تقسیم بندی مردم و انواع رفتارهای بد و خوب آنان از منظر قرآن کریم 1

(-) هر گاه نعمتی عطا شود از خداوند روی بگردانند و دوری بجویند پس هرگاه شرّ و بلایی روی آورد به کلّی مأیوس و نومید شوند . اسراء 83

(-) بخیل هستند پس اگر دارای گنجهای رحمت خدا شوند از ترس فقر از انفاق بُخل می ورزند . اسراء 100

(-) بیش از هر چیز با سخن حق به جدال و خصومت بر می خیزد .کهف 54

(-) هر گاه به آنان از لطف و رحمت الهی بهره ای رسد شاد میشوند اما به محضی که به کیفر کردارشان رنج و عذاب بینند سخت راه کفران پویند . شوری 48

(-) نسبت به دنیا بسیار حریص و سیری ناپذیرند . معارج 19

(-) اکثر آنان آگاه نیستند و شاکر احسان خدا نمیشوند . یونس 55و 60

(-) به آنها در مورد فسادی که می کنند روی زمین ، تذکر می دهند اما آنها اصرار دارند که به صلاح کار می کنیم . بقره 11

(-) به آنان تذکر می دهند تا مانند سایر مردم باشند اما از سر خود بزرگ بینی گویند انتظار دارید مانند بی خردان باشیم ؟ بقره 13

(-) چون به اهل ایمان رسند گویند ما با شما هم آیین هستیم ولی به شیطانهای خود ( یاران بی ایمانشان ) که می رسند میگویند ما با شما هم ایده ایم .( رفتار خاص منافقین ) . بقره 14

(-) حق را به باطل مُشتبه می سازند و حققت را پنهان می کنند . بقره 4

(-) مردم را به خوبی دستور می دهند اما خود عملاً فراموش می کنند . بقره 44

(-) از پیش خود چیزی می نویسند ( از خود چیزی در می آورند ) و به خدای متعال نسبت می دهند . تا به بهایی اندک و متاعی ناچیز بفروشند . بقره 79

(-) خون یکدیگر را می ریزند و گروه ضعیف تر را اذیت می کنند و در بد کاری و ستم بر آنان همدست و پشتیبان یکدیگرند . بقره 84

(-) حکم خدا را تبدیل به غیر آن می کنند . ( حلال را حرام و حرام را حلال معرفی می کنند ) . بقره 59

(-) وقتی به آنها گفته میشود تا از خدا بترسند به خاطر گناه زیاد او را غرور می گیرد و نافرمانی می کند . بقره 206

(-) نام خدا را هدف سوگند های خود می کنند تا آنکه به این غرض از حقوقی که مردم را بر آنهاست ، برائت جویند و خود را پر هیزگار قلمداد کنند . بقره 224

(+) انفاق می کنند ولی هرگز به خاطر آن منّت نمی گذارند و آزار نمی دهند . بقره 262

(+) صدقات خود را به سبب منّت نهادن و آزار دادن تباه نمی سازند .زیرا می دانند که به زبان خوش و طلب آمُرزش ، فقیر و سائل را ردّ کردن بهتر از صدقه با آزار است . بقره 263و264

(+) پنهانی صدقه می دهند که نزد خداوند نیکوتر است . بقره 271

(+) از حوادث آینده بیمناک نمیشوند و از امور گذشته اندوهگین نخواهند گشت . بقره 274

(+) به بدهکار تنگدست مهلت دهند تا توانگر شود و یا هنگام تنگدستی طلب خود را می بخشند . بقره 280

(+) در معاملات قرض و نسیه ، به امر خداوند سند و نوشته در میان دارند . بقره 282

(+)صابر ، راستگو ، فرمانبردار خداوند ، انفاق کننده به فقرا و استغفار کننده در سحرگاهان هستند . آل عمران 17

(-) مؤمن را وامی گذارند و با دشمنان دوست می شوند مگر به بهانه بر حذر بودن از شر دشمنان ( تقیّه کردن ) . آل عمران 24

(+) اگر مال بسیاری امانت گیرند بنا به درستکاری خود فوراً پس دهند . آل عمران 75

(-) در عوض برخی هم اگر دیناری امانت گیرند بنا به نادرستی خود پس ندهند . آل عمران 75

(-) عهد خدا و سوگند خود را به بهای اندکی می فروشند . آل عمران 77

(-) آیات قرآن یا سخن بزرگان را تغییر و تبدیل می کنند و به نفع خود تحریف می کنند ( تفسیر به رأی ). آل عمران 78

(+) از آنچه دوست دارند و بسیار محبوب است در راه خدا انفاق می کنند . آل عمران 92

(+) از بهترین آنچه اندوخته اند انفاق می کنند نه از بد ترین آنها . بقره 267

(+) در دل شب به تلاوت قرآن و طاعت حق مشغولند . آل عمران 113

(+) از غیر همدینان ، دوست همراز نمی گیرند . آل عمران 118

(+) ربا نمی خورند که دائم بهره بر سرمایه افزاید . آل عمران 120

(+) هر گاه کار ناشایست انجام دهند و یا ظلمی به نفس خویش کنند خدا را یاد کنند و توبه و استغفار کنند و فقط به خدا پناه آورند . آل عمران 135

(+) حُرمت شعائر اللهی ( پای بندی به آنچه خداوند حلال و حرام نموده ) و ماه حرام را نگه می دارند . مائده 2 تا 5

(+) رعایت عدالت و گواه بر عدالت و راستی و درستی را می کنند . مائده 8

(+) تنها بر خداوند توکُّل می کنند و لا غیر . مائده 11

(+) به بندگان خدا بدون ربا قرض می دهند .مائده 12

(-) با دشمنان از ترس اینکه در گردش روزگار آسیبی به آنان وارد سازند ، دوستی می نمایند . مائده 59

(+) ولّی و فرمانفرما ی آنان تنها خدا و رسول و اهل ایمان هستند . مائده 56

(+) از چیزهایی که اگر فاش شوند آنها را زشت و بد آید و غمناک شوند پرسش و تفحص نمی کنند . مائده 101

(+) به وصیّت کردن قبل از موت و شاهد گرفتن بر آن اهمیت می دهند . مائده 106

(-) دین خود را بازیچه و هوسرانی گرفتند و زندگانی دنیا آنها را فریفت . انعام 70

(-) ایمان خود را با ظلم و ستم ( کوچک و ناچیز یا بزرگ ) می آلایند . انعام 82

(+) به آنان که حتّی غیر خدا را می خوانند نیز دشنام و نا سزا نمی دهند .انعام 108

(+) فقط از آنجه نام خدا بر آن ذکر شده تناول می کنند .انعام 118

(-) دین را می پراکنند و در آن فرقه فرقه درست کردند ( اتحاد و همبستگی ها را تخریب می کنند و مردم را متفرق میسازند ) .انعام 159

(+) خود را با زیور هایشان می آرایند و حتی در مقام عبادت هم به خود برگیرند ، اما اسراف نمی کنند . اعراف 31

(+) به اندازه ی وسع و توانایی خود در کار نیک و شایسته می کوشند . اعراف 42

(+) خدا را هم از روی ترس و هم از روی امید می خوانند .اعراف 56

(+) چون از شیطان وسوسه و خیالی به دل فرا رسد هماندم خدا را یاد می کنند و هماندم بصیرت و بینایی پیدا می کنند . اعراف 201

(+) هنگام قرائت قرآن ساکت می شوند و فقط گوش میسپارند . اعراف 204

(+) خداوند را با تضرّع و پنهانی و بی آنکه آواز برکشند در دل خود در صبح و شام یاد می کنند . اعراف 205

(+) همواره در رضایت و مسالمت و اتحاد بین خود می پردازند .انفال 1

(+) نسبت به حضور خویشان خود در جهاد بد گمان نمیشوند . آل عمران 156

(+) در مقابل اندیشه آنان که به بهانه های مختلف در صدد سُست نمودن ایمانشان بر می آیند ، می ایستند از جمله لبیک به امر خدا در بُرهه ای مثل جهاد . آل عمران 173

(-) به کردار زشت خود شادمانند و دوست دارند مردم به اوصاف پسندده ای ( به زعم خودشان ) که هیچ در آنها وجود ندارد آنها را ستایش کنند . آل عمران 187

(+) در همه ی حالات نشسته و ایستاده و خوابیده خدا را یاد می کنند . آل عمران 191

(+) در کار دین صبورند و سفارش به صبر و استقامت می کنند و مراقب کار دشمن هستند و خدا ترسند . آل عمران 200

(+) مال خود را با مال یتیم مخلوط نمی کنند و حقوق آنها را تمام و کمال می پردازند . نسا 2

(-) زمان ترک گناه ( توبه ) را به زمان مرگ محوّل میکنند ( که از سوی خدا پذیرفته نیست ) . نسا 18

(-) آرزو و توقع بی جا دارند در فضیلت و مزیتی که خدا به آن بعضی را بر بعضی برتری داده است ( سوء استفاده از موقعیتهای اجتماعی ) . نسا 32

(-) مال خود را به قصد ریا و خودنمایی می بخشند . نسا 38

(+) در خصوص پس دادن امانات به صاحبانش متعهد هستند نسا 58

(+) بین مردم به عدالت حکمیت می کنند . نسا 58

(+) چون در چیزی کار به نزاع و گفتگو کشد به حکم خدا و رسول و ائمه دین باز می گردند ، نه اینکه خودسرانه عمل می کنند . نسا 59

(+) نسبت به پاسخ به ستایش و احسان و لطف دیگران همت می گمارند . نسا 86

(+) برای رضای خداوند گواهی و شهادت خود را اعلام می کنند هر چند به ضرر خود و پدر و مادرشان باشد . نسا 135

(-) وقتی به نماز می ایستند با حال بی میلی و برای ریا کاری باشد ( بخصوص در صف جماعتها ) و ذکر خدا را جز اندک نکنند . دو دل و مردّد هستند .نسا 142و 143

(+) چون ذکری از خدا شود دلهاشان ترسان و لرزان میشود و چون آیات خدا بر آنان تلاوت می گردد بر مقام ایمان آنها افزوده شود . انفال 2

(+) در میادین جهاد هر گاه با تهاجم و تعرّض دشمن روبرو میشوند از بیم آنها پُشت نمی کنند و نمی گریزند . انفال 15

(-) از شنیدن و گفتن حرف حق کر و لال میشوند و تعقّل نمی کنند ( بد ترین جانوران نزد خدا ) . انفال 22

(+) در کار دین به خدا و پیامبر و اولیاء دین و در کار دنیا هم به یکدیگر خیانت نمی کنند . انفال 27

(+) نسبت به پدران و برادران خود نیز در صورتی که کفر را بر ایمان برگزینند دوستی نخواهند کرد . توبه 23

(-) پدران و پسران و برادران و زنان و خویشاوندان و اموال جمع کرده و مال التجاره و منازلشان را بیش از جهاد در راه خدا دوست دارند و همیشه حفظ آنها را بهانه ی عدم شرکت در جهاد می کنند . توبه 24

(-) از فرط بُخل و بد نفسی مؤمنانی را که از زیادی سخاوت علاوه بر واجبات به صدقات مستحب نیز فقیران را دستگیری می کنند ، مسخره میسازند . توبه 79

(-) مؤمنانی را که از اندک چیزی که مقدور آنهاست هم در راه خدا برای کمک به فقیران مضایقه نمیکنند ، مورد تمسخر قرار می دهند . توبه 79

(-) همیشه از گمان و خیال باطل خود پیروی می کنند در صورتیکه توهمّات کسی را بی نیاز نخواهد ساخت و از علم یقین دور میسازد . یونس 34

(-) فقط در هنگام دچار شدن به بلا ، به خداوند پناه می آورند و آنگاه که دفع بلا شد به حالت قبل بر می گردند و باز سُست ایمانی پیشه می کنند . نحل 53 و 54

(+) نسبت به تولد فرزند در هر حالی ( مؤنث و یا مذکّر ) خشنود میشوند و خدا را سپاس می گویند . نحل 58

(+) عهد و پیمان خدا را به بهایی اندک نمی فروشند . نحل 95

(-) با شوق و رغبتی که خیر و منفعت خود را می جویند چه بسا با همان شوق و رغبت شرّ و زیان خود را می طلبند و بی صبرانه و شتابزده عمل می کنند . اسرا 11

(+) حقوق خویشاوندان و ارحام و فقیران و رهگذران بیچاره را ادا می کنند .اسرا 26

(+) اسراف نمی کنند با این دیدگاه که مبذران و مُسرفان برادر شیطانند .اسرا 27

(+) در احسان به دیگران دست خود را نه آنچنان محکم بسته می دارند و نه آنچنان بسیار باز و گشاده . با این نگرش که هر کدام کنند به نکوهش و حسرت خواهند نشست .اسرا 29

(+) در کسب و کار ، در خصوص کیل و وزن اجناس ، آنها را با ترازوی عدالت می سنجند . اسرا 35

(+) هرگز بر آنچه علم و اطمینان ندارند تجسّس نکنند . اسرا 37

(+) هرگز در زمین با کبر و ناز راه نمی روند و غرور و نخوّت نمی فروشند . اسرا 37

(+) هرگز با آنانکه خداوند دلهای آنان را از یاد خویش غافل نموده و تابع هوای نفس خود شده اند و به تبهکاری پرداخته اند ، متابعت نمی کنند . کهف 28

(+) همیشه خویشتن را با کمال شکیبایی به محبت آنانکه صبح و شام خدا را می خوانند و رضای او را می طلبند ، وادار می کنند . کهف 28

(+) یک لحظه به زینتهای دنیا مایل نشوند که مجبور به چشم پوشی از فقرا شوند . کهف 28

(-) عمرشان را در راه دنیای فانی تباه می کنند و به خیال باطل می پندارند که نکو کار هستند ( در منظر قرآن زیانکار ترین مردم هستند ) .کهف 104

(+) هرگز از یاد خداوند اِعراض نکنند با این نگرش که معیشتشان تنگ میشود و روز قیامت نابینا محشور شوند . طه 124

(+) هرگز به متاع ناچیزی که خدا به کسانی در جلوه ی حیات دنیای فانی برای امتحان آنها داده است چشم آرزو نمی گشایند . طه 131

(+) از خدای خود در نهان و آشکار می ترسند و از ساعت قیامت و روز جزا سخت هراسانند .انبیا 49

(-) از روی جهل و نادانی در کار خدا جدل می کنند و از پی هر شیطان گمراهی می روند . حج 3

(-) خداوند را به زبان و به ظاهر می پرستند نه از باطن و حقیقت از این روی هر گاه به خیر و نعمت رسیدند اطمینان خاطر پیدا کنند و اگر به شرّ و فقر و آفت برخورند از دین خدا روی بر می گردانند . حج 11

( وقتی مصیبتی می بینند صبور هستند . حج 35

(+) وقتی اقتدار و تمکین یابند ( که از سوی خدا می دانند ) به مستحقّان زکات می دهند . حج 41

(+) امر به معروف و نهی از منکر می کنند . حج 41

(+) در راه رضای خداوند از وطن هجرت گزیده هر چند امکان داشته باشد که در این راه کشته هم بشوند . حج 58

(+) از سخنان لغو و باطل اعراض و احتراز می کنند . مؤمنون 3

(+) فروج و اندامشان را از عمل حرام نگاه می دارند . مؤمنون 5

(+) به امانتها و عهد و پیمان خود کاملاً وفا می کنند . مؤمنون 8

(+) بر نماز هایشان و همه ی اوقات و شرایط نمازهایشان محافظت دارند . مؤمنون 9

(+) به کارهای نیکو از همدیگر سبقت می گیرند . مؤمنون 61

(-) به زنان با عفّت مؤمنه و بی خبر از کار بد ، تهمت زده و یا نسبت زنا می دهند در صورتیکه چهار شاهد عادل ندارند . نور 4و23

(-) همیشه دوست دارند در میان اهل ایمان کار منکری را اشاعه و شهرت دهند . نور 20

(+) وقتی صاحب ثروت هستند در باره ی خویشاوندان (صله رَحِم )و مسکینان و مهاجران راه خدا از بخشش و انفاق کوتاهی نمی کنند . نور 22

(+) هرگز به هیچ خانه مگر منازل خودشان ، تا صاحبش را نیافته و یا اذن دخول نداده اند ، وارد نشوند . و چون رُخصت دخول یافتند داخل شده و نخست سلام می کنند .

ضمناً اگر به خانه ای در آمدند و گفتند برگردید به زودی بر می گردند . نور 27 و 28

(+) زنانشان چشمها از نگاه ناروا بپوشند و فروج و اندامشان را از عمل زشت محفوظ دارند و زینت و آرایش خود بر بیگانگان آشکار نسازد . سینه و بر و دوش خود را به مقنعه بپوشانند ( مگر بر محرم خویش) . نور 31

(+) آنانکه وسیله نکاح نیابند ( موقعیت ازدواج پیدا نکنند ) عفّت نفس پیشه کنند تا خدا آنها را به لطف خود بی نیاز گرداند . نور 33

(+) کسب و تجارت و سود فراوان از آنها ، از یاد خدا غافلشان نمی گرداند . نور 37

(+) بر روی زمین با تواضع و فروتنی راه می روند و هر گاه مردم نادان و جاهل به آنان خطاب و عتابی کنند با سلامت نفس و زبان خوش جواب دهند ( اینان در منظر قرآن بندگان خاص خدای رحمن هستند ).فرقان 63

(+) هنگام انفاق به مسکینان اسراف نمی کنند و بُخل هم نمی ورزند و در احسان نیز میانه روی دارند . فرقان 67

(+) نفس محترمی را به قتل نمی رسانند چون خدا حرام نموده است . فرقان 68

(+) هرگز زنا نمی کنند . فرقان 68

(+) به ناحق شهادت ندهند .هر گاه عمل لغوی از مردم غافل دیدند حتی المقدور بزرگوارانه از آن بگذرند و آن را تبدیل به منازعه نکنند .فرقان 72

(-) هر گاه آیات خدا را به آنان متذکر شوند کر و کور میشوند و در آن نگرش نکنند و خود را از مقام معرفت و افزایش ایمان محروم سازند . فرقان 73

(+) از خداوند طلب فرزندانی می کنند که خلف صالح باشند و مایه ی چشم روشنی آنان شوند . فرقان 74

(+) در حق پدر و مادر خویش نیکی می کنند . عنکبوت 8

(-) سخنان لغو و باطل را به هر وسیله و هر جا تهیه می کنند تا مردم را به جهالت از راه خدا گمراه سازند و قرآن را نیز به تمسخر و استهزاء گیرند . لقمان 6

(+) در جهت امر به معروف و نهی از منکر هر آزاری از مردم نادان ببینند صبر کنند و بدانند که این صبر و تحمل در راه تربیت و هدایت خلق نشانه ای از عزم ثابت در امور عالم است . لقمان 7

(-) با تکبّر و ناز از مردم رُخ می تابانند و در زمین با غرور و تبختر قدم بر میدارند .لقمان 8

(+) در رفتارشان میانه روی اختیار می کنند . لقمان 19

(+) سخن آرام گونه و نه با فریاد بلند و گوش خراش می گویند ( چون زشت ترین و نکره ترین صدا ها صدای الاغ است ). لقمان 19

(+) به عهد و پیمانی که با خدا بسته اند کاملاً وفا کرده ( در خصوص یاری رساندن به دین خدا در هر شرایط) و برخی بر آن عهد ایستادگی نمودند و برخی به انتظار فیض شهادت مقاومت کردند و هیچ عهد خود را تغییر ندادند . احزاب 23

(+) زنان و دختران خویش را به چادر فرو پوشند تا از تعرّض و جسارت در امان باشند . احزاب 59

(+) خدا ترسند و همیشه به حق و صواب سخن گویند . احزاب 70

(+) زندگی دنیای فانی مغرورشان نسازد و هرگز سرگرم عصیان نشوند و شیطان فریبنده از قهر و انتقام حق به عفو خداوند مغرورشان نگرداند .فاطر 5

(+) شیطان را دشمن سرسخت خود می دانند و حزب و سپاهش را همواره در جهت اغوای خود مهیا می دانند . فاطر 6

(+) خود را همواره به خداوند فقیر و محتاج می دانند و تنها خداوند را بی نیاز و غنی بالذاّت و ستوده ی صفات می دانند . فاطر 15

(-) از فرط قساوت و شقاوت ، دلهایشان از یاد خدا فارغ است . زُمر 22

(+) با قرائت آیات غضب الهی لرزه بر اندامشان افتد و با قرائت آیات رحمت الهی آرام و مطمئن شوند . زُمر 23

(-) از ذکر سخن حق سخت ملول و دلتنگ شوند و از ذکر سخنان غیر حق و غیر خدا یعنی امور مادی خُرّم و دلشاد شوند . زُمر 45

(-) در آیات خداوند بدون هیچ حُجّتی و بُرهانی به جُدل و انکار می پردازند .غافر 35

(+) خدا را با خلوص می خوانند به امید آنکه دعایشان مستجاب گردد . غافر 60

(+) اموراتشان را با مشورت با یکدیگر انجام می دهند . شوری 38

(+) اگر ظلمی بر آنان هجوم کند از مؤمنان یاری می طلبند . شوری 39

(+) بر ظلم کسی صبر می کنند با این نیّت که عزم در امور الهی و تسلّط بر نفس و قوّت عقل و اراده است . شوری 43

(+) دعوت خدای خود را اجابت می کنند ( به دستوراتش کاملاً عمل می نمایند ) پیش از آنکه روزی بیاید که از قهر خدا راه نجاتی نیابند . شوری 47

(+) چون در سفر ها با کمال تسلط بر مرکب ها نشستند ، نعمت خدا را یاد آورند و او را سپاس گویند . زُخرُف 13

(-) هوای نفس خویش را خدای خود قرار می دهند . جاثیه 23

(+) گویند آفریننده ما فقط خداست و بر این سخن پایدار و ثابت قدم مانده اند و هیچ ترسی ، بیمی ، حُزنی و اندوهی به دل راه نمی دهند . احقاف 13

(+) اگر از سوی منبع غیر صادقی خبری ( شایعه ای ) آوردند بدون تحقیق ، تصدیق نمی کنند که مبادا به وسیله سخن چینان فاسق به کسی رنجی رسد و بعد پشیمانی آورد . حجرات 6

(+) اگر بین دو طائفه از اهل ایمان قتال و دشمنی برخاست ، بین آنان صُلح بر قرار می کنند ولی اگر قومی بر قوم دیگر ظلم نماید با قوم ظالم قتال می کنند . حجرات 9

(-) همیشه بین برادران ایمانی خود چون نزاعی در افتد مصالحه کنند . حجرات 10

(+) هرگز کسی را مسخره و استهزاء نمی کنند و از همدینان خود عیب جوئی نمی کنند و به نامها و القاب زشت همدیگر را نمی خوانند . حجرات 11

(+) از پندارها و گمانهای سوء در حق یکدیگر اجتباب می کنند و از حال همدیگر تجسّس نمی کنند و ا یکدیگر غیبت نمی کنند . ( اگر چنین کنند در منظر قرآن گوئ گوشت برادر مُرده خود را خورده اند ) . حجرات 12

(+) به درگاه خداوند پناه آورده و نفس را از حرام نگه می دارند . ق 32

(+) از خدای مهربان در باطن ترسده ( نسبت به عذاب او ) و با قلب خاضع و نالان به درگاهش باز می آید . ق 33

(+) دروغ نمی گویند . ذارات 10

(+) از شب اندکی را خواب کنند و سحرگاهان از درگاه خداوند طلب آمرزش و مغفرت می کنند . ذاریات 17 و 18

(+) فرزندان آنها در ایمان به خدا پیرو ایشان هستند . طور 21

(+) مُشتاقانه در ایمان به خداوند بر همه پیشی می گیرند . واقعه 10

(-) به ناز و نعمت فراوان می پردازند ( تن پرورند ) . واقعه 45

(-) بر گناهان بزرگ لجاجت و اصرار می ورزند . واقعه 46

(-) در مقام انکار قیامت دائم این شُبهه را می پراکنند که چگونه وقتی می میریم و استخوان ما خاک شد ، باز زنده میشویم . واقعه 47

(+) به محتاجان قرض می دهند با این نگرش که خداوند چند ین برابر به آنان عطا بخشد . حدید 11

(+) در راه خداوند به فقیران صدقه می دهند با این دیدگاه که خداوند احسان آنها را چندین برابر کند و پاداشی با لطف و کرامت نیز عطایشان سازد . حدید 18

(+) تکبّر و خودستایی را مذموم می دانند و بر آنچه از دستشان رَوَد دلتنگ نمی شوند و به آنچه بدانها رسد مغرور و دلشاد نگردند .حدید 23

(-) چون به اسلام اعتقاد ندارند پس به رحمت و فضل الهی دستی ندارند

( منظور از مردم اهل کتاب هستند ) . حدید 29

(+) در مجالس ، جای را بر یکدیگر فراخ دارند و به احترام دیگران از جای خود بر می خیزند . مجادله 11

(+) خدا ترسند و برای فردای قیامت خود از قبل اعمال نیک می فرستند ( ذخیره می کنند ) . حشر 18

(+) هرگز دشمنان خدا و خودشان را بعنوان یاران و دوستان خود بر نگرفته و طرح دوستی با آنها نمی بندند . (مذاکره با دشمن ) . ممتحنه 1

(-) سخنی می گویند و در مقام عمل ، خلاف آن را می کنند با وجودی که می دانند این کار خداوند را به خشم و غضب آوَرَد . صفّ 3

(+) ایمان به خدا و رسولش و جهاد در راه خدا با مال و جان را سود مند ترین تجارت می دانند . صفّ 11

(-) قسم های دروغ خود را سپر جان خویش و مایه ی فریب مردم قرار می دهند تا راه خدا را ببندند ( مانع فهم مردم از حقایق شوند ) . منافقون 2

(+) مال و فرزند زیاد ، آنان را از یاد خداوند و انجام کارهای خوب غافل نمی سازد . منافقون 9

(+) اموال و فرزندان را اسباب فتنه و امتحان خود می دانند و بهمین منظور چندان بدانها دل نمی بندند . تغابُن 15

(+) از خوی لئامت و بُخل نفس خویش محفوظ مانده اند . (رستگاران عالمند ). تغابن 16

(+) هنگامی که مجبور به طلاق زنان می شوند حدود الهی را رعایت کرده و حقوق آنان را می پردازند و با آنها خوش رفتاری می کنند و آنان را در مضیقه و رنج در نمی افکنند . طلاق 2 تا 7

(+) برای آنکه خداوند گناهانشان را مستور سازد با خلوص و دوام توبه می کنند ( توبه نصوح ) . تحریم 8

(-) مال دنیا را جمع و ذخیره می کنند و سخت حریص و بی صبرند .معارج 18 و 19

(+) اغلب نزدیک دو ثلث یا نصف یا لااقل ثلث شب را به طاعت و نماز و قرائت قرآن می پردازند . مزمّل 20

(+) با شتاب و عجله زبان به قرائت قرآن نمی گشایند . ( در آن تدبّر و تعقّل می کنند ). قیامت 16

(-) به احوال همه ی کسانیکه به آنها مراجعه دارند ( ارباب رجوع ) بطور یکسان رسیدگی نمی کنند و طبق موقعیت های اجتماعی آنان تفاوت قائل هستند .عبَس 1 تا 10

(-) کم فروشی می کنند بطوریکه چون به کِیل یا وزن ، چیزی از مردم بستانند ، تمام بستانند ولی چون چیزی بدهند ، در کیل و وزن به مردم کم می دهند .مطففین 1 تا 3

(+) آزاد کردن بنده و طعام دادن به مسکین در روز قحطی و گرسنگی و احسان کردن و دستگیری از خویشاوندان یتیم خود و یا به فقیر مضطر خاک نشین ( زمین گیر ) را عَقَبه ی تکلیف و ایمان می دانند . بَلَد 12 تا 16

(+) رستگاری را پاک و منزّه ساختن نفس ناطقه از گناه و بد کاری می دانند . شمس 9

(-) چون به غنا و دارائی رسند از طغیان باز نمی ایستند و سرکش و مغرور می شوند . علق 6 و 7

(-) فراوانی اموال و فرزندان و عشیره آنان را سخت غافل میسازد . تکاثر 1

(+) نیکو کارند و به درستی و راستی و پایداری در دین همدیگر را سفارش می کنند . عصر 3

(-) عیب جوی دیگران هستند و هرزه زبانی می کنند .( غیبت و تُهمت ) . هُمِزه 1

(-) در حالی که همیشه به جمع مال می پردازند به حساب و شمارش آن سرگرم می شوند . هُمِزه 2

(-) نسبت به بپاداشتن نماز سهل انگارند و دل از یاد خداوند غافل داشته اند و نماز را به ریا بپا دارند . ماعون 4 تا 6

(-) مال و ثروتی که برای مبارزه با حق و حقیقت و اسلام اندوخته بودند ( از این موقعیت سوء استفاده کرده بودند ) فنا گردید و سودی به عاقبت آنها نبخشید و به این منظور بسیار معترض و ناراضی و کارشکن هستند . مَسَد 2

(+) از شرّ حسود و بد خواه و تبعاتی که ممکن است از این فعل مذموم آنان دامنگیرشان شود به خداوند فروزنده ی صبح روشن پناه می آورند . فلق 5