علوم مفید چیست؟
تب‌های اولیه
سلام به همه دوستان عزیز
امروز داشتم در مورد اینکه چه دانشی خوب هست تحقیق میکردم که به این مورد برخورد کردم از حضرت امام موسی کاظم علیه السلام که فرمودند:
"دانش و علومی را که مردم به آن نیاز دارند، در چهار چیز یافتم: اول این که خدای خودت را بشناسی؛ دوم بشناسی که خداوند با تو چه کار کرده است؛ سوم بشناسی که خداوند چه چیزی از تو می خواهد؛ و چهارم بشناسی که چه چیزی تو را از دینت خارج می کند. (بحارالانوار، ج78، ص328)."
یعنی اینکه: دانش های مفید برای انسان: خداشناسی، خودشناسی، فلسفه آفرینش انسان و موانع موجود در راه هدف است.
میخواستم از کارشناسان خواهش کنم توضیح بیشتری در این مورد بدن: یعنی منظور از موارد بالا: تحقیق توی اصول دین، نشانه های خدا و هدف خلقت هست؟ یا بحث از این گسترده تر هست؟
و اگر اینطوره باید چطور به این دانش ها برسیم؟ آیا همیشگی هست و باید به اون تو همه حال توجه داشت؟ اگر اینطور هست باید چطور و از کجا شروع کرد؟ منابع رو هم معرفی کنین.
مورد دوم اینکه: اگر کسی رشته ی تحصیلی اون مثلا عمران هست، یا الکترونیک یا هر رشته ی دیگه ای این علوم، علوم بی فایده هستن؟؟؟ یا اینکه علوم بالا میتونن ربطی به این علوم داشته باشند یا خیر؟
با سلام و عرض ادب و تشکر از پرسش خوبی که مطرح فرمودید
اصلِ روایتی که حضرت عالی نقل فرمودید این چنین است:
امام صادق (ع) فرمودند: « يَقُولُ وَجَدْتُ عِلْمَ النَّاسِ كُلِّهِمْ فِي أَرْبَعٍ أَوَّلُهَا أَنْ تَعْرِفَ رَبَّكَ وَ الثَّانِيَةُ أَنْ تَعْرِفَ مَا صَنَعَ بِكَ وَ الثَّالِثَةُ أَنْ تَعْرِفَ مَا أَرَادَ مِنْكَ وَ الرَّابِعَةُ أَنْ تَعْرِفَ مَا يُخْرِجُكَ مِنْ دِينِك» علم همه ی مردم را در چهار چیز یافتم ؛ اوّل اینکه پروردگار خود را بشناسی ، دوم اينكه آنچه در باره ی تو انجام داده بدانى ، سوم اينكه آنچه از تو می خواهد بشناسى ، چهارم اينكه آنچه تو را از دين بيرون می برد بشناسى.» ( بحار الأنوار ، ج1 ،ص212 )
این روایت تنها به علم حقیقی پرداخته و علوم تجربی ظنّی را از دایره ی علم خارج کرده است .
منظور از مورد اوّل خداشناسی است. مراد از مورد دوم انسان شناسی و گیتی شناسی است و مورد سوم و چهارم همان علم اخلاق و سیر و سلوک می باشد .
روایات دیگر نیز مضمون این حدیث را تأیید می کنند:
امام کاظم (ع) فرمودند: « إِنَّمَا الْعِلْمُ ثَلَاثَةٌ آيَةٌ مُحْكَمَةٌ أَوْ فَرِيضَةٌ عَادِلَةٌ أَوْ سُنَّةٌ قَائِمَةٌ وَ مَا خَلَاهُنَّ هُوَ فَضْل» علم فقط بر سه قسم است ؛ آیه ی محکمه ، فریضه ی عادله ، و سنّت قائمه و آنچه غیر از اینهاست زیادت و فضل است. » (بحار الأنوار ، ج1 ،ص211 )
طبق این روایت شریف، علم به دو قسم کلّی تقسیم شده:
الف: علمی که سعادت حقیقی و ابدی بشر در گرو آن می باشد و آن سه گونه علم است.
ب: علمی که دانستن آن فضیلت است ولی نقش مستقیم در سعادت حقیقی و ابدی انسان ندارد .
توضیح مختصر روایت:
آیه ی محکمه: که مراد از آن علی الظاهر هستی شناسی است که شامل خداشناسی ، انسان شناسی و گیتی شناسی می شود.
مراد از فریضه ی عادله و سنّت قائمه ، علم اخلاق و سیر و سلوک و علم فقه مصطلح و توابع آن می باشد .
[="]نتیجه اینکه[="] علم حقیقی عبارت است خداشناسی، انسان شناسی دینی که نبوّت و امامت و شناخت انسان کامل نیز جزء آن می باشد ، گیتی شناسی حضوری و عقلی ، علم اخلاق و سیر و سلوک و علم احکام فردی و اجتماعی. امّا باقی علوم در حقیقت فنون دنیوی هستند که نقش اساسی در سعادت حقیقی انسان ندارند ؛ لکن کسب آنها گاه از باب فرائض یا سنن بوده واجب یا مستحبّ می شود. [="]
[="]اینکه فرمودید چگونه می توان به علم حقیقی دست یافت در پاسخ به این پرسش عرض می شود: علمي که نور است وخداوند در قلب ها قرار مي دهد ،آموختني نيست بلکه حاصل عمل است يعني از تقوي واطاعت حقيقي خداوند بدست مي آيد ،يعني همان نورانيت دل وديدن واقعيت اشياء عالم. و به عبارتی دیگر انجام واجبات و ترک محرمات در مرحله اول و با سیر و سلوک معنوی در مرحله دوم می توان به علم حقیقی دست یافت.
[="]هدف از خلقت انسان رسیدن به عبودیت و علم حقیقی است لذا انسان رسالتی جز رسیدن به علم حقیقی ندارد چنانکه طبق روایات ثابت است که علم حقیقی جز با تقوی و اطاعت حقیقی از خداوند بدست نمی آید لذا انسان هر لحظه باید متوجه این موضوع بوده و خود را هر لحظه در محضر الهی ببیند؛ یقینا اگر کسی تقوی (به معنی حقیقی) داشته باشد و بر واجبات و فرائض دینی خود اهمیت داده و محرّمات الهی را ترک کند اولین قدم را برای کسب علم حقیقی و معرفت الهی برداشته است. لذا شروع این راه، اخلاص در عمل و تقوای حقیقی است؛ با توکل بر خدا و توسل به ائمه معصومین علیهم السلام این راه شروع کرده ان شاء الله به مقصد خواهید رسید.
[="]
[="]پاسخ مورد دوم:
طبق روایت امام کاظم علیه السلام، چنین علومی علم محسوب نمی شوند « وَ مَا خَلَاهُنَّ هُوَ فَضْل» (بحار الأنوار ، ج1 ،ص211 ) بلکه این علوم فضل و ارزش برای انسان است؛ می توان گفت که اهل بیت (علیهم السلام) به هر علم مفیدی توصیه کرده اند ولی نه از آن حیث که علم و کمال روح می باشند بلکه از آن جهت که ابزرهایی مفید می باشند. لذا می توان گفت مهندسی عمران و الکترونیک چون می تواند ابزار مفیدی برای جامعه اسلامی و مسلمین باشد مورد توصیه قرار گرفته اند اما نه بدان جهت که علم حقیقی است بلکه از این جهت که ابزار های مفیدی هستند. بخصوص اگر این علوم در مسیر دفاع از معارف الهی قرار گیرند، جزء اعمال واجب یا مستحبّ قرار خواهند گرفت.
[="]امیر المومنین علی علیه السلام فرمودند: « الْعُلُومُ أَرْبَعَةٌ الْفِقْهُ لِلْأَدْيَانِ وَ الطِّبُّ لِلْأَبْدَانِ وَ النَّحْوُ لِلِّسَانِ وَ النُّجُومُ لِمَعْرِفَةِ الْأَزْمَان » علمها بر چهار قسمند: فقه (ژرف نگری) برای ادیان ، طبّ برای ابدان ، علم نحو برای زبان و علم نجوم برای شناخت زمانها. » (بحار الأنوار ، ج1 ،ص218 )
[="]طبق این روایت می توان گفت که اهل بیت (علیهم السلام) به هر علم مفیدی توصیه کرده اند.
[="]
سلام.
ممنون از توضیحاتی که ارائه دادین.:Gol::Gol::Gol:
در مورد سوال دومم میخواستم بدونم چطور باید به این علوم نگاه کرد که به معنی خداشناسی یا انسان شناسی یا گیتی شناسی و یا در جهت قرب به خدا باشه؟ اصولا همچین چیزی امکان پذیر هست؟
کسی که میخواد توی رشته تحصیلی خودش حرفی برای گفتن داشته باشه مسلما باید وقت زیادی برای اون بزاره و تلاش بیشتری کنه. چطور باید نگاه کرد که حتی این تلاش و وقت گذاشتن که بیشتر جنبه مادی پیدا میکنه ما رو از حقیقت هدف انسان که همون قرب به خداست دور نکنه و کمک کننده هم باشه؟؟؟
طبق پاسخ شما، پس اگر همه ی انسانهای روی زمین فقط به سمت علوم چهارگانه برند دیگه هیچ پیشرفتی توی زندگی اونها نیست. مثل این میمونه که انسانها غار نشین باشند و هیچ امکانات رفاهی نداشته باشند ولی خداشناس و انسان شناس باشند و در سطح اخلاقی بسیار بالایی هم قرار داشته باشند و خودشون و فرزندانشون و نسل ها بعدشون هم به همین شکل زندگی کنند. چون در این صورت هم علم اهم رو انتخاب کردند و سراغ مهم نرفتند و ظاهرا اشکالی هم درش نیست.
سلام علیکم و رحمه الله
سلام به همه دوستان عزیز
امروز داشتم در مورد اینکه چه دانشی خوب هست تحقیق میکردم که به این مورد برخورد کردم از حضرت امام موسی کاظم علیه السلام که فرمودند:
"دانش و علومی را که مردم به آن نیاز دارند، در چهار چیز یافتم: اول این که خدای خودت را بشناسی؛ دوم بشناسی که خداوند با تو چه کار کرده است؛ سوم بشناسی که خداوند چه چیزی از تو می خواهد؛ و چهارم بشناسی که چه چیزی تو را از دینت خارج می کند. (بحارالانوار، ج78، ص328)."
یعنی اینکه: دانش های مفید برای انسان: خداشناسی، خودشناسی، فلسفه آفرینش انسان و موانع موجود در راه هدف است.میخواستم از کارشناسان خواهش کنم توضیح بیشتری در این مورد بدن: یعنی منظور از موارد بالا: تحقیق توی اصول دین، نشانه های خدا و هدف خلقت هست؟ یا بحث از این گسترده تر هست؟
و اگر اینطوره باید چطور به این دانش ها برسیم؟ آیا همیشگی هست و باید به اون تو همه حال توجه داشت؟ اگر اینطور هست باید چطور و از کجا شروع کرد؟ منابع رو هم معرفی کنین.مورد دوم اینکه: اگر کسی رشته ی تحصیلی اون مثلا عمران هست، یا الکترونیک یا هر رشته ی دیگه ای این علوم، علوم بی فایده هستن؟؟؟ یا اینکه علوم بالا میتونن ربطی به این علوم داشته باشند یا خیر؟
از یک زاویه دیگری هم میشه به قضیه نگاه کرد:
پیشرفت تکنولوژی و علوم امروز در واقع داره مشکلاتی را حل و فصل میکنه که خود انسان قبلا به دلیل نپرداختن به همان 4 رکن علم و در جهت تخریب نوع بشر ایجاد کرده.
اگر هدف علوم اسلامی سعادت بشر در دنیا و آخرت باشه و فعلا با آن کاری نداریم.
اگر هدف علوم مهندسی و جدید سعادت بشر در دنیا باشه باید دید که سیر حرکت در انسان در این مقوله چه جهتی داره؟آیا با گذر زمان انسان خوشبختتر میشه و دغدغه هاش و مشکلاتش کمتر میشه یا برعکس؟
در جای دیگر هم موضوع مطرح شده شاید براتون مفید باشه:
http://www.askdin.com/thread38487.html
سلام.
ممنون از توضیحاتی که ارائه دادین.:Gol::Gol::Gol:
در مورد سوال دومم میخواستم بدونم چطور باید به این علوم نگاه کرد که به معنی خداشناسی یا انسان شناسی یا گیتی شناسی و یا در جهت قرب به خدا باشه؟ اصولا همچین چیزی امکان پذیر هست؟
کسی که میخواد توی رشته تحصیلی خودش حرفی برای گفتن داشته باشه مسلما باید وقت زیادی برای اون بزاره و تلاش بیشتری کنه. چطور باید نگاه کرد که حتی این تلاش و وقت گذاشتن که بیشتر جنبه مادی پیدا میکنه ما رو از حقیقت هدف انسان که همون قرب به خداست دور نکنه و کمک کننده هم باشه؟؟؟طبق پاسخ شما، پس اگر همه ی انسانهای روی زمین فقط به سمت علوم چهارگانه برند دیگه هیچ پیشرفتی توی زندگی اونها نیست. مثل این میمونه که انسانها غار نشین باشند و هیچ امکانات رفاهی نداشته باشند ولی خداشناس و انسان شناس باشند و در سطح اخلاقی بسیار بالایی هم قرار داشته باشند و خودشون و فرزندانشون و نسل ها بعدشون هم به همین شکل زندگی کنند. چون در این صورت هم علم اهم رو انتخاب کردند و سراغ مهم نرفتند و ظاهرا اشکالی هم درش نیست.
با سلام مجدد خدمت شما برادر بزرگوار
همانطور که عرض کردم اهل بیت علیهم السلام علوم تجربی را علم حقیقی نمی دانند امّا اینطور هم نیست که این علوم را بی فایده بدانند! اگر به فرمایش امام علی علیه السلام دقت بفرمایید فرمودند: « وَ مَا خَلَاهُنَّ هُوَ فَضْل» یعنی هر علمی غیر از خداشناسی و انسان شناسی و ... فضل محسوب می شود.
هدف از خلقت انسان رسیدن به عبودیت است، هر علمی که انسان را به مرحله عبودیت برساند مفید بوده و مورد سفارش ائمه علیهم السلام می باشد، یادگیری علوم تجربی صرف بدون در نظر گرفتن صبغه الهی علوم مفید هیچ فایده ای نیست و در مسیر الهی هیچ نقشی ندارد اما اگر همین علوم را صبغه الهی بدهیم می تواند برای مسیر عبودیت راه گشا باشد.
لذا برای اینکه این علوم انسان را از هدف خلقت دور نکند باید این علوم را برای خدا یاد گرفت، طبق روایات و فرمایشات عرفا، هر کاری برای خدا باشد عبادت است و عبادت یقینا موجب قرب الهی می شود. حتی غذا خوردن، خوابیدن و تمام و حرکات و سنکات انسان می تواند در مسیر عبودیت باشد به شرط این که تمام افعال انسان قربه الی الله و برای رضای خدا باشد، هیچ کاری انجام ندهد جز برای خدا، هیچ علمی فرانگیرد جز برای خدا! اگر همه برای خدا باشد عبادت است و موجب قرب و کمال انسان می شود حتی اگر علوم تجربی باشد.
هر علمی اعم از خداشناسی، انسان شناسی و غیره برای غیر خدا باشد حجاب است ،این حجاب مانع از این می شود که انسان به علم حقیقی دست رسی پیدا کند، لذا به طریق اولی علوم تجربی اگر برای غیر خدا فراگرفته شود حجاب و مانع رسیدن به علم حقیق خواهد بود اما اگر همین علوم برای خدا باشد نه تنها حجاب نیستند بلکه عبادت بوده و موجب قرب می شوند.