جمع بندی دو سوال درباره سوره توبه

با سلام و درود

1. سوره توبه «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‏» ندارد، لذا بدون گفتن آن (به عنوان آیه قرآن)، آغاز به خواندن سوره می کنیم.

2. نسبت به تمام سوره نمی توان چنین گفت بلکه بایستی آیه ابتدایی صفحه و یا آیات همان صفحه بررسی شوند. بله، اگر صفحه باز شده صفحه ابتدایی سوره توبه باشد، استخاره بد است.

3. آیه شریفه:
«قاتِلُوا الَّذينَ لا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَ لا يُحَرِّمُونَ ما حَرَّمَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ لا يَدينُونَ دينَ الْحَقِّ مِنَ الَّذينَ أُوتُوا الْكِتابَ حَتَّى يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَ هُمْ صاغِرُون‏»
با كسانى از اهل كتاب كه نه به خدا، و نه به روز جزا ايمان دارند، و نه آنچه را خدا و رسولش تحريم كرده حرام مى ‏شمرند، و نه آيين حق را مى‏ پذيرند، پيكار كنيد تا زمانى كه با خضوع و تسليم، جزيه را به دست خود بپردازند.(1)

«قَاتِلُوا»؛ فعل امر از باب مفاعله و دستور به جنگیدن است. جنگیدن با كسى كه قصد جنگ دارد و آماده جنگ شده است‏.(2)

مطلب دیگر؛ آیه شریفه باید با شأن نزولش بررسی شود. در مجمع البیان آمده: اين آيه وقتى نازل شد كه رسول خدا صلی الله علیه وآله دستور جنگ با روميان را صادر فرمود و به دنبال آن به جنگ تبوك رفتند.(3)

می دانید که جنگ تبوک به دنبال فعالیت های نظامی دولت روم بوده است. دولت روم سپاهی عظیم در نوار مرزی سوریه و حجازی گرد آورده و علاوه بر آن قبایلی از عرب را برای جنگ با مسلمانان آماده ساخته و حتی مقدمه سپاه او نیز به حرکت درآمده بود، که خبر آن به پیامبر صلی الله علیه وآله رسید و مسلمانان برای مقابله با او آماده شدند.

لذا نمی توان از این آیه عمومیت فهمید و گفت هر اهل کتابی را باید کشت. هیچ مذهب و هیچ فقیهی نگفته که اهل کتاب را هر جا دیدید باید با او وارد جنگ شوید و او را بکشید. اصلا شیوه برخورد پیامبر صلی الله علیه وآله و معصومین در طول تاریخ، شاهد محکمی بر این مطلب است.

قرآن کریم در آیات دیگر، این قید را هم تصریح کرده است: «وَ قاتِلُوا في‏ سَبيلِ اللَّهِ الَّذينَ يُقاتِلُونَكُم‏»؛ و در راه خدا، با كسانى كه با شما مى‏ جنگند، نبرد كنيد. (4)

مطلب سوم؛ کافر چند قسم دارد: حربی، ذمی، معاهد

ما فقط با کافر حربی می توانیم وارد جنگ شویم. و کافر حربی کسی است که کمر به نابودی مسلمانان بسته و به قصد جنگ و کشتن اقدام کرده است.

لذا نمی توان از این آیات، قانونی کلی بر جنگ با اهل کتاب در هر زمان را برداشت نمود.

از اینرو با کسی که قصد دشمنی و جنگ ندارد و اقدام بر علیه مسلمانان نکرده و در حال مبارزه و دشمنی نیست، جنگی نیست.

سیره پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله، و ائمه معصومین علیهم السلام نیز همین را نشان می دهد.

________________
(1) توبه، 29.
(2) ر.ک: مجمع البيان في تفسير القرآن، نرم افزار جامع التفاسیر نور، ج ‏2، ص 509.
(3) مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‏5، ص 34.
(4) بقره، 190.