جمع بندی چرا برخی دانش آموزان موفق با ورود به دانشگاه دچار افت تحصیلی می شوند؟

کارشناس بحث: استاد امین

سلام

بله چنین تغییری گاهی اوقات رخ می دهد و فردی که در دبیرستان بسیار درس خوان بوده، وقتی وارد دانشگاه می شود به مرور زمان از درس فاصله می گیرد و با افت تحصیلی مواجه می شود. علت این تغییر و تحول می تواند متفاوت و متعدد باشد. اینکه شما می گویید یکی از علت های افت تحصیلی چنین افرادی نداشتن مهارت لازم برای درس خواندن است خیلی روشن نیست و ای کاش بیشتر توضیح می دادید. اما اگر منظورتان این است که درس خواندن در دبیرستان با دانشگاه متفاوت است، از جهاتی درست است؛ چون شیوه کلاس داری و حتی محتوانی درسی تا حدودی فرق می کند؛ اما این تفاوت به اندازه ای نیست که منجر به این همه افت تحصیلی شود. لذا باید به دنبال ریشه های اساسی تری برای این مسئله باشیم که در ادامه به چند نمونه از آنها اشاره می کنیم:

1- علاقه و انگیزه: یکی از مهمترین عوامل برای درس خواندن، داشتن علاقه و انگیزه کافی است؛ چنانچه نداشتن علاقه و انگیزه نیز باعث بی رغبت شدن به درس می شود. البته اینکه علاقه چطور شکل می گیرد و چه پیش زمینه های لازم دارد نیاز به بحث و بررسی بیشتر دارد. اما به طور کلی می توان انتخاب رشته مورد علاقه را از عوامل اصلی در این زمینه به شمار آورد؛ چنانچه علاقه نداشتن به رشته تحصیلی در دانشگاه یکی از علت های مهم در افت تحصیلی فرد به شمار می رود.

2- داشتن هدف: افرادی که از درس خواندن هدف خاصی ندارند، معمولا بعد از مدتی سرد شده و کم کم به فکر ترک تحصیل می افتند. در مورد هدف گذاری تحصیلی هم بحثی جدا لازم است. اما همانطور که در مورد قبلی عرض کردم، ترسیم اهداف تحصیلی بهتر است در همان زمان انتخاب رشته صورت بگیرد. اگر کسی نداند که برای چه هدفی دارد این درس ها را می خواند، بعد از مدتی انگیزه اش را از دست داده و رغبتی برای خواندن نخواهد داشت. در دبیرستان این مسئله شاید خیلی پررنگ نباشد؛ چون غالبا افراد به دلیلی شرایط محیطی و روحیات و خلقیاتی که در سنین مدرسه دارند، هدفشان درس خواندن و قبول شدن و وارد دانشگاه شدن است و همین برای تلاششان کافی است؛ اما کسی که وارد دانشگاه می شود چون با اختیار خودش وارد شده دیگر محیط و نمره گرفتن نمی تواند برای او ایجاد انگیزه کند؛ بلکه در این زمان او باید اهداف دورتری را برای خود ترسیم کند تا این انگیزه ادامه پیدا کرده و او را از درس خسته نکند.

3- دوست و رفیق: یکی دیگر از عوامل اساسی، داشتن دوست و رفیق خوب یا بد است. نقش دوست در همه مراحل زندگی انسان پررنگ است و نقش آن در درس خواند پررنگتر. اگر ما با افرادی دوست باشیم که به قول شما درس نخواندن را نشانه باکلاسی بدانند، قطعا انگیزه ما برای درس خواندن کم خواهد شد و این مسئله در دانشگاه به همان دلیلی که در بالا عرض کردیم نسبت به دبیرستان پررنگ تر است. بنابراین از همان ابتدا دوستان بد را کنار گذاشته و دوست های خوب را کشف و ضبط کنید!

4- موفقت در ترم اول: خشت اول در دانشگاه، درس خواندن و کسب موفقیت در همان ترم اول یا واحد های اولیه است. دیدن موفقیت های پیشین معمولا انگیزه را چند برابر می کند؛ چنانچه نداشتن موفقیت، انگیزه را برای ادامه کار ضعیف خواهد کرد. لذا اگر می خواهید درس خوان باشید، از همان روز اول اقدام کنید و کار امروز به فردا مگذارید. خیلی از افرادی که با افت تحصیلی مواجه شده اند به خاطر این بوده که از روز اول درس را جدی نگرفته و در همان ترم اول با شکست مواجه شدند.

5- تقویت ایمان: داشتن ایمانی قوی علاوه بر اینکه مسیر درست را همیشه به ما نشان خواهد داد و از بیراهه رفتن ما نیز جلوگیری خواهد کرد، موجب تقویت اراده و در نتیجه درس خوان شدن هم می شود. متاسفانه به خاطر جو نامناسبی که دانشگاه ها دارد و بعضا هم مختلط است، دانش آموزی که تا الان با محدودیت رابطه مواجه بود، این محدودیت برای او برداشته می شود و همین باعث می شود که مسائل متفرقه او را به خود جذب کرده و از هدف اصلی خود که درس خواندن است باز بماند. لذا اگر کسی می خواهد با این مشکل مواجه شود، باید ایمان خود را تقویت کرده و از هر گونه مسائلی که خلاف شرع و دین است فاصله بگیرد تا علاوه بر اینکه سلامت روان خود را حفظ می کند، مانعی برای تحصیل خود و رسیدن به اهداف عالیه اش نتراشد.

6- کسب مهارت های آموختن: همانطور که شما هم گفتید، داشتن مهارت در این زمینه انگیزه خوبی را برای ما ایجاد خواهد که بهتر و بیشتر درس بخوانیم. شاید نداشتن این مهارت ها در دبیرستان خیلی خودش را نشان نمی داده؛ اما با ورود به دانشگاه ضرورت داشتن این مهارت ها بیشتر خودش را نشان می دهد. اینکه چطور درس بخوانیم نیاز به بررسی شرایط و نوع رشته تحصیلی و سطح آن دارد. اما به طور کلی پیشنهاد ما این است که چند کتاب با همین عنوان را مطالعه کنید. خواندن اینها کلیات را به شما می اموزد. در کنار آن می توانید از اساتید و دانشجویان سال بالایی هم رشته خود کمک بگیرید و از تجربیات آنها استفاده کنید. حتی اگر لازم دانستید به یک مشاور تحصیلی مراجعه کنید.
پیروز و سربلند

دوست عزيز!
سطح دروس دوران مدرسه با دانشگاه قابل قياس نيست

یکی از علل درس نخواندن دانشجویان این است که تصور آرمانی و متعالی از دانشگاه داشتند و این توهم در ذهن آنها ایجاد شده بود که "دانشگاه، قطعه ای از بهشت است و با ورود به دانشگاه به تمام سعادت های دنیا و هرچه بخواهیم می رسیم!!!!" و همین تصور غلط باعث شده بود که با انگیزه ی تمام در دبیرستان و کنکور بخوانند...اما بعد ورود دانشگاه می فهمند که همه ی این تصورها، تنها یک توهم باطل بیهوده بوده و تمامی کاخ آرزوهایشان ویران می گردد....

عنوان: چرا برخی دانش آموزان موفق با ورود به دانشگاه دچار افت تحصیلی می شوند؟

سوال:
سلام/ شاید دانش آموزهای زیادی را دیده باشیم که مدام مشغول درس خواندن هستند. خودمان هم کم و بیش دوره ی دانش آموزی اینجوری بودیم؛ ولی به محض ورود به دانشگاه درس نخواندن به یک افتخار تبدیل می شود. بعضی از بچه هایی که در دبیرستان درس خوان بوده اند با ورود به دانشگاه به دلایل مختلف افت تحصیلی پیدا می کنند که به نظرم یکی از علت های آن ندانشتن مهارت درس خواندن در دانشگاه است. حال سوال من این است که چگونه در دوران دانشجویی درس بخوانیم تا با این مشکل مواجه نشویم؟

پاسخ:
سلام/ بله چنین تغییری گاهی اوقات رخ می دهد و فردی که در دبیرستان بسیار درس خوان بوده، وقتی وارد دانشگاه می شود به مرور زمان از درس فاصله می گیرد و با افت تحصیلی مواجه می شود. علت این تغییر و تحول می تواند متفاوت و متعدد باشد. اینکه شما می گویید یکی از علت های افت تحصیلی چنین افرادی نداشتن مهارت لازم برای درس خواندن است خیلی روشن نیست و ای کاش بیشتر توضیح می دادید. اما اگر منظورتان این است که درس خواندن در دبیرستان با دانشگاه متفاوت است، از جهاتی درست است؛ چون شیوه کلاس داری و حتی محتوانی درسی تا حدودی فرق می کند؛ اما این تفاوت به اندازه ای نیست که منجر به این همه افت تحصیلی شود. لذا باید به دنبال ریشه های اساسی تری برای این مسئله باشیم که در ادامه به چند نمونه از آنها اشاره می کنیم:

1- علاقه و انگیزه: یکی از مهمترین عوامل برای درس خواندن، داشتن علاقه و انگیزه کافی است؛ چنانچه نداشتن علاقه و انگیزه نیز باعث بی رغبت شدن به درس می شود. البته اینکه علاقه چطور شکل می گیرد و چه پیش زمینه های لازم دارد نیاز به بحث و بررسی بیشتر دارد. اما به طور کلی می توان انتخاب رشته مورد علاقه را از عوامل اصلی در این زمینه به شمار آورد؛ چنانچه علاقه نداشتن به رشته تحصیلی در دانشگاه یکی از علت های مهم در افت تحصیلی فرد به شمار می رود.
2- داشتن هدف: افرادی که از درس خواندن هدف خاصی ندارند، معمولا بعد از مدتی سرد شده و کم کم به فکر ترک تحصیل می افتند. در مورد هدف گذاری تحصیلی هم بحثی جدا لازم است. اما همانطور که در مورد قبلی عرض کردم، ترسیم اهداف تحصیلی بهتر است در همان زمان انتخاب رشته صورت بگیرد. اگر کسی نداند که برای چه هدفی دارد این درس ها را می خواند، بعد از مدتی انگیزه اش را از دست داده و رغبتی برای خواندن نخواهد داشت. در دبیرستان این مسئله شاید خیلی پررنگ نباشد؛ چون غالبا افراد به دلیلی شرایط محیطی و روحیات و خلقیاتی که در سنین مدرسه دارند، هدفشان درس خواندن و قبول شدن و وارد دانشگاه شدن است و همین برای تلاششان کافی است؛ اما کسی که وارد دانشگاه می شود چون با اختیار خودش وارد شده دیگر محیط و نمره گرفتن نمی تواند برای او ایجاد انگیزه کند؛ بلکه در این زمان او باید اهداف دورتری را برای خود ترسیم کند تا این انگیزه ادامه پیدا کرده و او را از درس خسته نکند.
3- دوست و رفیق: یکی دیگر از عوامل اساسی، داشتن دوست و رفیق خوب یا بد است. نقش دوست در همه مراحل زندگی انسان پررنگ است و نقش آن در درس خواند پررنگتر. اگر ما با افرادی دوست باشیم که به قول شما درس نخواندن را نشانه باکلاسی بدانند، قطعا انگیزه ما برای درس خواندن کم خواهد شد و این مسئله در دانشگاه به همان دلیلی که در بالا عرض کردیم نسبت به دبیرستان پررنگ تر است. بنابراین از همان ابتدا دوستان بد را کنار گذاشته و دوست های خوب را کشف و ضبط کنید!
4- موفقت در ترم اول: خشت اول در دانشگاه، درس خواندن و کسب موفقیت در همان ترم اول یا واحد های اولیه است. دیدن موفقیت های پیشین معمولا انگیزه را چند برابر می کند؛ چنانچه نداشتن موفقیت، انگیزه را برای ادامه کار ضعیف خواهد کرد. لذا اگر می خواهید درس خوان باشید، از همان روز اول اقدام کنید و کار امروز به فردا مگذارید. خیلی از افرادی که با افت تحصیلی مواجه شده اند به خاطر این بوده که از روز اول درس را جدی نگرفته و در همان ترم اول با شکست مواجه شدند.
5- تقویت ایمان: داشتن ایمانی قوی علاوه بر اینکه مسیر درست را همیشه به ما نشان خواهد داد و از بیراهه رفتن ما نیز جلوگیری خواهد کرد، موجب تقویت اراده و در نتیجه درس خوان شدن هم می شود. متاسفانه به خاطر جو نامناسبی که دانشگاه ها دارد و بعضا هم مختلط است، دانش آموزی که تا الان با محدودیت رابطه مواجه بود، این محدودیت برای او برداشته می شود و همین باعث می شود که مسائل متفرقه او را به خود جذب کرده و از هدف اصلی خود که درس خواندن است باز بماند. لذا اگر کسی می خواهد با این مشکل مواجه شود، باید ایمان خود را تقویت کرده و از هر گونه مسائلی که خلاف شرع و دین است فاصله بگیرد تا علاوه بر اینکه سلامت روان خود را حفظ می کند، مانعی برای تحصیل خود و رسیدن به اهداف عالیه اش نتراشد.
6- کسب مهارت های آموختن: همانطور که شما هم گفتید، داشتن مهارت در این زمینه انگیزه خوبی را برای ما ایجاد خواهد که بهتر و بیشتر درس بخوانیم. شاید نداشتن این مهارت ها در دبیرستان خیلی خودش را نشان نمی داده؛ اما با ورود به دانشگاه ضرورت داشتن این مهارت ها بیشتر خودش را نشان می دهد. اینکه چطور درس بخوانیم نیاز به بررسی شرایط و نوع رشته تحصیلی و سطح آن دارد. اما به طور کلی پیشنهاد ما این است که چند کتاب با همین عنوان را مطالعه کنید. خواندن اینها کلیات را به شما می اموزد. در کنار آن می توانید از اساتید و دانشجویان سال بالایی هم رشته خود کمک بگیرید و از تجربیات آنها استفاده کنید. حتی اگر لازم دانستید به یک مشاور تحصیلی مراجعه کنید. (1)

نتیجه:
افت تحصیلی بعد از ورد به دانشگاه می توانند علل مختلفی داشته باشد. از مهم ترین علل آن می توان به تغییر محیط و رفع موانع ارتباط با جنس مخالف، عدم علاقه به رشته تحصیلی، نداشتن هدف، دوست و رفیق نامناسب، ضعف ایمان و نداشتن مهارت های مطالعه و درس خواندن اشاره کرد. تقویت اینها منجر به موفقیت خواهد شد.

(1) سایت انجمن گفتگوی دینی، انجمن مشاوره، کارشناس: امین، تاریخ: 1395/02/13