جمع بندی مراد از نخ سياه و سفيد در آیه 187 سوره بقره
تبهای اولیه
بر اساس آيه 187 سوره مباركه بقره منظور از نخ سياه و نخ سفيد در دو اصطلاح «خيط اَبيض» و «خيط اَسود» چي هست ؟
با تشكر
بر اساس آيه 187 سوره مباركه بقره منظور از نخ سياه و نخ سفيد در دو اصطلاح «خيط اَبيض» و «خيط اَسود» چي هست ؟
با تشكر
زماني كه شب به پايان مي رسد در ابتدا ستوني از نور از افق به سمت بالا ايجاد مي شود كه به آن فجر كاذب مي گويند و پس از مدتي ، خطي باريك نواري سفيد و افقي از نور سراسر افق را روشن مي كند و در بالاي آن سياهي است كه همان تاريكي شب است در اين هنگام- يعني طلوع فجر صادق- به دليل اينكه نور و روشني روز تازه طلوع كرده و سراسر افق را در بر گرفته ، مانند خطي سفيد ديده مي شود و بخش تاريك هم روي آن قرار دارد دو اصطلاح "خيط ابيض " و "خيط اسود" ناظر به اين دو نوار سفيد و سياه از روشني روز و تاريكي شب است .استاد جوادي آملي در توضيح اين مطلب مي فرمايند :
"
تدريجًا [كه]شب به پايان ميرسد ، ابتدا نوار سفيدي عمودي و شبيه دم گرگ، به نام فجر كاذب ظهور ميكند و فرا رسيدن صبح را به دروغ گزارش ميدهد و سرّ كذب آن اين است كه آن پايان شب است؛ نه آغاز روز، از اينرو پس از مدتي ناپديد ميگردد. سپس نوار سفيدي سراسر افق و كرانه شرقي را فراميگيرد و لحظه به لحظه روشنتر ميشود و با روشنايي خود، حلول روز را صادقانه نويد ميدهد. به اين نوار سفيد افقي كه بالاي آن، نوار سياه افقي قرار دارد «فجرصادق» ميگويند و سرّ صدق آن اين است كه آن آغاز روز است.
هنگام طلوع فجر صادق، اين دو نوار سياه و سفيد كاملاً از هم جدا و متمايزند؛ ولي روي هم قرار دارند. نوار سفيدرنگ را كه پايينتر قرار دارد و سراسر كرانه را روشن ميكند «خَيْط ابيض» و آن نوار سياه رنگ را كه بالا قرار گرفته و دنباله شب است «خَيْط اسود» مينامند. نوار سياه چون بالاي افق قرار دارد، هم لبه آن و هم بدنهاش به خوبي پيداست؛ ولي نوار سفيد، چون در پايين افق قرار گرفته است، تنها لبه آن پيداست و بدنهاش زير افق پنهان است. "(1)
(1)- با تلخيص: تفسير تسنيم ، ذيل آيه 187 بقره
با سلام. يک نکته ديگر هم اين است که «الخيط الأبيض» و «الخيط الأسود» دو تعبير ادبي رائج در حجاز بوده که مردم با آن مأنوس بوده، در اشعارشان گاه از فجر با خيط ياد ميکردهاند: «فلمّا أضاءت لنا غُدوةٌ * و لاح من الصّبح خيطٌ أنارا» (تفسير مجمع البيان) قرآن مجيد نيز با «مِن» بيانيّه، «فجر» را بيان و «الخيط الأبيض» را تفسير کرده است. (همان)
سؤال:
بر اساس آيه 187 سوره مباركه بقره منظور از «خيط أبيض» (نخ سفید) و «خيط أسود» (نخ سیاه) چه هست؟
پاسخ:
زمانی كه شب به پايان میرسد در ابتدا ستوني از نور از افق به سمت بالا ايجاد میشود كه به آن فجر كاذب میگويند و پس از مدتی، خطی باريک نواري سفيد و افقی از نور سراسر افق را روشن میكند و در بالای آن سياهي است كه همان تاريكی شب است در اين هنگام ـ يعنی طلوع فجر صادق ـ به دليل اين كه نور و روشنی روز تازه طلوع كرده و سراسر افق را در بر گرفته، مانند خطي سفيد ديده میشود و بخش تاريک هم روي آن قرار دارد دو اصطلاح «خيط ابيض» و «خيط اسود» ناظر به اين دو نوار سفيد و سياه از روشنی روز و تاريكي شب است. استاد جوادی آملی در توضيح اين مطلب میفرمايد: «تدريجًا [كه]شب به پايان میرسد، ابتدا نوار سفيدی عمودی و شبيه دم گرگ، به نام فجر كاذب ظهور میكند و فرا رسيدن صبح را به دروغ گزارش میدهد و سرّ كذب آن اين است كه آن پايان شب است؛ نه آغاز روز، از اينرو پس از مدتي ناپديد میگردد. سپس نوار سفيدي سراسر افق و كرانه شرقی را فرا میگيرد و لحظه به لحظه روشنتر میشود و با روشنايی خود، حلول روز را صادقانه نويد میدهد. به اين نوار سفيد افقی كه بالای آن، نوار سياه افقی قرار دارد «فجرصادق» میگويند و سرّ صدق آن اين است كه آن آغاز روز است.
هنگام طلوع فجر صادق، اين دو نوار سياه و سفيد كاملاً از هم جدا و متمايزند؛ ولی روی هم قرار دارند. نوار سفيدرنگ را كه پايينتر قرار دارد و سراسر كرانه را روشن ميكند «خَيْط ابيض» و آن نوار سياه رنگ را كه بالا قرار گرفته و دنباله شب است «خَيْط اسود» مينامند. نوار سياه چون بالای افق قرار دارد، هم لبه آن و هم بدنهاش به خوبی پيداست؛ ولی نوار سفيد، چون در پايين افق قرار گرفته است، تنها لبه آن پيداست و بدنهاش زير افق پنهان است.» (1) البته «الخيط الأبيض» و «الخيط الأسود» دو تعبير ادبي رائج در حجاز بوده که مردم با آن مأنوس بوده، در اشعارشان گاه از فجر با خيط ياد میکردهاند: «فلمّا أضاءت لنا غُدوةٌ * و لاح من الصّبح خيطٌ أنارا» (2) قرآن مجيد نيز با «مِن» بيانيّه، «فجر» را بيان و «الخيط الأبيض» را تفسير کرده است. (3)
منابع:
1. جوادی آملی، عبدالله، تفسير تسنيم، ذيل آيه 187 بقره.
2. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البيان، ذيل آيه 187 سوره مباركه بقره.
3. همان.