جمع بندی بهشت و انسان

کارشناس بحث: استاد صدیق

پرسش:
اول این که زمانی خوردن و تناول کردن دربهشت زیباست که انسان احساس گرسنگی کند، آیا این حس را وجود دارد؟
دوم این که گفته شده در بهشت غم و اندوه نیست چطور می تواند نباشد فردی که در بهشت و پدرش در جهنم است؟!

پاسخ:
قبل از پاسخ به سوال های شما توجه شما را به دو نکته جلب می کنم.
بحث از مسائل بعد از مرگ، که از زمان مردن آغاز می شود و تا بهشت و جهنم و رویدادهای آن ادامه دارد، مسائلی نیست که بتوان بریده از وحی به بررسی آن پرداخت. بنا بر این، تنها می توان اکتفا به ادله نقلی کرد و از بحث عقلی صرف نظر کرد.

البته ممکن است که برخی از ظواهر آیات و روایات، واقعا مراد خداوند و گوینده آن نباشد و آن مسائل را به صورت مجازی مطرح کرده باشد و نیز باید توجه داشت که گر چه از لذت ها و عذاب های مادی دنیایی نیز در بهشت و جهنم یاد شده است، اما معلوم نیست که واقعا این امور مادی در آن دنیا باشد و یا اگر هم هست، قطعا لوازم دنیایی خود که باعث رنج می شود را به دنبال ندارد.

با توجه به این دو نکته، پاسخ سوال اول شما این است که بر اساس ادله معتبر نقلی (آیات و روایات)، در بهشت خوراکی هایی وجود دارد و انسان میل به خوردن آن ها دارد. اما نحوه خوردن به چه صورتی است و عامل زمینه ساز ایجاد میل به خوردن چیست، از توان فهم ما خارج است. البته میل به خوردن ناشی از تحریک قوای نباتی نفس انسان است که گاه به خاطر گرسنگی است اما گاهی به خاطر گرسنگی نیست. مثلا وقتی شما آب میوه گوارایی را می بینید، به خاطر این که قبلا آن را خورده اید و می دانید چقدر لذیذ است، آن را بر می دارید و می نوشید. اما همیشه این خوردن به خاطر تشنگی نیست بلکه گاهی با وجود این که تشنه نیستید، اما میل به خوردن آن آب میوه را دارید. غذاها نیز همین طور است. گاه شما غذای لذیذی را می بینید و با اینکه گرسنه نیستید، میل به خوردن آن دارید. تنها مانع خوردن و نوشیدن یک ماده غذایی، احساس سیری است و با وجود میل به خوردن، این احساس قطعا نخواهد بود.
در بهشت نیز احتمالا به این صورت است که میل انسان به خوردن به خاطر گرسنگی یا تشنگی نیست؛ زیرا گرسنگی و تشنگی، نوعی رنج برای شخص است و در بهشت رنجی وجود ندارد. «ِالَّذي أَحَلَّنا دارَ الْمُقامَةِ مِنْ فَضْلِه‏ لا يَمَسُّنا فِيها نَصَبٌ وَ لا يَمَسُّنا فِيها لُغُوبٌ‏»؛ همان خدايى كه ما را از فضل خويش در خانه اقامتگاه دائمى جاى داد كه نه رنجى در آن به ما مى‏ رسد و نه خستگى به ما دست مى‏دهد.(1) بلکه حتی میل انسان به نعمت های مادی بهشت، به واسطه میل نفسانی اوست نه ناشی از فعل و انفعال شیمیایی بدن انسان و گرسنگی و تشنگی او.(2)

با توجه به این که نبود رنج و عذاب در بهشت و این که اهل بهشت، هیچ ارتباطی و تعلق خاطری نسبت به کسی که جهنمی شده است و مورد غضب الهی قرار گرفته است ندارد، بنا بر این کسی که در بهشت است هیچگاه به یاد کسانی که در جهنم قرار دارند نمی افتد و تمام ارتباط های دنیایی آن ها گسسته می شود.
حتی اگر خودشان بخواهند والدین خود را به یاد بیاورند، از آن جا که این به یاد آوردن مایه حزن و اندوه آنان می شود، خداوند جلوی این یاد آوری را می گیرد و باعث فراموشی این رابطه می شود.

ـــــــــــــــــ
(1) سوره فاطر، آیه35.
(2) اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج12، ص174(سید عبدالحسین طیب، تهران، انتشارات اسلام، 1378ش).