جمع بندی چرا صبر خدا اینقدر زیاده؟

کارشناس بحث: استاد هادی

با سلام و عرض ادب و تشکر از پرسشی که مطرح فرمودید

فضل و رحمت خداوند بر بندگان سایه گسترانده، خداوند سبحان همواره بندگان خود را مورد عنایت خویش قرار می دهد لذا به محض خطا و اشتباه، بندگانش را با بلایا متنبّه می کند، خدا برای مؤمن گرفتاری‌هايي را پیش می‌آورد، تا به وسيله آنها او را بيازمايد و در نتيجه تحمل و صبر در مقابل آن‌ها درجاتش عالی‌‌تر شود. از همين‌رو حتی اگر مؤمن در جزیره‌اي تنها باشد، خداوند كسي را براي آزار و اذيت او مي‌فرستد. امام صادق عليه‌السلام در روايت ديگري مي‌فرمايد: «لَوْ أَنَّ مُؤْمِناً فِي‏ جَزِيرَةٍ مِنْ جَزَائِرِ الْبَحْرِ لَابْتَعَثَ اللَّهُ لَهُ مَنْ يُؤْذِيه‏»(كافي، ج 2، ص 251)
اگر بنده متنبّه شد که به راه راست بازگشته و درجاتش عال می شود امّا اگر با وجود بلایا بازهم متبّه نشد، خداوند غضب می کند و آنگاه كه بر آنها غضب نمود، سنّت املي و استدراج به كار مي افتند. در اين حالت، خداي تعالي از هر سو نعمات ظاهري را بر بندگان عصيانگر سرازير مي كند تا مثل حیوان بخورند و از عاقبت کارشان غافل بمانند ؛ آنگاه به صورت ناگهاني آنها را گرفتار مي كند.
فرمود: « وَ لا يَحْسَبَنَّ الَّذينَ كَفَرُوا أَنَّما نُمْلي‏ لَهُمْ خَيْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّما نُمْلي‏ لَهُمْ لِيَزْدادُوا إِثْماً وَ لَهُمْ عَذابٌ مُهين‏» آنها كه كافر شدند، تصور نكنند اگر به آنان مهلت مى‏دهيم، به سودشان است! ما به آنان مهلت مى‏دهيم فقط براى اينكه بر گناهان خود بيفزايند؛ و براى آنها، عذاب خواركننده‏اى است.» ‏(آل‏عمران:178)
در آیه دیگری فرمود: « وَ الَّذينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَيْثُ لا يَعْلَمُونَ (182) وَ أُمْلي‏ لَهُمْ إِنَّ كَيْدي مَتين‏» و آنها كه آيات ما را تكذيب كردند، به تدريج از جايى كه نمى‏دانند، گرفتار مجازاتشان خواهيم كرد. (182) و به آنها مهلت مى‏دهم؛ همانا طرح و نقشه من، قوى است» (الاعراف)

اگر هم اکنون مشاهد می شود برخی از ظالمین و جنایت پیشگان به حال خود رها شده اند یقینا خداوند به این افراد مهلت داده است تا بر گناهان خود بیافزاند، طبق آیات شریفه قرآن، چنین کسانی عذاب خداوند را خواهند چشید.

در ثانی مگر عذاب الهی را در کشورهایی مثل ژاپن و امثال آن نمی بینید یا حتی در کشور خودمان اعم از زلزله و خشک سالی و ... ، سیل و سونامی که در ژاپن رخ داد مگر عذاب الهی نبود؟ هم اکنون هم عذاب الهی شامل برخی ازکشورها می شود اما آنان که هنوز دچار عذاب نشده اند یقینا شامل سنت استدراج هستند و خداوند به آن ها مهلت داده است تا مثل حیوانات بخورند و بخوابند! اما عذاب الهی ناگهان قریبان گیر آنان خواهد شد.

حاضر
سلام علیکم و رحمة الله
:estenad:
کسانی که خداوند در برابر گناهان و اشتباهات آنان، صبر می کند و به آنان فرصت می دهند، از دو حالت خارج نیستند، یا مؤمن و با دیانت هستند و یا کافر، ملحد و بی دیانت. خداوند برای مهلت دادن به هر یک از این دو دسته، دلایل و مصالحی دارد که در ذیل بدان پرداخته می شود.
فلسفه مهلت دادن به مؤمنان‏

مهلت دادن خداوند به مؤمنان و بندگان صالحى كه دچار لغزش گرديده‏ اند از بزگترين الطاف و نعم الهى است و اگر اين مهلت دهى نبود، دنيا جايى براى زندگى نبود و اگر خداوند اسرار انسان‏ها را فاش مى‏ كرد و در عقوبت و مجازات عجله مى‏ نمود، ديگر چيزى از هستى باقى نمى‏ ماند هم چنان كه در قرآن مجيد مى‏ فرمايد: «وَ لَوْ يُؤَاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِظُلْمِهِم مَّا تَرَكَ عَلَيْهَا مِن دَآبَّةٍ وَلكِن يُؤَخّرُهُمْ‏ إِلَى‏ أَجَلٍ مُّسَمًّى فَإِذَا جَآءَ أَجَلُهُمْ لَايَسْتَئْخِرُونَ سَاعَةً وَ لَايَسْتَقْدِمُونَ» «1»

و اگر خدا مردم را به سبب ستمشان مؤاخذه كند، هيچ جنبنده‏اى را [كه مستحقّ مؤاخذه است‏] بر روى زمين باقى نمى‏گذاشت، ولى آنان را تا مدتى معين مهلت مى‏دهد، پس هنگامى كه اجلشان سرآيد، نه ساعتى پس مى‏مانند و نه ساعتى پيش مى‏افتند.
پيامبر گرامى اسلام صلى الله عليه و آله درباره مهلت دهى خداوند به انسان‏ها مى‏ فرمايد: «أُجِّلَ سَبْعَ ساعاتٍ وَ قالَ صاحِبُ الْحَسَناتِ لِصاحِبِ السَّيِّئاتِ وَ هُوَ صاحِبُ الشِّمالِ لاتَعْجَلْ عَسى‏ انْ يُتْبِعَها بِحَسَنَةٍ تَمْحُوها ... وَ انْ مَضَتْ سَبْعُ ساعاتٍ وَ لَمْ‏يُتْبِعْها بِحَسَنَةٍ وَ لا اسْتِغْفارٍ، قالَ صاحِبُ الْحَسَناتِ لِصاحِبِ السَّيِّئاتِ اكْتُبْ عَلَى الشَّقِىِّ الْمَحْرُومِ.» «2»

خداوند به گناهكار هفت ساعت فرصت مى‏دهد در حالى كه دو فرشته در طرف راست و چپ آن مى‏باشد، فرشته طرف راست كه مأمور ثبت حسنات است بر فرشته سمت چپ كه مأمور ثبت گناهان است مى‏ گويد: عجله نكنى شايد حسنه‏ اى انجام دهد كه باعث محو گناهش شود و چون هفت ساعت گذشت و استغفار نكرد فرشته مأمور ثبت حسنات مى‏ گويد: بنويس، چقدر اين بنده بى‏شرم است.

و چه نعمت و رحمتى مى‏تواند به اين عظمت و ارزش برسد كه خداوند درِ توبه و انابه را تا آخرين لحظه حيات باز گذاشته و نااميدى از درگاه خود را يكى از گناهان عظيم به شمار مى‏ آورد و بارها بر پيامبرِ رحمتِ خود پيام فرستاد: كه اى رسول ما! بندگان ما را به سوى رحمت و عفو پروردگارت دعوت نما و به آنان بگو با توبه و بازگشت و انجام نيكى‏ها قلبشان را پاك كنند و با توبه روح و روان خود را شستشو دهند و باعث محو گناهان و لغزش‏هاى خود شوند.

از امام صادق (عليه السلام) درباره اينكه انسان گناهكار تا چه زمانى براى توبه و استغفار مهلت دارد سؤال شد، ايشان به نقل از پيامبر اعظم (صلى الله عليه و آله) فرمود:

«مَنْ تابَ قَبْلَ مَوْتِهِ بِسَنَةٍ قَبِلَ اللَّهُ تَوْبَتَهُ، ثُمَّ قالَ: انَّ السَّنَةَ لَكَثيرَةٌ، مَنْ تابَ قَبْلَ مَوْتِهِ بِشَهْرٍ قَبِلَ اللَّهُ تَوْبَتَهُ، ثُمَّ قالَ: انَّ الشَّهْرَ لَكَثيرٌ، مَنْ تاب قبْلَ مَوْتِهِ بِجُمُعَةٍ قَبِلَ اللَّهُ تَوْبَتَهُ، ثُمَّ قالَ: انَّ الْجُمُعَةَ لَكَثيرٌ، مَنْ تابَ قَبْلَ مَوْتِهِ بِيَوْمٍ قَبِلَ اللَّهُ تَوْبَتَهُ، ثُمَّ قالَ: انَّ الْيَوْمَ لَكَثيرٌ، مَنْ تابَ قَبْلَ انْ يُعايِنَ قَبِلَ اللَّهُ تَوْبَتَهُ.» «3»

هر كس يک سال پيش از مرگ خويش توبه كند خداوند توبه ‏اش را مى‏پذيرد، سپس فرمود: يك سال زياد است، هر آن كس كه يك ماه پيش از مرگش توبه كند، خداوند توبه‏ اش را مى‏پذيرد، سپس فرمود: يك ماه بسيار است، اگر كسى يك هفته پيش از مرگش توبه كند خداوند توبه ‏اش را مى‏پذيرد، سپس فرمود: يك هفته بسيار است، هر كس يک روز پيش از مرگش توبه كند خداوند توبه‏ اش را مى‏ پذيرد، سپس فرمود: يک روز زياد است، هر كس پيش از آن كه پلك به هم نهد و بميرد، توبه كند، خداوند توبه‏ اش را مى‏پذيرد.

آيات قرآن کریم، امامان معصوم (عليهم السلام) و بزرگان دين و اخلاق، همه سفارش به فوريّت توبه دارند، يعنى اگر انسان دچار لغزش شد بدون فوت وقت بايد از خداوند طلب مغفرت كند، چرا كه معلوم نيست توفيق توبه و انابه را پيدا كند يا مرگ اين توفيق را از او سلب خواهد كرد.

فلسفه مهلت دادن به كفّار و مخالفان‏

مهلت دهى خداوند به كفّار و مخالفان خود كه در قرآن و روايات گوناگون بيان شده است:

خداوند متعال در قرآن كريم مى‏ فرمايد: «وَ ذَرْنِى وَ الْمُكَذّبِينَ أُوْلِى النَّعْمَةِ وَ مَهّلْهُمْ قَلِيلًا* إِنَّ لَدَيْنَآ أَنكَالًا وَجَحِيًما* وَ طَعَامًا ذَا غُصَّةٍ وَ عَذَابًا أَلِيمًا* يَوْمَ تَرْجُفُ الْأَرْضُ وَ الْجِبَالُ وَ كَانَتِ الْجِبَالُ كَثِيبًا مَّهِيلًا» «4»

و مرا با تكذيب كنندگان توانگر و نازپرورده واگذار و آنان را اندكى مهلت ده،* كه حتماً [براى آنان‏] نزد ما [به كيفر اعمالشان‏] زنجيرهايى گران و آتشى به شدّت شعله‏ ور است،* و غذايى گلوگير و عذابى دردناك است،* در روزى كه زمين و كوه‏ ها به لرزه درآيند، و كوه‏ ها به صورت توده‏اى شن روان گردند!

در تفسير و توضيح اين آيات مى‏توان به نكات ذيل اشاره كرد:

«1- خداوند پيامبرش را در برابر ياوه گويى دشمنان دلدارى مى‏دهد.
2- آنچه انسان را به صبر وا مى‏ دارد و او را دل گرم مى‏ كند، حمايت بى دريغ الهى است.

3- بيشتر تكذيب كنندگان از طبقه مرفّه و خوشگذران بوده ‏اند.

4- اگر شما قادر به مقابله با صاحبان ثروت و قدرت نبوديد نگران نباشيد، زيرا خداوند قادر به مقابله با آنان است.
5- مهلت دادن به مخالفان سنّت الهى است.
6- دوره تكذيب حق و خوشگذرانى مدّت زيادى طول نمى‏كشد و فرصت آنان‏ در دنيا اندك است.
7- اگر خداوند به كافران خوشگذران مهلت مى‏دهد، نشانه رضايت او نيست، بلكه مهلت است تا قيامت فرا رسد.
8- كافران به كاميابى‏هاى زودگذر مغرور نشوند؛ زيرا كه غل و زنجير و آتش برافروخته و غذايى گلوگير در پى دارد.
9- غذاى لذيذ امّا حرام دنيا، طعام گلوگير آخرت را به دنبال دارد.
10- تبديل رفاه دنيا به عذابى دردناك براى قادرى كه كوه را به شن تبديل مى‏كند، كارى آسان است.» «5» خداوند ابتدا به كافران هشدار مى‏دهد كه اين دنيا در مقابل آخرت ارزشى ندارد و زندگى اين دنيا در مقابل جاودانگى آخرت، چيزى به حساب نمى‏ آيد.

و بعد مى‏ فرمايد: كفّار از مهلت داده شده، خوشحال نشوند و حمل بر رضايت خداوند نكنند بلكه مجازات و عذاب را براى آخرت آنان در نظر گرفته‏ايم، چون دنيا گنجايش عذاب الهى را ندارد.

وقتى شيطان، كه ريشه تمامى تباهى‏ها و لغزش‏هاست، از خداوند درخواست مهلت مى‏ نمايد كه: «قَالَ أَنظِرْنِى إِلَى‏ يَوْمِ يُبْعَثُونَ» «6»

گفت: مرا تا روزى كه [مردگان‏] برانگيخته شوند، مهلت ده.

خداوند مى‏ فرمايد: «قَالَ إِنَّكَ مِنَ الْمُنظَرِينَ» «7»

خدا فرمود: البته تو از مهلت يافتگانى.
پس مهلت به عنوان نقمت و بدبختى بيشتر براى كفّار و مخالفان الهى است تا گناهانشان زيادتر شده، در آخرت گريبانگيرشان گردد.
امام صادق (عليه السلام) مى‏ فرمايد: «انَّ اللَّهَ تَبارَكَ وَ تَعالى‏ اهْبَطَ مَلَكاً الَى الْأَرْضَ فَلَبِثَ فيها دَهْراً طَويلًا ثُمَّ عَرَجَ الَى السَّماءِ فَقيلَ لَهُ: ما رَأَيْتَ؟ قالَ: عَجائِبَ كَثيرةً وَ اعْجَبُ ما رَأَيْتُ أَنّى‏ رَأَيْتُ عَبْداً مُتَقَلِّباً فى‏ نِعْمَتِكَ يَأْكُلُ رِزْقَكَ وَ يَدَّعِى الرُّبُوبِيَّةَ فَعَجِبْتُ مِنْ جُرْأَتِه‏ عَلَيْكَ وَ مِنْ حِلْمِكَ عَنْهُ، فَقالَ اللَّهُ جَلَّ جَلالُهُ: فَمِنْ حِلْمى‏ عَجِبْتَ؟ قالَ: نَعَمْ، قالَ: قَدْ امْهَلْتُهُ ارْبَعَمِأئَةِ سَنَةٍ لايَضْرِبُ عَلَيْهِ عِرْقٌ وَ لايرُيدُ مِنَ الدُّنْيا شَيْئاً الَّا نالَهُ وَ لايَتَغَيَّرُ عَلَيْهِ فيها مَطْعَمٌ وَ لامَشْرَبٌ.» «8»

خداوند متعال فرشته‏ اى را به زمين فرستاد و او مدّتى در آن جا زندگى كرد و بار ديگر به طرف آسمان بالا رفت، از آن فرشته سؤال كردند: در زمين چه ديدى؟ فرشته گفت: در آن جا شگفتى‏ هاى زيادى را مشاهده‏ كردم، يكى از عجايب، بنده‏اى در نعمت‏هاى تو غوطه ور بود، او روزى تو را مى‏خورد، و ادّعاى خدائى هم مى‏كرد و من از اين جرأت او و صبورى و حلم تو در شگفت بودم، خداوند فرمود: تو از حلم من در شگفت شدى؟ گفت: آرى، خداوند فرمود: من او را چهارصد سال مهلت دادم و در اين مدّت هرگز بيمار هم نشد، و هر چه از دنيا خواست به او رسيد و از خوردنى‏ها و آشاميدنى‏ها بهره‏مند گرديد.

پس كفّار از اين كه در خوشى دنيا غرق شده، و به زرق و برق دنيا مغرورند، خوشحال نباشند و اين را حمل بر خوشبختى خود نكنند و به مؤمنان طعنه نزنند، افراد مؤمن هم از خوشحالى كفّار و مخالفان نگران نباشند، چرا كه خداوند به اين‏ها مهلت داده و فرموده: «وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ أَنَّمَا نُمْلِى لَهُمْ خَيْرٌ لِاَنفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِى لَهُمْ لِيَزْدَادُواْ إِثْمًا وَلَهُمْ عَذَابٌ مُّهِينٌ» «9»

و كسانى كه كافر شدند، گمان نكنند مهلتى كه به آنان مى‏دهيم به سودشان خواهد بود، جز اين نيست كه مهلتشان مى‏دهيم تا بر گناه خود بيفزايند، و براى آنان عذابى خوار كننده است.

«رُسُلًا مُبَشِّرينَ وَ مُنْذِرينَ لِئَلّا يَكُونَ لِلنّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَ كانَ اللَّهُ عَزيزاً حَكيماً» «10»

پيامبرانى كه مژده‏رسان و بيم‏دهنده بودند تا مردم را [در دنيا و آخرت در برابر خدا] پس از فرستادن پيامبران، عذر و بهانه و حجتى نباشد؛ و خدا همواره تواناى شكست‏ ناپذير و حكيم است.

و پيامبر گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله) در وصيّتش به امام على (عليه السلام) فرمود: «يا عَلِىّ! إِنّ الدُّنْيا سِجْنُ الْمُؤمِنِ وَ جَنّةُ الْكافِر.» «11»

اى على! همانا دنيا زندانى براى افراد با ايمان و بهشتى براى كافران است.
بنابراین، صبر و مهلت دهی خداوند، نسبت به هر دو گروه، دلیل و حکمت خاص خودش را دارد و این صبر خداوند، نشان از ضعف و سستی خداوند نیست؛ بلکه حکایت از درایت و حکمت و علم و عظمت او دارد.
موفق باشید.
:roz:

منابع و مآخذ:
(1)- نحل (16): 61.

(2)- بحار الأنوار: 5/ 326، باب 17، حديث 17؛ الكافى: 2/ 429، حديث 4.
(3)- بحار الأنوار: 6/ 19، باب 20، حديث 4؛ الكافى: 2/ 440، حديث 2.
(4)- مزّمّل (73): 11- 14.
(5)- تفسير نور: 12/ 271، ذيل آيه 11- 14 سوره مزّمّل.
(6)- اعراف (7): 14.
(7)- اعراف (7): 15.
(8)- بحار الأنوار: 70/ 381، باب 139، حديث 1؛ الخصال: 1/ 41، حديث 31.
(9)- آل عمران (3): 178.

(10)- نساء (4): 165.

(11)- وسائل الشيعة: 16/ 17، باب 63، حديث 20846؛ بحار الأنوار: 64/ 242، باب 12، حديث 77.
موفق و پایدار باشید.

جمع بندی
موضوع: چرا صبر خدا اینقدر زیاده ؟
پرسش: در زمان قدیم اگر قومی نافرمانی می کرد خداوند با عذاب هایی مثل سیل و زلزله آن قوم رو نابود می کرد چرا الآن اینگونه نیست؟

پاسخ:
خداوند سبحان همواره بندگان خود را مورد عنایت خویش قرار می دهد لذا به محض خطا و اشتباه، بندگانش را با بلایا متنبّه می کند، خداوند برای مؤمن گرفتاری‌هايي را پیش می‌آورد، تا به وسيله آنها او را بيازمايد و در نتيجه تحمل و صبر در مقابل آن‌ها درجاتش عالی‌‌تر شود. از همين‌رو حتی اگر مؤمن در جزیره‌اي تنها باشد، خداوند كسي را براي آزار و اذيت او مي‌فرستد. امام صادق عليه‌السلام در روايت ديگري مي‌فرمايد: «لَوْ أَنَّ مُؤْمِناً فِي‏ جَزِيرَةٍ مِنْ جَزَائِرِ الْبَحْرِ لَابْتَعَثَ اللَّهُ لَهُ مَنْ يُؤْذِيه‏»(1)
اگر بنده متنبّه شد که به راه راست بازگشته و درجاتش عال می شود امّا اگر با وجود بلایا بازهم متبّه نشد، خداوند غضب می کند و آنگاه كه بر آنها غضب نمود، سنّت املي و استدراج به كار مي افتند. در اين حالت، خداي تعالي از هر سو نعمات ظاهري را بر بندگان عصيانگر سرازير مي كند تا مثل حیوان بخورند و از عاقبت کارشان غافل بمانند ؛ آنگاه به صورت ناگهاني آنها را گرفتار مي كند.
قرآن کریم می فرماید: « وَ الَّذينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَيْثُ لا يَعْلَمُونَ * وَ أُمْلي‏ لَهُمْ إِنَّ كَيْدي مَتين ‏» و آنها كه آيات ما را تكذيب كردند، به تدريج از جايى كه نمى ‏دانند، گرفتار مجازاتشان خواهيم كرد. و به آنها مهلت مى‏ دهم؛ همانا طرح و نقشه من، قوى است» (الاعراف: 183-182)
مهلت به عنوان نقمت و بدبختى بيشتر براى كفّار و مخالفان الهى است :
امام صادق (عليه السلام) مى‏ فرمايد: «انَّ اللَّهَ تَبارَكَ وَ تَعالى‏ اهْبَطَ مَلَكاً الَى الْأَرْضَ فَلَبِثَ فيها دَهْراً طَويلًا ثُمَّ عَرَجَ الَى السَّماءِ فَقيلَ لَهُ: ما رَأَيْتَ؟ قالَ: عَجائِبَ كَثيرةً وَ اعْجَبُ ما رَأَيْتُ أَنّى‏ رَأَيْتُ عَبْداً مُتَقَلِّباً فى‏ نِعْمَتِكَ يَأْكُلُ رِزْقَكَ وَ يَدَّعِى الرُّبُوبِيَّةَ فَعَجِبْتُ مِنْ جُرْأَتِه‏ عَلَيْكَ وَ مِنْ حِلْمِكَ عَنْهُ، فَقالَ اللَّهُ جَلَّ جَلالُهُ: فَمِنْ حِلْمى‏ عَجِبْتَ؟ قالَ: نَعَمْ، قالَ: قَدْ امْهَلْتُهُ ارْبَعَمِأئَةِ سَنَةٍ لايَضْرِبُ عَلَيْهِ عِرْقٌ وَ لايرُيدُ مِنَ الدُّنْيا شَيْئاً الَّا نالَهُ وَ لايَتَغَيَّرُ عَلَيْهِ فيها مَطْعَمٌ وَ لامَشْرَبٌ.» (2)
خداوند متعال فرشته‏ اى را به زمين فرستاد و او مدّتى در آن جا زندگى كرد و بار ديگر به طرف آسمان بالا رفت، از آن فرشته سؤال كردند: در زمين چه ديدى؟ فرشته گفت: در آن جا شگفتى‏ هاى زيادى را مشاهده‏ كردم، يكى از عجايب، بنده‏ اى در نعمت‏هاى تو غوطه ور بود، او روزى تو را مى ‏خورد، و ادّعاى خدائى هم مى ‏كرد و من از اين جرأت او و صبورى و حلم تو در شگفت بودم، خداوند فرمود: تو از حلم من در شگفت شدى؟ گفت: آرى، خداوند فرمود: من او را چهارصد سال مهلت دادم و در اين مدّت هرگز بيمار هم نشد، و هر چه از دنيا خواست به او رسيد و از خوردنى ‏ها و آشاميدنى‏ ها بهره‏ مند گرديد.
پس كفّار از اين كه در خوشى دنيا غرق شده، و به زرق و برق دنيا مغرورند، خوشحال نباشند و اين را حمل بر خوشبختى خود نكنند و به مؤمنان طعنه نزنند، افراد مؤمن هم از خوشحالى كفّار و مخالفان نگران نباشند، چرا كه خداوند به اين‏ها مهلت داده و فرموده: «وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ أَنَّمَا نُمْلِى لَهُمْ خَيْرٌ لِاَنفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِى لَهُمْ لِيَزْدَادُواْ إِثْمًا وَلَهُمْ عَذَابٌ مُّهِينٌ» (آل عمران: 178) و كسانى كه كافر شدند، گمان نكنند مهلتى كه به آنان مى‏دهيم به سودشان خواهد بود، جز اين نيست كه مهلتشان مى ‏دهيم تا بر گناه خود بيفزايند، و براى آنان عذابى خوار كننده است.

...........................................................................................
1. كافي، ج 2، ص 251
2. بحار الأنوار: 70/ 381، باب 139، حديث 1