جمع بندی افعال خداوند در آینه ی احادیث

تب‌های اولیه

6 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
افعال خداوند در آینه ی احادیث

با سلام خدمت اسک دینی های عزیز
بر اساس احادیث آیا خداوند در این جهان کارهای خود را به طور مستقیم انجام می دهد یا با وسیله و واسطه؟
لطفا با بحث های کلامی و فلسفی جواب ندید چون میخوام نظر ائمه را بدونم وهمچنین منبع حدیث رو هم ذکر کنید. با تشکر

با نام و یاد دوست


کارشناس بحث: استاد محسن

مهران احمدی;594054 نوشت:
با سلام خدمت اسک دینی های عزیز
بر اساس احادیث آیا خداوند در این جهان کارهای خود را به طور مستقیم انجام می دهد یا با وسیله و واسطه؟
لطفا با بحث های کلامی و فلسفی جواب ندید چون میخوام نظر ائمه را بدونم وهمچنین منبع حدیث رو هم ذکر کنید. با تشکر

بسم الله الرحمن الرحیم
پرسشگر محترم با سلام و تشکر
در پاسخ می توان گفت از انضباط دقیق در سراسر هستی می توان فهمید که مهندسی شگرفی بر تمام ذرات وجود حاکم و شالوده جهان بر نظام هندسه و نیز اسباب و مسببات بنا شده است.
البته چنین آرایشی میسر نمی شود مگر با ایجاد روابط احسن میان همه موجودات و بدون دخالت در کار هم که زیر سیطره مدیری دانا و توانا قرار گرفته است.
به همین دلیل است که خدای متعال در کتابش فرمود:
"لاَ الشَّمْسُ يَنْبَغي‏ لَها أَنْ تُدْرِكَ الْقَمَرَ وَ لاَ اللَّيْلُ سابِقُ النَّهارِ وَ كُلٌّ في‏ فَلَكٍ يَسْبَحُونَ" (1)
نه خورشيد را سزاست كه به ماه رسد، و نه شب بر روز پيشى مى‏گيرد و هر كدام در مسير خود شناورند.
این زیبا ترین چفت و بست از نیکو ترین روابط در چهار چوب اسباب و علل در نظام آفرینش است. و جالب این که خدای متعال به ماه و خورشید چنین اسنادی را به می دهد. یعنی این اسباب و علل هستند که زیر نظر خدای متعال به تدبیر جهان مشغول اند.
و اما در باره پاسخ به پرسش شما روایاتی وجود دارد.
پیامبر صلوات الله علیه فرمود:" قَالَ النَّبِيُّ صلوات الله علیه،تَدَاوَوْا فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ يُنْزِلْ دَاءً إِلَّا وَ أَنْزَلَ لَهُ شِفَاءً "(2)
یعنی(درد های خود را ) درمان كنيد! كه خداى بزرگ دردى نمى ‏فرستد مگر اينكه براى آن شفا مى‏فرستد.
یعنی اگر به علت و سببی دردی عارض شد؛ باید در پی درمان آن با سبب دیگری بود.
مقصود اين است چون اين جهان، جهان اسباب است، بايد تابع قانون آن بود و آن را محترم شمرد و براى هر كارى در پى اسباب آن رفت و وقت بيمارى به پزشك مراجعه و خود را مداوا کرد. زيرا دارو و اثر آن نيز آفريده پروردگار است.
به عبارت دیگر،خدای متعال هر چيز را جز از راه اسباب طبيعى آن عملى نمى‏ کند.پس بايد همواره در پى آماده کردن اسباب مناسب هر چيز و هر كار بود..
در روایت دیگر از پیامبر صلوات الله علیه وارد شده است: "الأمور مرهونة باوقاتها"(3)
یعنی كارها همه در گرو وقت خود است.
این جمله کوتاه اما پر معنایی از رسول خدا صلوات الله است. با این تفسیر که تا سبب و علت واقعه یا حادثه ای رخ ندهد، معلول آن پدیدار نخواهد شد.
امور نتیجه اسباب است.یعنی تا سبب امری که به گذر زمان نیاز دارد واقع نشود،آن مسبب ایجاد نخواهد شد.
زمان در این جا یا سبب است یا ظرفی برای سبب که می بایست با فرا رسیدن آن؛مسبب نیز فرا برسد.
تدبیر عالم هستی در دست اسباب است.
امام صادق سلام الله به این نکته اشاره کرده است که خدای متعال تدبیر عالم هستی را بر عهده اسباب (علت ها) قرار داده است.
فرمود:
" أَبَى اللَّهُ أَنْ يُجْرِيَ الْأَشْيَاءَ إِلَّا بِالْأَسْبَابِ فَجَعَلَ لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ سَبَباً وَ جَعَلَ لِكُلِّ سَبَبٍ شَرْحاً وَ جَعَلَ لِكُلِّ شَرْحٍ مِفْتَاحاً وَ جَعَلَ لِكُلِّ مِفْتَاحٍ عَلَماً وَ جَعَلَ لِكُلِّ عَلَمٍ بَاباً نَاطِقاً"(4)
یعنی خدا از آن ابا دارد كه چيزها را جز به اسباب آن ها اجرا کند.پس براى هر چيزی سببى قرار داد، و براى هر سبب شرحى، و براى هر شرح دانشى، و براى هر دانشى درى (دانايى) ...
و این چنین است که حتی ذرات عالم هم سبب و هم مسبب(علت و معلول) اند و علاوه بر آن که به کار شخصی خویش مشغول اند،در تعاونی شگرفی، پایداری جهان را به نمایش می گذارند.

پی نوشت ها:
1. سوره یس،آیه 40
2.علامه مجلسی محمد باقر، بحار الأنوار،تهران،انتشارات اسلامیه،چاپ مکرر، ج‏59، ص 67
3.همان،ج 74،ص 167
4.همان،ج‏2، ص 169

یعنی دعا هم که می کنیم خدا با اسباب و وسایل حاجت ما را بر آورده می کند؟

مهران احمدی;595327 نوشت:
یعنی دعا هم که می کنیم خدا با اسباب و وسایل حاجت ما را بر آورده می کند؟

بسم الله الرحمن الرحیم
البته همینطور است که دعا و طلب حاجت از خدای متعال، از مسیر اسبابش بر آورده می شود.اسبابی معنوی که به عالم غیب و ملکوت مربوط اند. با این حال به تعبیری نیز می توان اسناد هر چیزی را به مسبب الاسباب نظام آفرینش یعنی خدای متعال دانست. همان طور که در داستان مرگ آدمیان قرآن گاهی به طور مستقیم جان دادن انسان را به خالق متعال مستند می کند و گاهی این ماموریت را بر عهده فرشتگان مرگ می گذارد و تفاوت در تعابیر هیچ مشکلی ایجاد نمی کند زیرا کاری که اسباب انجام می دهند در اصل کار خدای متعال است که او خود آفریننده اسباب و مسببات است.در نتیجه باید قبول کرد که جهان هستی بر پایه روابط و اسباب قرار گرفته است و این لازمه آن است.

جمع بندی:

بسم الله الرحمن الرحیم

از مهندسی شگرف در نظام هستی و روابط دقیق علت و معلول می توان فهمید که مدیری مدبر و توانا بر گستره هستی حاکم است.

علاوه، از عدم دخالت موجودات در کار هم به یک هم بستگی شگرف می رسیم همان طور که در سوره یس آیه 40 به این موضوع اشاره شده است که خورشید و ماه در کار هم دخالت نمی کنند و هر کدام در سپهر خود شناورند.

این زیبا ترین تعامل از نیکو ترین روابط موجودات در پیروی از قانون اسباب و علل در نظام آفرینش و عدم دخالت در کار یکدیگر است. و جالب این که خدای متعال به خورشید و ماه چنین اسنادی را می دهد. یعنی این اسباب و علل هستند که زیر نظر خدای متعال، جهان را تدبیر می کنند.

اشاره کردیم که روابط موجودات در نظام هستی بر اساس قانون علت و معلول ها است که در نهایت همه آن ها به علت العلل یعنی خدای متعال ختم می شود .البته گاهی یک موجود به طور غیر مستقیم و از ناحیه علت های نهایی منفعل می شود و گاهی خدای متعال خود به طور مستقیم در موجود تاثیر می گذارد.که تاثیر قسم اول اگر چه به واسطه های پی در پی مرتبط می شود،اما همین قسم نیز در اصل از تاثیرعلت اولی منفعل می شود.

بنا بر این، گاهی خدای متعال کار خود را به طور مستقیم و گاهی با واسطه انجام می دهد.او حکیم و مدبر است و خود می داند که انجام هر کاری می بایست چگونه باشد.!

در ادامه این بحث به مطلب دیگری که با پرسش مرتبط است، اشاره می کنیم:

می دانیم که تاثیر اسباب و مسببات بر یکدیگر، یک اصل انکار نا پذیر است و البته هر معلولی به طور طبیعی علت خود را خواهد داشت، چه آن معلول موافق طبع ما باشد مثل شادی و تندرستی و چه موافق طبع ما نباشد، مثل بیماری و سایر مشکلات.

علاوه، روابط نظام هستی به گونه ای تنظیم شده است که علتی موجب دردی شد، علتی دیگر آن درد را دوا خواهد کرد و خدای متعال اسباب کشف آن را در اختیار انسان قرار داده است.

علاوه بر شواهد قرانی که این ادعا را تایید می کند، در روایات نیز این تاکید مشاهده می شود.

به عنوان مثال حدیثی از رسول خدا صلوات الله نقل شده است که فرمود:خود را درمان كنيد! كه خداى بزرگ دردى نمى ‏فرستد، مگر اين كه براى آن، شفا مى‏فرستد.(1)

در نتیجه خدای متعال شفای درد ها را در علت های دیگری قرار داده است که انسان با جستجو آن را به دست خواهد آورد.

در این جا خدای متعال مستقیما در شفای درد دخالت نمی کند، بلکه آن را در طبیعت و در اختیار انسان قرار داده است.

هر بیماری ای از علتی ناشی می شود. بیمار باید برای مداوا نزد پزشک برود.داروی پزشک با اراده الهی تاثیر خود را خواهد گذاشت.پس دارو نیز آفریده الهی و از محیط زندگی انسان به دست آمده است.

در روایت دیگر از پیامبر صلوات الله علیه وارد شده است:
كارها همه در گرو وقت خود است.(2)
مطابق با این روایت، تا علتی ایجاد نشود،معلول آن پدیدار نخواهد شد.
این سخن حق از امام صادق سلام الله علیه که: خدای متعال تدبیر عالم هستی را بر عهده اسباب (علت ها) قرار داده است.
فرمود:
یعنی خدا از آن ابا دارد كه چيزها را جز به اسباب آن ها اجرا کند.پس براى هر چيزی سببى قرار داد، و براى هر سبب شرحى، و براى هر شرح دانشى، و براى هر دانشى درى.(3)

خدای متعال جان انسان ها را می ستاند.

در کتاب خدا و نیز روایات،علاوه بر این که گرفتن جان انسان ها به ملائکه منتسب است،در مواقعی نیز این انتساب به خدای متعال مربوط شده است که البته در واقع نیز چنین است. زیرا ملائکه مامور به امر خدا هستند و اوست که جان ها را به وساطت ملائک می گیرد.

در تاریخ آورده اند شخصی نزد مولای متقیان سلام الله علیه آمد و گفت من به کتاب خدا شک دارم. حضرت بر وی نهیب زد و در ضمن ارشاداتی که داشت در باره نحوه گرفتن جان انسان ها به این آیه شریفه سوره زمر آیه 42 استشهاد کرد که :" اللَّهُ يَتَوَفَّى الْأَنْفُسَ حِينَ مَوْتِها"(4)

خدای متعال جان ها را هنگام مرگ می ستاند.

این انتساب مستقیم در حالی که ملائک خصوصا عزرائیل مامور گرفتن جان انسان ها است، کاملا صحیح است. زیرا که در اصل خدای متعال اراده کننده اصلی گرفتن جان انسان ها می باشد.

پرسش دیگری شده است این که:

دعا هم که می کنیم خدا با اسباب و وسایل حاجت ما را بر آورده می کند؟

باید گفت:
البته همین طور است که هر حاجتی از خدای متعال،از مسیر اسبابش بر آورده می شود.اسبابی معنوی که به عالم غیب و ملکوت مربوط است. البته باید اسناد هر چیزی را از مسبب الاسباب نظام آفرینش یعنی خدای متعال دانست. در باره ستاندن مرگ انسان ها، قرآن گاهی آن را مستقیما به خالق متعال و گاهی به فرشتگان مستند می کند.تفاوت در تعابیر، هیچ مشکلی در اثبات استناد به خدا ایجاد نمی کند، زیرا اسباب و وسایل هم مامور الهی اند و کاری که اسباب انجام می دهند، کار خدای متعال است که او آفریننده اسباب و مسببات می باشد.در نتیجه اگر بگوییم جهان هستی بر پایه روابط و اسباب قرار گرفته است،سخن حقی گفته ایم.

پی نوشت ها:

1- ر،ک،علامه مجلسی،بحار الانوار،تهران،انتشارات اسلامیه،جلد 59 ص 67

2-همان، ج 74،ص 167

3-همان، ج‏2، ص 169

4-شیخ صدوق،کتاب التوحید،قم،انتشارات اسلامی،سال 1398 قمری،چاپ اول،ص 259
موضوع قفل شده است