جمع بندی سوالاتی در مورد خلقت ائمه اطهار علیهم السلام و جهان هستی
تبهای اولیه
با سلام و عرض ادب
از آنجاییکه خداوند ابتدا نور پیغمبر اکرم حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم را آفرید و سپس نور اهل بیت ایشان یعنی نور امیرالمومنین و حضرت فاطمه زهرا و حسنین علیهم السلام را از نور پیغمبر اسلام خلق فرمود و در احادیث وارد شده ، و سپس عرش را از نور پیغمبر و ملائکه را از نور امیرالمومنین و آسمانها و زمین را از نور حضرت زهرا و خورشید و ماه را از نور امام حسن مجتبی و نور نه امام بعد از امام حسین و بهشت را از نور امام حسین علیهم السلام خلق نمود و سپس روح انبیاء را آفرید .
میخواستم بپرسم خلق شدن نور 9 امام بعد از امام حسین علیه السلام آیا مقدم بر آفریینش عرش و ملائکه و آسمانها و زمین و خورشید و ماه و ستارگان و بهشت بوده است یا مأخر ؟
و اینکه آفرینش ارواح انبیاء علیهم السلام آیا مقدم بر آفرینش ( آفرینش عرش و ملائکه و آسمانها و زمین و خورشید و ماه و ستارگان و بهشت ) بوده است یا ماخر ؟
و سوال دیگه اینکه روح انسانها و اجنه از چه چیز آفریده شد و کی آفریده شد ؟
سپاس از شما ...
با سلام و عرض ادب و تقدیر از پرسش زیبای شما
بله آفرینش نور معصومین علیهم السلام مقدم بر آفرینش عرش و ملائک و ... می باشد. تذکر این نکته لازم و ضروری است که مراد از تقدّم در اينجا تقدّم وجودي و رتبي است نه تقدّم زماني؛ چون زمان تنها اختصاص به عالم مادّه دارد و وجود مادّي و زماني حضرت آدم (ع) قبل از همه ي انسانها آفريده شده است؛ امّا در همان زمان كه آدم آفريده مي شد آن حقيقت نوري حضور داشت و اساساً فيض وجود از طريق او به آدم رسيد.
روایات شيعه که ناظر به نحوه خلقت موجودات هستند و نور چهارده معصوم را مقدّم بر جميع ممكنات معرّفي مي كنند، بسیار است با توجه به طولانی بودن روایات، به ذکر یک روایت اکتفاء می شود:
« جابر بن عبد اللَّه نقل كرده كه به پيامبر اكرم (ص) گفتم اوّل چيزى كه خداوند آفريد چه بود؟ فرمود نور پيامبرت كه از آن تمام خير و خوبي ها را آفريد؛ بعد آن نور را در مقام قرب خود هر چه خواست نگه داشت، سپس به چند قسمت تقسيم نمود از يك قسمت عرش و از ديگرى كرسى و حاملين عرش و خزنه ی كرسى را آفرید و قسمت چهارم را در مقام حبّ قرار داد تا موقعى كه خواست؛ آنگاه آن به چند قسمت تقسيم نمود ؛ از يك قسمت قلم و از قسمت ديگر لوح و از قسمت ديگر بهشت را آفريد و قسمت چهارم را در مقام خوف نگه داشت تا زمانى كه مي خواست سپس آن به چند قسمت تقسيم نمود و ملائكه را از يك قسمت و خورشيد را از قسمت ديگر و ماه و ستارگان را از قسمت سوم آفرید و قسمت چهارم را در مقام رجاء قرار داد تا هنگامى كه مي خواست آنگاه آن را چهار قسمت كرد ؛ عقل را از يك قسمت ، علم و حلم را از قسمت ديگر و عصمت و توفيق را از قسمت سوم آفرید و قسمت چهارم را در مقام حياء قرار داد تا موقعى كه مي خواست سپس با ديده ی هيبت بر او نگريست ؛ آن نور به صورت قطرات درآمد و يك صد و بيست و چهار هزار قطره شد كه از هر قطرهاى روح پيامبر و رسولى را آفريد سپس ارواح انبيا تنفسی كردند و از تنفس آنها ارواح اوليا و شهداء و صالحين را آفريد.» ( بحار الأنوار ، ج25، ص 22) .
حضرت امام خمینی (قدس سره) در این باره گفته است:
«بدان که برای اهل بیت عصمت و طهارت ـ علیهم السلام ـ مقامات شامخه روحانیه ای است در سیر معنوی الی الله که ادراک آن علماً نیز از طاقت بشر خارج و فوق عقول ارباب عقول و شهود اصحاب عرفان است، چنانچه از احادیث شریفه ظاهر شود که در مقام روحانیت با رسول اکرم (ص) شرکت دارند و انوار مطهره آنها قبل از خلقت عوالم مخلوق، و اشتغال به تسبیح و تحمید ذات مقدس داشتند».[چهل حدیث، چاپ مرکز فرهنگی رجاء، ص 462، 1368]
آفرینش ارواح انبیاء علیهم السلام آیا مقدم بر آفرینش ( آفرینش عرش و ملائکه و آسمانها و زمین و خورشید و ماه و ستارگان و بهشت ) بوده است یا ماخر ؟
پاسخ:
از روایات استفاده می شود که نور وجودی انبیاء علیهم السلام نیز مقدم بر عرش و ملائک و ... بوده است .
در روایتی از حضرت علی علیهالسلام آمده است که نور 124هزار پیامبر و رسول نیز از نور وجود پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله خلق شده است، پیش از اینکه موجود دیگری خلق شده باشد که باید آنها را نیز مربوط به خلقت عالم انوار دانست. (بحار الانوار، مجلسی، 169-168)
پرسش:
آیا خلقت ارواح ائمه معصومین و انبیاء الهی (صلوات الله علیهم اجمعین) مقدم بر خلقت آفرینش بوده است یا مأخر؟ و این که روح انسان ها و اجنه از چه چیز آفریده شد و کی آفریده شد ؟
پاسخ:
بله آفرینش نور معصومین (علیهم السلام) مقدم بر آفرینش عرش و ملائک و ... می باشد. تذکر این نکته لازم و ضروری است که مراد از تقدّم در اينجا تقدّم وجودی و رتبی است نه تقدّم زماني؛ چون زمان تنها اختصاص به عالم مادّه دارد و در وجود مادّی و زمانی؛ حضرت آدم (علیه السلام) قبل از همه انسان ها آفريده شده است؛ امّا در همان زمان كه آدم آفريده می شد آن حقيقت نوری حضور داشت و اساساً فيض وجود از طريق او به آدم رسيد.
روایات شيعه که ناظر به نحوه خلقت موجودات هستند و نور چهارده معصوم را مقدّم بر جميع ممكنات معرّفی می كنند، بسیار است؛ با توجه به طولانی بودن روایات، به ذکر یک روایت اکتفاء می شود:
«جابر بن عبد اللَّه نقل كرده كه به پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله) گفتم اوّل چيزى كه خداوند آفريد چه بود؟ فرمود نور پيامبرت كه از آن تمام خير و خوبي ها را آفريد؛ بعد آن نور را در مقام قرب خود هر چه خواست نگه داشت، سپس به چند قسمت تقسيم نمود:
از يك قسمت عرش و از ديگرى كرسى و حاملين عرش و خزنه كرسى را آفرید و قسمت چهارم را در مقام حبّ قرار داد تا موقعى كه می خواست؛ آنگاه آن به چند قسمت تقسيم نمود؛ از يك قسمت قلم و از قسمت ديگر لوح و از قسمت ديگر بهشت را آفريد و قسمت چهارم را در مقام خوف نگه داشت تا زمانى كه می خواست، سپس آن به چند قسمت تقسيم نمود و ملائكه را از يك قسمت و خورشيد را از قسمت ديگر و ماه و ستارگان را از قسمت سوم آفرید و قسمت چهارم را در مقام رجاء قرار داد تا هنگامى كه می خواست، آنگاه آن را چهار قسمت كرد ؛ عقل را از يك قسمت ، علم و حلم را از قسمت ديگر و عصمت و توفيق را از قسمت سوم آفرید و قسمت چهارم را در مقام حياء قرار داد تا موقعى كه می خواست، سپس با ديده هيبت بر او نگريست ؛ آن نور به صورت قطرات در آمد و يك صد و بيست و چهار هزار قطره شد كه از هر قطرهاى روح پيامبر و رسولى را آفريد سپس ارواح انبيا تنفسی كردند و از تنفس آن ها ارواح اوليا و شهداء و صالحين را آفريد.»(1)
حضرت امام خمینی (قدس سره) در این باره گفته است:
«بدان که برای اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) مقامات شامخه روحانیه ای است در سیر معنوی الی الله که ادراک آن علماً نیز از طاقت بشر خارج و فوق عقول ارباب عقول و شهود اصحاب عرفان است، چنانچه از احادیث شریفه ظاهر شود که در مقام روحانیت با رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) شرکت دارند و انوار مطهره آن ها قبل از خلقت عوالم مخلوق، و اشتغال به تسبیح و تحمید ذات مقدس داشتند.»(2)
از روایات استفاده می شود که نور وجودی انبیاء (علیهم السلام) نیز مقدم بر عرش و ملائک و ... بوده است .
در روایتی از حضرت علی (علیه السلام) آمده است که نور 124 هزار پیامبر و رسول نیز از نور وجود پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) خلق شده است، پیش از این که موجود دیگری خلق شده باشد که باید آن ها را نیز مربوط به خلقت عالم انوار دانست.(3)
____________
(1) بحار الأنوار ، ج25، ص 22.
(2) چهل حدیث، چاپ مرکز فرهنگی رجاء، ص 462، 1368.
(3) بحار الانوار، مجلسی، 169-168.