبار نیستی خود را به برداباری وادار (جهاد با نفس، ح 261)

حدیث (15) امام صادق (ع) فرمودند:
فَزَکاةُ العَینِ انَّظَرُ‌ بِالعِبَرِ وَالغَضُّ عَنِ الشَّهَواتِ وَ ما یضاهیها زکات چشم به دیده عبرت نگریستن و چشم پوشی از شهوات و مانند آن است (مصباح الشریعه، باب 21)

حدیث (16) امام صادق (ع) فرمودند: مُجالَسَةُ الصّالِحینَ داعیةٌ إلَی الصَّلاحِ همنشینی با صالحان، (انسان را) به سوی صلاح رهنمون می‌شود (بحارالأنوار، ج78،ص 304)

حدیث (17) امام صادق (علیه‌ السلام) فرمودند:
إِذا کانَ یومُ النَّیرُوزِ فاغتَسِل وَ البَس أَنظَفَ ثِیابِک وَ تَطَیب بِأَطیبِ طِیبِک وَ تَکونُ ذلِک الیومَ صَائِماً چون روز عید نوروز فرا رسید، غسل کن، پاکیزه‌ترین جامه‌ی خود را بپوش، با بهترین عطر، خود را خوشبو کن و آن روز را روزه بدار (وسائل ‏الشیعة: ج 8، ص 172، ح 10338)

حدیث (18) امام صادق (علیه‌ السلام) فرمودند:
بَکَتِ السَّماءُ عَلَی الحُسَینِ أربَعینَ یَوماً بِالدَّمِ آسمان چهل روز بر حسین (ع)، خون گریه کرد (مناقب آل أبی طالب، ج3، ص212)

حدیث (19) امام صادق (ع) فرمودند:
إنَّ مِن حَقِیقَةِ الإیمانِ أن تُؤثِرَ الحَقَّ وَ إن ضَرَّک عَلَی الباطِلِ و إن نَفَعَک از نشانه‌های ایمان حقیقی آن است که حق را بر باطل ترجیح دهى، هر چند حق به زیان تو و باطل به سود تو باشد (بحار الأنوار، ج 70، ص 106)

حدیث (20) امام صادق (ع) فرمودند:
العَقلُ دَلیلُ المُؤمِن عقل راهنمای مؤمن است (جهاد با نفس، ح 86)

حدیث (21) امام صادق (ع) فرمودند: مَن کَثُرَ اشتِباکُهُ فِی الدُّنیا کانَ أشَدُّ لِحَسرَتِهِ عِندَ فِراقِها کسی که زیاد با دنیا گره خورده باشد حسرت و اندوهش هنگام جدایی از آن زیادتر خواهد بود (جهاد با نفس، ح 639)
حدیث (22) امام صادق(ع) فرمودند: لَستُ اُحِبُّ أن أریَ الشّابَّ مِنکُم إلّا غادِیاً فی حالَینِ: إمّا عالِماً أو مُتَعَلِّماً دوست ندارم جوانی از شما را جز بر دو گونه ببینم: دانشمند یا دانشجو (أمالی طوسی، ص 304)
حدیث (23) امام صادق (ع) فرمودند: مَن ساءَ خُلُقُهُ عَذَّبَ نَفسَه هر کس اخلاقش بد شد، خود را در عذاب قرار داده است (جهاد با نفس، ح 662)
حدیث (24) امام صادق (ع) فرمودند: اَلا اُحَدِّثُک بِمَکارِمِ الاَخلاقِ؟ الصَّفحُ عَنِ النّاسِ وَ مُواساةُ الرَّجُلِ اَخاهُ فى مالِهِ وَ ذِکرُ اللّه‏ِ کثیراِ آیا به شما بگویم که مکارم اخلاق چیست؟ گذشت کردن از مردم، کمک مالى به برادر (دینى) خود و بسیار به یاد خدا بودن. (معانى الأخبار، ص 191، ح 2)

حدیث (25) امام صادق (ع) فرمودند: لا یستَیقِنُ القَلبُ اَنَّ الحَقَّ باطِلٌ اَبَدا وَ لا یستَیقِنُ اَنَّ الباطِلَ حَقٌّ اَبَدا
هرگز دل به باطل بودن حق و به حق بودن باطل یقین نمی ‏کند (تفسیر العیاشى، ج 2، ص 53، ح 39)

حدیث (26) امام صادق (ع) فرمودند: حُسنُ الظَّنِّ باللهِ أن لَا تَرجُوَ إلاَّ اللهَ وَ لَا تَخَافَ إلَّا ذَنبَکَ.
گمان نیکو به خدا داشتن این است که امید به هیچکس جز او نداشته باشی و از هیچ چیز جز گناهت نترسی.

حدیث (27) امام صادق (ع) فرمودند:
مَن اَحسَنَ خُلقَهُ اَحَبَّهُ الاخیارُ وَ جانَبَهُ الفُجّارُ
انسان خوش اخلاق، از دوستى مردمان خوب برخوردار است و از تعرّض آدم‏هاى نابکار در امان است . (مستدرک الوسائل، ج 8 ، ص 449) (جهاد با نفس، ح 143)

حدیث (28) امام صادق (ع) فرمودند:
مَن لَم یملِک غَضَبَهُ لَم یملِک عَقلَهُ.
هر آنکه بر غضب خود چیره نشود، بر عقل خود اختیاری ندارد. ( کافی، ج 2، ص 303 )

حدیث (29) امام صادق (ع) فرمودند: انَّ شِیعَةَ عَلِیِّ(ع) کانُوا خُمُصَ البُطُونِ، ذُبُلَ الشَّفَاهِ، اَهلَ الرَافَةٍ وَ عِلمٍ وَ حِلمٍ، یُعرَفُونَ بِالرَّهبَانِیَّةِ
همانا شیعیان علی(ع) شکمهاشان تهی و لبهاشان خشکیده بود، اهل مهربانی و علم و بردباری بودند و به پارسایی شناخته می شدند ( جهاد با نفس، ح 35 )

حدیث (30) امام صادق (ع) فرمودند:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللّهِ ع قَالَ إِنّ الْعُلَمَاءَ وَرَثَةُ الْأَنْبِیَاءِ وَ ذَاکَ أَنّ الْأَنْبِیَاءَ لَمْ یُورِثُوا دِرْهَماً وَ لَا دِینَاراً وَ إِنّمَا أَوْرَثُوا أَحَادِیثَ مِنْ أَحَادِیثِهِمْ فَمَنْ أَخَذَ بِشَیْ‏ءٍ مِنْهَا فَقَدْ أَخَذَ حَظّاً وَافِراً فَانْظُرُوا عِلْمَکُمْ هَذَا عَمّنْ تَأْخُذُونَهُ فَإِنّ فِینَا أَهْلَ الْبَیْتِ فِی کُلّ خَلَفٍ عُدُولًا یَنْفُونَ عَنْهُ تَحْرِیفَ الْغَالِینَ وَ انْتِحَالَ الْمُبْطِلِینَ وَ تَأْوِیلَ الْجَاهِلِینَ

دانشمندان وارثان پیمبرانند براى اینکه پیمبران پول طلا و نقره به ارث نگذارند و تنها احادیثى از احادیثشان بجاى گذارند هر که از آن احادیث برگیرد بهره بسیارى بر گرفته است. پس نیکو بنگرید که این علم خود را از که میگیرید، زیرا در خاندان ما اهل بیت در هر عصر جانشینان عادلى هستند که تغییر دادن غالیان و بخود بستگى خرابکاران و بد معنى کردن نادانان را از دین برمى‏دارند.
اصول کافى جلد 1 ص :39 روایة: 2 (مشکاة الأنوار، ص 422)

حدیث (31) امام صادق (ع) فرمودند: اِنَّ مِمّا یزَینُ الاِسلامَ الاَخلاقُ الحَسَنَةُ فیما بَینَ النّاس
خوش اخلاقى در بین مردم، زینت اسلام است. (مشکاة الأنوار، ص 422)

حدیث (32) امام صادق (ع) فرمودند:
اَلعالِمُ بِزَمانِهِ لا تَهجُمُ عَلَیهِ اللَّوابِسُ کسى که به اوضاع زمان خود آگاه باشد، گرفتار هجوم اشتباهات نمى ‏شود. (تحف العقول، ص 356 )

حدیث (33) امام صادق (ع) فرمودند:
اِذا اَرادَ اللّه‏ُ بِقَومٍ هَلکا ظَهَرَ فیهِمُ الرِّبا
هنگامى که خداوند بخواهد ملتى را نابود کند، رباخوارى در میان آنان رواج مى‏یابد. (وسائل الشیعه، ج 18، ص 123، ح 17)

حدیث (34) امام صادق (ع) فرمودند:
اِنَّ المُؤمِنَ وَلىُّ اللّه‏ِ یعینُهُ وَ یصنَعُ لَهُ وَ لا یقولُ عَلَیهِ اِلاَّ الحَقَّ وَ لا یخافُ غَیرَهُ مؤمن دوست خداست، یاریش مى ‏رساند و براى او کار مى ‏کند و درباره او جز حق نمى ‏گوید و از غیر او نمى‏ ترسد. (کافى، ج 2، ص 171، ح 5)

حدیث (35) امام صادق (ع) فرمودند:
عَنْ بَشِیرٍ الدّهّانِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللّهِ ع لَا خَیْرَ فِیمَنْ لَا یَتَفَقّهُ مِنْ أَصْحَابِنَا یَا بَشِیرُ إِنّ الرّجُلَ مِنْهُمْ إِذَا لَمْ یَسْتَغْنِ بِفِقْهِهِ احْتَاجَ إِلَیْهِمْ فَإِذَا احْتَاجَ إِلَیْهِمْ أَدْخَلُوهُ فِی بَابِ ضَلَالَتِهِمْ وَ هُوَ لَا یَعْلَمُ حضرت صادق علیه السلام به بشیر فرمود: هر یک از اصحاب ما که فهم دین ندارد خیرى ندارد، اى بشیر هر مردى از ایشان که از نظر فهم دین بى‏نیاز نباشد به دیگران نیاز پیدا مى‏کند و چون به آنها نیازمند شد او را در گمراهى خویش وارد کنند و او نفهمد. اصول کافى جلد 1 ص :40 روایة: 6

حدیث (36) امام صادق (ع) فرمودند: الله فی عَون المُومِن، مادامَ المُومِن فی عَون اَخیهِ
خداوند در پی یاری مومن است، تا وقتی که مومن در پی یاری برادر خویش است. (بحار الانوار، ج74 ،ص322)

حدیث (37) امام صادق (ع) فرمودند:
ما مِن رَجُلٍ تَکبَّرَ أو تَجَبَّرَ إلاّ لِذِلَّةٍ وَجَدَها فی نفسِهِ
هیچ مردى تکبّر یا گردنفرازى نکرد ،مگر به سبب احساس خوارى و حقارتى که در خود یافت. (میزان الحکمه ، ح 9814)

حدیث (38) امام صادق (ع) فرمودند:
مَن عَیرَ مُؤمِناً بِذَنبٍ لَم یمُت حَتّى‏ یرتَکبَهُ
هر کس مؤمنى را بر انجام دادن گناهى سرزنش کند، نمی میرد تا آن‏که خود آن گناه را مرتکب شود (الکافى، ج 2، ص 356)

حدیث(39) امام صادق (ع) فرمودند:
إنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ یُبغِضُ الغَنیَّ الظَّلومَ. به راستی که خداوند عزوجل ثروتمند ستمگر را دشمن می دارد. (جهاد با نفس ، ح 738 )

حدیث(40) امام صادق(ع) فرمودند:
مَن حَسُنَ بِرُّه بِأهلِهِ زِیدَ فی عُمرِهِ هرکه با خانواده خود خوش رفتار است، عمرش بسیار خواهد بود (الکافى، ج 8، ص 219)