ويژگي هاي فرماندهان سپاه از منظر نهج البلاغه
تبهای اولیه
ويژگي هاي فرماندهان سپاه از منظر نهج البلاغه
اهمیت و نقش فرماندهان سپاه در جنگ بر كسی پوشیده نیست. درایت و شجاعت و تدبیر فرماندهان سپاه و فرمانبرداری سپاه از آنان در جنگها یكی از رموز پیروزی و غلبه جوامع بر دشمنان شان میباشد كه مانع از سقوط آن جامعه است.
حضرت علی (ع) ضمن خطبه 146 كتاب ارزشمند نهج البلاغه اهمیت فرماندهی سپاه را بیان میفرمایند. :Gol:
كسی كه سرپرستی نظامی را عهده دار است درست همانند رشتهای است كه مهرهها را نظام میبخشد و تا رشته بگسلد تمامی مهرهها پراكنده شوند و چه بسا دیگر هرگز فراهم نمایند.
حضرت علی (ع) در كلام فوق به یك تشبیه زیبا پرداختهاند؛ همان گونه كه رشته یا نخی كه مهرهها را نظام میبخشد و تحمل سنگینی مهرهها را میكند باید به قدری ضخیم و محكم باشد كه در اثر سنگینی مهرهها رشته پاره نشده و مهرهها پراكنده نگردد. فرمانده سپاه نیز باید تدبیر و درایت كافی را داشته باشد تا ممكن شود كه سپاهیان در كنار هم با اتحاد قرار گیرند و از سعه صدر كافی نیز برخوردار باشد كه بتواند احیانا تحمل سبكسری و یا گستاخی سپاهیان را داشته باشد و با دانایی آنها را از كجرویهای شان باز دارد و با قاطعیت مطیع خویش سازد.
حضرت علی (ع) همچنین در نامهای كه به مالك اشتر نوشتهاند ویژگیهای یك فرمانده خوب را این گونه برشمردهاند:
:Gol:از لشكریان خود كسی را به فرماندهی بگمار كه او را در خیر خواهی و فرمان پذیری از خدای و فرستاده او و از پیشوای خود پند شنوندهتر از همه دانی. از كسانی كه دیر خشم هستند و پوزش پذیر و به درماندگان مهربان و به زورمندان چیره و از آنان كه به درشتی از جای نروند و سستی از انجام وظیفه بازشان ندارد.
حضرت علی (ع) همچنین در نامهای كه به دو تن از فرماندهان سپاه خویش(زیاد بن نصر حارثی و شریح هانی) نوشتهاند ضمن اینكه مالك بن حارث اشتر را به امیری و فرماندهی آن دو و كسانی كه زیر فرمان آن دو تن هستند برگزیدهاند، ویژگی مالك را كه سمبلی از یك فرمانده مقتدر و لایق است ،این گونه برشمردهاند:
او از آنان است كه نه از ناتوانی او جای بیم است نه از لغزش وی، نه در كاری كه شتاب در آن به دور اندیشی نزدیك تر باشد درنگ، نه در كاری كه در آن اولی تر است درنگ كند، شتاب میگیرد .
همان گونه كه ملاحظه میشود از نظر حضرت امیر مومنان، تدبیر و درایت، سعه صدر، داشتن قوای جسمانی، دور اندیشی در عاقبت امور، اطاعت از خداوند و پیامبر گرامی اسلام در احكام دینی، مطیع رهبر جامعه بودن و فرمانده كل سپاه و نیروی مسلح و پند پذیری از وی از ویژگیهای فرماندهان مقتدر و خوب در عرصههای نبرد و میدانهای جنگ میباشد.
آیدین تبریزی