جمع بندی کنیه امام زمان (عج)
تبهای اولیه
با سلام و خسته نباشید
اینکه می گویند کنیه حضرت مهدی (ع) مثل پیامبر (ص) ابوالقاسم است یعنی ایشان در حال یا آینده فرزندی به نام قاسم خواهند داشت یا دارند؟
با سلام و خسته نباشید اینکه می گویند کنیه حضرت مهدی (ع) مثل پیامبر (ص) ابوالقاسم است یعنی ایشان در حال یا آینده فرزندی به نام قاسم خواهند داشت یا دارند؟
اینکه می گویند کنیه حضرت مهدی (ع) مثل پیامبر (ص) ابوالقاسم است یعنی ایشان در حال یا آینده فرزندی به نام قاسم خواهند داشت یا دارند؟با سلام و خسته نباشید
سلام علیکم،
همانطور که کارشناس محترم هم به احتصار اشاره کردند کنیه لازم نیست حتماً اشاره به اسم فرزند داشته باشد، بلکه میتواند مناسبتهای دیگری هم داشته باشد، مثلاً به کسی که خیلی عالم باشد ما میگوییم پدر علم، یا پدر شیمی یا ...، عرب هم مثلاً میگفته ابوالعلم و ... . ابولهب و ابوجهل هم به همین مناسبت اسمشان شد پدر لهب (یعنی آتش به پا میکرده و فتنه به پا میکرده و ...) و پدر جهالت (نزد کفار پدر علم به حساب میآمده). اباصالح خطاب کردن به امام زمان علیهالسلام هم ظاهراً در همین راستا باشد.
در مورد پیامبر خدا صلاللهعلیهوآله که کنیهی ایشان ابوالقاسم بوده است دو گونه روایت داریم، آنهایی که میگویند ایشان پسری داشتهاند به نام قاسم، و دیگری اینکه بیان میکنند که منظور از قاسم همان امیر مؤمنان علیهالسلام بوده که ایشان قسمت کنندهی بهشت و جهنم هستند، قسیم الجنة و الناز، یعنی ایشان میزان اعمال هستند در قیامت، ایشان روح نماز هستند که اگر از کسی پذیرفته شود سایر اعمال هم پذیرفته میشود و اگر رد شود سایر اعمال هم رد میشود و ...
در این بین روایاتی هم هستند که هر دو را همزمان با هم گزارش کردهاند که نشان میدهند بسته به اینکه پرسندهی سؤال چه کسی باشد هر دو پاسخ درست است ودر واقع تضادی در این بین وجود ندارد. مثلاً از امام علیهالسلام پرسیدند که چرا کنیهی رسول خدا صلاللهعلیهوآله ابوالقاسم بوده است؟ امام فرمودند که چون ایشان صاحب فرزندی بودند که قاسم نام داشته است. بعد آن پرسنده میپرسد که ولی ما هر چه گشتیم اثری از وجود چنین پسری برای رسول خدا نیافتیم؟ چنین پسری برای او ثبت نشده است؟ امام فرمودند که آیا جز این است که رسول خدا پدر امت هستند؟ او گفت خیر! امام فرمودند که آیا جز این است که امیر مؤمنان هم جزء امت هستند؟ او گفت خیر. امام فرمودند پس آیا جز این است که رسول خدا صلاللهعلیهوآله حکم پدری بر امامالمتقین دارند؟ پاسخ داد خیر! امام فرمودند از همین باب ایشان را ابوالقاسم گفتند چون امیر مؤمنان قاسم بهشت و جهنم است.
البته جهات دیگری هم دارد، ایشان بجز پسرعموی حضرت علی علیهالسلام پدر همسر ایشان هم بودهاند که باز جای پدر ایشان میشود، علاوه بر اینکه تربیت حضرت علی علیهالسلام هم بر عهدهی رسول خدا بوده است، زمانی که حضرت ابوطالب علیهالسلام از عهدهی مخارج بزرگ کردن تمام فرزندانشان بر نمیآمدند ... و در نهایت امیر مؤمنان بارزترین فرد از امت اسلام بودند تا آنجا که رسول خدا صلاللهعلیهوآله فرمودند من و علی پدران این امت هستیم، از این جهت هم مشخص است که اگر کنیهی ایشان پدر حضرت علی علیهالسلام باشد باز رابطهی پدری برای امت برای حضرت ایشان ثابت میشود (در لغت عرب برای اجداد هم لفظ پدر برده میشود مثل اینکه گاهی حضرت ابراهیم یا آدم علیهماالسلام را هم پدر خطاب میکردند).
در مورد امام زمان علیهالسلام میدانیم که اسمشان اسم رسول خدا و کنیهاشان هم کنیهی رسول خدا خواهد بود، صلاللهعلیهوآله، اما اینکه این نامگذاری در چه راستایی خواهد بود را حقیر جایی ندیدم، فقط میدانم که نه لزومی دارد که حتماً فرزندی به نام قاسم داشته باشند و نه اینکه قاسم تنها میتواند لقب امام علی علیهالسلام باشد، قاسم یعنی قسمت کننده و بعید نیست مراد از قاسم در کنیهی ایشان کسی باشد که در امر دیگری قاسم است، مثلاً فرض کنید میدانیم که در زمان ایشان زمین را نیکان و مستضعفین به ارث میبرند، شاید در این راستا کسی قاسم باشد و امام که پدر تمام امت تحت ولایت خودشان هستند پدر او هم باشند، یا چیز دیگری که به ذهن حقیر نمیرسد.
یا علی
کنیه امام زمان(عج)
جمع بندی
پرسش:
اینکه می گویند کنیه حضرت مهدی (ع) مثل پیامبر (ص) ابوالقاسم است یعنی ایشان در حال یا آینده فرزندی به نام قاسم خواهند داشت یا دارند؟
پاسخ:
درباره کنیه «اباالقاسم» می توان گفت که چه بسا کنایه باشد و منظور از «قاسم» تقسیم کننده مردم به بهشتی و جهنمی است همان طور که درباره امام علی علیه السلام گفته شده است: «قسیم النار و الجنه». لذا این کنیه برای پیامبر صلی الله علیه و آله و امام مهدی عجل الله تعالی فرجه به این مناسبت نیز بکار رود.(1)
پی نوشت:
(1). ر.ک: معانی الاخبار، ص 52، عیون اخبارالرضا، ج 1، ص 91