جمع بندی برهانی برای امتناع تسلسل

تب‌های اولیه

4 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
برهانی برای امتناع تسلسل


بسم الله الرحمن الرحیم

سلام
از دوستان تقاضا دارم نظر خود را درباره برهان زیر بفرمایند و اشکالات آن را نشان دهند:
1-تسلسل باطل نیست (فرض خلف).
2-سلسله ممکنات بدون واجب امکان تحقق دارد (نتیجه از 1).
3-سلسله ممکنات را به عنوان یک کل در نظر می گیریم.
4-این کل یا واجب است یا ممکن یا ممتنع (حصر عقلی).
5-این کل نمی تواند واجب باشد،چون بسیط نیست (نتیجه از 4 و بسیط بودن واجب).
6-این کل نمی تواند ممتنع باشد،چون این خلاف فرض است (نتیجه از 4 و 2).
7-این کل باید ممکن باشد (نتیجه از 4 و 5 و 6).
8-این کل ممکن است،پس جزئی است از کل ممکنات (نتیجه از 3 و 7).
9-کل ممکنات،جزء کل ممکنات است (نتیجه از 8).
10-کل جزء خود شده است (نتیجه از 9).
11-مورد " 10 " تناقض است.پس فرض خلف باطل و حکم ثابت است.

نتیجه:تسلسل باطل است. به این نکته توجه شود که این برهان با برهان اسد و اخصر فارابی تفاوت دارد.لذا لطفاً این برهان را با آن برهان اشتباه نکنید،چون شبیه هستند.همچنین اشکالاتی از قبیل این که:تقسیم بندی به ممکن و واجب و ممتنع را قبول ندارم،علیت را قبول ندارم و ... را نفرمایید.چون فرض را بر صحت این موارد گرفته ایم و می خواهیم ببینیم در صورت صحت این موارد،می شود استدلال بالا را انجام داد یا نه.

لبیک یا مهدی و من الله التوفیق

با نام و یاد دوست


کارشناس بحث: استاد صدیق

[=microsoft sans serif]باسلام
[=microsoft sans serif]استدلالی که ذکر شد از نظر صورت خوب است ولی ایراد ومغالطه آن در مقدمه دوم یا حداقل در مقدمه سوم(با اختلاف تفسیری از سلسله ممکنات که سخن از تحقق آن در مقدمه دوم شده بود) صورت گرفته است و در نتیجه ادامه مقدمات تا مقدمه 8 بر اساس همین مغالطه پیش رفته است.
[=microsoft sans serif]اشتباه بودن مقدمه دوم به این دلیل است که:
[=microsoft sans serif]مجموعه و کل، واقعیتی جدای از اجزا و افراد خود ندارند. آنچه وجود دارد تک تک افراد است. البته این تک تک افراد، در صورتی که به تنهایی وجود داشته باشند، یک اثری دارند و زمانی که در کنار یکدیگر باشند اثری دیگر. ولی این نشان نمیدهد که مجموعه و کل، واقعیتی مستقل از افرادش داشته باشد.
[=microsoft sans serif]بر اساس این مبنایی که صدرا به خوبی آنرا در مباحث جلد6 اسفار اربعه مطرح کرده است، نشان میدهد که سلسله ممکنات، صرفا اعتباری ذهنی است و واقعیتی در خارج ندارد تا از امکان، وجوب یا امتناع آن بحث کنیم.
[=microsoft sans serif]شبیه این مغالطه را شیخ اشراق در اثبات واجب الوجود مرتکب شده است و صدرا به او خاطر نشان میکند که کل از آن جهت که کل و کثیر است، وجودی مستقل از افرادش ندارد تا بخواهیم بعد از ابطال وجوب و امتناع آن کل و رسیدن به امکانش، از علت آن بحث کنیم.(1)

[=microsoft sans serif]ـــــــــــــ
[=microsoft sans serif]1. اسفار اربعه، ملاصدرا، ج6، ص31(احیاء التراث، بیروت، 1981، چاپ سوم)

پرسش:
لطفا نظر خود را درباره برهان زیر بفرمایند و اشکالات آن را نشان دهید:
1- تسلسل باطل نیست (فرض خلف).
2- سلسله ممکنات بدون واجب امکان تحقق دارد (نتیجه از 1).
3- سلسله ممکنات را به عنوان یک کل در نظر می گیریم.
4- این کل یا واجب است یا ممکن یا ممتنع (حصر عقلی).
5- این کل نمی تواند واجب باشد،چون بسیط نیست (نتیجه از 4 و بسیط بودن واجب).
6- این کل نمی تواند ممتنع باشد،چون این خلاف فرض است (نتیجه از 4 و 2).
7- این کل باید ممکن باشد (نتیجه از 4 و 5 و 6).
8- این کل ممکن است،پس جزئی است از کل ممکنات (نتیجه از 3 و 7).
9- کل ممکنات،جزء کل ممکنات است (نتیجه از 8).
10- کل جزء خود شده است (نتیجه از 9).
11- مورد " 10 " تناقض است.پس فرض خلف باطل و حکم ثابت است.
نتیجه:تسلسل باطل است. به این نکته توجه شود که این برهان با برهان اسد و اخصر فارابی تفاوت دارد.

پاسخ:
استدلالی که ذکر شد از نظر صورت خوب است ولی ایراد و مغالطه آن در مقدمه دوم یا حداقل در مقدمه سوم (با اختلاف تفسیری از سلسله ممکنات که سخن از تحقق آن در مقدمه دوم شده بود) صورت گرفته است و در نتیجه ادامه مقدمات تا مقدمه 8 بر اساس همین مغالطه پیش رفته است.
اشتباه بودن مقدمه دوم به این دلیل است که:
مجموعه و کل، واقعیتی جدای از اجزا و افراد خود ندارند. آن چه وجود دارد تک تک افراد است. البته این تک تک افراد، در صورتی که به تنهایی وجود داشته باشند، یک اثری دارند و زمانی که در کنار یکدیگر باشند اثری دیگر. ولی این نشان نمی دهد که مجموعه و کل، واقعیتی مستقل از افرادش داشته باشد.
بر اساس این مبنایی که صدرا به خوبی آن را در مباحث جلد 6 اسفار اربعه مطرح کرده است، نشان می دهد که سلسله ممکنات، صرفا اعتباری ذهنی است و واقعیتی در خارج ندارد تا از امکان، وجوب یا امتناع آن بحث کنیم.
شبیه این مغالطه را شیخ اشراق در اثبات واجب الوجود مرتکب شده است و صدرا به او خاطر نشان می کند که کل از آن جهت که کل و کثیر است، وجودی مستقل از افرادش ندارد تا بخواهیم بعد از ابطال وجوب و امتناع آن کل و رسیدن به امکانش، از علت آن بحث کنیم.(1)

ـــــــــــــ
(1) اسفار اربعه، ملاصدرا، ج6، ص31 (احیاء التراث، بیروت، 1981، چاپ سوم).

موضوع قفل شده است