جمع بندی امام رضا (ع) عالم آل محمد؛ چرا؟

تب‌های اولیه

7 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
امام رضا (ع) عالم آل محمد؛ چرا؟

با سلام.
چرا با وجود اینکه علم همه ی امامان علیهم السلام مساوی است امام رضا علیه السلام عالم آل محمد است؟
اگر پیامبر را جزو آل محمد حساب کنیم یعنی امام رضا علیه السلام از پیغمبر اعلم است در حالی که چنین چیزی ممکن نیست.
لطفا راهنمایی کنید.

با نام و یاد دوست




کارشناس بحث: استاد هادی

با سلام و عرض ادب و تقدیر از پرسش خوب شما

هر نام و لقبي يک بعد از ابعاد شخصيت ائمه معصومین علیهم السلام را بيان مي کند، اما اين طور نيست که اگر يکي از آنان عالِم آل محمد لقب گرفت دیگری به این لقب ملقّب نباشد. اگر امام ششم را صادق گويند، مقصود اين نيست که ديگران صادق نيستند. اگر به امام هشتم عالم گويند نبايد برداشت کنيم که ديگران عالم نيستند، همه آن بزرگواران صادق، کاظم، رضا و عالم هستند.
اما مشهور شدن هر کدام از اين بزرگواران به يکي از اين القاب وجهي دارد؛ امام هشتم در شرايطي قرار گرفت که همه عالمان عصر خود و حتي آنها را که به صورت مناظره به فکر توطئه عليه آن بزرگوار بودند همه را به خضوع در مقابل خود واداشت و عقلاني بودن و عملي بودن اعتقادات شيعه و معارف اهل بيت(ع) را به بهترين وجه براي همگان و آيندگان بيان کرد. پس جا داشت که در محافل و مجالس حتي مخالفان او را عالم آل محمد(ص) بنامند؛ حتي خود مأمون چندين مرتبه بيان داشت: «هذا أعلم هاشمي» (كه به همان معناي عالم آل محمد ميباشد) (صدوق، [بي تا]، «ب» ص 454)
روايات فراواني حكايت از علم والاي امام(عليه‏‏ السلام) دارد برای نمونه به دو روایت اشاره می کنم:
ابوصلت هروي مي گويد: «از حضرت رضا(عليه‏‏ السلام) داناتر نديدم، مأمون در مجلس خود دانشمندان بزرگ اديان و فقها را جمع مي كرد، حضرت رضا(عليه‏‏ السلام) بر همه پيروز مي شد. كسي در ميان آنها باقي نمي ماند كه به مقام آن جناب اعتراف نكند و خود را در مقابلش كوچك به شمار نياورد» (طبرسي، 1417 ق،ص 63)
ابراهيم بن صولي مي گويد: «هرگز نديدم از علي بن موسي الرضا(عليه‏‏ السلام) سوالي شود مگر اينكه پاسخ آن را مي دانست. وي مطلع ترين شخص در زمينه ي تاريخ از ابتداي زمان تا روزگار خويش بود. مأمون با هر سوال از هر چيز، مرتب وي را امتحان مي كرد و ايشان پاسخ مي فرمود؛ علاوه بر اين تمام گفتار و شواهد ايشان از قرآن بود (صدوق، [بي تا]، «الف»، ص 525)

در حقیقت ائمه معصومین علیهم السلام هر کدام دارای علم لدنّی بودند، علم این بزرگواران از علم الهی سرچشمه می گیرد و عالِم به گذشته و حال و آینده هستند همچنانکه در بسیاری از روایات امام صادق علیه السلام و سایر ائمه به این موضوع اشاره فرمودند. اما اینکه چرا امام رضا را عالِم آل محمد می گویند دلیلش این است که:
هر کدام از امامان معصوم(ع) ما گرفتار توطئه يا توطئه هاي خاصي بودند و بايد با درايت ويژه توطئه ها را خنثي و بي اثر نمايند. امام هشتم(ع) گرفتار مأمون شد که خود از عالمان و به اصطلاح دانش دوستان بود، لذا علمای سایر ادیان را به کرّات دعوت نمونه و جلسات مناظره بر پا می کردند؛ هدف مأمون از تشكيل محافل علمي ، نشان از علم دوستي او يا تظاهر به آن بود. در اصل بايد وي را از اين زاويه، متمايز از ديگر خلفاي عباسي دانست؛ به ويژه كه مذاق عقلي او و همراهي اش با معتزله، او را برآن مي داشت در برابر اهل حديث ايستادگي كرده، آنان را منكوب سازد؛ با اين حال مسئله در اينجا خاتمه نمي يافت. مأمون از تشكيل چنين جلساتي هدف ديگري نيز داشت. او مي خواست با كشاندن امام(عليه‏‏ السلام) به بحث، تصوري را كه عامه مردم درباره ائمه اهل بيت عليهم السلام داشتند و آنان را صاحب علم خاص، مثلاً از نوع علم لدني مي دانستند، از بين ببرد (جعفريان،1383، ص 442)
از آنجا كه فضاي حاكم برجامعه اسلامي در زمان حكومت مأمون، مملو از آرا و نظرات مختلف از سوي گروه هاي گوناگون بود، طبيعتاً نقش امام(عليه‏‏ السلام) در برابر اين امواج فكري بسيار خطير و حساس بود. يكي از جرياناتي كه امام(عليه‏‏ السلام) در دوران خويش با آن مواجه گرديد، بحث هاي كلامي بود كه از ناحيه ي جريانات گوناگون فكري به سرعت فراگير شد و موجب گرديد در هر زمينه اختلاف نظر ايجاد شود. دو گروه «معتزله» و «اهل حديث» در برپايي اين جدال ها و جنجال هاي فكري، بيشترين سهم را دارا بودند. در برابر اين دو گروه- كه يكي عقل را برنقل ترجيح مي داد و ديگري نقل را برعقل - امام(عليه‏‏ السلام) مي كوشيد موضع خود را بيان فرمايد، از اين روست كه بخش عمده رواياتي كه از آن حضرت نقل شده در موضوعات كلامي آن هم در شكل پرسش و پاسخ و احياناً مناظرات است (عطاردي، 1406 ق،ج 1، ص 370-371/جعفريان، 1383، ص 450)


خلاصه مطلب این است که:

فضای علمی عصر وجود نازنین امام رضا علیه السلام و از طرفی وجود خلیفه وقت «مأمون» که خودش از عالِمان بوده و لا اقل تظاهر به علم دوستی می کرده و بدین جهت جلسات مناظره با علمای ادیان دیگر را تشکیل می داده است و پیروزی حضرت در تمامی این مناظرات و پاسخ های متقن و علمی این امام همام، همه این عوامل موجب شد لقب عالِم آل محمد به امام رضا علیه السلام داده شود اما این بدین معنی نیست که علم امام رضا بالاتر از علم پیامبر اکر (ص) باشد .

[="Navy"]سلام
منم یک سئوال دارم
ایا درست هست که هر امام مسئولیت یکی از موقوفات عوالم بعد از مرگ را دارد؟
مثلا من خوندم که مسئول عالم برزخ امام رضا (ع) هست !
[/]

جمع بندي:
موضوع: امام رضا (ع) عالم آل محمد؛ چرا؟

پرسش:
چرا با وجود اینکه علم همه ی امامان علیهم السلام مساوی است امام رضا علیه السلام عالم آل محمد است؟
اگر پیامبر را جزو آل محمد حساب کنیم یعنی امام رضا علیه السلام از پیغمبر اعلم است در حالی که چنین چیزی ممکن نیست.

پاسخ:
هر نام و لقبي يک بعد از ابعاد شخصيت ائمه معصومین علیهم السلام را بيان مي کند، اما اين طور نيست که اگر يکي از آنان عالِم آل محمد لقب گرفت دیگری به این لقب ملقّب نباشد. اگر امام ششم را صادق گويند، مقصود اين نيست که ديگران صادق نيستند. اگر به امام هشتم عالم گويند نبايد برداشت کنيم که ديگران عالم نيستند، همه آن بزرگواران صادق، کاظم، رضا و عالم هستند. مشهور شدن هر کدام از اين بزرگواران به يکي از اين القاب وجهي دارد؛ امام هشتم در شرايطي قرار گرفت که همه عالمان عصر خود و حتي آنها را که به صورت مناظره به فکر توطئه عليه آن بزرگوار بودند همه را به خضوع در مقابل خود واداشت و عقلاني بودن و عملي بودن اعتقادات شيعه و معارف اهل بيت(ع) را به بهترين وجه براي همگان و آيندگان بيان کرد. پس جا داشت که در محافل و مجالس حتي مخالفان او را عالم آل محمد(ص) بنامند؛ حتي خود مأمون چندين مرتبه بيان داشت: «هذا أعلم هاشمي» (1)
در حقیقت حضرات معصومین علیهم السلام اعم از پيامبر صل الله عليه و آله و 12 معصوم، هر کدام دارای علم لدنّی بودند، علم این بزرگواران از علم الهی سرچشمه می گیرد و عالِم به گذشته و حال و آینده هستند همچنانکه در بسیاری از روایات امام صادق علیه السلام و سایر ائمه به این موضوع اشاره فرمودند. اما اینکه چرا امام رضا را عالِم آل محمد می گویند دلیلش این است که:
از آنجا كه فضاي حاكم برجامعه اسلامي در زمان حكومت مأمون، مملو از آرا و نظرات مختلف از سوي گروه هاي گوناگون بود، طبيعتاً نقش امام(عليه‏‏ السلام) در برابر اين امواج فكري بسيار خطير و حساس بود. يكي از جرياناتي كه امام(عليه‏‏ السلام) در دوران خويش با آن مواجه گرديد، بحث هاي كلامي بود كه از ناحيه ي جريانات گوناگون فكري به سرعت فراگير شد و موجب گرديد در هر زمينه اختلاف نظر ايجاد شود. دو گروه «معتزله» و «اهل حديث» در برپايي اين جدال ها و جنجال هاي فكري، بيشترين سهم را دارا بودند. در برابر اين دو گروه- كه يكي عقل را برنقل ترجيح مي داد و ديگري نقل را برعقل - امام(عليه‏‏ السلام) مي كوشيد موضع خود را بيان فرمايد، از اين روست كه بخش عمده رواياتي كه از آن حضرت نقل شده در موضوعات كلامي آن هم در شكل پرسش و پاسخ و احياناً مناظرات است (2)
فضای علمی عصر وجود نازنین امام رضا علیه السلام و از طرفی وجود خلیفه وقت «مأمون» که خودش از عالِمان بوده و لا اقل تظاهر به علم دوستی می کرده و بدین جهت جلسات مناظره با علمای ادیان دیگر را تشکیل می داده است و پیروزی حضرت در تمامی این مناظرات و پاسخ های متقن و علمی این امام همام، همه این عوامل موجب شد لقب عالِم آل محمد به امام رضا علیه السلام داده شود.

..............................................................................................................
1. كه به همان معناي عالم آل محمد ميباشد (صدوق، [بي تا]، «ب» ص 454)
2. عطاردي، 1406 ق،ج 1، ص 370-371/جعفريان، 1383، ص 450

موضوع قفل شده است