دعای سمات ( دعاشناسی اهل بیت علیهم السلام )
تب‌های اولیه
جهات نامگذاری دعای سمات
دعای مزبور را دو اسم است ، یکی ( سمات ) به کسر سین که به وزن نجات است و جمع سمه است و همین طور به کسر سین که به معنی علامت است . پس معنی دعای سمات یعنی دعای علامات . و جهت تسمیه آن به این اسم یا به واسطه آن است که در این دعا علائم اجابت است و یا به واسطه ی آن که در آن علائم وجود باری تعالی و وحدت او بسیار ذکر گردیده . و به عبارت دیگر نظر به مضمون صدق مشحون
( سنریهم آیاتنا فی الآفاق و فی انفسهم حتّی یتبیّن لهم انّه الحقّ ) . ( 1 )
ذکر آیات آفاقیه دالّ بر وجود و عظمت صانع در این دعاء شریف بیش از دعاهای دیگر است لذا موسوم به این اسم گردیده و مؤید این کلام است آن چه در آن ذکر شده است .
از قول حضرت باقر علیه السلام :( و بآیاتک الّتی وقعت علی ارض مصر بمجد العزّة و الغلبة بآیات عزیزة و بسلطان القوة ) .
و اسم دیگر آن ( شبور ) است به شین معجمه و باء مشدّده بر وزن تنویر ، و وجه تسمیه آن این اسم یا به واسطه آن است که مأخذ اشتقاق آن بشر به سکون باء یا به فتح باء است . و آن به معنی عطا است ، پس گویا این دعا عطائی است از جانب خداوند و یا آن که شبور به لغت عبرانی به معنی یوم سبت است یعنی دعای روز شنبه و یا آن که چون شبور به معنی بوق است چنان چه جوهری به آن تصریح نموده و این دعا در بوق خوانده شده است لذا به این اسم خوانده شده است . و کیفیّت آن بنابر آن چه علامه مجلسی قدس سره در بحار نقل نموده است : که چون یوشع بن نون وصی حضرت موسی علیه السلام با عمالقه ( 2 ) از برای محاوره مقابل شد امر نموده که خواص بنی اسرائیل کوره هایی خالی بالای شانه های چپ خود نگه دارند به عدد اسامی عمالقه و هر کدام شاخی از گوسفند که سوراخ باشد در نزدیک دهان خود نگه داشته و این دعا را در آن بخوانند به آهستگی که مبادا بعضی از شیاطین جن و انس او را استراق سمع بنمایند . و او را فرا گیرند پس بنی اسرائیل شبانه آن چه را که یوشع علیه السلام گفته بود به جای آوردند . چون شب قریب صبح به پایان رسید آن کوزه ها را در میان لشگریان عمالقه انداخته و شکستند و چون صبح شد دیدند عمالقه را که تماما با شکم باد کرده به درک واصل شده و مرده اند .3
پی نوشت :
1 - فصّلت آیه 53.
2 - عمالقه پادشاهانی از نسل عملاق بن لاوذ بن سام بن نوح علیه السلام بوده اند که در حجاز و یمن حکومت داشته اند و قوم عاد و ثمود از نسل آن ها بوده اند .
3 - وسیلة النجاة ص 31 و ص 32 در شرح دعای سمات آیة الله شیخ علی اکبر نهاوندی ( ره )
بدان که این دعای شریف را در انجام مرام و اصلاح کلیه مهمات اثری غریب است . چنان چه بارها به تجربه رسیده و مرحوم مجلسی در بحار نقل فرموده که هر کس بگیرد این دعا را از برای هر وجهی که متوجه به او است یعنی از یرای هر حاجتی که قصد نموده یا آن را قرار بدهد پیش روی خود در وقت خارج شدن به سوی دشمن یعنی آن را بخواند و یا آن که نوشته و در مقابل خود نگاه دارد و یا در وقت خوف از جائر جابری بخواند هر آینه حاجت او برآورده می شود و خوفش زایل می گردد . و هر کس که قادر بر خواندن آن نباشد آن را نوشته و همراه خود نگاه دارد همین خاصّیت را دارد . واز ( محمد بن علی بن راشد ) نقل نموده که نخوانده ام این دعا را در وقت نزول هیچ ملحمه و مهمی مگر آن که مشاهده نمودم سرعت اجابت را .
و از حضرت باقر علیه السلام در بحار روایت نموده که آن حضرت فرمودند :
اگر قسم بخورم که در این دعا ( اسم اعظم ) است هر آینه راست گفته ام . پس بخوانید این دعا را از برای هلاکت ظالمین بر ما و قاهرین و متعزّزین بر ما .
و در کتاب نفایس الفنون از یکی از علما نقل کرده که گفت : مرا در اول جوانی بیماری بسیاری بود و من هر روز جمعه به وقت غروب آفتاب این دعا را می خواندم و چون دعا تمام می شود ، آفتاب فرو می نشست و مراد من جز این نبود که خداوند بدن مرا صحیح و سالم بدارد که مرا طاقت تحمل زحمت مرض نیست ، پس از آن روز تا به امروز که قریب به شصت سال است دیگر هرگز مریض و رنجور نشده ام . و بهتر آن است که این دعا را از برای اصلاح امور باقی اخروی بخوانند نه برای امور فانی دنیوی چنان چه در ذیل جزی که مشتمل بر سند آن است که در بحار آن را از خط شیخ اجل محمد بن علی جبعی جد شیخ ما بهائی قدس سره نقل فرموده اشاره به آن شده است . 1
پی نوشت :
1 - وسیلة النجاة در شرح دعای سمات ص 32 ، ص 33
مرحوم آیة الله شیخ علی اکبر نهاوندی ( ره )