با توجه به سنّت نبوى (صلى الله عليه وآله)ائمه اثنى عشر چه كسانى ميتوان

پيامبر خدا(صلى الله عليه وآله) آنان را با اين خصوصيات معرفى كرد:
ـ همواره اسلام تا دوازده خليفه عزيز است.
ـ اسلام همواره عزيز و سربلند است تا دوازده خليفه
ـ دين پيوسته برپاست تا قيامت برپا شود، يا دوازده خليفه بر آنان حكومت كنند
ـ پيوسته دين بر مخالفان پيروز است، تا آن كه دوازده خليفه از امتم بگذرند
ـ پيوسته اين امر صالح است، تا دوازده امير
ـ مردم همواره در خيرند، تا دوازده خليفه.
شارحان احاديث، در اين كه اين امامان چه كسانى اند اختلاف دارند و سخنانشان هرگز قانع كننده و سيراب كننده عطش نيست، مگر آن چه كه قندوزى از برخى محققان نقل كرده است كه گفته است:
«احاديثى كه دلالت بر آن دارد كه خلفاى پس از پيامبر دوازده نفرند، از راه هاى فراوان نقل شده و مشهور است. با تشريح زمان و شناساندن موقعيت معلوم مى شود كه مقصود رسول خدا(صلى الله عليه وآله) از اين سخن، دوازده امام از اهل بيت و عترت اوست، چون اين احاديث را نمى توان بر خلفاى پس از پيامبر از صحابه حمل كرد، زيرا كمتر از دوازده نفرند. بر حكام اموى هم نمى توان حمل كرد، چون هم تعدادشان بيش از دوازده نفر است، هم جز عمر بن عبدالعزيز، همه اهل ستم بودند، هم از غير بنى هاشم بودند و پيامبر(صلى الله عليه وآله) فرموده كه همه از بنى هاشم اند (در روايت عبدالملك از جابر) و در گفتن اين نكته كه صداى خويش را آهسته فرمود اين روايت را ترجيح مى دهد، زيرا آنان خلافت بنى هاشم را خوش نداشتند. همچنين نمى توان بر خلفاى بنى عباس حمل كرد، چون هم تعدادشان بيش از آن عدد است، هم قول خداى سبحان را كه اجر رسالت را مودّت خويشاوندان پيامبر(صلى الله عليه وآله) قرار داده است و هم حديث كساء را، كمتر مراعات كردند. پس ناچار بايد بر امامان دوازده گانه از اهل بيت و عترت او حمل شود، چون آنان داناترين اهل زمان خويش بودند و از همه بزرگوارتر، پرهيزكارتر، با تقواتر، با شرافت تر و از نظر حسب و نسب از همه برتر و نزد خدا از همه گرامى تر بودند و علوم آنان از طريق پدرانشان به جدشان پيامبر خدا(صلى الله عليه وآله) وصل بود و با وراثت، علم لدنى داشتند. دانشمندان و پژوهشگران و اهل كشف و توفيق، آنان را اين گونه معرّفى كرده اند. مؤيد اين نكته كه مقصود پيامبر از دوازده نفر، امامان دوازده گانه از اهل بيت اويند، حديث ثقلين و احاديث فراوان ديگرى است كه در اين كتاب و جز آن آمده است. اما اين سخن پيامبر(صلى الله عليه وآله) كه در روايت جابر است، «امت بر آنان اجتماع مى كنند» مقصود آن است كه وقتى قائم آنان حضرت مهدى(عليه السلام) ظهور كند، همه امت در اقرار به امامت همه آنان هم سخن خواهند شد.»(1)
خصوصيات ياد شده در روايات، در ميان امت اسلامى جز در ائمه دوازده گانه كه نزد شيعه و سنى معروفند، يافت نمى شود، به ويژه آن چه دلالت مى كند كه وجود امامان تا پايان روزگار باقى است و روشن است كه آخرين امام، مهدى منتظر(عليه السلام) است كه ظهور او از نشانه هاى قيامت به شمار مى رود.
اگر بر اين روايات، روايات بسيار ديگرى را بيفزاييم كه در باره امامان دوازده گانه است، انسان يقين مى كند كه مراد، جز آن نيست كه هر كس، چه دوست و چه دشمن و چه دور و چه نزديك، بر فضيلت، ورع، تقوا، دانش، آگاهى، حلم، صبر، درايت و كفايت آنان اعتراف دارند، و آنان به ترتيب زيرند:
على بن ابى طالب(عليه السلام)، حسن بن على(عليه السلام)، حسين بن على(عليه السلام)، على بن الحسين(عليه السلام)، محمد بن على، جعفر بن محمد(عليه السلام)، موسى بن جعفر(عليه السلام)، على بن موسى(عليه السلام)، محمد بن (عليه السلام)، بن محمد(عليه السلام)، حسن بن على(عليه السلام) و محمد بن حسن العسكرى مهدى منتظر(عليه السلام)، كه خداوند با وجود او جهان را پر از عدل و داد مى كند، پس از آن كه پر از ظلم و ستم شده باشد.(2) درود خدا و تحيات و سلام او بر همه آنان باد.(3)

1 . ينابيع المودّة: ص446، چاپ استانبول 1301 هـ .
2 . در باره امام منتظر و احاديث مربوط به او و طول عمر و علائم ظهورش و... سخن خواهد آمد.
3. سيماى عقايد شيعه، ص 206.