جمع بندی آيا اين اشعار اشكالي دارد؟ (بالا بردن مقام امامان)

کارشناس بحث: استاد صادق

پرسش:
چند تا شعر بود كه مي خواستم ببينم اشكالی دارد، يعنی با اين اوصاف، مقام امامان را خيلي بالا برديم؟

حاجت خود را ببر دربار سلطان نجف
منتی باشد اگر از مرد می بايست كشيد

پاسخ:
با سلام و تشکر در باره این گونه اشعار به طور جامع تر باید اصل توسل تبیین گردد .
ولی در ابتدا باید گفت که: توسل ظهور عینی استعانت الهی است. از این رو باید گفت که: توسل به وسایل و در پی سبب رفتن با توجه به این که خدا است که سبب را آفریده و خدا است که سبب را، سبب قرار داده و خدا است که از ما خواسته از وسایل و اسباب استفاده کنیم همان‌طور که در امور ظاهری و دنیایی ما آدمیان همواره از اسباب و وسایل استفاده می‌کنیم و نتیجه می‌گیریم، در مسایل معنوی و دینی نیز چنین است.
برای رفع مشکلات و بر آورده شدن حاجات باید از خداوند و اولیای او طلب کمک نمود. از خداوند خواست تا مشکلات رفع گردد، و نباید به اولیای الهی با نگاه استقلالی توسل نمود؛ بلکه باید آن ها را به عنوان واسطه نزد خدا قرار داد؛ چون ائمه (علیهم السلام) مظهر اسماء الهی اند، و به عنوان خلیفه خداوند در زمین رفع مشکلات مردم به وسیله آن ها انجام می‌شود. ولی باید آداب زیارت و حاجت خواستن مراعات شود که بیان گردید. بنا بر این مهم ترین نکته در باب آداب توسل همین مطلب است. ولی امور دیگری نیز در این باب مطرح است. چون توسل نظیر دعا است که اخلاص، یقین به اجابت، طهارت ظاهری و باطنی مانند وضو، غسل و مانند آن، اصرار در کار ، خواندن دعاهایی نظیر: دعای توسل که در مفاتیح الجنان(7) آمده و مانند آن هم باید مورد توجه باشد.

_ نکته دیگر این که :
در باب توسل انسان باید خود را به عنوان یک پناه جو تصوّر کند که به در خانه اهل بیت روی آورده است در پناه قرار گرفتن نیز به اعتقاد این باشد که این پناه را خداوند قرار داده و آنان طبق آیات قرآن خلیفه و جانشین و حجت بر حق خداوند روی زمین هستند. در آموزه‌های مذهبی از ائمه (علیهم السلام) به پناهگاه یاد شده، از جمله در زیارت جامعه کبیره آمده است:
«السلام علی أئمه الهدی و مصابیح الدجی وکهف الوری»؛ سلام بر پیشوایان هدایت و چراغ‌های هدایت در تاریکی‌ها و پناه مخلوقات.(8)
امام صادق (علیه السلام) فرمود: «نحن کهف لمن التجأ إلینا»؛ پناه برای هر کسی هستیم که به ما پناه آورد.(9)
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) درباره امام حسین (علیه السلام) فرمود:
«أمّا الحسین فانّه منّی و کهف المستجیرین»؛ حسین از من است و او پناهگاه پناه‌جویان است.(10)

طبق این گونه آموزه‌های متعالی معلوم می‌شود که ائمه (علیهم السلام) پناهگاه پناه‌جویان اند، ولی پناهگاه بودن دو قسم است: یکی بالذات و دیگر بالعرض، خداوند متعال بالذات پناهگاه آسمان و زمین و اهل آن ها است.
در کلام رسول خدا (صلیه الله علیه و آله) آمده:
«یا من هو کهف لأهل السموات والأرض»؛ ای کسی که پناهگاه اهل اسمان و زمین است.(11)
طبق این بیان معلوم می‌شود گر چه کهف و پناهگاه حقیقی خداوند است، ولی ائمه (علیهم السلام) به عنوان این که مظاهر اسماء الهی‌اند، به اذن خدا و بالعرض پناهگاه مردم هستند.(12)
اکنون عالم و آدم در پرتوی وجود حضرت بقیه الله، فیض خداوند را دریافت می‌کنند. اگر لحظه‌ای وجود ولی‌الله کامل نباشد، تمام عالم خلقت از هم فرو می‌پاشد. چون او خلیفه خدا در زمین و پناهگاه عالم و حضرت پناهگاه ما است و ما در پناه او به سر می بریم.

________
(1) نساء/ 64.
(2) یوسف/ 97 .
(3) مفاتیح الجنان، ص 1004 .
(4) بحار الانوار، ج 2، ص 90، نشر دار الاحیا لتراث العربی، بیروت، 1403 ش.
(5) مائده/ 35.
(6) محسن قرائتی، اصول عقاید ، ص 99 - 100 ، نشر دفتر فرهنگی درس هایی از قرآن، 1384 ش.
(7) مفاتیح الجنان، ص 200 .
(8) مفاتیح‌الجنان، ص 902.
(9) بحارالانوار، ج 5، ص 299، ج 69، ص 44، نشر دارالاحیاء ا لتراث العربی، بیروت 1403 ق.
(10) همان، ح 28، ص 30.
(11) همان، ح 90، ص 265.
(12) جوادی آملی، ادب فنای مقربان، ح 2، ص 76، نشر مرکز اسراء، قم 1384 ش.