جمع بندی نظر حضرت علی (علیه السلام) درباره کتاب خواندن و آرامش

بنده در بیان توضیح کلام شما به سه حدیث اشاره می کنم سپس توضیح می دهم :
1- امام علی (علیه السلام): الكتب بساتین العلماء.(1):كتاب ها بوستان های دانشمندان اند.
2-امام علی (علیه السلام): من تسلی بالكتب لم تفته سلوه(2)كسی كه با كتاب آرامش یابد، هیچ آرامشی را از دست نداده است.
3-امام صادق (علیه السلام): یاتی علی الناس زمان هرج لا یانسون فیه الا بكتبهم.(3)روزگار پر آشوبی فرا می رسد كه در آن روز مردم جز با كتاب های خود انس نمی گیرند.
کتاب، همچون گلستانی است که عطر روح بخش آن، روان و اندیشه و جویندگان دانش را می نوازد و از سرچشمه های علم و معرفت سیراب می کند. سفر به درون کتاب و مطالعه عمیق و ژرف آن، علم و دانش و تجربه ها را با صرف اندکی وقت به انسان می رساند.
آن گاه که انسان به مطالعه می پردازد، احساس شادی و نشاط می کند و فکر و روحش جلاء می یابد. در سختی ها و مشکلات زندگی نیز نوشته ها و تجربه های شیرین و آموزنده آن مرهم قلب محزون و شکسته آدمی است.
روش های مختلفی برای آرامش رو ح و جسم انسان ها وجود دارد که هر انسانی می تواند با توجه به جسم و روح و موقعیت هایی محیطی و جغرافیایی که دارد از آنها استفاده کند و هر چیزی در جای خویش موثر در کسب ارامش است مثلا راز و نیاز با خداوند و نماز و دعا و عبادت و زیارت حرم امامان و امامزادگان و ارتباط با والدین و همسر و... هر کدام در جای خویش از عوامل آرامش انسان است و در واقع این روایت نمی خواهد بگوید : که کتاب تنها وسیله آرامش انسان است و یا کتاب بالاترین روش برای آرامش انسان است یا همه آرامش فقط از طریق کتاب بدست می آید بله دو توجیه می شود نمود :
1- اسلام، دین اندیشه و دانش و معنویت است و دانش اندوزی و کتاب خوانی، در اسلام جایگاه و اهمیت والایی دارد.
لذا این نوع روایات اشاره مصداقی دارند یعنی مطالعه کتاب یکی از موارد و راه های آرامش برای انسان است
2-کتاب می تواند مهم ترین یا جامع ترین روش کسب آرامش باشد :
اگر یک انسان متفکر و مدقق بتواند از طریق کتابی که حاوی بیانات قرآن مجید و روایات اهل بیت هست و راه های کسب و جذب آرامش را بیان می کند طوری مطالعه کند که به کل مشکلات زندگی از جوانب مختلف فائق بیاید به یقین به آرامش کامل می رسد.اما آیا واقعا می توانیم به آرامش جامع برسیم ؟؟
پی نوشت :
1.غررالحكم و دررالكلم، ح 991.
2.غررالحكم و دررالكلم، ح 8126.
3.الكافی، ج 1، ص 52.

[h=3]مطالعه هر کتاب و هر رمانی باعث آرامش انسان نمی شود بلکه کتبی که درس و پند و راهکار چگونه زندگی کردن در دنیا و دارای منفعت آخرت باشد مایه آرامش است :
مسعودی و بلخی و ابوعلی سینا و شیخ عباس قمی :[/h]1- ابوالحسن علی بن حسین مسعودی، صاحب کتاب معروف مروج الذهب درباره کتاب، چنین می گوید:
«چه همدم و یار خوبی است کتاب! اگر خواهی، لطایف آن سرگرمت کند و بخنداندت و گرخواهی، مواعظ آن، تو را اندرز دهد. کتاب، مونسی است که از نشاط تو نشاط گیرد و با خفتن تو بخوابد و جز آن چه تو خواهی نگوید. همسایه ای نکوکارتر، معاشری منصف تر، رفیقی مطیع تر، معلمی پرمایه تر، یاری لایق تر و امین تر و سودمندتر و نکوخصال تر و سرگرم کننده تر از آن نیابی. اگر بدونظر کنی، تو را بهره دهد، فهمت را قوی کند و علمت را بیفزاید».
2- بلخی، شاعر شهید، روزی نشسته بود و کتابی می خواند. جاهلی آمد پیش او نشست و سلام کرد و گفت: خواجه تنها نشسته ای؟ گفت: اکنون که تو آمدی، تنها شدم؛ زیرا به واسطه آمدن تو، از مطالعه کتاب باز ماندم.

ابوعلی سینا گفته: من متأسفم که هنگام صرف غذا، از اشتغال به علم و کسب معرفت باز می مانم. او در طلب و ترویج دانش چنان کوشا بوده است که روزی پنجاه ورق می نوشته و گاهی برای فهمیدن درست مطلبی، چهل بار یک مطلبی علمی را مطالعه می کرده است .
3- درباره شیخ عباس قمی نوشته اند که :
«وی برای خرید کتاب با پای پیاده از قم به تهران می رفت تا به تحصیل ادامه دهد و در حالاتش آمده است: در حالی که مبتلا به بیماری ریوی بود و تنگی نفس داشت، یا مطالعه می کرد یا چیزی می نوشت یا به عبادت مشغول بود و در هر شبانه روز، حدود 18 ساعت به مطالعه و نوشتن می پرداخت و خواب و استراحت وی از چند ساعت تجاوز نمی کرد».

پرسش:
نظر حضرت امام علی (علیه السلام) درباره کتاب خواندن و آرامش چیست؟ به عبارت دیگر حدیثی هست که حضرت علی(علیه السلام) می فرمایند هرکس با کتاب آرامش یابد هیچ آرامشی را از دست نداده است....خواستم بپرسم چطور کتاب خوندن بالاترین آرامش است؟ پس آرامش با همسر که خداوند در سوره روم می فرماید این آرامش از آیات الهی هست چی؟و یا آرامش در اثر راز و نیاز با خداوند و نماز و دعا و عبادت و زیارت حرم امامان و امامزادگان؟

پاسخ:
بنده در بیان توضیح کلام شما به سه حدیث اشاره می کنم سپس توضیح می دهم :
1- امام علی (علیه السلام): الكتب بساتین العلماء.:كتاب ها بوستان های دانشمندان اند.(1)
2-امام علی (علیه السلام): من تسلی بالكتب لم تفته سلوه :كسی كه با كتاب آرامش یابد، هیچ آرامشی را از دست نداده است.(2)
3-امام صادق (علیه السلام): یاتی علی الناس زمان هرج لا یانسون فیه الا بكتبهم.روزگار پر آشوبی فرا می رسد كه در آن روز مردم جز با كتاب های خود انس نمی گیرند.(3)
کتاب، همچون گلستانی است که عطر روح بخش آن، روان و اندیشه و جویندگان دانش را می نوازد و از سرچشمه های علم و معرفت سیراب می کند. سفر به درون کتاب و مطالعه عمیق و ژرف آن، علم و دانش و تجربه ها را با صرف اندکی وقت به انسان می رساند.
آن گاه که انسان به مطالعه می پردازد، احساس شادی و نشاط می کند و فکر و روحش جلاء می یابد. در سختی ها و مشکلات زندگی نیز نوشته ها و تجربه های شیرین و آموزنده آن مرهم قلب محزون و شکسته آدمی است.

روش های مختلفی برای آرامش رو ح و جسم انسان ها وجود دارد که هر انسانی می تواند با توجه به جسم و روح و موقعیت هایی محیطی و جغرافیایی که دارد از آنها استفاده کند و هر چیزی در جای خویش موثر در کسب ارامش است مثلا راز و نیاز با خداوند و نماز و دعا و عبادت و زیارت حرم امامان و امامزادگان و ارتباط با والدین و همسر و... هر کدام در جای خویش از عوامل آرامش انسان است و در واقع این روایت نمی خواهد بگوید : که کتاب تنها وسیله آرامش انسان است و یا کتاب بالاترین روش برای آرامش انسان است یا همه آرامش فقط از طریق کتاب بدست می آید بله دو توجیه می شود نمود :
1- اسلام، دین اندیشه و دانش و معنویت است و دانش اندوزی و کتاب خوانی، در اسلام جایگاه و اهمیت والایی دارد.
لذا این نوع روایات اشاره مصداقی دارند یعنی مطالعه کتاب یکی از موارد و راه های آرامش برای انسان است
2-کتاب می تواند مهم ترین یا جامع ترین روش کسب آرامش باشد :

اگر یک انسان متفکر و مدقق بتواند از طریق کتابی که حاوی بیانات قرآن مجید و روایات اهل بیت هست و راه های کسب و جذب آرامش را بیان می کند طوری مطالعه کند که به کل مشکلات زندگی از جوانب مختلف فائق بیاید به یقین به آرامش کامل می رسد.اما آیا واقعا می توانیم به آرامش جامع برسیم ؟؟
مطالعه هر کتاب و هر رمانی باعث آرامش انسان نمی شود بلکه کتبی که درس و پند و راهکار چگونه زندگی کردن در دنیا و دارای منفعت آخرت باشد مایه آرامش است :
کلام بزرگان :
1-ابوالحسن علی بن حسین مسعودی، صاحب کتاب معروف مروج الذهب درباره کتاب، چنین می گوید:
«چه همدم و یار خوبی است کتاب! اگر خواهی، لطایف آن سرگرمت کند و بخنداندت و گرخواهی، مواعظ آن، تو را اندرز دهد. کتاب، مونسی است که از نشاط تو نشاط گیرد و با خفتن تو بخوابد و جز آن چه تو خواهی نگوید. همسایه ای نکوکارتر، معاشری منصف تر، رفیقی مطیع تر، معلمی پرمایه تر، یاری لایق تر و امین تر و سودمندتر و نکوخصال تر و سرگرم کننده تر از آن نیابی. اگر بدونظر کنی، تو را بهره دهد، فهمت را قوی کند و علمت را بیفزاید».
2- بلخی، شاعر شهید، روزی نشسته بود و کتابی می خواند. جاهلی آمد پیش او نشست و سلام کرد و گفت: خواجه تنها نشسته ای؟ گفت: اکنون که تو آمدی، تنها شدم؛ زیرا به واسطه آمدن تو، از مطالعه کتاب باز ماندم.
ابوعلی سینا گفته: من متأسفم که هنگام صرف غذا، از اشتغال به علم و کسب معرفت باز می مانم. او در طلب و ترویج دانش چنان کوشا بوده است که روزی پنجاه ورق می نوشته و گاهی برای فهمیدن درست مطلبی، چهل بار یک مطلبی علمی را مطالعه می کرده است .
3- درباره شیخ عباس قمی نوشته اند که :

«وی برای خرید کتاب با پای پیاده از قم به تهران می رفت تا به تحصیل ادامه دهد و در حالاتش آمده است: در حالی که مبتلا به بیماری ریوی بود و تنگی نفس داشت، یا مطالعه می کرد یا چیزی می نوشت یا به عبادت مشغول بود و در هر شبانه روز، حدود 18 ساعت به مطالعه و نوشتن می پرداخت و خواب و استراحت وی از چند ساعت تجاوز نمی کرد».

پی نوشت :
1.غررالحكم و دررالكلم، ح 991.
2.غررالحكم و دررالكلم، ح 8126.
3.الكافی، ج 1، ص 52.