جمع بندی درخواست سند این احادیث؛ فضیلت امام رضا (ع)

کارشناس بحث: استاد پیام

سليمان مازنی روايت كند کرده كه: از موسى بن جعفر عليهما السّلام شنيدم‏ ميفرمود:
«هر كس قبر فرزندم على را زيارت كند براى او در نزد خداوند ثواب هفتاد حجّ خالص باشد، عرضكردم: هفتاد حجّ؟ فرمود: بلكه هفتاد هزار حج، و افزود: چه بسا حجّى است كه مورد قبول نباشد، و هر كس زيارت كند او را و يك شب را در كنار آن مزار بسر برد مانند كسى است كه خدا را در عرش زيارت نموده است، عرض كردم خدا را در عرش زيارت كرده است؟ فرمود: آرى چون روز قيامت شود بر عرش خداوندى چهار تن از اوّلين و چهار تن از آخرين قرار گيرند، امّا چهار نفر اول: نوح و ابراهيم و موسى و عيسى عليهم السّلام باشند، و اما چهار تن آخرين: محمّد و علىّ و حسن و حسين كه درود و سلام خدا بر ايشان باد باشند، آنگاه ريسمانى در اطراف عرش بكشند و حصارى معيّن كنند و ما با زوّار قبور امامان بنشينيم، آگاهى ميدهم كه درجه و مقام زائر قبر فرزند من از ديگران بالاتر است، و عطايش از تمامى زوّار ائمّه ديگر، نزديكتر و بهتر است».

(عيون‏أخبارالرضا(ع)، ج2، ص260، ح20- بحارالأنوار، ج99، ص35، باب4، ح17- الأمالي للصدوق- كامل الزيارات- وسائل‏الشيعة، ج14، ص564، ح19832 و19833)

باسلام سوالات شما به ترتیب پاسخ داده خواهد شد اما اعتبار کلی روایاتی که در کامل ازیارات آمده مانند روایت بالا:
اعتبار کتاب کامل الزیارات ونام راویان ذکر شده در آن:
از ویژگی‌های کتاب این است که ابن قولویه همه راویان را توثیق کرده است و این به دانشمندان شیعه کمک می‌کند تا آن دسته از راویانی که در کتاب‌های رجالی نامی از آن‌ها برده نشده و فقط در اسناد کامل الزیارات آمده، اعتماد کنند.
(عبدالکریم پاک نیا، آشنایی با کامل الزیارات)

ابن قولویه در آغاز کتاب، تمام راویان آن را توثیق کرده است. این نکته به دانشمندان شیعه کمک مى کند تا به آن دسته از راویانى که در کتاب هاى رجالى، نامى ندارند و فقط در اسناد کامل الزیارات قرار گرفته اند راحتتر اعتماد کنند.

کتاب کامل الزیارات شامل 843 حدیث مى باشد که در 108 باب تنظیم شده است. این کتاب یکى از ارزشمندترین مجموعه هاى حدیثى در زمینه زیارت و از منابع غنى عاشورا پژوهى مى باشد که مهمترین روایات این بخش را در خود جاى داده است.
مؤلف این کتاب، انگیزه نگارش آن را این گونه بیان مى فرماید: «انگیزه من در نگارش این کتاب، تقرب به درگاه الهى و پیامبر اسلام و امام علی و حضرت فاطمه و ائمه اطهار صلوت الله علیهم اجمعین بوده و تلاش کرده ام با نشر معارف اهل بیت علیهم السلام و نقل ثواب زیارت آن بزرگواران، به جمیع اهل ایمان هدیه اى تقدیم کرده باشم».
این یادگار ماندگار شیعه بیش از هزار سال است که مورد توجه محدثین و فقهاى عظیم الشأن عالم اسلام بوده و امروزه همچنان در صدر کتاب هاى درجه یک شیعه قرار دارد. بحارالانوار، مفاتیح الجنان و اکثر کتاب هاى زیارت و دعا و منابع عاشورایى از جمله آثارى هستند که از این کتاب بهره برده اند.

[=times new roman, times, serif]روایاتی که آورده اید در این کتب نقل شده است .عيون‏أخبارالرضا(ع)، ج2، ، - بحارالأنوار، ج99،3[=times new roman, times, serif]، باب4، - الأمالي للصدوق- كامل الزيارات زیاره الرضا(ع)- وسائل‏الشيعة، ج14،

نام احمد بن نصربزنطی در سلسله سند بیش از هفت صد حدیث آمده‌است. بزنطی از اصحاب اجماع است و علمای شیعه وقتی در روایتی به نام او می‌رسند به سند او تا معصوم اعتماد می‌کنند. شیخ طوسی و نجاشی او را نزد امامان شیعه، رضا و جواد «ارجمند» دانسته‌است.

عنوان اصحاب اجماع، اصطلاحی در علم رجال است که بر گروهی ویژه از راویاناحادیث در سده‏های دوم و سوم هجری قمری که از بزرگان پرورش یافته مکتب امام باقر، امام صادق، امام کاظم و امام رضا علیهم السّلام به شمار می‏روند و بر تصدیق روایاتشان و نیز مقام علمی و فقاهتشان اجماع شده است، اطلاق می‏شود.

تعداد و اسامی اصحاب اجماع

متن حدیث عالم آل محمد(ص)
قَالَ أَبُو الصَّلْتِ وَ لَقَدْ حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ إِسْحَاقَ بْنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ أَنَّ مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ ع كَانَ يَقُولُ لِبَنِيهِ هَذَا أَخُوكُمْ عَلِيُّ بْنُ مُوسَى عَالِمُ آلِ مُحَمَّدٍ فَاسْأَلُوهُ عَنْ أَدْيَانِكُمْ وَ احْفَظُوا مَا يَقُولُ لَكُمْ فَإِنِّي سَمِعْتُ أَبِي جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ ع غَيْرَ مَرَّةٍ يَقُولُ لِي إِنَّ عَالِمَ آلِ مُحَمَّدٍ لَفِي صُلْبِكَ وَ لَيْتَنِي أَدْرَكْتُهُ فَإِنَّهُ سَمِيُّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيٍ‏(ع)....
بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج‏49، ص: 101

لقب "عالم آل محمد" متعلق به حضرت امام رضا (ع) است. این لقب هم از طرف امام صادق (ع) و هم از جانب امام کاظم (ع) برای ایشان به کار رفته است. امام کاظم (ع) فرمودند: از پدرم امام صادق (ع) شنيدم که به من فرمودند: « إنّ عالمَ آلِ محمد لَفی صُلبِکَ و لَیتَنی اَدرَکتُه فإنّه سُمّیَ امیرالمؤمنین علیٍّ (ع) » 1 همانا عالم آل محمد در صلب توست و ای کاش او را درک می کردم، همانا او همنام امیرالمؤمنین علی (ع) است.
همچنين حضرت کاظم (ع) به فرزندان خود فرمودند: « هذا اَخوکُم علیُّ بنِ موسی الرّضا (ع) عالم آل محمد فَسَلُوه عَن اَدیانِکم واحفَظوا ما یَقوُل لَکُم » 2 این برادر شما، علی بن موسی الرّضا (ع) عالم آل محمد است. مسائل دین خود را از او بپرسید و آنچه را که او به شما می گوید فرا گیرید و رعایت کنید.
هر يک از انبیاء الهی و اوصیاء آنان، وقتی براي تبليغ در سطح جامعه حضور می يافتند، روش خود را بر مبناي شرايط جامعه تعریف می کردند. در حقيقت پيامبر و امام به سلاحی مجهز مي شدند که طاغوت زمان به آن سلاح مسلط و مجهز بود. آنان از ابزاري استفاده مي کردند که در بين جامعه رواج داشت.
مثلاً در عصر حضرت موسی (ع)، سحر و جادو رايج بود. لذا حضرت موسی (ع) در مقابله با ساحران زمان به اذت خداوند، عصا را به اژدها تبدیل کرد و به تبليغ دين و مبارزه با طاغوت عصر خود پرداخت. ايشان با عصای خویش رود نیل را شکافت تا امت را نجات دهد.
در عصر حضرت عیسی (ع)، پزشکی رونق داشت. پزشکان از درمان بیماریهای سخت زمان مانند جزام درمانده بودند. حضرت عیسی (ع) با دم عیسوی نه تنها امراض صعب العلاج را معالجه می کرد بلکه مرده را نیز زنده می کرد.
در عصر پیامبر خاتم (ص)، ادبیات به سر حد کمال خود رسیده بود. لذا قرآن کریم بعنوان معجزه ي جاودان پیامبر عرضه مي شود که آنچنان بليغ، فصيح و بي همتاست که نه تنها منکرین آن عصر بلکه همه قرون و اعصار را به تحدّی می خواند.
در زمان حضرت رضا (ع) فرقه هاي مختلف فکري نيز به تبليغ اعتقاد و سيره خود مي پرداختند. مأمون عباسي بعنوان خليفه وقت نيز فرهنگ و زبان تمدن دوران را آموخته بود. بغیر از زبان عربی، به دو زبان ايراني و یونانی که از دو کشور صاحب تمدن بودند نیز آشنا بود. او به علماء عصر خود دستور داد که تمام آثار یونان را به زبان عربی ترجمه کنند.
امام رضا (ع) در قامت وصی پیامبر (ص)، با توجه به مقتضاي زمان براي نشر مکتب حقّه تشيع و در مقابله با مکر مأمون، به تبليغ و تبيين و روشنگري عالمانه معارف دين پرداختند.
از امیرالمؤمنین روایتی در خصوص خلفای عباسی نقل شده است. ایشان خلفاء را نام بردند و فرمودند: « سَابِعُهُمْ أَعْلَمُهُمْ » 3 و هفتمین آنها - که مأمون است- داناترين و زيرک ترين آنهاست. در حقيقت حضرت به نحوه رفتار او اشاره داشتند که با سياست پليدش در حاليکه سعي داشت خود را خيرخواه دين و امت جلوه دهد، براي رسيدن به اهداف خود طرح ريزي مي کرد و در اين راستا از هيچ چيز فروگذار نمي کرد و هر آنچه مانع مي ديد با نيرنگ از سر راه بر مي داشت.
او که در باطن تصميم داشت از وجهه امام رضا (ع) به نفع خود سوء استفاده کند، وقتي تاکام ماند، قصد کرد تا حضرت را تضعيف کند. لذا دائماً مجالس مناظره و بحث های علمی به اين قصد ترتیب می داد، اما در غايت امام پيروز ميدان بودند. امام رضا (ع) در برابر سؤالات و شبهاتي که مخالفان در مجالس مناظره و در حضور مأمون از امام (ع) مي پرسيدند، پاسخ مستدل و محکم و منطقي مي دادند. مشروح مناظرات متعدد و مجالس پرشمار پرسش و پاسخ امام رضا عليه السلام با مخالفان در تاريخ ثبت و ضبط شده است.

----------------------------------------
1- بحارالانوار/ ج49/ص 100
2- اعلام الوری/ص 328
3- بحارالأنوار/ج 41/ص 321

البزنطي ثقة مولى السكوني (السكون) له كتاب الجامع روى عن أبي الحسن موسى. رجال طوسی ج1ص352

احوال یحیی بن سلیمان در رجال طوسی ص369 ذکر گردیده.

زیارت امام رضا(ع) در منابع اهل سنت:
روى عن عائشة قال رسول الله(ص) : از عایشه روایت شده روزى پیامبر (ص) فرمود: کسى که فرزندم را در طوس زیارت کند، گویا یک حج به جا آورده است. عایشه پرسید: یک حج؟ پیامبر (ص) فرمود: دو حج. عایشه پرسید: دو حج؟ پیامبر (ص) فرمود: سه حج پس عایشه ساکت شد. پیامبر (ص) فرمود: اگر سکوت نمى کردى تا هفتاد حج مى شمردم. «احقاق الحق تستری، ج12،ص252، نقل از،اهل سنت»
حَمَویْنى با سلسله سند خود از فضّال نقل مى کند:
فضّال مى گوید: ازامام على بن موسى الرضا (ع) شنیدم که شخصى نزد وى آمد و عرض کرد: اى فرزند رسول خدا! پیامبر (ص) را در خواب دیدم که به من مى فرمود: چگونه است حال شما اگر پاره تن من در زمین شما دفن شود و گوشت من در زمین شما پنهان شود و چگونه از ودیعه و امانت من محافظت مى کنید؟ «مودة القربی ، میرسید علی شافعی»
امام رضا(ع)در پاسخ فرمود: من آن شخصى هستم که در زمین شما دفن خواهد شد. من پاره تن رسول اللَّه هستم. من همان امانتى هستم که هر شخصى در حالى که با معرفت به حق من و اطاعت از من مرا زیارت کند، من و پدرانم شفیعان او در روز قیامت هستیم و هر که ما شفیعان او باشیم، نجات مى یابد؛ اگر چه گناهان وى به اندازه تمامى جن و انس باشد.

سیّد على بن شهاب الدین همدانى از پیامبر(ص) نقل کرده که فرمود: زود است که پاره اى از تن من در خراسان دفن شود. هیچ غصه دارى او را زیارت نمى کند جز آن که خداوند غصّه او را برطرف خواهد کرد و هیچ گناهکارى او را زیارت نمى کند جز آن که خداگناهش را بیامرزد.
«مودة القربى، ص 140، ینابیع المودة، ص 265»
حموینى به سندش از رسول خدا(ص) نقل کرده که فرمود: «ستدفن بضعة منّى بخراسان، لایزورها مؤمن الاّ أوجب الله له الجنّة، و حرّم جسده على النار» « فرائد السمطین، ج 2، ص 188 »
زود است که پاره اى از تن من در خراسان دفن شود. هیچ مؤمنى او را زیارت نمى کند جز آن که خداوند براى او بهشت را واجب کرده و جسد او را بر آتش حرام کند.

وباز همدانی نقل می کند: «قال رسول الله (ص) لعایشة من زار ولدی بطوس فکأنما حج مرات »\
« مودة القربی ، علامه سیّد على بن شهاب الدین همدانى، ص140»
حضرت پیامبر(ص) به عایشه می فرماید: هرکس فرزندم علی بن موسی الرضا(ع) را در طوس زیارت کند گویا بار ها حج انجام داده است .

اظهارات بزرگان اهل سنت در باره زیارت امام رضا (ع)
اهل سنت وجماعت نسبت به اهل بیت عصمت وطهارت ( ع) ادب واحترام فراوان قائلند ودرطول تاریخ ، بارها وبارها دیده وشنیده شده است که پیشوایان، بزرگان، علما ونیز مردم عامی وعادی اهل سنت به خاندان پیغمبر اکرم(ص) بخصوص ائمه معصومین ( ع) توسل جسته واز روی عشق وعلاقه به زیارت آن بزرگواران مشرف شده ودروصف وعظمت شان سخن ها گفته اند.
از پیشوایان اهل سنت، بیش از همه امام شافعی نسبت به اهل بیت پیامبر(ص) اظهار ارادت و اخلاص می نمود و به آنان متوسل می گردید؛ به قسمی از اشعار شافعی که علامه ابن حجر در کتاب خود «صواعق المحرقه» نقل میکندتوجه کنید:
آل النبــی ذریعـتی و هُم إلیـه وسیلــتی
ارجوبهم أعطی غدا بیدی الیمین صحیفتی
«صواعق المحرقة، ابن حجر، ص29. و ینابیع المودة، شیخ سلیمان بن ابراهیم قندوزی حنفی،ج2،ص468»
خاندان پیامبر وسیله‎ی من به سوی خداوند هستند.
امید وارم تا بوسیله آنان نامه اعمالم در قیامت بدست راستم داده شود.
خطیب بغدادی درکتاب «تاریخ بغداد» می نویسد: «...ابا علی الخلال یقول: ما اهمنی أمرفقصدت قبر موسی بن جعفر فتوسلت به الاسهل الله تعالی لی ما أحب» «تاریخ بغداد ، خطیب بغدادی، ج1،ص133»
ابو علی خلال، شیخ حنابله، می گوید: هرگاه مشکلی بر من عارض شود، قبر موسی بن جعفر(ع) را زیارت می کنم و به ایشان متوسل می شوم و خداوند امر را برمن آسان می کند.«تاریخ بغداد ، خطیب بغدادی، ج1، ص120»


ابو حاتم محمد بن حبان بن احمد تمیمی بستی شافعی در کتاب«الثقات» خود می نویسد:
على بن موسى الرضا(ع)از بزرگان و عقلا و نخبگان و بزرگواران اهل بیت و بنى هاشم است.... من بارها قبر ایشان را زیارت کرده ام. زمانى که در طوس بودم، هر مشکلى برایم رخ مى داد، قبر على بن موسى الرضا را که درود خدا بر جدش و خودش باد زیارت و براى برطرف شدن مشکلم دعا مى کردم و دعایم مستجاب و مشکلم حل مى شد. این کار را به دفعات تجربه کردم و جواب گرفتم. خداوند ما را بر محبت مصطفى و اهل بیتش که صلوات وسلام خدا بر او و اهل بیتش باد بمیراند.
«کتاب الثقات، ، ج8، ص 456و457»
حسن بن احمد مهلبى در مورد نوقان که یکى از شهرهاى خراسان بود و همچنین در وصف شخصیت امام رضا(ع) می گوید:
نوغان ازمهم ترین و آبادترین شهرهاى خراسان است و در این شهر قبر امام على بن موسى بن جعفر(ع) ونیزقبر هارون الرشید قراردارد و بر روى قبر علی بن موسى(ع) بارگاهی است که مردم در آن اعتکاف مى کنند .«وسیلة الخادم الی المخدوم، فضل الله بن روز بهان، ص242و243 »
حاکم نیشابوری می‌گوید:. ازابابکر محمد بن مؤمل شنیدم که می گفت:
روزی با پیشوای اهل حدیث ابوبکر بن خزیمه و ابو علی ثقفی و دیگر مشایخ خود به زیارت قبر علی بن موسی الرضا به طوس رفتیم؛ در حالی که آنها بسیار به زیارت قبر ایشان می‌رفتند. محمد بن مؤمل می‌گوید: احترام و بزرگداشت و تواضع و گریه و زاری ابن خزیمه نزد قبر علی بن موسی(ع) همگی را شگفت‌زده کرده بود. «مسند امام رضا (ع) ، شیخ عزیز الله عطارودی ، ج1، ص122»
ابن خزیمه نزد اهل سنت مقام والایی دارد؛ ذهبی در کتاب خود« سیر اعلام النبلاء » ازایشان به عنوان حافظ، حجة، فقیه، شیخ الاسلام، امام الائمه،یاد کرده است .«سیر اعلام النبلاء، شمس الدین ذهبی، ج14، ص365»

محمد بن عبداللَّه ابن بطوطه درسفرنامه خود وقتى که به مشهد الرضا مى رسد، آنجا را چنین وصف مى کند:
به شهر «مشهد الرضا» مسافرت کردیم و او على بن موسى بن جعفر بن محمد بن على بن حسین شهید فرزند امیرالمؤمنین على بن ابى طالب (ع) است، مشهد الرضا شهر بسیار بزرگى بود و بر بارگاه مکرم حضرتش، گنبد بزرگى بنا شده و بناى آن از زیبایى خاصى برخوردار بود و دیوارهاى آن مزین به کاشى، و بر روى قبر شریف، چهار چوبى از تخته و روکش آن از نقره، و بر فراز ضریح ایشان، لوسترهایى از نقره آویزان و چهارچوب درب گنبد نقره و پرده درب نیز از پارچه حریر طلا بافت، و تمامى محوطه زیارتگاه مفروش به فرش هاى متنوع بود و در کنار آن، قبر هارون الرشید بود که زائرین هنگام ورود به زیارتگاه (به عنوان بیزارى از جنایات هارون) با پاى خود محکم به قبر هارون می‌زدند و بر قبر شریف امام رضا(ع)سلام می‌کردند و به آن احترام می‌گذاشتند.
«فصلنامه کوثر،شماره 73-بهار 1387 مقاله «امام رضا(ع) به روایت اهل سنت» نقل از: رحلة ابن بطوطة، ص 401»

عطاء اللَّه بن فضل اللَّه شیرازى می گوید:
على الرضارضى الله عنه با مردم به لغات خودشان سخن مى گفت و امام رضا فصیح ترین مردم بود و داناترین به همه زبان و لغتى... مشهد و مرقد منور وى مرجع زائران تمامى مردم از تمامى طبقات و نقاط جهان است.» « فصلنامه کوثر،شماره 73-بهار 1387 مقاله «امام رضا(ع) به روایت اهل سنت» نقل از: روضة الأحباب، ج 4، ص 43؛ ر.ک: تاریخ الأحمدى، ص 36»

میر محمد بن سید برهان الدین خداوند شاه مى نویسد:
مشهد مقدس و مرقد این امام، على الاطلاق مرجع ایران و مقصد سالکان اکابر و اصاغر آفاق است. طوایف امم و طبقات بنى آدم از اقصاى روم و هند از جمیع مرز و بوم هر ساله مهاجرت اوطان و مفارقت خلّان اختیار کرده و روى توجه به این آستان فرخنده دارند و مراسم زیارت و طواف به جاى آورند و این موهبت عظمى را سرمایه سعادات دنیا و عقبى مى دانند. «امام رضا (ع) به روایت اهل سنت، پدیدآورنده: محمد محسن طبسی»

غیاث الدین بن همام الدین شافعى نیز چنین مى گوید:
و حالا آن مزار بزرگوار و روضه فایض الانوار، مطاف طواف اعیان و اشراف روزگار است و قبله آمال و کعبه اقبال اصاغر و اعاظم اقطار بلاد و امصار.
سلام على آل طه و یس
سلام على آل خیر النبیین
سلام على روضة حَلَّ فیها
امام یُباهی به المُلْک والدین
و صلى اللَّه على خیر خلقه محمد سید المرسلین و آله الطیبین الطاهرین سیما الائمة المعصومین الهادین. «امام رضا (ع) به روایت اهل سنت، پدیدآورنده: محمد محسن طبسی»
سپس فصلى را تحت عنوان «گفتار در بیان فضائل و کمالات آن امام عالى مقام على نبینا و علیه الصلوة و السلام» باز می‌کند و در وصف امام مى گوید: «بیت شهید خاک خراسان امام طیب و طاهر، على بن موسى بن جعفر بن محمد باقر... اَقارب و اجانب از مشرق تا مغرب بر وفور علو ّشأن و سموّ مکان آن امام وافر احسان، اعتراف داشته اند و دارند و اقاصى و ادانى بلکه جمیع افراد انواع انسانى مناقب و مفاخر آن حمیده مآثر بر صحایف ضمایر نگاشته اند و مى نگارند. کرامتش از هر چه تصور توان کرد، بیشتر بود و امامتش به موجب نصّ آباء بزرگوارش معین و مقرر
«امام رضا (ع) به روایت اهل سنت، پدیدآورنده: محمد محسن طبسی،»

فضل اللَّه بن روزبهان خُنْجى حنفى (927 ق) گفته است:
«مرادات همه عالم از آن درگاه با برکت حاصل و فى الواقع ربع میمونش توان گفت که از اشرف منازل است. آن مقام مبارک تمامى اوقات مقرون به تلاوت قرآن مجید است و توان گفت که معبدى است از معابد اسلام، هرگز آن مرقد عالى از طاعت نیازمندان خالى نیست و چگونه چنین نباشد و حال آنکه تربت حضرت امامى است که اوست مظهر علوم نبوى و وارث صفات مصطفوى و امام بر حق و رهنماى مطلق و صاحب زمان امامت خود و وارث نبوت و حق استقامت خود.
هزار دفتر اگر در مناقبش گویند
هنوز ره به کمال على نشاید برد
و سابقاً که عزم زیارت مشهد مقدس حضرت امام بود، این قصیده صورت نظم یافته بود و در این مقام ادراج او مناسب است؛ زیرا که ملایم زیارت آن صاحب مناقب است». و در ادامه قصیده اى می‌آورد با این عنوان: «قصیده اى در منقبت امام ثامن، ولى ضامن، امام ابوالحسن على بن موسى الرضا (صلوات اللَّه علیه و سلامه)».« ملحقات احقاق الحق ، آیت الله مرعشی نجفی، ج28،ص657. نقل از مهمان نامه بخارا ، فضل الله بن روز بهان، ص236»

ابن روزبهان درباره بارگاه نورانى امام رضا(ع)سخنان عجیبى را مى گوید ودرضمن جملاتی تمام ارادت وعشق وعلاقه اش را نسبت به حضرت امام رضا(ع) ابرازداشته وزیارت مرقد مطهر حضرتش را آرزو می کند. جملات ذیل از اوست:
و آن حضرت را در آن روضه مقدسه و مرقد منور و مشهد معطر دفن کردند و آن روضه بهشت، کعبه حاجات و مقاصد جمیع حاجت خواهان شد تا روز قیامت، صلوات اللَّه و سلامه علیه و تحیاته و رضوانه على تلک الروضة المقدسة و رَزَقَنا زیارتها و عَمّر بالانوار الالهیة و القنوض القدسیة عمارتها. رجاى کمترین بندگان، فضل اللَّه بن روزبهان الامین واثق است به الطاف الهى که این فقیر حقیر را امثال زیارت مرقد مطهر و مشهد منور آن حضرت به خیر و عافیت روزى گردد و قرائت این کتاب «وسیلة الخادم الى المخدوم» در آستانه آن مرقد مطهر جهت دوستان و محبان و موالیان اهل البیت نموده شود؛ چه ولا و تولاى آن حضرت، شیمه دیرینه این فقیر و محبت و استمداد از آن حضرت نقد خزینه سینه این حقیر است. در هر واقعه که این فقیر را پیش آید، استمداد از باطن اقدس آن حضرت را طریق نجات مى دانم و در هر هائله و داهیه روح مقدس آن حضرت را .
«وسیلة الخادم الی المخدوم، فضل الله بن روز بهان، ص242و243 »

ابن عماد دمشقى حنبلى (1089 ق) می‌گوید:
على بن موسى الرضا امام ابوالحسن حسینى که در طوس مدفون است قبر ایشان بسیار بزرگ و وسیع است و محل زیارت زائران است.« مسند امام رضا (ع) ، شیخ عزیز الله عطارودی ، ج1، ص122»

ذهبی در کتاب خود« سیراعلام النبلاء » درباره‌ زیارتگاه امام رضا(ع) می نویسد:
برای علی بن موسی (ع) درطوس زیارتگاهی است که مردم به قصدزیارت درآنجا حضور می یابند.
«سیر اعلام النبلاء، الرساله ، ج9، 393» متون وآثار حدیثی، تفسیری ، تاریخی وادبی برادران اهل سنت پر است از ذکر فضائل ومناقب وکرامات ائمه معصومین ( ع)
علاوه بر این عده زیادی از علمای سرشناس وبزرگوار اهل سنت کتاب های مستقلی هم پیرامون اوصاف وفضائل اهلبیت رسول گرامی اسلام(ص) نوشته اند که به ذکر اسامی برخی ازآن کتب اشاره میکنیم:



ینابیع المودة لذوی القربی ، شیخ سلیمان بن ابراهیم قندوزی حنفی.
احیاء المیت بفضائل اهل البیت ،جلال الدین سیوطی شافعی
مودة القربی، میرسید علی شافعی.
مناقب اهل البیت ،ابن مغازلی شافعی.
کفایه الطالب فی مناقب علی بن ابیطالب، محمد بن یوسف گنجی شافعی .
مطالب السؤول فی مناقب آل رسول(ص) ،کمال الدین ابو سالم محمد بن طلحه بن محمد بن الحسن القرشی العدوی النصیبی الشافعی .
ذخائر العقبی ، امام الحرم شافعی.
فرائد السمطین فی فضائل المرتضی والبتول والسبطین والائمه من ذریتهم، شیخ محمد بن ابراهیم الجوینی الخراسانی الحموینی.
فصول المهمة فی معرفة احوال الائمة ،علی بن محمد المالکی ابن الصباغ .
تذکرة خواص الامّة فی معرفة الائمة،سبط ابن جوزی .
معراج الاصول فی معرفة آل رسول ،حافظ جمال الدین زرندی.
مناقب وفضائل اهل الیبت ، حافظ ابونعیم اصفهانی.
رشفة الصادی من بحر فضائل بنی النبی الهادی،سید ابی بکر بن شهاب الدین علوی.
کتاب الاتحاف بحب الاشراف ،شیخ عبدالله بن محمد بن عامرشبراوی.
مناقب امیر المؤمنین علی بن ابی طالب (ع) ، ابو المؤید الموفق احمد مکی خوارزمی مالکی ملقب به اخطب الخطباء
تاریخ آل رسول (ع) ،قاضی محمــد ، مشهــور به بهلول بهجت افنـدی.
خصائص علی بن ابیطالب (ع) ،ابو عبدالرحمن احمد بن شعیب بن علی بن سنان بن بحر بن دینار نسائی
وسیلة الخادم الی المخدوم ، خواجه فضل الله بن روزبهان خنجی الاصل الشیرازی الشافعی الصوفی مشهوربه خواجه ملا،
کتاب شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، قاضی محدث ابوالقاسم عبیدالله بن عبدالله بن احمد بن محمد بن احمد بن محمد بن حسکان قرشی عامری نیشابوری حنفی.

[=Roboto]غیاث الدین بن همام الدین شافعى معروف به خواند امیر (942 ق) نیز چنین مى گوید:
[=Roboto]«و حالا آن مزار بزرگوار و روضه فایض الانوار، مطاف طواف اعیان و اشراف روزگار است و قبله آمال و کعبه اقبال اصاغر و اعاظم اقطار بلاد و امصار.
[=Roboto]سلام على آل طاها و یس
[=Roboto]سلام على آل خیر النبیین
[=Roboto]سلام على روضة حَلَّ فیها
[=Roboto]امام یُباهی به المُلْک و الدین
[=Roboto]و صلى اللَّه على خیر خلقه محمد سید المرسلین و آله الطیبین الطاهرین سیما الائمة المعصومین الهادین».
[=Roboto]-----------------------------------------------------------------------------------------------
[=Roboto] فرائد السمطین، ج2، ص191، ح468.

[=&quot] زیارت در لغت به معنای دیدار وملاقات از قبل تعیین شده است که هدف خاصی هم درآن ملحوظ می باشد. ودیدار کننده باقصد و توجه ومیل و رغبت باطنی وبه منظور اکرام وتعظیم زیارت شونده وانس گرفتن با او، به سوی او روی می آورد.

[=&quot]وکلمات زائر(زیارت­کننده مرد)، زائرة (زيارت كننده زن)، زائرون (جمع سالم «زائر»)، زائرات (جمع سالم «زائرة») ، زوّار(بسیار زیارت کننده) ، مزور(زیارت شونده) و مزار( محل زیارت وزیارتگاه) از هم خانواده های کلمه «زیارت» است. [1]

[=&quot] [=&quot]روایات مذکوره در منابع اهل سنت:[=&quot]
[=&quot]1- روى عن عائشة قال رسول الله(ص) : «من زار ولدى بطوس فانما حَجَّ مرة، قالت: مرة، فقال مرتین. قالت: مرتین، فقال: ثلاث مرات. فسکتَتْ عائشة، فقال و لَوْ لَم تسکتی لَبَلَغْتُ الى سبعین.[2]
[=&quot]از عایشه روایت شده روزى پیامبر (ص) فرمود: کسى که فرزندم را در طوس زیارت کند، گویا یک حج به جا آورده است. عایشه پرسید: یک حج؟ پیامبر (ص) فرمود: دو حج. عایشه پرسید: دو حج؟ پیامبر (ص) فرمود: سه حج پس عایشه ساکت شد. پیامبر (ص) فرمود: اگر سکوت نمى کردى تا هفتاد حج مى شمردم.
[=&quot]2- حَمَویْنى (722 ق) با سلسله سند خود از فضّال نقل مى کند:
[=&quot]سَمِعْتُ علی بن موسى الرضا علیه التحیة و الثناء و جائه رجلٌ فقال له: یا بن رسول اللَّه رأیْتُ رسول اللَّه فی المنام کان یقول لی: کیف أنتم إذا دَفِنَ فی أرضکم بِضْعَتی و اسْتَحْفَظْتُم وَدیعتی و غَیّبَ فی ثراکم لحمی.
[=&quot]فقال له الرضا(ع): أنا المدفون فی أرضکم و أنا بضعة نبیکم و أنا الودیعة و اللحم، من زارنی و هو یَعْرِف ما أوْجَب اللَّه منْ حقی و طاعتی، انا و آبائی شفعاؤه یوم القیامة و من کنّا شفعاؤُه نجا و لو علیه مثل وِزْر الثقلین الجن و الإنس.[3]
[=&quot]فضّال مى گوید: از (امام) على بن موسى الرضا - درود و ثناى خداوند بر وى باد - شنیدم که شخصى نزد وى آمد و عرض کرد: اى فرزند رسول خدا! پیامبر (ص) را در خواب دیدم که به من مى فرمود: چگونه است حال شما اگر پاره تن من در زمین شما دفن شود و گوشت من در زمین شما پنهان شود و چگونه از ودیعه و امانت من محافظت مى کنید؟
[=&quot]امام رضا(ع)در پاسخ فرمود: من آن شخصى هستم که در زمین شما دفن خواهد شد. من پاره تن رسول اللَّه هستم. من همان امانتى هستم که هر شخصى در حالى که با معرفت به حق من و اطاعت از من مرا زیارت کند، من و پدرانم شفیعان او در روز قیامت هستیم و هر که ما شفیعان او باشیم، نجات مى یابد؛ اگر چه گناهان وى به اندازه تمامى جن و انس باشد.
[=&quot]3 ـ سيّد على بن شهاب الدين همدانى از پيامبر(ص) نقل كرده كه فرمود: «ستدفن بضعة منّى بخراسان، ما زار مكروب الاّ نفّس الله كربته، و لامذنب الاّ غفر الله له».[4]
[=&quot]زود است كه پاره اى از تن من در خراسان دفن شود. هيچ غصه دارى او را زيارت نمى كند جز آن كه خداوند غصّه او را برطرف خواهد كرد و هيچ گناهكارى او را زيارت نمى كند جز آن كه خدا
[=&quot]گناهش را بيامرزد.
[=&quot]4ـ حموينى به سندش از رسول خدا(ص) نقل كرده كه فرمود: «ستدفن بضعة منّى بخراسان، لايزورها مؤمن الاّ أوجب الله له الجنّة، و حرّم جسده على النار».[5]
[=&quot]زود است كه پاره اى از تن من در خراسان دفن شود. هيچ مؤمنى او را زيارت نمى كند جز آن كه خداوند براى او بهشت را واجب كرده و جسد او را بر آتش حرام كند.
[=&quot]5- سید علی بن شهاب الدین همدانی نقل می کند: «قال رسول الله (ص) لعایشة من زار ولدی بطوس فکأنما حج مرات »[6]
[=&quot]حضرت پیامبر(ص) به عایشه می فرماید: هرکس فرزندم علی بن موسی الرضا(ع) را در طوس زیارت کند گویا بار ها حج انجام داده است .

[=&quot][1] - معجم مقاييس اللغة ، ذیل کلمه «زور»- مصباح اللغه، ذیل کلمه «زور»- المنجد فی اللغه، ذیل کلمه «زور».[=&quot]
[=&quot][2] - احقاق الحق تستری، ج12،ص252، نقل از «اهل سنت»[=&quot]
[=&quot][3] - احقاق الحق تستری، ج12،ص252، نقل از «فرائد السمطین» حموینی . [=&quot]
[=&quot][4] - مودة القربى، ص 140; ينابيع المودة، ص 265.[=&quot]
[=&quot][5] - فرائد السمطين، ج 2، ص 188، رقم 465.[=&quot]
[=&quot][6] - مودة القربی ، علامه سيّد على بن شهاب الدين همدانى، چاپ لاهور، ص140[=&quot]

[=&quot] حضرت رضا عليه السّلام فرمود:
[=&quot]« هر كس مرا با دورى راه زيارت كند و از راه دور بزيارت من آيد در روز قيامت در سه موقف بيارى او خواهم آمد تا او را از ناراحتيهاى آن حال نجات دهم:
[=&quot]اوّل : در آن هنگام كه نامه‏هاى اعمال پخش مى‏شود از جانب راست و از جانب چپ.
[=&quot]دوم : در آن هنگام كه از صراط ميگذرد.

[=&quot]سوم: در آن وقت كه بپاى ميزان عمل ميرسد و عمل او را بررسى كرده مى‏سنجند.»
[=&quot](عيون‏أخبارالرضا(ع)، ج2، ص255، ح2- الأمالي لشيخ الصدوق، ص121- بحارالانوار، جلد99، صفحه35، حديث14 و43- كامل الزيارات، ص304 - من‏لايحضره‏الفقيه، ج2، ص584، ح3189- وسائل‏الشيعة، ج14، ص551، ح19799- المقنعه لشيخ المفيد- الخصال لشيخ الصدوق، ج1، ص138 - جامع الأخبار، ص21)

[=&quot]
[=&quot]درخصوص فوائد وبرکات زیارت امام رضا(ع) هم فریقین اتحاد نظردارند و احادیث زیادی را در باره فضیلت وپاداش زیارت امام رضا(ع) درکتب معتبر حدیثی شان از حضرت رسول مکرم اسلام (ص) نقل کرده اند. وهمین طورعلماء واکابر اهل تسنن وتشیع وشعرا وسرایندگان این دومذهب اسلامی نسبت به مقام شامخ حضرت امام رضا(ع) وزیارت بار گاه ملکوتی آن حضرت عرض ادب وارادت فراوان نموده اند.

حضرت رسول اکرم (صلي الله عليه و آله وسلم) فرمودند: «پاره اي از تن من در زمين خراسان دفن خواهد شد، مؤمني او را زيارت نکند، مگر آنکه خداوند عزوجل بهشت را بر او واجب گرداند، و آتش را بر بدنش حرام کند.»
عيون اخبار الرضا عليه السلام، ج 2، ص 255، ح 4، امالي شيخ صدوق (رحمت الله عليه) ص 60 .

از حضرت امام رضا (عليه السلام) روايت شده است که فرمودند:
«هر که براي زيارتم بار سفر بندد، دعايش مستجاب و گناهانش آمرزيده شود، هر که مرا در آن قطعه زمين زيارت کند، همانند کسي است که رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) را زيارت کرده باشد و خداوند اجر هزار حج مقبول و هزار عمره ي مقبوله براي او بنويسد و من و پدرانم شفاعت کنندگان او در روز قيامت باشيم، و اين قطعه زمين باغي است از باغهاي بهشت و محل رفت و آمد فرشتگان است و تا ابد گروهي از آسمان نازل مي شوند و گروهي بالا مي روند تا آن که در صور بدمند. ( روز قيامت)
«بحارالانوار، ج 102، ص 44، ح 51».

[=arial]جمع بندی:

سوال:
باسلام
سند این احادیث رو به صورت دقیق همراه با متن عربی و ترجمه میخوام.اگر تعدد منابع هست لطفا او نا رو هم ذکر کنید.اگر در منابع اهل سنت هم هست حتما ذکر کنید.

امام هفتم فرمودند: هر کس فرزند مرا در طوس زیارت کند، خدا را در عرش زیارت کرده است.

امام صادق (ع) به امام کاظم (ع) فرمودند: در سلب تو عالم آل محمد است. ای کاش من او را درک میکردم. «یا لیتنی کنت ادرکته»

یک نفر بار سفر بست که بیاد به حج، نرسید، بعد که به محضر رسول خدا (ص) مشرف شد، حسرت خورد بر فوت حج، پرسید یا رسول الله، چه کنم که این مافات جبران شود؟ این حجی که از دست من رفته تدارک بشود؟ رسول خدا روی کرد به کوه ابوقبیس، فرمود اگر این کوه طلا شود و آن طلا را در راه خدا انفاق کنی جای یک حج خدای خدا را نمیگیره. حج بیت الله این است.

احمد بن ابی نصر بذنتی نقل میکنه و روایت اینه که، اگر کسی که هزار سال، زنده باشد، و هر سال به حج خانه‌ی خدا برود، یک زیارت قبر علی بن موسی برابر است با هزار سال و هزار حج بیت الله است.

پاسخ: سلام علیکم"

روایات درخواستی شما عبارتند از:
سليمان مازنی روايت كند کرده كه: از موسى بن جعفر عليهما السّلام شنيدم‏ ميفرمود:
«هر كس قبر فرزندم على را زيارت كند براى او در نزد خداوند ثواب هفتاد حجّ خالص باشد، عرضكردم: هفتاد حجّ؟ فرمود: بلكه هفتاد هزار حج، و افزود: چه بسا حجّى است كه مورد قبول نباشد، و هر كس زيارت كند او را و يك شب را در كنار آن مزار بسر برد مانند كسى است كه خدا را در عرش زيارت نموده است، عرض كردم خدا را در عرش زيارت كرده است؟ فرمود: آرى چون روز قيامت شود بر عرش خداوندى چهار تن از اوّلين و چهار تن از آخرين قرار گيرند، امّا چهار نفر اول: نوح و ابراهيم و موسى و عيسى عليهم السّلام باشند، و اما چهار تن آخرين: محمّد و علىّ و حسن و حسين كه درود و سلام خدا بر ايشان باد باشند، آنگاه ريسمانى در اطراف عرش بكشند و حصارى معيّن كنند و ما با زوّار قبور امامان بنشينيم، آگاهى ميدهم كه درجه و مقام زائر قبر فرزند من از ديگران بالاتر است، و عطايش از تمامى زوّار ائمّه ديگر، نزديكتر و بهتر است».

(عيون‏أخبارالرضا(ع)، ج2، ص260، ح20- بحارالأنوار، ج99، ص35، باب4، ح17- الأمالي للصدوق- كامل الزيارات- وسائل‏الشيعة، ج14، ص564، ح19832 و19833)
متن حدیث عالم آل محمد(ص)
قَالَ أَبُو الصَّلْتِ وَ لَقَدْ حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ إِسْحَاقَ بْنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ أَنَّ مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ ع كَانَ يَقُولُ لِبَنِيهِ هَذَا أَخُوكُمْ عَلِيُّ بْنُ مُوسَى عَالِمُ آلِ مُحَمَّدٍ فَاسْأَلُوهُ عَنْ أَدْيَانِكُمْ وَ احْفَظُوا مَا يَقُولُ لَكُمْ فَإِنِّي سَمِعْتُ أَبِي جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ ع غَيْرَ مَرَّةٍ يَقُولُ لِي إِنَّ عَالِمَ آلِ مُحَمَّدٍ لَفِي صُلْبِكَ وَ لَيْتَنِي أَدْرَكْتُهُ فَإِنَّهُ سَمِيُّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيٍ‏(ع)....
بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج‏49، ص: 101

از حضرت امام رضا (عليه السلام) روايت شده است که فرمودند:
«هر که براي زيارتم بار سفر بندد، دعايش مستجاب و گناهانش آمرزيده شود، هر که مرا در آن قطعه زمين زيارت کند، همانند کسي است که رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) را زيارت کرده باشد و خداوند اجر هزار حج مقبول و هزار عمره ي مقبوله براي او بنويسد و من و پدرانم شفاعت کنندگان او در روز قيامت باشيم، و اين قطعه زمين باغي است از باغهاي بهشت و محل رفت و آمد فرشتگان است و تا ابد گروهي از آسمان نازل مي شوند و گروهي بالا مي روند تا آن که در صور بدمند. ( روز قيامت)
«بحارالانوار، ج 102، ص 44، ح 51».

اما در اعتبار این روایات بهتر است بدانیم که این روایات در کتاب کامل الزیارات نقل کرده و
ابن قولویه در آغاز کتاب، تمام راویان آن را توثیق کرده است. این نکته به دانشمندان شیعه کمک مى کند تا به آن دسته از راویانى که در کتاب هاى رجالى، نامى ندارند و فقط در اسناد کامل الزیارات قرار گرفته اند راحتتر اعتماد کنند.

کتاب کامل الزیارات شامل 843 حدیث مى باشد که در 108 باب تنظیم شده است. این کتاب یکى از ارزشمندترین مجموعه هاى حدیثى در زمینه زیارت و از منابع غنى عاشورا پژوهى مى باشد که مهمترین روایات این بخش را در خود جاى داده است.
مؤلف این کتاب، انگیزه نگارش آن را این گونه بیان مى فرماید: «انگیزه من در نگارش این کتاب، تقرب به درگاه الهى و پیامبر اسلام و امام علی و حضرت فاطمه و ائمه اطهار صلوت الله علیهم اجمعین بوده و تلاش کرده ام با نشر معارف اهل بیت علیهم السلام و نقل ثواب زیارت آن بزرگواران، به جمیع اهل ایمان هدیه اى تقدیم کرده باشم».
این یادگار ماندگار شیعه بیش از هزار سال است که مورد توجه محدثین و فقهاى عظیم الشأن عالم اسلام بوده و امروزه همچنان در صدر کتاب هاى درجه یک شیعه قرار دارد. بحارالانوار، مفاتیح الجنان و اکثر کتاب هاى زیارت و دعا و منابع عاشورایى از جمله آثارى هستند که از این کتاب بهره برده اند.

واما زیارت امام رضا(ع) در منابع اهل سنت:
روى عن عائشة قال رسول الله(ص) : از عایشه روایت شده روزى پیامبر (ص) فرمود: کسى که فرزندم را در طوس زیارت کند، گویا یک حج به جا آورده است. عایشه پرسید: یک حج؟ پیامبر (ص) فرمود: دو حج. عایشه پرسید: دو حج؟ پیامبر (ص) فرمود: سه حج پس عایشه ساکت شد. پیامبر (ص) فرمود: اگر سکوت نمى کردى تا هفتاد حج مى شمردم. «احقاق الحق تستری، ج12،ص252، نقل از،اهل سنت»
حَمَویْنى با سلسله سند خود از فضّال نقل مى کند:
فضّال مى گوید: ازامام على بن موسى الرضا (ع) شنیدم که شخصى نزد وى آمد و عرض کرد: اى فرزند رسول خدا! پیامبر (ص) را در خواب دیدم که به من مى فرمود: چگونه است حال شما اگر پاره تن من در زمین شما دفن شود و گوشت من در زمین شما پنهان شود و چگونه از ودیعه و امانت من محافظت مى کنید؟ «مودة القربی ، میرسید علی شافعی»
امام رضا(ع)در پاسخ فرمود: من آن شخصى هستم که در زمین شما دفن خواهد شد. من پاره تن رسول اللَّه هستم. من همان امانتى هستم که هر شخصى در حالى که با معرفت به حق من و اطاعت از من مرا زیارت کند، من و پدرانم شفیعان او در روز قیامت هستیم و هر که ما شفیعان او باشیم، نجات مى یابد؛ اگر چه گناهان وى به اندازه تمامى جن و انس باشد.

سیّد على بن شهاب الدین همدانى از پیامبر(ص) نقل کرده که فرمود: زود است که پاره اى از تن من در خراسان دفن شود. هیچ غصه دارى او را زیارت نمى کند جز آن که خداوند غصّه او را برطرف خواهد کرد و هیچ گناهکارى او را زیارت نمى کند جز آن که خداگناهش را بیامرزد.
«مودة القربى، ص 140، ینابیع المودة، ص 265»
حموینى به سندش از رسول خدا(ص) نقل کرده که فرمود: «ستدفن بضعة منّى بخراسان، لایزورها مؤمن الاّ أوجب الله له الجنّة، و حرّم جسده على النار» « فرائد السمطین، ج 2، ص 188 »
زود است که پاره اى از تن من در خراسان دفن شود. هیچ مؤمنى او را زیارت نمى کند جز آن که خداوند براى او بهشت را واجب کرده و جسد او را بر آتش حرام کند.

وباز همدانی نقل می کند: «قال رسول الله (ص) لعایشة من زار ولدی بطوس فکأنما حج مرات »\
« مودة القربی ، علامه سیّد على بن شهاب الدین همدانى، ص140»
حضرت پیامبر(ص) به عایشه می فرماید: هرکس فرزندم علی بن موسی الرضا(ع) را در طوس زیارت کند گویا بار ها حج انجام داده است .