جمع بندی توصیه هایی ساده برای فرهنگ سازی مصرف بهینه

سلام
هر چند سخن در این باب بسیار سخن گفته اند و .... اما درعین حال موضوع خوبیه، تاپیک رو باز می کنیم
اما همانطوری که استارتر تاپیک هم گفته اند، فقط نکات را مختصر و به صورت نکته ای بیان کنید تا قابل استفاده باشد.

امیرالمومنین علیه السلام خطاب به برخی از کارگزارانش در خصوص استفاده از بیت المال چنین فرمود :

أَدِقُّوا أَقْلَامَكُمْ وَ قَارِبُوا بَيْنَ سُطُورِكُمْ وَ احْذِفُوا عَنِّي فُضُولَكُمْ وَ اقْصِدُوا قَصْدَ الْمَعَانِي وَ إِيَّاكُمْ وَ الْإِكْثَارَ ؛

قلم هاى خود را نازك بتراشيد، و فاصله ميان سطرها را كم كنيد، از زياده نويسى بپرهيزيد و مقصود را هر چه كوتاه تر بيان كنيد؛ و مبادا پر خرجى كنيد.

این می تواند درسی برای ما باشد تا تنها در بیت المال، بلکه حتی در امور شخصی نیز این الگوی مصرف بهره ببریم .

رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در مسیر با سعد برخورد کردند و فرمودند:

ما هذا السّرف يا سعد قال أ في الوضوء سرف قال نعم و ان كنت على نهر جار.

ای سعد اسراف نکن. سعد گفت: یا رسول اللّه آیا در وضوء هم اسراف است. حضرت فرمودند: آری اگر چه در کنار نهر جاری باشی.

پی نوشت :
فيض كاشانى، محمد بن شاه مرتضى‏، تفسير الصافي‏، مكتبه الصدر، تهران‏، 1415 ق‏، دوم‏، ج 2، ص 187.

• هر چه نخوري، يخني بود.

• هر چه صرفه‌كني، گر به بود.

• نسيه خور بسيار خورد.

• يكشاهي هم يكشاهي است.

• يك سال بخور نان و تره هر سال بخور نان و كره [ يك سال بخور نان و تره هر سال بخور مرغ و بره].

• اگر خواهي بي‌رنج توانگر باشي بسنده كار باش.

• طوري بخور كه هميشه بخوري.

یکی از مهمترین اقدامات در راستای فرهنگ سازی سازی مصرف بهینه آن است که افراد از مصرف کالا و تصرف در امکانات بالاتر از شأن خود بپرهیزند :

امام علی (ع) در این باره می‌فرماید:
لِلْمُسْرِفِ ثَلَاثُ عَلَامَاتٍ يَأْكُلُ مَا لَيْسَ لَهُ وَ يَشْتَرِي مَا لَيْسَ لَهُ وَ يَلْبَسُ مَا لَيْسَ لَهُ؛ (1)

اسراف کار سه نشانه دارد:
1- آنچه مال او نیست می‌خورد،
2- آنچه مال او نیست می‌پوشد،
3-آنچه مال او نیست می‌خرد.

به عنوان مثال کسی که درآمد ناچیزی دارد و با زحمت، هزینه های عادی خود و خانواده‌اش را تأمین می‌کند، اگر همه‌ی درآمد خود را صرف خرید یک دست لباس یا یک قطعه جواهر کند، اسراف کرده است، در حالی که چه بسا همین کار برای کسی که تمکن مالی بیشتری داشته باشد اسراف نیست.

پی نوشت :
1. ابن بابويه، محمد بن على‏، من لا يحضره الفقيه‏، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم‏، قم‏، 1413 ق‏، چاپ دوم‏،ج 3، ص 167 .

تدبیر زندگی، از دیگر مقدمات فرهنگ سازی مصرف بهینه است :

امام محمد باقر (ع)، برنامه ریزی و نگه داشتن اندازه در زندگی را یکی از ارکان مهم کمال آدمی دانسته و می‌فرماید:

الْكَمَالُ كُلُّ الْكَمَالِ التَّفَقُّهُ فِي الدِّينِ وَ الصَّبْرُ عَلَى النَّائِبَةِ وَ تَقْدِيرُ الْمَعِيشَةِ.(1)
تمام کمال، بصیرت یافتن در دین و پایداری در سختی‌ها و مصائب و اندازه گیری و تدبیر در امور زندگی است،

البته منعی ندارد که انسان در صورت امکان به زندگی و خانواده‌اش توسعه دهد؛
به عنوان مثال غذای بهتر بخورد، لباس فاخرتر بپوشد، در خانه وسیع‌تری زندگی کند و...؛
لیکن این وسعت دادن به زندگی نباید، توجه انسان را به خدا و گرایش او را به معنویات و نیز عزت و آزادگی او را تحت‌الشعاع قرار دهد و ناچار شود به خاطر افزون بر هزینه های غیرضروری زندگی، از سر ایمان، آبرو، آسایش فکری و آرامش روانی خویش بگذرد.

پی نوشت :
1. كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق‏، الكافي( ط- الإسلامية)، تهران‏، 1407 ق‏، چاپ چهارم‏، ج1، ص 32 .

منظور از تدبیر زندگی، این نیست که :
انسان از اوامر و نواهی شرعی پیروی نکند و خود با تکیه بر دانش و بینش محدود خویش به طور مستقل برنامه ریزی کند، بلکه منظور از دخالت دادن تدبیر شخصی در امور زندگی و چگونگی مصرف این است که انسان، بر مبنای قواعد اخلاقی و اقتصادی دین، برای جهت بخشیدن به وضع زندگی خود و رفع مشکلات و نابسامانی‌های اقتصادی؛ برنامه ای هماهنگ و متناسب با درآمدها و توانایی‌هایش تهیه و اجرای آن را در زندگی شخصی و اجتماعی خود مدّ نظر قرار دهد.

از اصول مهم مصرف در آموزه های دینی، پرهیز از الگو قرار دادن بیگانگان در مصرف می‌باشد.

امام صادق (ع) در این باره می‌فرماید:

أَوْحَى اللَّهُ إِلَى نَبِيٍّ مِنْ أَنْبِيَائِهِ قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ لَا تَلْبَسُوا لِبَاسَ أَعْدَائِي وَ لَا تَطْعَمُوا مَطَاعِمَ أَعْدَائِي وَ لَا تَسْلُكُوا مَسَالِكَ أَعْدَائِي فَتَكُونُوا أَعْدَائِي كَمَا هُمْ أَعْدَائِي‏(1)

خداوند بزرگ، به پیامبری از پیامبرانش وحی نمود که به مؤمنین بگو: لباس دشمنان مرا نپوشید، غذای آنان را نخورید و از راه آنان نروید (آنان را الگوی خود قرار ندهید)، که در این صورت از دشمنان من محسوب می‌شوید، همان طور که آنان دشمنان من هستند.

پی نوشت :
1. شيخ حر عاملى، محمد بن حسن‏،وسائل الشيعة، مؤسسة آل البيت عليهم السلام‏، قم‏، 1409 ق‏، چاپ اول‏، ج، ص 385 .

[SPOILER]با تشکر از :
http://www.rasekhoon.net/article/show/627917/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C/[/SPOILER]

می خوام تاپیک رو جمع بندی کنم :

به طور کلی برای اصلاح و بهینه سازی الگوی مصرف می بایست کارهای زیادی انجام داد و مولفه های زیادی رو تغییر داد و اصلاح کرد از جمله :

1. اصلاح اندیشه ها و جهان بینی ها؛

2. اصلاح انگیزه ها و اهداف و آرمان ها؛

3. اصلاح عادت ها و سنت ها؛

4. اصلاح قوانین و مقرّرات؛

5. اصلاح ساختارهای اجرایی و اداری؛

6. اصلاح روش های آموزشی، پژوهشی و اجرایی؛

7. اصلاح امیال و خواسته ها و احساسات و عواطف عمومی؛

8. اصلاح ذائقه ها و نگاه ها؛

9. اصلاح و تغییر ابزارها و وسائل تولید و توزیع و مصرف؛

10. اصلاح رسانه ها و ابزارهای ارتباط و پیام رسانی.

[SPOILER]http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/2689/6962/83948/[/SPOILER]

پرسش:
چه راهکارهایی برای فرهنگ سازی مصرف بهینه وجود دارد ؟

پاسخ :
به طور کلی برای فرهنگ سازی، اصلاح و بهینه سازی الگوی مصرف می بایست کارهای زیادی انجام داد و مولفه های زیادی رو تغییر داد و اصلاح کرد از جمله :
1. اصلاح اندیشه ها و جهان بینی ها؛
2. اصلاح انگیزه ها و اهداف و آرمان ها؛
3. اصلاح عادت ها و سنت ها؛
4. اصلاح قوانین و مقرّرات؛
5. اصلاح ساختارهای اجرایی و اداری؛
6. اصلاح روشهای آموزشی، پژوهشی و اجرایی؛
7. اصلاح امیال و خواسته ها و احساسات و عواطف عمومی؛
8. اصلاح ذائقه ها و نگاه ها؛
9. اصلاح و تغییر ابزارها و وسائل تولید و توزیع و مصرف؛
10. اصلاح رسانه ها و ابزارهای ارتباط و پیام رسانی.

لکن در ذیل به 5 راهکار که جنبه عمومی دارد اشاره می شود :

1) مصرف بر اساس شأن اجتماعی :
یکی از مهمترین اقدامات در راستای فرهنگ سازی سازی مصرف بهینه آن است که افراد از مصرف کالا و تصرف در امکانات بالاتر از شأن خود بپرهیزند.
امام علی (ع) در این باره می‌فرماید:
لِلْمُسْرِفِ ثَلَاثُ عَلَامَاتٍ يَأْكُلُ مَا لَيْسَ لَهُ وَ يَشْتَرِي مَا لَيْسَ لَهُ وَ يَلْبَسُ مَا لَيْسَ لَهُ؛ (1) اسراف کار سه نشانه دارد: آنچه مال او نیست می‌خورد، آنچه مال او نیست می‌پوشد، آنچه مال او نیست می‌خرد.
به عنوان مثال کسی که درآمد ناچیزی دارد و با زحمت، هزینه های عادی خود و خانواده‌اش را تأمین می‌کند، اگر همه‌ی درآمد خود را صرف خرید یک دست لباس یا یک قطعه جواهر کند، اسراف کرده است، در حالی که چه بسا همین کار برای کسی که تمکن مالی بیشتری داشته باشد اسراف نیست.

2) تدبیر در زندگی:
تدبیر زندگی، از دیگر مقدمات فرهنگ سازی مصرف بهینه است :
امام محمد باقر (ع)، برنامه ریزی و نگه داشتن اندازه در زندگی را یکی از ارکان مهم کمال آدمی دانسته و می‌فرماید:
الْكَمَالُ كُلُّ الْكَمَالِ التَّفَقُّهُ فِي الدِّينِ وَ الصَّبْرُ عَلَى النَّائِبَةِ وَ تَقْدِيرُ الْمَعِيشَةِ.(2) تمام کمال، بصیرت یافتن در دین و پایداری در سختی‌ها و مصائب و اندازه گیری و تدبیر در امور زندگی است.
البته منعی ندارد که انسان در صورت امکان به زندگی و خانواده‌اش توسعه دهد و مثلا غذای بهتر بخورد، لباس فاخرتر بپوشد، در خانه وسیع‌تری زندگی کند و...؛ لیکن این وسعت دادن به زندگی نباید، توجه انسان را به خدا و گرایش او را به معنویات و نیز عزت و آزادگی او را تحت‌الشعاع قرار دهد و ناچار شود به خاطر افزون بر هزینه های غیرضروری زندگی، از سر ایمان، آبرو، آسایش فکری و آرامش روانی خویش بگذرد.
منظور از تدبیر زندگی، این نیست که :
انسان از اوامر و نواهی شرعی پیروی نکند و خود با تکیه بر دانش و بینش محدود خویش به طور مستقل برنامه ریزی کند، بلکه منظور از دخالت دادن تدبیر شخصی در امور زندگی و چگونگی مصرف این است که انسان، بر مبنای قواعد اخلاقی و اقتصادی دین، برای جهت بخشیدن به وضع زندگی خود و رفع مشکلات و نابسامانی‌های اقتصادی؛ برنامه ای هماهنگ و متناسب با درآمدها و توانایی‌هایش تهیه و اجرای آن را در زندگی شخصی و اجتماعی خود مدّ نظر قرار دهد.

3) پرهیز از الگو قرار دادن بیگانگان:
از اصول مهم مصرف در آموزه های دینی، پرهیز از الگو قرار دادن بیگانگان در مصرف می‌باشد.
امام صادق (ع) در این باره می‌فرماید:
أَوْحَى اللَّهُ إِلَى نَبِيٍّ مِنْ أَنْبِيَائِهِ قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ لَا تَلْبَسُوا لِبَاسَ أَعْدَائِي وَ لَا تَطْعَمُوا مَطَاعِمَ أَعْدَائِي وَ لَا تَسْلُكُوا مَسَالِكَ أَعْدَائِي فَتَكُونُوا أَعْدَائِي كَمَا هُمْ أَعْدَائِي‏(3) خداوند بزرگ، به پیامبری از پیامبرانش وحی نمود که به مؤمنین بگو: لباس دشمنان مرا نپوشید، غذای آنان را نخورید و از راه آنان نروید (آنان را الگوی خود قرار ندهید)، که در این صورت از دشمنان من محسوب می‌شوید، همان طور که آنان دشمنان من هستند.

4) استفاده درست از داشته ها :
در آموزه های دینی، استفاده درست از داشته ها در مصرف به عنوان یکی از اصول مهم مصرف بهینه می‌باشد.امیرالمومنین علیه السلام خطاب به برخی از کارگزارانش در خصوص استفاده از بیت المال چنین فرمود :
أَدِقُّوا أَقْلَامَكُمْ وَ قَارِبُوا بَيْنَ سُطُورِكُمْ وَ احْذِفُوا عَنِّي فُضُولَكُمْ وَ اقْصِدُوا قَصْدَ الْمَعَانِي وَ إِيَّاكُمْ وَ الْإِكْثَارَ ؛ قلم هاى خود را نازك بتراشيد، و فاصله ميان سطرها را كم كنيد، از زياده نويسى بپرهيزيد و مقصود را هر چه كوتاه تر بيان كنيد؛ و مبادا پر خرجى كنيد.(4)
این می تواند درسی برای ما باشد تا تنها در بیت المال، بلکه حتی در امور شخصی نیز از این الگوی مصرف بهره ببریم .

5)پرهیز از اسراف :
سخن در اسراف بسیار گفته شده و شنیده شده در این جه به یک روایت در این زمینه اشاره می کنیم :
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در مسیر با سعد برخورد کردند و فرمودند:
ما هذا السّرف يا سعد قال أ في الوضوء سرف قال نعم و ان كنت على نهر جار؛ ای سعد اسراف نکن. سعد گفت: یا رسول اللّه آیا در وضوء هم اسراف است. حضرت فرمودند: آری اگر چه در کنار نهر جاری باشی.(5)

جا دارد در پایان به برخی از ضرب المثل ها در خصوص الگوی مصرف اشاره کنیم :