جمع بندی آیا برگزاری ایام محسنیه منطقی است؟

کارشناس بحث: استاد طاها

با عرض سلام به شما دوست گرامی

گریستن و اظهار ناراحتی بر داغ عزیزان پدیده ای طبیعی در میان انسانهاست. آنچه عامل اصلی این ناراحتی است فراق عزیز است اما عواملی نیز وجود دارد که در کمیت و کیفیت این ناراحتی دخالت دارند.

یکی از این عوامل، جایگاه الگویی آن عزیز است اما این تنها عامل نیست بلکه عوامل دیگری نیز هستند مثلا جایگاه نَسَبی آن عزیز نزد ما بزرگ باشد و یا نوع مرگ نیز در افزایش و کاهش داغ و ناراحتی موثر است.

اضافه میکنیم از جمله عواملی که بر اهمیت عزاداری می افزاید اهدافی است که فراتر از زخم داغدیدگی است مثلا ابراز انزجار از عاملان ایجاد آن داغ و یا اطلاع رسانی به پیروان آن ظالم درباره ظلمی که مقتدای آنها انجام داده و یا موارد دیگر... .

عزاداری بر طفلی از اولیای خدا که به طریقی اسف بار به شهادت رسیده است به خودی خود داغی جانکاه بر قلوب دوستداران آن خاندان است و همین برای عزاداری بر آن ضایعه اسف بار بس است و لزومی ندارد به دنبال عوامل دیگر باشیم.

اما تذکر یک نکته مهم است و آن اینکه در عزاداری بر اهلبیت به همان اندازه که نباید دچار تفریط بود نباید دچار افراط هم شد. اموری از قبیل ایام محسنیه (نه روز شهادت حضرت محسن) و ایام فاطمیه (نه روز شهادت حضرت فاطمه) هیچ مستندی در روایات ندارد و در سنت علما و شیعیان گذشته نیز بصورت ایام محسنیه و ایام فاطمیه و ... نبوده و تنها مدتی است که باب شده است از اینرو برخی از مراجع چیزی به عنوان دهه فاطمیه را تایید نکرده اند:

http://makarem.ir/mehrabpage.aspx?lid=0&mi=15&mid=254865

به عقیده بنده این جمله جناب استاد ماندگاری واقعا به یاد ماندنی است:

شهادت اهل بیت علیه السلام یک روز است ولی ارادت به اهل بیت علیه السلام 365 روز است. در جامعه ما این دو با یکدیگر قاطی شده است و تنها عزاداری که 40 روز برایش معین شده است، عزاداری شهادت امام حسین علیه السلام است.

در پناه حق

جمع بندی:

با توجه به اینکه از جنین سقط شدۀ حضرت فاطمه، هیچ سخن و عملی که بخواهد الگو باشد در دست نیست، اختصاص ایامی به عزاداری ایشان آیا منطقی است؟

گریستن و اظهار ناراحتی بر داغ عزیزان امری طبیعی و غریزی در میان انسانهاست. آنچه عامل اصلی این ناراحتی است فراق عزیز است اما عوامل دیگری نیز وجود دارد که در کمیت و کیفیت این ناراحتی دخالت دارند.

یکی از این عوامل، جایگاه الگویی آن عزیز است اما این تنها مورد نیست و عوامل دیگری نیز میتواند دخیل باشد؛ مثلا جایگاه نَسَبی آن عزیز نزد ما بزرگ باشد و یا نوع مرگ بگونه ای است که در افزایش داغ و ناراحتی مؤثر است.

همچنین از عواملی که بر اهمیت عزاداری می افزاید اهدافی است که فراتر از زخم داغدیدگی است؛ به عنوان مثال، اطلاع رسانی درباره شخصیت عاملان ظلم. در این راستا اشاره به جزئیات اتفاق، خود نقش مهمی برای دستیابی به این هدف را ایفا میکند مخصوصا جزئیاتی که قلب هر انسان آزاده ای را به درد می آورد و وجدان ایشان را به قضاوتی دوباره سوق میدهد.

عزاداری بر طفلی از خاندان پیامبر که مظلومانه و به روشی اسف بار به شهادت رسیده به خودی خود داغی جانکاه بر قلوب دوستداران این خاندان است؛ ضمن اینکه به خوبی پرده از ماهیت ظلمی که به این خاندان روا داشته شده و نیز شخصیت عاملان این ظلم برمیدارد. شاید از اینروست که در برخی از روایات اهلبیت به جزئیات این واقعه تصریح شده است. (1)

اما تذکر یک نکته مهم است و آن اینکه در عزاداری بر اهلبیت به همان اندازه که نباید دچار تفریط بود نباید دچار افراط هم شد. اموری از قبیل ایام محسنیه (نه روز شهادت حضرت محسن) مستندی در روایات ندارند و در سنت علما و شیعیان گذشته نیز بصورت ایام، مرسوم نبوده است. از اینروست که برخی از مراجع تقلید، باب کردن آن را تایید نکرده اند. (2)

ضمن اینکه لازم است این عزاداری با ساز و کاری صورت پذیرد که به مقوله بسیار مهم وحدت مسلمین خدشه ای وارد نسازد؛ از جمله اینکه، با روشنگری و ارائه مستندات همراه باشد نه با توهین و فحاشی.

فهرست منابع:

(1) جعفر بن محمد ابن قولويه، كامل الزيارات‏، محقق: عبد الحسين ‏امينى، دار المرتضوية، 1356ش، چاپ اول، نجف اشرف ، باب 108، حدیث11، ص: 332.
(2) http://makarem.ir/main.aspx?lid=0&Typeinfo=21.