دانستنیهای قرانی-------قران حضرت علی(ع)
تب‌های اولیه
درباره لفط «قرآن» چند معنا گفته شده است :
1. قرآن بر وزن «غفران» مصدر و از ماده (قرأ) گرفته شده؛ به معناي خواندن است .
2. قرآن مصدر و از (قرٌء= قري) گرفته شده و به معناي جمع کردن است.
بدين جهت که قرآن، ثمرات و نتايج کتب آسماني پيشين را در خود جمع دارد و يا به اين دليل که سوره ها و آيات، اوامر، نواهي، قصص و ... در آن جمع شده است.
3. قرآن، از ماده قرن مشتق شده و به معناي ضميمه کردن چيزي به چيز ديگر است و چون آيات و سور آن به يک ديگر نزديک و مقرون به گونه اي خاص به هم مرتبطند، به آن قرآن ميگويند.
4. قرآن مشتق از (قرائن) و قرائن جمع قرينه است؛ چرا که آيات قرآن بعضي قرينه و مويد بعضي ديگر است و بعضي، برخي ديگر را تفسير و تصديق ميکند و به هم شباهت دارد.
1. خداوند، به قرائت کننده قرآن، پاداشي بزرگ خواهد داد.
پيامبر اکرم (ص)فرمود: هرکس براي رضاي خدا و آگاهي عميق در دين، قرآن بخواند، ثواب ملائکه و انبيا و رسولان را خواهد داشت.
2. بالارفتن مقام و درجه قاري در بهشت:
« حفص مي گويد: از امام کاظم(ع) شنيدم که ميفرمود: درجات بهشت به اندازه آيات قرآن است. به قاري گفته ميشود: بخوان و [ در مراتب بهشت] بالا برو. سپس مي خواند و مقامش بالا ميرود»
3. آميخته شدن قرآن با گوشت و خون قاري:
امام صادق(ع) فرمود: « هرجوان مومني که قرآن بخواند، قرآن با گوشت و خونش آميخته خواهد شد.»
4. صفاي دل:
پيامبر اکرم (ص) فرمود: بدون شک اين دلها زنگار ميگيرد؛ همچنانکه آهن زنگ ميزند عرض شد: صيقل آن چيست؟ فرمود به قرائت قرآن.
5. استجابت دعا:
امام باقر(ع) فرمود: « دعا را هنگام چهار چيز غنيمت بشماريد: قرائت قرآن و ....»
6. نوراني شدن خانه:
پيامبر اکرم (ص) فرمود: «انه هايتان را با تلاوت قرآن نوراني کنيد ....»
7. افزايش برکت خانه:
امام صادق (ع) از امير مومنان علي چنين نقل ميکند: « خانه اي که در آن قرآن تلاوت و يادي از خدا شود برکتش زياد شده ملائکه در آنجا حاضر مي شوند و شياطين را دور مي کنند ....»
8. بهترين عبادت: پيامبر (ص) فرمود: «بهترين عبادت امت من، تلاوت قرآن است»
9. بخشش گناهان، نوشته شدن حسنه و پاک شدن گناهان.
10. تخفيف عذاب از پدر و مادر: امام صادق (ع) مي فرمايد: « هرکس قرآن را تلاوت کند چشمانش روشنايي يابد و از پدر و مادرش عذاب کم مي شود هرچند کافر باشند.»
11. باروري ايمان: با خواند ن قران و اعتقاد به قوانین و و دستورات قران ایمان انسان اوج می گیرد
12. روشنايي چشمان: پيامبر اکرم (ص) مي فرمايد: چشم درد داشتم به جبرئيل شکايت کردم گفت پيوسته به قرآن نگاه کن.
احترام به قرآن از شروط تماس با قرآن و بهره برداري از معارف بلند آن است. در آيه 79 سوره واقعه مي خوانيم: ( لا يمسه الا المطهرون) و جز پاکان نمي توانند آن را مس کنند.
آيه مذکور براساس تفسيرهاي مطرح شده، به شرط طهارت در مس ظاهري و استفاده معنوي از مفاهيم قرآن تفسير شده است .
در روايتي از حضرت موسي بن جعفر (ع) مي خوانيم: « قرآن را بدون وضو مس نکن، و نه در حال جنابت، و دست بر خط آن در اين حال مگذار و آن را به گردن ميفکن؛ چرا که خداوند متعال فرموده: جز پاکان آن را مس نمي کنند.»
لزوم طهارت براي تماس ظاهري و معنوي با آياتي قرآن، خود بهترين دليل بر عظمت و وجوب تکريم آن است.
در آياتي ديگري مانند آيه 204 اعراف درباره ضرورت ترک کارها و گوش فرادادن به قرآن مي خوانيم:« و اذا قري القرآن فاستمعوا له و انصتوا لعلکم ترحمون» هنگامي که قرآن خوانده مي شود گوش فرادهيد و خاموش باشيد تا مشمول رحمت خداوند شويد.
اين آيه به همگان، عالم و جاهل، مرد و زن، کوچک و بزرگ دستور مي دهد در برابر قرآن احترام گذاشته به هنگام تلاوت آيات آن از سخن گفتن و پرداختن به کارهاي ديگر خودداري کنند تا مشمول رحمت پروردگار شوند و اين به علت عظمت قرآن است.
پيامبر اسلام (ص) فرمودند : «القرآن افضل کل شيء دون الله فمن وقّر القرآن فقد وقر الله و من لم يوقر القرآن فقد استخف بحرمه الله»؛ قرآن برترين خير پس از خداي متعال است. هرکس قرآن را احترام کند، خدا را احترام گزارده و هرکس حرمت قرآن را نگه ندارد حرمت الهي را سبک شمرده است .
روشن است که مطالب مذکور چگونه بودن را به ما مي آموزد؛ ولي عملا کساني که معرفتشان نسبت به قرآن بيشتر است و از انوار الهي آن بهره بيشتري برده اند نسبت به قرآن احترام فراوان تري قائلند؛
بنابراين، لازمه اداي حق قرآن، فهميدن مقام آن است و اين جز با تفکر در آيات آن و آگاهي از معارف الهي ميسور نخواهد بود .
نويسندگان وحي چه کساني بودند؟ و چگونه آيات قرآن را مي نوشتند؟
براي نوشتن و ضبط قرآن، نويسندگاني بودند که هنگام نزول وحي يا حضور داشتند يا به فرمان پيامبر(ص) فراخوانده مي شدند که برخي از آنها عبارتند از:حضرت علي بن ابي طالب (ع)، ابان بن سعد، خالد بن سعيد، ابي بن کعب، زيدبن ثالث، ثابت بن قيس، ارقم بين ابي الارقم، حنظله الاسيدي، علاء الحضرمي، جهيم ابن ابي الصلت، معيقب بن ابي فاطمه و شرحبيل بن حسنه و ...
از احاديث مربوط به نگارش قرآن استفاده مي شود که قرآن بر روي چيزهاي مختلفي مثل: چوب، پوست، استخوانهاي شانه شتر و گوسفند، سنگهاي ظريف سفيد و کاغذ نوشته مي شده است.
آيا اسامي سوره ها از جانب خداوند است؟
در مورد چگونگي نام گذاري سوره ها، بين دانشمندان اختلاف است:
برخي بر اين باورند که سوره هاي قرآن در زمان پيامبر گرامي اسلام (ص) نامهايي داشته که از سوي آن بزرگوار تعيين شده است و به اصطلاح، نام گذاري «توقيفي» است؛
چنانکه در روايت هايي که درباره فضايل قرائت سوره ها وارد شده، مشهود است .
گاهي نيز مردم و علما به مناسبت هايي که در سوره وجود دارد، نامهاي ديگري به آن داده اند و در اين نام گذاري ها اعتبارات گوناگوني لحاظ مي شده که برخي از آنها عبارتند از
:الف) نام گذاري به اعتبار کلمه يا کلمات اول سوره و معاني آنها: مثل سوره برائت (توبه) و يا سوره قل هو الله احد ( توحيد).
ب) نام گذاري به اعتبار اسمي که در آن سوره آمده است.
ج) نام گذاري به اعتبار موضوع خاصي که در آن سوره آمده و در بقيه سوره ها نيامده يا در آن سوره به شکل گسترده و کامل تري مطرح شده است .
در ميان کلمات گهربار پيشوايان معصوم فوايد بسياري براي قرائت قرآن مي توان يافت که بخشي از آن چنين است:
1. خداوند، به قرائت کننده قرآن، پاداشي بزرگ خواهد داد. پيامبر اکرم(ص) فرمود: هرکس براي رضاي خدا و آگاهي عميق در دين، قرآن بخواند، ثواب ملائکه و انبيا و رسولان را خواهد داشت.
2. بالارفتن مقام و درجه قاري در بهشت: « حفص مي گويد: از امام کاظم (ع)شنيدم که ميفرمود: درجات بهشت به اندازه آيات قرآن است. به قاري گفته ميشود: بخوان و [ در مراتب بهشت] بالا برو. سپس مي خواند و مقامش بالا ميرود»
3. آميخته شدن قرآن با گوشت و خون قاري: امام صادق(ع) فرمود: « هرجوان مومني که قرآن بخواند، قرآن با گوشت و خونش آميخته خواهد شد.»
4. صفاي دل: پيامبر اکرم (ص) فرمود: بدون شک اين دلها زنگار ميگيرد؛ همچنانکه آهن زنگ ميزند عرض شد: صيقل آن چيست؟ فرمود به قرائت قرآن.
5. استجابت دعا: امام باقر(ع) فرمود: « دعا را هنگام چهار چيز غنيمت بشماريد: قرائت قرآن و ....»
6. نوراني شدن خانه: پيامبر اکرم (ص) فرمود: «انه هايتان را با تلاوت قرآن نوراني کنيد ....»
7. افزايش برکت خانه: امام صادق (ع) از امير مومنان علي چنين نقل ميکند: « خانه اي که در آن قرآن تلاوت و يادي از خدا شود برکتش زياد شده ملائکه در آنجا حاضر مي شوند و شياطين را دور مي کنند ....»
8. بهترين عبادت: پيامبر (ص) فرمود: «بهترين عبادت امت من، تلاوت قرآن است»
9. بخشش گناهان، نوشته شدن حسنه و پاک شدن گناهان.
10. تخفيف عذاب از پدر و مادر: امام صادق (ع) مي فرمايد: « هرکس قرآن را تلاوت کند چشمانش روشنايي يابد و از پدر و مادرش عذاب کم مي شود هرچند کافر باشند.»
11. روشنايي چشمان: پيامبر اکرم (ص) مي فرمايد: چشم درد داشتم به جبرئيل شکايت کردم گفت پيوسته به قرآن نگاه کن.
نتيجه يک پژوهش درباره فوايد خواندن قرآن
با اتصال تجهیزات پزشکی بر روی جمجمه تعدادي غيرمسلمان که برخي از آنها از بیماریهای روانی در رنج بودند، پس از گذشت مدتی از تلاوت قرآن، دستگاه‌های روان‌سنجی که به مغز آنها متصل بود نشان از کاهش فشارهای روانی بر روی این افراد داشت.
به گزارش ابنا، در یک تحقیق علمی در امریکا که روز گذشته منتشر شد، ثابت گردید که تلاوت قرآن اثری شگرف بر حالت مزاجی فرد دارد و نقش عمده ای در کاهش مشکلات و بیماریهای روانی ایفا می‌کند.
در یک تحقیق علمی که بر روی اثرات خواندن قرآن بر روح و روان انسان از سوی یکی از دانشگاه‌های امریکا به انجام رسید، ثابت شد که تلاوت قرآن کریم می تواند بر کاهش استرس و اضطراب تاثیر داشته باشد.
در این رابطه «دکتر رجب عبدالکریم بریسالی» روانپزشک و استاد دانشگاه در ايالات متحده آمریکا، در مصاحبه با روزنامه "عکاظ" چاپ عربستان سعودی تصریح کرد: «در تحقیقی که بر روی تعدادی از غیرعرب‌زبانان آمریکایی صورت گرفت، تلاوت آیاتی از کلام الله مجید برای آنان، موجب نتایج عجیبی بر سلامتي آنان شد».
وی افزود: «با اتصال تجهیزات پزشکی بر روی جمجمه این افراد که بعضا از بیماریهای روانی در رنج بودند، پس از گذشت مدتی از تلاوت قرآن، دستگاه‌های روان‌سنجی که به مغز آنها متصل بود نشان از کاهش فشارهای روانی بر روی این افراد داشت. ضمن اينكه هیچ کدام از آنها نیز مسلمان نبودند».
این روانپزشک در ادامه گفت: «این تاثیر ناگهانی و کاهش یکباره مشکلات در این افراد، نتیجه جالبی بود که در نظیر آن را در هیچیک از درمان‌های روانی نمی‌توان یافت».
وی با اشاره به آیه شريفه "ألا بذكر الله تطمئن القلوب" تأکید کرد: «با تکمیل تحقیقات در این زمینه می‌توان به جرأت گفت شنیدن قرآن تاثیری شگرف و مستقیم بر کاهش استرس‌ها و بیماریهای روانی دارد».
بيشتر مفسران معتقدند: معيار مکي يا مدني بودن، زمان هجرت پيامبر اکرم (صلّ) از مکه به مدينه است.
هر سوره اي که پيش از هجرت نازل شده، مکي و هر سوره اي که پس از هجرت نازل شده، مدني به شمار مي رود؛ چه در مکه نازل شده باشد و چه در مدينه؛ مانند:
آيه 3 سوره مائده : اليوم يئس الذين کفروا من دينکم فلا تخشوهم واخشون اليوم اکملت لکم دينکم ... که در مدينه نازل نشد؛ بلکه در غديرخم ( در حجه الوداع) بر پيامبر (ص) نازل شد؛
ولي از آيات مدني محسوب مي شود چرا که بعد از هجرت نازل شد. در نتيجه، براساس نظريه ياد شده، 86 سوره قرآن مکي و 28 سوره قرآن مدني است.
ملاک و معيار قطعي و دقيقي براي شناخت آيات و سوره هاي مکي و مدني در دست نيست؛
ولي مفسران و دانشمندان علوم قرآني، معيارهايي ارائه داده اند که مي تواند در سه محور خلاصه شود:
1. با مراجعه با سياق آيه ها و سوره ها مي توان به مکي و مدني بودن آيات پي برد. بنابراين براي فهم اين نکته لازم است، شان نزول و تفسير آيه ديده شود.
2. با مراجعه به سخنان نقل شده از صحابه و تابعين صحابه پيامبر (ص) چون اينان از شاهدان نزول بوده و مي دانستند که چه آيه اي در چه زماني و در کجا نازل شده است.
3. از طريق ويژگي هاي آيات؛ چرا که از نظر محتوا هريک از آيات مکي و مدني داراي ويژگي هايي هستند.
1. شناخت ناسخ و منسوخ:
زيرا آيه متاخر، آيه متقدم را ( با وجود شرايط نسخ) منسوخ مي کند.
2. تفاوت معنايي در برخي واژه ها:
مثلا واژه زکات در آيه هاي مکي به معناي کار مستحب يا هر کار خير و نيک و يا تزکيه و پاک سازي روح مي باشد؛ ولي زکات در آيه هاي مدني به معناي مصطلح است ( يعني زکات واجب؛ چرا که قانون زکات در مدينه مطرح شده است)
3. شناخت و تشخيص آيات مکي و مدني، در شناسايي مراحل دعوت پيامبر (ص) و به دست آوردن خصوصيات روحي و اجتماعي مردم آن زمان و موانع مختلف فکري و اجتماعي موجود در مسير دعوت به اسلام نقش به سزايي دارد.
آيه به معناي علامت و نشانه است
و در کاربرد قرآن گاه همين معنا ملاحظه شده است؛ از اين جهت هر آيه اي در قرآن، نشانه صدق و راستي آورنده آن و علامت عجز و ناتواني مخالفان و حاکي از جدايي آن آيه از آيه هاي قبل و بعد خود است.
گاه از آيه به معجزه تعبير شده است؛ نظير آيه 145 سوره بقره.
در برخي موارد، مخلوقات به نام آيات مورد توجه قرار گرفته اند؛ مانند آيه 133 سوره اعراف.
حد و مرز هر يک از آيات قرآن، را پيامبراسلام (ص) مشخص فرموده است.
به مواردي از تحقق پيش گويي هاي قرآن اشاره مي کنيم:
1. خبر از عجز بشر در معارضه با قرآن
خداي سبحان مي فرمايد : ( قل لئن اجتمعت الانس و الجن علي ان ياتو بمثل هذا القرآن ان لا ياتون بمثله و لو کان بعضهم لبعض ظهيرا) بگو :
اي پيغمبر، اگر جن و انس متفق شوند که مانند اين قرآن کتابي بياورند هرگز نتوانند، هر چند که پشتيبان يکديگر باشند. چنان که مشاهده مي کنيم پس از گذشت چهارده قرن، هنوز انسان ها از اوردن مثل قرآن عاجزند و البته هميشه عاجز خواهند بود.
2. خبر از پيروزي روم بر ايران
خداوند در قرآن مي فرمايد : ( الم غلبت الروم في ادني الارض و هم من بعد غلبهم سيغلبون) الم روميان مغلوب شدند، و اين شکست در سرزمين نزديکي رخ داد؛ اما آنان پس از اين مغلوبيت به زودي غلبه خواهند يافت.
اين وعده الهي در سال دوم هجري (624م) اتفاق افتاد.
3. خبر از پيروزي بر دشمن (در جنگ بدر)
( و اذ يعدکم الله احدي الطائفتين انها لکم ... و لو کره المجرمون) و به ياد اريد هنگامي را که خداوند به شما وعده داد که يکي از دو گروه، {کاروان تجاري قريش، يا لشکر مسلح آنها} نصيب شما خواهد بود و شما دوست مي داشتيد که کاروان { غير مسلح} براي شما باشد { و بر آن پيروز شويد}
ولي خداوند مي خواهد حق را با کلمات خود تقويت و ريشه کافران را قطع کند، { از اين رو شما را بر خلاف ميلتان با لشکر قريش درگير ساخت و ان پيروزي بزرگ نصيبتان شد تا حق را تثبيت کند و باطل را از ميان بردارد هر چند مجرمان کراهت داشته باشند}
جنگ بدر که از جنگ هاي آموزنده و عجيب تاريخ است، در سال دوم هجري به وقوع پيوست و پيروزي مطلق، از آن مسلمانان شد.
4. خبر از حفظ پيامبر اکرم(ص) در برابر بدخواهان و مشرکان
پرورگار متعال مي فرمايد : ( و الله يعصمک من الناس) خداوند وجود تو را از آسيب مردم مصون و محفوظ مي دارد و حفظ و مصونيت نبي اکرم از مسلمات تاريخ است.
5. خبر از مقطوع النسل بودن کسي که پيامبر را ابتر مي خواند (عاص بن وائل)
( ان شانئک هو الابتر) دشمنت خود بي تبار خواهد بود.
6. خبر از باقي ماندن ابولهب بر کفر خويش و جهنمي بودن او
( سيصلي نارا ذات لهب) به زودي در آتشي پر زبانه در آيد.
7. فتح مکه و پيروزي بر مشرکان
( اذا جاء نصر الله و الفتح) چون ياري خدا و پيروزي فرا رسد . (انا فتحنا لک فتحا مبينا) ما تو را پيروزي بخشيديم چه پيروزي درخشاني.
8. خبر از بازگشت پيامبر به مکه و حج پيروزمندانه آن حضرت.
منظور از قرآني که مربوط به حضرت علي بود، چيست و با قرآن فعلي چه تفاوتي داشته است؟
به نظر عده اي از دانشمندان و محدثان شيعه و سني، حضرت علي(ع) قرآن را بعد ازپيامبر اکرم (ص)جمع آوري کرد.
قرآن آن حضرت ويژگي هايي داشت :
1. ضبط قرآن بنابر قرائت پيامبر؛
2. ترتيب دقيق آيات بر حسب نزول؛
3. در برداشتن توضيحاتي، نظير ذکر مناسبتي که موجب نزول آيه بود، نام مکاني که آيه در آنجا نازل شد، ساعت نزول آيه، نام افرادي که آيه درباره آنان نازل شده بود و ...
بنابراين، قرآن فعلي هيچ گونه تفاوتي از نظر آيات و تعداد آنها، به جز داشتن توضيحات و ترتيب خاص با مصحفي که حضرت جمع آوري فرمود ندارد.