خدا را آن طور که باید نمی‌فهمم، چگونه خدا را بهتر لمس کنم؟
تب‌های اولیه
در برآیند کلی شناخت انسان نسبت به خداوند سبحان دوگونه است:
1ـ شناخت حصولی: که مقصود از آن شناخت از راه عقل، تفکر، اندیشه، استدلال و برهان و نظم در عالم طبیعتاست که راحت ترین راه در این مسیر، تفکر و سیر در آیات الهی در جهان هستی و به خصوص عالم ماده که بهتر قابل لمس است و تدبر در موجودات و عجایب خلقتاین جهان است . در قرآن نیز بر این روش خداشناسی تاکید شده و آیات بسیاری در مورد خلقت این جهان و نشانه های خداوند در آن بیان شده است.
2ـ شناخت حضوری، که خود دوگونه است:
1ـ2ـ درک فطری یا خداشناسی فطری:
که یک علم حضوری غیراکتسابی در نهاد انسان و بیرون از محدوده اختیاراوست. این شناخت فطری در بیشتر انسانها تنها استعداد و مایهای است که آدمی با تلاش خود میتواند آن را از حالت استعداد و قوهبه فعلیت در آوردهو از حالت ابهام به مرحله درک حضوری آگاهانه برساند.
2ـ2ـ علم حضوری اکتسابی:
یک علم حضوری روشن و آگاهانه است و آدمی با تلاش و پس از پیمودن مراحل تکامل، این شایستگی را مییابد که خداوند آن را به او افاضه نماید. این نوع معرفت دارای مراتب گوناگون شدید وضعیف است که آخرین مرحله آن همان هدف نهایی آفرینش و بالاترین مرتبه کمال انسانی میباشد. هر چند دریافت این معرفت حضوری، مانند گونه قبل مستقیما در اختیار آدمی نیست، اما مقدمات دستیابی به آن از افعال اختیاری است. انسان با سیر و سلوک و ریاضت نفس و آن مواردی که در شرع اسلام نیز تجویز شده است ، می تواند به مراتبی از کشف و شهود حقایق هستی و از جمله شناخت بهتر و عمیق تر خداوند نائل شود و حقایقی از عالم ربوبی بر این انسان افاضه شود.
در حقیقت افاضه این کمال ـ معرفت به خداوند ـ پاداش بخشی از افعال اختیاری انسان است که به صورت تام وکامل در آخرت به او داده میشود هر چند مراتب دیگری از این معرفت حضوری برای برخی از اولیای خدا در این دنیا فراهم میآید.
بر اساس مطالب پیش گفته با شناخت نفس یا روح یا حقیقت خود و توجه به این امر که اصل ما یعنی روح ما چه بوده، چه گشته و چه میتواند باشد و آگاهی از چگونگی تهذیب نفس و طریق سلوک و راه حصول کمال میتوانید خداوند را با علم حضوری اکتسابی بیشتر، بهتر و عمیقتر بشناسید.
در واقع معرفت نفسی که پلی برای معرفت خداوند است، همان سلوک عملی و شرعی است که باید با استفاده ازاستادی مجرب و تأیید شده و عمل به دستورات او محقق میشود.
در حقیقت امری که انسان را به شهود وجه حق میرساند، شناخت حقیقت خود و حرکت به سوی مقام اصلی خود است و این جز با تحصیل تقوا میسر نخواهد بود.
در این رابطه توصیه میکنیم کتاب "مقالات" استاد محمد شجاعی را که در سه جلد از سوی انتشارات سروش به چاپ رسیده است با دقت، تکرار و وسواس مطالعه فرمایید