جمع بندی در خواست حدیث با سند در مورد ممنوعیت لعن خلفا در ملاء عام

سؤال:
آیا حدیثی در مورد ممنوعیت لعن خلفاء در ملاعام و اجتماع وجود دارد؟
پاسخ:

در خصوص نهی از لعن علنی خلفا عرض می‌شود:
1. یکی از شاخصه‌های اصلی مکتب اهل بیت (علیهم السلام) به واسطه شرایط سخت حاکم، تقیه بوده است. ائمه اطهار (علیهم السلام) بجهت حفظ خود و شیعیانشان، شیعه را با این اصل عقلی و قرآنی آشنا نموده و به آنها در شرایطی که در معرض خطر بوده‌اند دستور تقیه و کتمان عقیده ی خویش را داده‌اند. با نگاهی به تاریخ حیات شیعه نیز می‌یابیم که شیعیان با توجه به این امر توانسته‌اند شرایط سخت موجود در دوران بنی امیه و بنی عباس را پشت سر گذاشته و مکتب اهل بیت (علیهم السلام) را به قرون بعدی منتقل سازند.
بنابراین اصل تقیه امری است که حاکم بر شرایط و احوالات جامعه ی شیعی بوده و با توجه به چنین اصلی می‌توان گفت دستور لعن علنی بر خلاف تقیه خواهد بود و نهی از لعن نیز منطبق بر اصل تقیه است؛ از این رو، اگر نهی صریحی نیز در میان نباشد و تنها ما عنوان و احکام تقیه را داشته باشیم برای نهی از چنین عملی کفایت خواهد کرد.

برای نمونه در این جا ما تنها به یک روایت از روایات تقیه اکتفاء می‌نمائیم: معلّى بن خنيس از امام صادق (عليه السلام) روایت می‌کند که حضرت به وی فرمود: «يَا مُعَلَّى اكْتُمْ أَمْرَنَا وَ لا تُذِعْهُ فَإِنَّهُ مَنْ كَتَمَ أَمْرَنَا وَ لَمْ يُذِعْهُ أَعَزَّهُ اللَّهُ بِهِ فِي الدُّنْيَا وَ جَعَلَهُ نُوراً بَيْنَ عَيْنَيْهِ فِي اْلآخِرَةِ يَقُودُهُ إِلَى الْجَنَّةِ يَا مُعَلَّى مَنْ أَذَاعَ أَمْرَنَا وَ لَمْ يَكْتُمْهُ أَذَلَّهُ اللَّهُ بِهِ فِي الدُّنْيَا وَ نَزَعَ النُّورَ مِنْ بَيْنِ عَيْنَيْهِ فِي اْلآخِرَةِ وَ جَعَلَهُ ظُلْمَةً تَقُودُهُ إِلَى النَّارِ يَا مُعَلَّى إِنَّ التَّقِيَّةَ مِنْ دِينِي وَ دِينِ آبَائِي وَ لا دِينَ لِمَنْ لا تَقِيَّةَ لَهُ». [1]
اى معلّى! امر و مسلک ما را كتمان كن و آن را شايع و منتشر نساز، بدرستى كه كسى كه كتمان كند مذهب ما را و شايع نسازد آن را، خداوند در دنيا به سبب اين كتمان به او عزّت دهد و نورى در پيش روى او در آخرت قرار دهد كه او را به بهشت رهنمون سازد و اگر كسى مذهب ما را كتمان نسازد و آن را شيوع دهد، خداوند او را ذليل و خوار سازد و در آخرت نور را از پيش روى او بگيرد و ظلمتى كه او را به جهنم بكشاند براى او قرار دهد. معلّى! تقيّه جزئى از دين من و پدرانم مى‏باشد و كسى كه تقيّه نكند از دين خارج است.

2. در مورد ورود نهی صریح در این رابطه می‌گوئیم: مرحوم شیخ صدوق (قدس سره) در کتاب اعتقادات [2]خویش می‌فرماید:
اعتقاد ما در تقیه آن است که تقیه واجب است و کسی که آنرا ترک نماید به منزله ی کسی است که نماز را ترک نموده است. به امام صادق (علیه السلام) گفته شد: ای فرزند رسول خدا! ما می‌بینیم که در مسجد شخصی است که آشکارا به دشمنان شما دشنام می‌دهد و آنان را نام می‌برد. حضرت فرمودند: او را چه شده خدا او را لعنت کند که متعرض ما می‌شود، در حالی که خداوند می‌فرماید: (به معبود) كسانى كه غير خدا را مىی‌خوانند دشنام ندهيد، مبادا آنها (نيز) از روى (ظلم و) جهل، خدا را دشنام دهند.
هر چند که مورد روایت سب و دشنام علنی است؛ اما از آن جا که ملاک در سب و لعن از جهت عکس العمل مخالفین واحد است،‌ می‌توان گفت که شامل لعن نیز می‌گردد.

منابع:

1. کلینی، محمد الکافی، ج 2، ص 224.
2. صدوق، محمد، اعتقادات الامامیه، ص 108: «إعتقادنا في التقية: أنها واجبة، من تركها كان بمنزلة من ترك الصلاة. و قيل للصادق (عليه السلام): يا بن رسول الله! إنا نرى في المسجد من يعلن بسب أعدائكم ويسميهم فقال: ما له لعنه الله يعرض بنا».

با سلام و عرض ادب

این روایت را مرحوم شیخ صدوق در کتاب«اعتقادات الامامیة»،‌[1] در مبحث تقیه بیان نموده اند. هر چند که مرحوم شیخ صدوق این روایت را مرسل و بدون ذکر سند بیان داشته اند؛ اما از آنجا که موضوع کتاب بیان اعتقادات شیعه بوده و ایشان نیز این روایت را به عنوان دلیل و یا مؤید استدلال خویش بیان داشته اند، و اینکه متن روایت منطبق بر اصول و مبانی بوده و از سوی محدثی خبیر بیان گردیده که مورد انکار نیز واقع نشده خود به منزله ی اعتبار متن روایت خواهد بود؛ لذا هر چند که این نقل فاقد سند می باشد؛ اما متن آن مورد پذیرش می باشد.

موفق باشید.