جمع بندی بررسی نظری منقول از آیت الله نائینی و خویی رحمة الله علیهما درباره کتاب شریف کافی

کارشناس بحث: استاد صدیقین

سلام به شما پرسشگر گرامی

آیة الله خویی در مقدمه جلد اول از کتاب معجم رجال الحدیث، عنوانی مطرح می کند با نام «نظرة في روايات الكتب الأربعة» (1) و در ذیل آن، نظریه «صحیح بودن همه روایات کتب اربعه و از جمله کتاب شریف کافی» را با ذکر دلایل آن، بررسی و نقد می کند، و در نهایت هم نتیجه می گیرد که «صحیح بودن همه روایات کتب اربعه» ثابت نشده، پس باید سند روایات این کتاب ها، دانه به دانه بررسی شود؛ پس اگر شرایط حجیت را داشت مورد قبول واقع می شود و اگر نداشت، مقبول نیست. (2)

ایشان در ابتدای بحث دلایل کسانی که قائلند همه روایات کتاب شریف کافی صحیح است را ذکر می کند و اولین دلیل را اینگونه مطرح می کند:

عده ای از بزرگان گفته اند همه روایات کافی صحیح است و راهی برای تضعیف سند آنها وجود ندارد. از استاد بزرگوارم شیخ محمد حسین نائینی _در مجلس درسش_ شنیدم که گفت: اشکال کردن در اسناد روایات کافی، کار افراد ناتوان است... و سپس بقیه شواهد مطلب را ذکر می کند و در ادامه آنها را نقد می نماید.

متن مورد اشاره چنین است:

«و قد ذكر غير واحد من الأعلام أن روايات الكافي كلها صحيحة و لا مجال لرمي شي‏ء منها بضعف سندها. سمعت شيخنا الأستاذ الشيخ محمد حسين النائيني - قدس سره - في مجلس بحثه يقول: إن المناقشة في أسناد روايات الكافي حرفة العاجز و قد استدل غير واحد على هذا القول بما ذكره محمد بن يعقوب في خطبة كتابه: أما بعد فقد فهمت يا أخي ما شكوت...» (3)

پی نوشت
-----------------------
1- معجم‏ رجال‏ الحديث، ج 1، ص 87
2- و قد تحصل من جميع ما ذكرناه أنه لم تثبت صحة جميع روايات الكتب الأربعة، فلا بد من النظر في سند كل رواية منها، فإن توفرت فيها شروط الحجية أخذ بها، و إلا فلا... (همان، ص 98)
3- همان، ص 87.

[="Tahoma"][="Black"]سلام

ببخشید اگر کسی که مجتهد دینی نیست ، بخواد یه روایتی رو بررسی کنه باید با کدوم دید به احادیث مثلا کافی نگاه کنه ؟!

به عبارتی آیا بررسی احادیث و تشخیص صحیح یا ضعیف بودن اونها برای کسی که مجتهد نیست تقلیدیه ؟

با تشکر .[/]

سلام

علمای مقدم مانند الشيخ
الصدوق - قدس سره - و
محمد بن الحسن بن الوليد اعتقادی به صحت جمیع احادیث کافی نداشتند ....

اما مرحوم نائینی کمی افراط میکرد مثلا در موضوع قمه زنی و عزاداری هم همین اعتقاد را داشت .

به نظر من کسیکه می خواهد وارد بحث حدیث شود باید تحقیق وسیع وهمه جانبه ای داشته باشد و به آحاد و شواذ اعتماد نکند ...

بهترین دلیل برای اعتبار بخشی به یک حدیث ، دیدن احادیث موید و مشابه و شواهد حتی کمک از تاریخ وشان نزول اخبار است .

ودر آخر هم توفیق ربانی باید نور حقیقت را بر دلت بتاباند !

علي بن إبراهيم، عن أبيه، عن النوفلي، عن السكوني، عن أبي عبدالله عليه السلام قال: قال أمير المؤمنين صلوات الله عليه: إن على كل حق حقيقة و على كل صواب نورا.کافی

سلام به شما پرسشگر گرامی
این «مجتهد نیست» که اشاره داشتید مبهم است! یک وقت طلبه علوم دینی است یا مثلا دانشجوی رشته علوم قرآن و حدیث است، این فرق می کند، چون مطابق مبانی آموزشی حوزه و دانشگاه و طبق راهنمایی اساتیدش به سراغ روایات می رود و با کمک آنها روایات را بررسی می کند، اما اگر غیر این افراد است، به تنهایی نمی تواند به سراغ همه روایات برود، چون روش بررسی روایات و رفع تعارض ظاهری و طریقه جمع بندی روایات یک باب را نیاموخته پس طبعا از آسیب نتیجه در امان نیست و ممکن است نتایج اشتباهی بدست آورد.

بله، بخشی از روایات متن های نسبتا ساده ای دارد که فهمشان آسان است و عموم هم می توانند به تنهایی مراجعه کنند، مثل بخشی از روایات فضل القرآن کتاب شریف کافی.

بله، تقلیدیه از باب رجوع به کارشناس فن؛ درست مثل گرفتن نسخه از پزشک عمومی و پذیرش تشخیص او.

برای همین، کسانی که جزو دسته های نامبرده نیستند، بهتر است به کتاب های حدیثی علما مراجعه کنند؛ مثل کتاب های استاد مطهری، کتاب های آیة الله مکارم شیرازی و ... ؛ به عنوان نمونه، استاد مکارم شیرازی شرحی بر کتاب شریف نهج البلاغه دارد که از سایتشان هم قابل مطالعه است. در قسمت پایانی شرحشان، سخنان کوتاه امام علی (علیه السلام) (= یا همان کلمات قصار نهج البلاغه که شامل ده ها روایت جذاب است) را با بیانی ساده و شیوا توضیح داده اند و برای عموم هم قابل استفاده است.

[="Tahoma"][="Black"]سلام و ممنون از پاسختون .

راجع به مسئله دوم یه بحثی پیش میاد :

بین فقها راجع به روایات اتفاق نظر وجود نداره . مثلا جماعتی یه روایت رو صحیح دونستن و جماعت دیگه گفتن اون روایت ضعیفه .

در این طور موارد که بین خود فقها اختلاف نظر وجود داره ، باید چیکار کرد ؟!

ممنون .[/]

اگر پژوهشگر، طلبه و دانشجوی علوم قرآن و حدیث است و می خواهد در موضوعی خاص پژوهش نماید، با بررسی تخصصی روایات و مبانی صاحب‌نظران و دلایل آنها و نیز با راهنمایی اساتید، به نتیجه مورد نظر می رسد، اما اگر غیر طلبه و غیر دانشجوی علوم قرآن و حدیث است، اصلا چنین سؤالی برایش جای طرح و بررسی ندارد چون بدون ابزار لازم نمی تواند پژوهش سالمی انجام دهد، بلکه کتاب های حدیثی علما را می خواند و بهره عمومی می برد. در کتاب های عمومی علما (و نه کتاب های تخصصی)، چنین اشکالی چندان مطرح نیست.

گروهک فرقان و منافقین که در سال های آغازین انقلاب ترورها می کردند و شهرها را به آشوب می کشیدند، افرادی بودند که بدون تخصص قرآنی و حدیثی به سراغ آیات و روایات می رفتند و نتایج اشتباهی می گرفتند و برداشت های عجیب و غریبی به اسلام و پیامبر نسبت می دادند و به تفسیر به رای های خود عمل می کردند و هر آنکس که با نظرشان مخالف بود را به خاک و خون می کشیدند؛ و شد آنچه شد...

می خواهم عرض کنم افرادی که دانش تخصصی قرآن و حدیث ندارند اگر به منابع اصیل روایی مراجعه علمی و پژوهشی داشته باشند، نتایجشان لزوما باطل نیست اما ایمن از آسیب هم نخواهد بود! هر دانش و فنی، ابزار ویژه خود را می خواهد؛ بدون ابزار لازم، نمی توان رهسپار این اقیانوس پهناور و مواج شد! به قول شیرین سخن شیراز:

پرسش:
آیت‌الله خویی در کتاب معجم رجال حدیث، از قول استادش مرحوم آیت‌الله نائینی، مناقشه در اسناد روایات کافی را حرفه و ترفند عاجزان و ناتوانان خوانده‌ است. می خواستم بپرسم این مطلب صحت دارد؟ و این بزرگواران درباره کتاب شریف کافی چنین نظری داده اند؟ لطفا در صورت وجود چنین مطلبی در کتاب معجم رجال الحدیث ، آدرس دقیق آنرا لطف بفرمائید.

پاسخ:
آیة الله خویی در مقدمه جلد اول از کتاب معجم رجال الحدیث، عنوانی مطرح می کند با نام «نظرة في روايات الكتب الأربعة»(1) و در ذیل آن، نظریه «صحیح بودن همه روایات کتب اربعه و از جمله کتاب شریف کافی» را با ذکر دلایل آن، بررسی و نقد می کند، و در نهایت هم نتیجه می گیرد که «صحیح بودن همه روایات کتب اربعه» ثابت نشده، پس باید سند روایات این کتاب ها، دانه به دانه بررسی شود؛ پس اگر شرایط حجیت را داشت مورد قبول واقع می شود و اگر نداشت، مقبول نیست.(2)

ایشان در ابتدای بحث دلایل کسانی که قائلند همه روایات کتاب شریف کافی صحیح است را ذکر می کند و اولین دلیل را این گونه مطرح می کند:
«و قد ذكر غير واحد من الأعلام أن روايات الكافي كلها صحيحة و لا مجال لرمي شي‏ء منها بضعف سندها. سمعت شيخنا الأستاذ الشيخ محمد حسين النائيني - قدس سره - في مجلس بحثه يقول: إن المناقشة في أسناد روايات الكافي حرفة العاجز و قد استدل غير واحد على هذا القول بما ذكره محمد بن يعقوب في خطبة كتابه: أما بعد فقد فهمت يا أخي ما شكوت...»؛ عده ای از بزرگان گفته اند همه روایات کافی صحیح است و راهی برای تضعیف سند آن ها وجود ندارد. از استاد بزرگوارم شیخ محمد حسین نائینی _در مجلس درسش_ شنیدم که گفت: اشکال کردن در اسناد روایات کافی، کار افراد ناتوان است...» و سپس بقیه شواهد مطلب را ذکر می کند و در ادامه آن ها را نقد می نماید.(3)

ـــــــــــــــــــــــــ
1- معجم‏ رجال‏ الحديث، ج 1، ص 87
2- و قد تحصل من جميع ما ذكرناه أنه لم تثبت صحة جميع روايات الكتب الأربعة، فلا بد من النظر في سند كل رواية منها، فإن توفرت فيها شروط الحجية أخذ بها، و إلا فلا... (همان، ص 98)
3- همان، ص 87.