مستندات مخفی بودن قبر حضرت زهرا (س)

تب‌های اولیه

12 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
مستندات مخفی بودن قبر حضرت زهرا (س)

سلام. سنی ها میگویند: قبر حضرت زهرا سلام الله علیها مخفی نیست و در کنار قبر شریف امام حسن علیه السلام هست. لطفا مستنداتی دال بر اینکه حضرت اولا مخفیانه دفن شده اند و ثانیا قبرشان مخفی است بیان بفرمایید. لطفا مستندات از منابع خود اهل سنت باشد. با تشکر

با نام و یاد دوست


کارشناس بحث: استاد صدرا

با سلام و عرض ادب

مستندات دفن مخفیانه ی حضرت زهرا سلام الله علیها از متون اهل سنت

با نگاهی به برخی از کتب مصدر اصلی اهل سنت با خبری مواجه می گردیم که مفاد آن چنین است: حضرت امیر علیه السلام شبانه بدن مطهره ی حضرت زهرا سلام الله علیها را دفن نمودند و ابوبکر و عمر را با خبر نساختند.

بنابراین دو موضوع غیر قابل تشکیک می باشد:

الف: دفن شبانه؛
ب: عدم اطلاع و خبر دار نمودن ابوبکر و عمر؛

ما در اینجا برای نمونه به برخی از متون و مصادر به ترتیب تاریخ وفات مؤلفین اشاره می نمائیم:

الف: المصنف، تالیف: عبدالرزاق صنعانی(متوفی:211)

1. «... عَنْ عَائِشَةَ، أَنَّ عَلِيًّا، «دَفَنَ فَاطِمَةَ لَيْلًا وَلَمْ يُؤْذِنْ بِهَا أَبَا بَكْرٍ»؛[1] عایشه نقل می کند که همانا علی علی علیه السلام فاطمه علیها السلام را شبانه دفن نمود و ابوبکر را از این امر با خبر ننمود.

2. «...فَهَجَرَتْهُ[2] فَاطِمَةُ، فَلَمْ تُكَلِّمْهُ فِي ذَلِكَ حَتَّى مَاتَتْ، فَدَفَنَهَا عَلِيٌّ لَيْلًا، وَلَمْ يُؤْذِنْ بِهَا أَبَا بَكْرٍ»،[3] فاطمه علیها السلام از ابوبکر اعراض نمود و(بعد از جریان مطالبه ی فدک و عدم اجبات خواسته ی آنحضرت از سوی ابوبکر) با وی سخن نگفت تا اینکه از دنیا رفت؛ پس علی علیه السلام او را شبانه دفن نمود و ابوبکر را با خبر نساخت.

ب: المصنف، تالیف: ابن ابی شیبة(متوفی:235)

«...عَنِ الزُّهْرِيِّ، عَنْ عُرْوَةَ، «أَنَّ عَلِيًّا دَفَنَ فَاطِمَةَ لَيْلًا»؛[4] همانا علی علیه السلام فاطمه علیها السلام را شبانه دفن نمود.

ج: صحیح البخاری، تالیف: محمد بن اسماعیل بخاری(متوفی:256)

بخاری در دو موضع از کتاب خویش(کتاب فرض الخمس و کتاب المغازی)، داستان غضب حضرت زهرا سلام الله علیها بر ابوبکر و دفن شبانه ی آنحضرت را ذکر نموده است که بدین صورت است:

1. «فَغَضِبَتْ فَاطِمَةُ بِنْتُ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ(وآله)وَسَلَّمَ، فَهَجَرَتْ أَبَا بَكْرٍ، فَلَمْ تَزَلْ مُهَاجِرَتَهُ حَتَّى تُوُفِّيَتْ...»؛[5] پس فاطمه دختر رسول خدا صلی الله علیه وآله بر ابوبکر خشمگین شد و از وی اعراض نمود و باوی سخن نگفت و پیوسته چنین بود تا از دنیا رفت.

2. «فَوَجَدَتْ فَاطِمَةُ عَلَى أَبِي بَكْرٍ فِي ذَلِكَ، فَهَجَرَتْهُ فَلَمْ تُكَلِّمْهُ حَتَّى تُوُفِّيَتْ، وَعَاشَتْ بَعْدَ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ سِتَّةَ أَشْهُرٍ، فَلَمَّا تُوُفِّيَتْ دَفَنَهَا زَوْجُهَا عَلِيٌّ لَيْلًا، وَلَمْ يُؤْذِنْ[6] بِهَا أَبَا بَكْرٍ وَصَلَّى عَلَيْهَا...»؛[7]
پس فاطمه علیها السلام بر ابوبکر(به واسطه ی اقدامات وی) خشمگین گردید و از او روی برگردانید و باوی سخن نگفت تا اینکه از دنیا رفت. پس هنگامی که وفات نمود علی علیه السلام شبانه آنحضرت را دفن نمود و ابوبکر را مطلع نساخت و بر بدن آنحضرت نماز گزارد...

د:صحيح مسلم، تالیف: مسلم بن حجاج نیشابوری(متوفی:261)

مسلم بن حجاج نیز در کتاب صحیح خود داستان غضبناک شدن حضرت زهرا سلام الله علیه و دفن شبانه آنحضرت را در کتاب:الجهاد والسیر، باب قول النبی صلی الله علیه وآله و سلم :«لا نورث ما ترکناه فهو صدقة»، آورده است که متن آن همچون متون قبلی است: «...فَوَجَدَتْ فَاطِمَةُ عَلَى أَبِى بَكْرٍ فِى ذَلِكَ - قَالَ - فَهَجَرَتْهُ فَلَمْ تُكَلِّمْهُ حَتَّى تُوُفِّيَتْ وَعَاشَتْ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- سِتَّةَ أَشْهُرٍ فَلَمَّا تُوُفِّيَتْ دَفَنَهَا زَوْجُهَا عَلِىُّ بْنُ أَبِى طَالِبٍ لَيْلاً وَلَمْ يُؤْذِنْ بِهَا أَبَا بَكْرٍ وَصَلَّى عَلَيْهَا عَلِىٌّ ...».[8]

ه: السمتدرك علي الصحيحين، تالیف حاکم نیشابوری(متوفی:405)

«...عَنِ الزُّهْرِيِّ، عَنْ عُرْوَةَ، عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ: «دُفِنَتْ فَاطِمَةُ بِنْتُ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَيْلًا دَفَنَهَا عَلِيٌّ، وَلَمْ يَشْعُرْ بِهَا أَبُو بَكْرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ حَتَّى دُفِنَتْ وَصَلَّى عَلَيْهَا عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ»؛[9]فاطمه علیها السلام شبانه دفن گردید. علی علیه السلام آنحضرت را دفن نمودند و ابوبکر از جریان دفن آنحضرت با خبر نگردید.

برخی دیگر از مصادر دیگر این متن عبارتند از: [=Symbol]

*شرح مشكل الآثار، أبو جعفر أحمد بن محمد بن سلامة بن عبد الملك بن سلمة الأزدي الحجري المصري المعروف بالطحاوي (المتوفى: 321هـ) ،ج1،ص137، مؤسسة الرسالة؛

*صحيح ابن حبان،‌محمد بن حبان بن أحمد بن حبان بن معاذ بن مَعْبدَ، التميمي، أبو حاتم، الدارمي، البُستي (المتوفى: 354هـ)، ج11، ص153، مؤسسة الرسالة، بيروت.

*الطبقات الکبری، محمد بن سعد، ج8،ص29، دار صاد.

ادامه دارد.


[/HR] [1]. المصنف، أبو بكر عبد الرزاق بن همام بن نافع الحميري اليماني الصنعاني (المتوفى: 211هـ)،‌ج3، ص521، المكتب الإسلامي – بيروت.

[2]. قاموس القرآن، ج7، ص139:«راغب گويد: هجر و هجران آنست كه انسان از ديگرى جدا شود خواه با بدن يا با زبان يا با قلب. در لغت آمده: «هجر الشّى‏ء: تركه و اعرض عنه». طبرسى آنرا قطع مواصلت گفته است».

[3]. المصنف، أبو بكر عبد الرزاق بن همام بن نافع الحميري اليماني الصنعاني (المتوفى: 211هـ)،‌ج5،ص471، المكتب الإسلامي – بيروت.

[4]. المصنف في الأحاديث والآثار، أبو بكر بن أبي شيبة، عبد الله بن محمد بن إبراهيم بن عثمان بن خواستي العبسي (المتوفى: 235هـ)، مكتبة الرشد – الرياض.


[5]. صحیح البخاری، کتاب فرض الخمس، ح:3093، ‌دارطوق النجاة.


[6]. بدر الدین عینی در شرح این فقره می نویسد:(وَلم يُؤذن بهَا أَبَا بكر) أَي: وَلم يعلم بوفاتها أَبَا بكر. قَوْله: (وَصلى عَلَيْهَا) أَي: صلى عَليّ، رَضِي الله تَعَالَى عَنهُ، على فَاطِمَة»، عمدة القاري شرح صحيح البخاري، أبو محمد محمود بن أحمد بن موسى بن أحمد بن حسين الغيتابى الحنفى بدر الدين العينى (المتوفى: 855هـ)،ج17، ص259، دار إحياء التراث العربي – بيروت.

[7]. صحیح البخاری، کتاب المغازی، باب غزوة خیبر، ح:4240، دار طوق النجاة.


[8]. صحیح مسلم، باب قَوْلِ النَّبِىِّ -صلى الله عليه وسلم- « لاَ نُورَثُ مَا تَرَكْنَا فَهُوَ صَدَقَةٌ »،ح:4679، دارالجیل.


[9]. المستدرك على الصحيحين، أبو عبد الله الحاكم محمد بن عبد الله بن محمد بن حمدويه بن نُعيم بن الحكم الضبي الطهماني النيسابوري المعروف بابن البيع (المتوفى: 405هـ)، ج3، ص178،‌ح:4764، دار الكتب العلمية – بيروت.

اشكال: اهل سنت شبانه دفن شدن آنحضرت را امری عادی تلقی نموده و بیان می دارند افراد دیگری همچون پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و ابوبکر و عثمان و ابن مسعود نیز شبانه دفن شدند.[1]

پاسخ: گذشته از اینکه دفن پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و ابن مسعود در شب نشانگر عمل اعتراضی بوده است و ابن مسعود نیز به واسطه ی اعتراض بر عثمان وصیت بر دفن شبانه نمود؛‌ دفن حضرت زهرا سلام الله علیها به هیچ عنوان امری عادی نبوده است؛ بلکه چنین عملی اعتراضی بر حکومت غاصب و صحابی ای بوده است که در ظلم بر عترت علیهم السلام اتفاق نمودند.

حضرت زهرا سلام الله علیها نیز بعد از قهر سیاسی خویش با ابوبکر و غضب بر وی؛‌ با وصیت خویش به امیر المؤمنین علیه السلام نارضایتی و خشم خویش از دستگاه حاکمه را اعلان نمودند؛ همچنان که در متون مختلفی به این وصیت اعتراف شده است که ما به ذکر برخی می پردازیم:

1. عبدالرزاق در مصنف خویش روایت می کند:


«عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ، وَعَمْرِو بْنِ دِينَارٍ أَنَّ حَسَنَ بْنَ مُحَمَّدٍ، أَخْبَرَهُ، «أَنَّ فَاطِمَةَ بِنْتَ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ دُفِنَتْ بِاللَّيْلِ» قَالَ: فَرَّ بِهَا عَلِيٌّ مِنْ أَبِي بَكْرٍ أَنْ يُصَلِّيَ عَلَيْهَا، كَانَ بَيْنَهُمَا شَيْءٌ " عَبْدُ الرَّزَّاقِ...عَنِ ابْنِ عُيَيْنَةَ، عَنْ عَمْرِو بْنِ دِينَارٍ، عَنْ حَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ مِثْلَهُ، إِلَّا أَنَّهُ قَالَ: أَوْصَتْهُ بِذَلِكَ»؛[2]

فاطمه دختر پيامبر شبانه به خاك سپرده شد، راوی می گوی: علی علیه السلام به واسطه ی چنین عملی از اینکه ابوبکر بر بدن حضرت زهرا سلام الله علیها نماز بگذارد اجتناب فرمود؛ زیرا بین آن دو اتفاقاتی افتاده بود. عبدالرزاق در نقل دیگری از این راوی نقل می کند: حضرت زهرا سلام الله علیها خود بر این عمل وصیت نموده بود.


2. دارقطنی در سنن خویش روایت می کند:

«عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ عُمَيْسٍ , أَنَّ فَاطِمَةَ «أَوْصَتْ أَنْ يُغَسِّلَهَا زَوْجُهَا عَلِيٌّ وَأَسْمَاءُ فَغَسَّلَاهَا»؛[3]

اسماء بنت عمیس نقل می نماید که حضرت زهرا سلام الله علیها وصیت نمود که علی علیه السلام و اسماء آنحضرت را غسل دهند؛ پس حضرت علی علیه السلام و اسماء آنحضرت را غسل دادند.

3. بیهقی نیز با سند خوبی این امر را روایت نموده است.[4]

«وَرُوِّينَا عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ عُمَيْسٍ، أَنَّ فَاطِمَةَ بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «أَوْصَتْ أَنْ يُغَسِّلَهَا زَوْجُهَا عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ، فَغَسَّلَهَا هُوَ وَأَسْمَاءُ»؛[5]

4. قسطلانی شارح صحیح بخاری در این رابطه می نویسد:

(فلما توفيت دفنها زوجها علي) -رضي الله عنه- (ليلاً) بوصية منها»؛[6] پس چون فاطمه علیها السلام وفات نمود علی علیه السلام آنحضرت را شبانه دفن نمودند و این امر بواسطه ی وصیت آنحضرت بود.


5. مُناوی نیز در این رابطه می نویسد:

«وقال كثيرون: غسلها زوجها علي، أو أسماء بنت عميس، وصلى على عليها ودفنها ليلا بوصية منها»،[7] قول کثیری آن است که فاطمه علیها السلام را علی علیه السلام یا اسماء بنت عمیس غسل داد و علی علیه السلام بر آنحضرت نماز گزارد و بنا بر وصیت فاطمه علیها السلام آنحضرت را شبانه دفن نمود.

6. «ابن عبدالبر قرطبی» در کتاب «الاستیعاب»،[8] و «دیاربکری»، در «تاریخ الخمیس»،[9] نقل می نمایند:

بعد از رحلت حضرت زهرا سلام الله علیها چون عایشه خواست وارد حجره ی آن حضرت گردد، اسماء بنت عمیس از ورود وی ممانعت نمود و به وی اجازه ی ورود را نداد. عایشه شکایت وی را نزد پدرش برد و ابوبکر از اسماء علت منع از ورود عایشه را پرسید که اسماء در پاسخ گفت: «أَمَرَتْنِي أَلا يَدْخُلَ عَلَيْهَا أَحَدٌ»؛فاطمه علیها السلام خود چنین دستوری را داده که کسی بر آنحضرت وارد نشود.

از این نقل و نقلهای مشابه روشن می گردد:

اولا: دفن آنحضرت در شب بنابر وصیت آنحضرت بوده؛

ثانیا: علت این امر اعتراض بر حکومت غاصب بوده است.

همچنان که مرحوم شیخ صدوق روایت می کنند:

يَزِيدَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام لِأَيِّ عِلَّةٍ دُفِنَتْ فَاطِمَةُ علیها السلام بِاللَّيْلِ وَ لَمْ تُدْفَنْ بِالنَّهَارِ قَالَ لِأَنَّهَا أَوْصَتْ أَنْ لَا يُصَلِّيَ عَلَيْهَا رِجَالٌ [الرَّجُلَانِ‏].[10]

بطائنی می گوید: پدرم از امام صادق علیه السلام سؤال نمود: چرا حضرت زهرا سلام الله علیها را شبانه به خاک سپردند و در روز تشییع و خاکسپاری نشدند؟ حضرت در پاسخ فرمودند: چون وصیّت نمودند که آن دو نفر(به نقل مجلسی در بحار:اعرابیان) بر جنازه اش نماز نخوانند.

ادامه دارد.


[/HR] [1]. المغنی، عبدالله بن قدامة، ج2، ص417:( فصل ) فأما الدفن ليلا فقال احمد وما بأس بذلك وقال : أبو بكر دفن ليلا ، وعلي دفن فاطمة ليلا ، وحديث عائشة : كنا سمعنا صوت المساحي من آخر الليل في دفن النبي صلى الله عليه وسلم ، وممن دفن ليلا عثمان وأين مسعود».

[2]. المصنف، أبو بكر عبد الرزاق بن همام بن نافع الحميري اليماني الصنعاني (المتوفى: 211هـ)،‌ج2، ص521، المكتب الإسلامي – بيروت.

[3]. سنن الدارقطني، أبو الحسن علي بن عمر بن أحمد بن مهدي بن مسعود بن النعمان بن دينار البغدادي الدارقطني (المتوفى: 385هـ)، ج2، ص447،ح:1851، حققه وضبط نصه وعلق عليه: شعيب الارنؤوط، حسن عبد المنعم شلبي، عبد اللطيف حرز الله، أحمد برهوم، ‌مؤسسة الرسالة، بيروت – لبنان.

[4]. فتح الغفار الجامع لأحكام سنة نبينا المختار، الحسن بن أحمد بن يوسف بن محمد بن أحمد الرُّباعي الصنعاني (المتوفى : 1276هـ)،ج2، ص703، مجموعة بإشراف الشيخ علي العمران، دار عالم الفوائد:« وقد أخرج الدارقطني: «أن فاطمة أوصت أن يغسلها علي فغسلها» ، وقد أخرج نحوه البيهقي بإسناد حسن».

[5]. السنن الصغير للبيهقي، أحمد بن الحسين بن علي بن موسى الخُسْرَوْجِردي الخراساني، أبو بكر البيهقي (المتوفى: 458هـ)،ج2، ص11، ح:1034، عبد المعطي أمين قلعجي،‌جامعة الدراسات الإسلامية، كراتشي ـ باكستان.

[6]. إرشاد الساري لشرح صحيح البخاري، أحمد بن محمد بن أبى بكر بن عبد الملك القسطلاني القتيبي المصري، أبو العباس، شهاب الدين (المتوفى: 923هـ)، ج6، ص376،المطبعة الكبرى الأميرية، مصر.

[7]. اتحاف السائل بما لفاطمة من المناقب والفضائل، زين الدين محمد المدعو بعبد الرؤوف بن تاج العارفين بن علي بن زين العابدين الحدادي ثم المناوي القاهري (المتوفى: 1031هـ)،ج1، ص94،‌مكتبة القرآن للطبع والنشر والتوزيع، القاهرة.

[8]. الاستيعاب في معرفة الأصحاب،‌أبو عمر يوسف بن عبد الله بن محمد بن عبد البر بن عاصم النمري القرطبي (المتوفى: 463هـ)، ج4، ص1898، دار الجيل، بيروت.


[9]. تاريخ الخميس في أحوال أنفس النفيس، حسين بن محمد بن الحسن الدِّيار بَكْري (المتوفى: 966هـ)، ج1،ص277،دار صادر – بيروت.

[10].علل الشرایع،‌الصدوق، ج1، ص186؛‌بحار الانوار، ج43، ص207.

سخن ابن ابی الحدید معتزلی

ابن ابی الحدید یکی از دانشمندان اهل سنت می باشد که تنها عیب وی اعتدال در دیدگاهها و مکتب کلامی وی(اعتزال) بوده است. وی در شرح نهج البلاغه در رابطه با دفن شبانه ی حضرت زهرا سلام الله علیها می نویسد:

«والصحيح عندي أنها ماتت وهي واجدة على أبى بكر وعمر ، وأنها أوصت ألا يصليا عليها ، وذلك عند أصحابنا من الأمور المغفورة لهما ...»؛[1] آنچه در نظر من صحیح می باشد آن است که فاطمه از دنیا رفت در حالی که بر ابوبکر و عمر غضبناک بود و وصیّت نمود که ان دو بر جنازه ی آنحضرت نماز نخوانند. هر چند که این امر در نزد اصحاب ما از اموری است که مورد بخشش است(و بر شیخین به واسطه ی چنین امری خرده نمی گیرند).

ابن ابی الحدید در جای دیگری می نویسد:

بلکه به واسطه ی روایات مستفیضه ای که در حد تواتر می باشند و دلالت آنها ظاهر می باشد می توان احتجاج نمود (که دفن شبانه ی فاطمه علیها السلام بخاطر نارضایتی آنحضرت از شیخین بوده است) که فاطمه علیها السلام وصیت نمود که شبانه دفن شود تا ابوبکر و عمر بر آن حضرت نماز نگزارند و آنحضرت به این امر تصریح فرمود و بر انجام آن پیمان گرفت ...آنگاه که به امیر المؤمنین علیه السلام عرضه داشت: من تو را به خدا قسم می دهم که آندو بر بدن من نماز نگزارند و بر قبر من حاضر نشوند.[2]


[/HR]
[1]. شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید،‌ج6،‌ص50.

[2]. شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید،ج16، ص281:« بل يقع الاحتجاج بذلك على ما وردت به الروايات المستفيضة الظاهرة التي هي كالتواتر . أنها أوصت بأن تدفن ليلا حتى لا يصلى الرجلان عليها وصرحت بذلك وعهدت فيه عهدا بعد أن كانا استأذنا عليها في مرضها ليعوداها فأبت أن تأذن لهما فلما طالت عليهما المدافعة رغبا إلى أمير المؤمنين عليه السلام في أن يستأذن لهما وجعلاها حاجة إليه وكلمها عليه السلام في ذلك وألح عليها فأذنت لهما في الدخول ثم أعرضت عنهما عند دخولهما ولم تكلمهما فلما خرجا قالت لأمير المؤمنين عليه السلام : هل صنعت ما أردت ؟ قال : نعم قالت : فهل أنت صانع ما آمرك به ؟ قال نعم قالت : فإني أنشدك الله ألا يصليا على جنازتي ولا يقوما على قبري !».

saeedagashte;657506 نوشت:

سنی ها میگویند: قبر حضرت زهرا سلام الله علیها مخفی نیست و در کنار قبر شریف امام حسن علیه السلام هست.

با تشکر



آنچه که بابد بدان توجه داشت آن است که بنابر روایات اهل بیت علیهم السلام حضرت زهرا سلام الله علیها وصیت فرمودند که قبرشان مخفی باشد و قبر آن حضرت را برای کسی مشخص نسازند؛ لذا ما معتقدیم اهل بیت علیهم السلام قبر آن حضرت را برای کسی مکشوف تساختند؛ هر چند در برخی از روایات اهل بیت علیهم السلام محل دفن آن حضرت در خانه و یا در روضه و یا در بقیع بیان شده؛ اما به شکل مشخص اهل بیت مکان دفن آنحضرت را بیان نفرموده اند.

اهل سنت و دیدگاه آنان در مورد موضع قبر حضرت زهرا سلام الله علیها[1]

علماى اهل سنّت در محلّ دفن حضرت زهرا عليها السلام سه قول آورده ‏اند:

1) در داخل بيت خودش؛‏[2]

2) در بقيع؛[3]

‏3) در داخل حرم ائمه بقيع‏؛ و اين قول را مى‏توان قول مشهور در ميان علماى اهل سنت دانست. سمهودى پس از بيان نظرات و مطالب مختلف در مدفن حضرت زهرا مى‏گويد: «از آنچه‏گفتيم، چنين به‏دست مى‏آيدكه قبرآن حضرت دربقيع و دركنار قبر حسن‏بن على عليه السلام است». [4]

ابن نجّار، مدينه ‏شناس معروف ديگر (متوفاى 643 ه. ق.) پس از نقل وصيت امام ‏مجتبى عليه السلام كه: «ادفنوني الى جنب امّي فاطمة بالمقبرة» مى‏گويد: بنابراين قبر فاطمه عليها السلام در كنار قبر فرزندش حسن و در زير همين قبه است.[5]

نقض صريح اين نظريه

‏ به عقيده ما در عين اين كه اصل وصيت امام مجتبى عليه السلام از نظر تاريخى مورد تأييد است‏ اما چنین یرداشتی درست نيست، بلكه منظور امام مجتبى عليه السلام از جمله: «امّى فاطمة» مادر بزرگش فاطمه بنت اسد مى‏ باشد نه ‏مادرش حضرت زهرا عليه السلام.

در توضيح اين موضوع مى‏ گوييم: گذشته از اينكه دفن شدن آن حضرت در بقيع مخالف با روش اهل بيت عليهم‏ السلام در پنهان نگهداشتن قبر مطهر آن بزرگوار است و قطع نظر از اينكه مخالف مضمون روايات منقول از اهل بيت عليهم السلام به طريق شيعه و اهل سنت و مخالف نظر علما و دانشمندان شيعه در دفن آن حضرت در بيت خود مى‏باشد و گذشته از اين كه اطلاق كلمه «امّ» به مادر بزرگ، يك اطلاق شايع است، گفتار و نقل صريح اين مورّخان در موارد ديگر، ناقض اين برداشت و مؤيد اين است.

بانوئى كه در حرم بقيع دفن شده، فاطمه بنت اسد است و نه فاطمه زهرا عليها السلام. از اين موارد مى ‏توان گفتار اين مورخان در محل دفن جناب عباس عموى پيامبر را ذكر نمود. كه ابن شبه و سمهودى از قديمترين مدينه ‏شناس؛ عبدالعزيزچنين نقل مى ‏كند: «دفن العباس بن عبدالمطلب عند قبر فاطمة بنت اسد بن هاشم فى اول مقابر بنى‏هاشم التى فى دار عقيل».

عباسى در ضمن نقل متن بالا گفتار ديگرى را از ابن حبان مى‏آورد كه وى در مورد تشييع و تجهيز پيكر امام مجتبى عليه السلام تصريح كرده است: «... دفن بالبقيع عند جدّته فاطمة بنت اسد بن هاشم».[6]

بطورى‏كه ملاحظه مى ‏شود، اين دو جمله از قديمى‏ ترين مورّخان و محدّثان صراحت دارد بر اينكه بانويى كه در حرم بقيع دفن شده و عباس عموى پيامبر و امام مجتبى عليه السلام در كنار آن به خاك سپرده شده‏اند، جده و مادر بزرگ حضرت حسن بن على يعنى فاطمه بنت اسد است نه فاطمه زهرا دختر رسول خدا صلى الله عليه و آله.

موفق باشد.


[/HR] [1]. این قسمت برگرفته شده از کتاب:«تاریخ حرم ائمه ی بقیع»، تالیف: مرحوم محمد صادق نجمی، ص125، می باشد و آدرسهااز این کتاب می باشد.

[2]. تاريخ المدينه، ج 1، ص 108:«انّها دفنت في بيتها و صنع بها ما صنع برسول‏ اللَّه صلى الله عليه و آله انّها دفنت في موضع فراشها». فاطمه زهرا همانند رسول خدا صلى الله عليه و آله در داخل خانه ‏اش و در جايگاهى‏ كه به عالم بقاء ارتحال يافته، به خاك سپرده شده است؛ تاريخ الخميس، ج 2، ص 176، «و هذا أظهر الأقوال».

[3]. اين اقوال را ابن شبه در تاريخ المدينه، ج 1، ص 105 و 106 و سمهودى در وفاءالوفا ج 3، ص 901 نقل نموده ‏اند.

[4]. وفاء الوفا، ج 3، ص 901.

[5]. اخبار المدينه، ص 154.

[6]. عمدة الأخبار، ص 153.

با عرض سلام. بنده نمی دانم که آیا پاسخهای جناب صدرا به پایان رسیده است، یا خیر، ولی برعکس عنوان موضوع، مبنی بر مخفی بودنِ مدفن حضرت، به شبانه و مخفیانه بودنِ دفن اشاره شده است، و این الزاماً به معنای مخفی بودنِ قبر نیست، زیرا ممکن است، بعدها توسط یکی از معصومین، محل قبر روشن شده باشد، چنانکه روایتی در این مورد نیز داریم.

از قرار معلوم، در روایات شیعی نیز دو دسته روایت در مورد محل دفن حضرت فاطمه هست: یکی در خانۀ ایشان و دوم در بقیع، که البته هر دو دسته قبول دارند که قبر مخفی شده، ولی نه به معنای اینکه محلّش معلوم نیست و البته روایت اوّل، صحیح السند نیز هست:

عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ غَيْرُهُ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ قَالَ سَأَلْتُ الرِّضَا (ع) عَنْ قَبْرِ فَاطِمَةَ (ع) فَقَالَ
دُفِنَتْ فِي بَيْتِهَا فَلَمَّا زَادَتْ بَنُو أُمَيَّةَ فِي الْمَسْجِدِ صَارَتْ فِي الْمَسْجِدِ
الكافي ج1، ص 461.

عَنْهُ(مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى‏) عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ(ع)عَنْ قَبْرِ فَاطِمَةَ (ع) فَقَالَ:
دُفِنَتْ فِي بَيْتِهَا فَلَمَّا زَادَتْ بَنُو أُمَيَّةَ فِي الْمَسْجِدِ صَارَتْ فِي الْمَسْجِدِ
التهذيب ج3، ص255

این دو روایت که از قرار معلوم صحیح السند هستند، به خصوص در مورد دومی، با توجه به نبودنِ نام سهل بن زیاد در بین راویان، شکی نیست.

ولی در مورد ادعای دوم،روایتی است از شیخ صدوق مبنی بر اینکه حضرت محمد فرمود:

" مَا بَيْنَ قَبْرِي وَ مِنْبَرِي رَوْضَةٌ مِنْ رِيَاضِ الْجَنَّةِ وَ مِنْبَرِي عَلَى تُرْعَةٍ مِنْ تُرَعِ الْجَنَّةِ لِأَنَّ قَبْرَ فَاطِمَةَ(س) بَيْنَ قَبْرِهِ وَ مِنْبَرِهِ وَ قَبْرُهَا رَوْضَةٌ مِنْ رِيَاضِ الْجَنَّةِ وَ إِلَيْهِ تُرْعَةٌ مِنْ تُرَعِ الْجَنَّةِ"[1]
ميان قبر و منبر من باغى از باغ هاى بهشت است و منبر من كنار رودى از رودهاى بهشت قرار دارد، زيرا قبر فاطمه ميان قبر و منبر پيامبر است. قبر فاطمه باغى از باغ هاى بهشت است كه رودى از رودهاى بهشت به سوى آن روان است.

که البته این روایت به صورت ناقص در کافی هم آمده است.

حال اینجا دو مسئله هست: اینکه ما دو احتمال در مورد محل دفن حضرت فاطمه داریم، که تقریباً می توان فهمید که حدود آن کجاست، و در ثانی، در اوّلی، حدیث هم صحیح السند است. آیا به راستی، باید محل دفن ایشان را مخفی بدانیم؟

بعلاوه من از جناب صدرا سؤال دیگری هم دارم: مگر ما در مورد محل دفن حضرت زینب کبری هم همین مسئله را نداریم؟ چرا یک محل خاص به عنوان زیارتگاه ایشان، حداقل معروفتر است و کسی از مخفی بودن محل دفن ایشان سخن به میان نمی آورد؟

با تشکر


[/HR][1] شيخ صدوق، معاني الأخبار، قم، انتشارات اسلامي، سال 1403 ه ق، چاپ اول، ص 268.

مسلمان ایرانی;660119 نوشت:

حال اینجا دو مسئله هست: اینکه ما دو احتمال در مورد محل دفن حضرت فاطمه داریم، که تقریباً می توان فهمید که حدود آن کجاست، و در ثانی، در اوّلی، حدیث هم صحیح السند است. آیا به راستی، باید محل دفن ایشان را مخفی بدانیم؟

سلام علیکم برادر عزیزم،
شما اگر روایات مربوط به دفن حضرت را بخوانید می‌بینید که حضرت علی علیه‌السلام آن شب تعداد نسبتاً زیادی قبر کندند که کسی از روی محل قبر تازه کنده شده محل آنرا متوجه نشده و اقدام به نبش قبر و غیره نکند، پس مراسم تدفین و محل قبر مخفی بوده است، همانطور که قبر خود حضرت برای حدود ۱۰۰ سال مخفی بوده است ... اینکه در میان روایات نشانه‌هایی داشته باشیم که به طور تقریبی موضع احتمالی قبر را نشان دهد مانند اشاراتی است که در مورد زمان شب قدر شده است، و البته هر سه مکان هم برای ما دارای تقدس هستند و این روایات می‌توانند از این جهت هم در نظر گرفته شوند ... با این حساب اصل مخفی بودن قبر یک بیان تاریخی است و اینکه شواهدی بر وجود قبر در یکی از سه جا باشد به آن بیان تاریخی صدمه‌ای وارد نمی‌کند، گرچه خیلی هم نمی‌توان بر اساس آن شواهد گفت که پس الآن جای قبر مشخص است ... حتی اگر در روضه باشد یا در منزل خودشان و یا در بقیع باز جای دقیقش مشخص نیست ...
مسلمان ایرانی;660119 نوشت:
بعلاوه من از جناب صدرا سؤال دیگری هم دارم: مگر ما در مورد محل دفن حضرت زینب کبری هم همین مسئله را نداریم؟ چرا یک محل خاص به عنوان زیارتگاه ایشان، حداقل معروفتر است و کسی از مخفی بودن محل دفن ایشان سخن به میان نمی آورد؟

ان شاء الله جناب صدرا پاسخ کافی می‌دهند، حقیر به اندازه‌ی وسع اندکم می‌گویم که موضوع مخفی بودن قبر حضرت زهراء سلام‌الله‌علیها حجت حقانیت برای شیعه است بر علیه خلفای اول و دوم، جنبه‌ی دینی-اعتقادی دارد، حال آنکه مشخص نبودن قبر حضرت زینب سلام‌الله‌علیها لااقل علی‌الظاهر یک بحث تاریخی است که یک نقل قوی‌تر دارد و یک سری نقل ضعیف‌تر و برخی بیشتر بر این باورند و برخی بیشتر بر باوری دیگر ...
یا علی علیه‌السلام

مسلمان ایرانی;660119 نوشت:

حال اینجا دو مسئله هست: اینکه ما دو احتمال در مورد محل دفن حضرت فاطمه داریم، که تقریباً می توان فهمید که حدود آن کجاست، و در ثانی، در اوّلی، حدیث هم صحیح السند است. آیا به راستی، باید محل دفن ایشان را مخفی بدانیم؟

بعلاوه من از جناب صدرا سؤال دیگری هم دارم: مگر ما در مورد محل دفن حضرت زینب کبری هم همین مسئله را نداریم؟ چرا یک محل خاص به عنوان زیارتگاه ایشان، حداقل معروفتر است و کسی از مخفی بودن محل دفن ایشان سخن به میان نمی آورد؟

با تشکر.

با سلام و عرض ادب

1) مخفی بودن قبر منافاتی با مشخص بودن حدود تقریبی آن ندارد؛ آنچه مسلم است موضع دقیق قبر شریف مشخص نمی باشد؛ واین وجه افتراق دفن حضرت زهرا سلام الله علیها با دیگران می باشد.[1] به گونه ای که ما گزارشی مبنی بر اینکه یکی از معصومین علیهم السلام و یا یکی از صحابه ی رسول خدا صلی الله علیه وآله به زیارت آنحضرت رفته باشند در دسترس نداریم و این امر محقق مخفی بودن قبر آنحضرت خواهد بود.

2) در مورد قبر حضرت زینب علیها السلام باید توجه داشت که قبر آنحضرت مخفی نبوده؛ بلکه به واسطه ی تعدد نقل دو مکان به عنوان زیارتگاه معرفی شده؛ همچنان که در قبرستان باب الصغیر نیز قبوری منسوب به برخی از فرزندان اهل بیت علیهم السلام و همسران پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله می باشد؛ واین در حالی است که قبوری دیگر در قبرستان بقیع منسوب به آنها می باشد که تفصیل این امور امری تاریخی بوده و مربوط به کارشناسان تاریخ می باشد و تاپیکی مجزا می طلبد.

موفق باشید.


[/HR]
[1] . البته موضع قبر امیر المومنین علیه السلام نیز برای سالیانی مخفی بود، که این امر بواسطه ی حفظ قبر شریف از بی احترامی دشمنان آنحضرت بود، که با انتفای مانع قبر آنحضرت برای عموم مشخص گردید.

مسعودی هم در کتاب مروج الذهب نقلی را آورده است که احتمال دفن شدن حضرت زهرا در قبرستان بقیع را تقویت می کند:

قال المسعودي: و لعشر سنين خلت من خلافة المنصور توفي أبو عبد اللّٰه جعفر بن محمد بن علي بن الحسين ابن علي بن أبي طالب رضي اللّٰه عنهم، سنة ثمان و أربعين و مائة، و دفن بالبقيع مع أبيه و جده، و له خمس و ستون سنة، و قيل: انه سم، و على قبورهم في هذا الموضع من البقيع رخامة عليها مكتوب: بسم اللّٰه الرحمن الرحيم، الحمد للّٰه مُبِيد الأمم، و محيي الرمم، هذا قبر فاطمة بنت رسول اللّٰه صلى اللّٰه عليه و سلم سيدة نساء العالمين، و قبر الحسن بن علي بن أبي طالب، و علي بن الحسين بن علي ابن أبي طالب، و محمد بن علي و جعفر بن محمد رضي اللّٰه عنهم.(مروج الذهب ج3 ص 285)

ترجمه:به سال دهم خلافت منصوریعنی سال 148 هجری ابو عبدالله جعفر بن محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب رضی الله عنهم در 65 سالگی وفات یافت گویند مسموم شده بود وی در بقیع در جوار پدرش و جدش به خاک رفت و بر قبر آنها در بقیع تا کنون قطعه مرمری است که بر آن نوشته شده است: (( بسم الله الرحمن الرحیم. الحمدالله مبید الامم و محیی رمم. این قبر فاطمه دختر رسول خدا (ص) سیده النساء العالمین و قبر حسن بن علی بن ابی طالب (ع) و علی بن حسین بن علی بن ابی طالب (ع) و محمد بن علی (ع) و و جعفر بن محمد رضی الله عنهم است.))

عصران;667767 نوشت:
مسعودی هم در کتاب مروج الذهب نقلی را آورده است که احتمال دفن شدن حضرت زهرا در قبرستان بقیع را تقویت می کند:

قال المسعودي: و لعشر سنين خلت من خلافة المنصور توفي أبو عبد اللّٰه جعفر بن محمد بن علي بن الحسين ابن علي بن أبي طالب رضي اللّٰه عنهم، سنة ثمان و أربعين و مائة، و دفن بالبقيع مع أبيه و جده، و له خمس و ستون سنة، و قيل: انه سم، و على قبورهم في هذا الموضع من البقيع رخامة عليها مكتوب: بسم اللّٰه الرحمن الرحيم، الحمد للّٰه مُبِيد الأمم، و محيي الرمم، هذا قبر فاطمة بنت رسول اللّٰه صلى اللّٰه عليه و سلم سيدة نساء العالمين، و قبر الحسن بن علي بن أبي طالب، و علي بن الحسين بن علي ابن أبي طالب، و محمد بن علي و جعفر بن محمد رضي اللّٰه عنهم.(مروج الذهب ج3 ص 285)

ترجمه:به سال دهم خلافت منصوریعنی سال 148 هجری ابو عبدالله جعفر بن محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب رضی الله عنهم در 65 سالگی وفات یافت گویند مسموم شده بود وی در بقیع در جوار پدرش و جدش به خاک رفت و بر قبر آنها در بقیع تا کنون قطعه مرمری است که بر آن نوشته شده است: (( بسم الله الرحمن الرحیم. الحمدالله مبید الامم و محیی رمم. این قبر فاطمه دختر رسول خدا (ص) سیده النساء العالمین و قبر حسن بن علی بن ابی طالب (ع) و علی بن حسین بن علی بن ابی طالب (ع) و محمد بن علی (ع) و و جعفر بن محمد رضی الله عنهم است.))


بسم الله الرحمن الرحیم،
سلام علیکم جناب عصران و رحمة الله و برکاته
مطلب جالبی بود، ممنون! :Gol:
برداشت حقیر از این مطلب این است که اگر مطابق این نقل قول در خود زمان امام صادق علیه‌السلام هم در بقیع چنان کتیبه‌ای بوده است با آنکه از خود ایشان روایاتی مبنی بر مخی بودن محل قبر بوده است در این صورت دو حالت را می‌توان تصور کرد:۱. قبر در بقیع بوده و محل دقیق آن مخفی بوده است (گرچه روایت سه جا را مشخص می‌کند که بقیع یکی از آنهاست)
۲. قبر مخفی بوده است ولی دشمنان اهل بیت علیهم‌السلام برای آنکه تاریخ را در مورد نحوه‌ی شهادت و تدفین حضرت مسکوت گذاشته و مانع از ایجاد سؤال در اذهان مردم شوند چنان کتبیه‌ای را نصب کرده باشند ...

احتمال دوم از نظر خودم قوی‌تر است با توجه به توضیح داخل پرانتزی که در شماره‌ی ۱ بیان کردم
یا علی علیه‌السلام

با سلام
محمد بن اسماعيل بخارى مى‌نويسد:
وَعَاشَتْ بَعْدَ النبي صلى الله عليه وسلم سِتَّةَ أَشْهُرٍ فلما تُوُفِّيَتْ دَفَنَهَا زَوْجُهَا عَلِيٌّ لَيْلًا ولم يُؤْذِنْ بها أَبَا بَكْرٍ وَصَلَّى عليها.
فاطمه زهرا سلام الله عليها، شش ماه پس از رسول خدا (ص) زنده بود، زمانى كه از دنيا رفت، شوهرش علي عليه السلام او را شبانه دفن كرد و ابوبكر را با خبر نساخت.
البخاري الجعفي، محمد بن إسماعيل أبو عبدالله (متوفاي256هـ)، صحيح البخاري، ج 4، ص 1549، ح3998، كتاب المغازي، باب غزوة خيبر، تحقيق د. مصطفى ديب البغا، ناشر: دار ابن كثير، اليمامة - بيروت، الطبعة: الثالثة، 1407 - 1987.

ابن قتيبه دينورى در تأويل مختلف الحديث مى‌نويسد:
وقد طالبت فاطمة رضي الله عنها أبا بكر رضي الله عنه بميراث أبيها رسول الله صلى الله عليه وسلم فلما لم يعطها إياه حلفت لا تكلمه أبدا وأوصت أن تدفن ليلا لئلا يحضرها فدفنت ليلا.
فاطمه از ابوبکر ميراث پدرش را خواست، ابوبکر نپذيرفت، قسم خورد که ديگر با او (ابو بکر) سخن نگويد و وصيت کرد که شبانه دفن شود تا او (ابوبکر) در دفن وى حاضر نشود.
الدينوري، أبو محمد عبد الله بن مسلم ابن قتيبة (متوفاي276هـ)، تأويل مختلف الحديث، ج 1، ص 300، تحقيق: محمد زهري النجار، ناشر: دار الجيل، بيروت، 1393هـ، 1972م.
عبد الرزاق صنعانى مى‌نويسد:
عن بن جريج وعمرو بن دينار أن حسن بن محمد أخبره أن فاطمة بنت النبي صلى الله عليه وسلم دفنت بالليل قال فرَّ بِهَا علي من أبي بكر أن يصلي عليها كان بينهما شيء.
فاطمه دختر پيامبر شبانه به خاك سپرده شد، تا ابوبكر بر وى نماز نخواند؛ چون بين آن دو اتفاقاتى افتاده بود.
و در ادامه نيز مى‌گويد:
عبد الرزاق عن بن عيينة عن عمرو بن دينار عن حسن بن محمد مثله الا أنه قال اوصته بذلك
از حسن بن محمد بن نيز همانند اين روايت نقل شده است؛ مگر اين كه در اين روايت قيد شده است كه خود فاطمه اين چنين وصيت كرده بود.
الصنعاني، أبو بكر عبد الرزاق بن همام (متوفاي211هـ)، المصنف، ج 3، ص 521، حديث شماره 6554 و حديث شماره: 6555، تحقيق حبيب الرحمن الأعظمي، ناشر: المكتب الإسلامي - بيروت، الطبعة: الثانية، 1403هـ.
و ابن بطال در شرح صحيح بخارى مى‌نويسد:
أجاز أكثر العلماء الدفن بالليل... ودفن علىُّ بن أبى طالب زوجته فاطمة ليلاً، فَرَّ بِهَا من أبى بكر أن يصلى عليها، كان بينهما شىء.
اكثر علما دفن جنازه را در شب اجازه داده‌اند. علي بن ابوطالب، همسرش فاطمه را شبانه دفن كرد تا ابوبكر به او نماز نخواند؛ چون بين آن دو اتفاقاتى افتاده بود.
إبن بطال البكري القرطبي، أبو الحسن علي بن خلف بن عبد الملك (متوفاي449هـ)، شرح صحيح البخاري، ج 3، ص 325، تحقيق: أبو تميم ياسر بن إبراهيم، ناشر: مكتبة الرشد - السعودية / الرياض، الطبعة: الثانية، 1423هـ - 2003م.
ابن أبي‌الحديد به نقل از جاحظ (متوفاى 255) مى‌نويسد:
وظهرت الشكية، واشتدت الموجدة، وقد بلغ ذلك من فاطمة ( عليها السلام ) أنها أوصت أن لا يصلي عليها أبوبكر.
شكايت و ناراحتى فاطمه (از دست غاصبين) به حدى رسيد كه وصيت كرد ابوبكر بر وى نماز نخواند.
إبن أبي الحديد المدائني المعتزلي، أبو حامد عز الدين بن هبة الله بن محمد بن محمد (متوفاي655 هـ)، شرح نهج البلاغة، ج 16، ص 157، تحقيق محمد عبد الكريم النمري، ناشر: دار الكتب العلمية - بيروت / لبنان، الطبعة: الأولى، 1418هـ - 1998م.
و در جاى ديگر مى‌نويسد:
وأما إخفاء القبر، وكتمان الموت، وعدم الصلاة، وكل ما ذكره المرتضى فيه، فهو الذي يظهر ويقوي عندي، لأن الروايات به أكثر وأصح من غيرها، وكذلك القول في موجدتها وغضبها.
مخفى كردن مرگ فاطمه (سلام الله عليها) و محل دفن او و نماز نخواندن ابوبكر و عمر و هر آن چه كه سيد مرتضى گفته است، مورد تأييد و قبول من است؛‌ زيرا روايات بر اثبات اين موارد صحيح‌تر و بيشتر است و همچنين ناراحتى و خشم فاطمه بر شيخين نزد من از اقوال ديگر اعتبار بيشترى دارد.

شرح نهج البلاغة، ج 16، ص 170.

دفن شبانه در روايات شيعه:

هر چند كه سبب وصيت صديقه طاهره در ميان شيعيان مشخص و اجماعى است؛ اما در عين حال به يك روايت و سخن اشاره مى‌كنيم.
مرحوم شيخ صدوق در علت دفن شبانه آن حضرت مى‌نويسد:

عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام لِأَيِّ عِلَّةٍ دُفِنَتْ فَاطِمَةُ (عليها السلام) بِاللَّيْلِ وَ لَمْ تُدْفَنْ بِالنَّهَارِ قَالَ لِأَنَّهَا أَوْصَتْ أَنْ لا يُصَلِّيَ عَلَيْهَا رِجَالٌ [الرَّجُلانِ‏].
علي بن ابوحمزه از امام صادق عليه السلام پرسيد: چرا فاطمه را شب دفن كردند نه روز؟ فرمود: فاطمه سلام الله عليها وصيت كرده بود تا در شب وى را دفن كنند تا ابوبكر و عمر بر جنازه آن حضرت نماز نخوانند.
الصدوق، أبو جعفر محمد بن علي بن الحسين (متوفاي381هـ)، علل الشرايع، ج‏1، ص185، تحقيق: تقديم: السيد محمد صادق بحر العلوم، ناشر: منشورات المكتبة الحيدرية ومطبعتها - النجف الأشرف، 1385 - 1966 م .

مرحوم صاحب مدارك رضوان الله تعالى عليه مى‌گويد:
إنّ سبب خفاء قبرها ( عليها السلام ) ما رواه المخالف والمؤالف من أنها ( عليها السلام ) أوصت إلى أمير المؤمنين ( عليه السلام ) أن يدفنها ليلا لئلا يصلي عليها من آذاها ومنعها ميراثها من أبيها ( صلى الله عليه وآله وسلم ).
علت مخفى بودن محل دفن فاطمه سلام الله عليها آن گونه كه مخالف و موافق نقل كرده‌اند اين است كه آن حضرت به اميرمؤمنان عليه السلام سفارش كرد تا او را شبانه دفن كند تا آنان كه او را اذيت كرده‌ و از ارث پدرش محروم كرده بودند بر وى نماز نخوانند.
الموسوي العاملي، السيد محمد بن علي (متوفاي1009هـ)، مدارك الأحكام في شرح شرائع الاسلام، ج 8، ص279، نشر و تحقيق مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث، الطبعة: الأولي، 1410هـ.
نتيجه:

با توجه به مدارك موجود و اعتراف بزرگان اهل سنت،‌ دليل دفن شبانه آن حضرت وصيت آن حضرت بود كه نمى‌خواست افرادى كه بر او ستم كرده‌اند، بر جنازه‌اش نماز بخوانند و با اين كار خشم خود را از غاصبان خلافت جاودانه ساخت.

موضوع قفل شده است